Month: November 2016

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdem1Kek01SkZnLU0

Rio Tinto’daki görevden almalar ilginç, isimler de ilginç. Kömür fiyatları bir süre daha yüksek kalacak gibi. IEA’in altını çizdiği doğu Afrika LNG kaynaklarından Tanzanya’da Statoil hükümetten bir şey bekliyor gibi. Sonraki COP’lar belli olmuş(Bonn,Polonya vs). Fransa nükleer sektörünü yeniden yapılandırıyor. OPEC karar alır mı? Helm’in yazısını hatırlamak lazım, etkisi ne olacak. Kaynak ne olursa olsun uzun dönemde belirleyici olan teknolojidir. Oxford Energy’nin 150 sayfalık Latin Amerik a raporu vasat, vakit kaybı hatta, sadece appendix’de ülke bilgileri var. Özet veremedim ama depolamanın geleceği raporunda çok basit bir engel var “maliyet”. Tarihte 1916’da elektriğe geçmeliyiz tartışması

Bilgiler

COP23 Bonn’da Fiji başkanlığında, COP24 Polonya’da, COP25 Latin Amerika Karayiplerde.

Mısır’a Suudi Arabistan petrol göndermeyi bıraktı ama Kuveyt ayda 2 milyon varil için kontrat yenilediler.

ABD Kasımda 9 LNG kargosu ile en yüksek ihracatını yapacak.

Nijerya’da Qua Iboe(hem terminal ismi hem petrol) normale döndü ve Ocak’ta 306bin v/g ile 10 kargo ihracat gözüküyor. Nembe Creek Trunk hattı saldırı altında olduğundan Bonny Light de Ocak’ta 218bin v/g bekleniyor.

Rio Tinto, enerji ve mineraller başkanı Alan Davies ve hukuk işleri direktörü Debra Valentine, Gine’deki büyük demir cevheri projesinde 10.5 milyon danışmanlık hizmeti aldıkları için görevden alındılar. 10.5 milyon $ Fransız danışman François Polge de Combret’e verilmiş. Rio Tinto, yolsuzluk karşıtı yasaları kırmış olabilir.

Kömür de geçtiğimiz aylarda fiyatların yüksek kalması tekrar stoklama ve kısa dönemli tedarik sorunlarından dolayı. Fiyatların Çin’deki çelik sektörünün yeniden yapılandırılması ile ılımlı bir havaya kavuşacağı düşünülüyor. BHP Billiton CEOsu Andrew MacKenzie 2018’de petrol ve doğalgaz getirilerinin çok daha iyi olacağını iddia etmişti.

Statoil Tanzanya direktörü Oystein Michelsen, Tanzanya’nın doğalgaz sıvılaştırma karasal terminalinin 30 milyar $’lık FID(final investment decision) kararının en az 5 yıl süreceğini söylüyor. Tanzanya 8 yıldan önce LNG satamaz gibi anladım. 1.5 trilyon m3 rezerv var ve LNG ihracatı büyümeyi %7’den %9’a çıkarabilir(Tanzanya Merkez Bankası)

Sürekli para kaybeden Areva’ya EDF sahip çıkarak 2.5 milyar euro ‘ya nükleer reaktör inşaat işlemlerini almak için ödeyecek. Bu kontratla 5 milyar euro daha sermaye bularak (devletten) yeniden yapılandırma olacak. Areva Finlandiyadaki projesinde 9 yıl, Fransadakin de 5 yıl gecikmiş durumda

Hindistan’ın havası Çin’e göre daha öldürücü, Washington üniversitesi tarafından yayınlanan Global Burden of Disease istatistiklerine göre Hindistan’da günde 3283, Çin’de 3233 prematür ölüm oluyor. Hindistan dünyadaki en havası kirli 20 şehrin yarısına sahip. Delhi havası Londra’dan 36 misli daha kirli

OPEC’in önünde 3 yol var: Üretimi 32.5-33 mv/g ile sınırlar, “bekle-gör yapacağız çünkü piyasa dengeleniyor” der, veya hiç bir şey yapmazlar. Karar alıp üyeler uymazsa, daha kötü de olabilir.

Gen değiştirme metodu CRISPR Çin’de 6 ay ömrü kalan hastalarda, akciğer kanser geni için uygulandı.

Nature Energy, Lithium Sulfur pillerindeki gelişmelerle ilgili makale

Grafik

OPEC’in kartelci mücadelesinin fiyatlarla anlatımı (Energy Fuse)

Tarih

12 Ocak 1916, The Day Book, We’d all benefit form Rail Road Electrification. İnsanların kömürlü trenlerden dolayı boğaz ağrıları ve sorunlarına karşı elektriklenme isteği

 

 

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdQ3M1SmI2SzVVekU

WEO 2016, sektörün amiral gemisidir. Özet ve sunumun üzerinden geçtim, aşağıda değerlendirmelerim var. Videoyu da izleyeceğim. Burada petrol talebinin zirvesini 2040’a ötelemeleri ilginç. Şöyle ki, sektörün en başarılı isimleri ile Daniel Yergin, Ed Morse gibi isimler ile görüşüyorlar, bunların analizlerini de kullanıyorlar. Fosil de çok iyimser, yenilenebilirlerde maliyet düşüş oranları çok muhafazakar geldi. Bir de petrol talebi düşerken, denizcilik yakıt talebi nasıl o kadar artıyor, anlamadım detayları inceleyeceğiz. Japonya nasıl iklim değişikliği yolunda hedeflerine ulaşıyor, orada kafam karıştı. Fukuşima öncesi ve sonrası Japonya elektrik üretimi grafiği çok ilginç, çok hızlı bir dönüşüm. S&P’nin Asya’da petrol sübvansiyonları raporu güzel, okuyordum WEO yüzünden yarım kaldı. Hep merak ettiğim bir konudur, Demirel “benzin vardı da biz mi içtik” dedi mi? 1979 yılındaki habere göre tam olarak söylediği bu değil

Bilgiler

Suudi Arabistan devlet sırrı niteliğindeki rezervlerini açıklayacak ama Bakan Falih’in açıklamasındaki en önemli nokta: “[Saudi Aramco] küresel LNG’de bir sonraki büyük oyuncu” olabilir. Suudi petrol rezervlerinin 70 yıl yani 260 milyar varil civarında olması bekleniyor.

OPEC anlaşmasında son durum: Libya, Nijerya ve İran’a özel durum hakkı (“special considerations”) tanınacak, Irak’a ise verilmeyecek. OPEC sekreteri Barkindo Caracas, Quito ve Tahran’a gidecek önümüzdeki günlerde.

Sabah bugün yayınlanacak WEO 2016’dan ilk duyumlar geldi. Küresel gaz talebi yıllık %1.5 artarak 2040’da payı %24’e yükselecek (bugün %21). 2040’a küresel gaz üretim artışının %24’ü Ortadoğu, %13’ü Çin ve %8’i Rusya’dan gelecek

Benzin istasyonlarına Tesla supercharger istasyonları ilk defa 12 istasyon ile Manaseer Grup’un 3 istasyonuna Ürdün’de olmuş. Şimdi ABD’de ilk olara Quick Check New York’a kuruyor. Total’de önümüzdeki 5 yılda 800’ü Fransa’da olmak üzere 5000 istasyonuna güneş paneli koyacak. 300 milyon $, 200 MW güneş kapasitesi.

USGS (ABD MTAsı), Batı Sibiryadaki Bazhenov formasyonunda 12 milyar varil petrol, +2 trilyon m3 gaz raporu

Texas’ın kuzey batısındaki Wolfcamp şeyl formasyonunda 20 milyar varil petrol olduğu tahmin ediliyor. 1.5 mv/g üretim eder gibi

Otonom kamyon yarışına Çin’de katıldı. Baidu, Çin’in google’i, Pekin’de mukim kamyon üreticisi Foton ile ekip kurdu.Çin de sektör büyüklüğü 300 milyar $ ve maliyetlerin %40’ı şöfor harcamaları.

el-Falih, Suudi Bakan, ABD’ye serbest ticaretin önemini anlatmış, ama ilgi çeken Paris anlaşmasını sahiplenmeleri

Permian baseni, Batı Texas’tan Meksika körfezine uzanan bölge, ABD’nin geri kalanı kadar aktif kuyu var. Üretimi 2mv/g, bu yılın yıldızı. 2016’da bölgedeki satınalma sayısı 93, toplamı 16.6 milyar $.

Danimarkalı Dong enerji Tayvan’da açık deniz rüzgar yatırımı yapmak için ofis açtı.

Oklahoma’daki depremler sonrası Texas’ta da yaşananlar araştırma başlatılmasına sebep oluyor. Depremler çatlatmadan değil, atık suların geri deşarjından oluyor.

Japonya’da önce güneşe çok teşvik verildikten sonra geri alınınca, 2016 ilk 6 ayda %24 arttı. Satışlar %25 düştü, Panasonic’in çeyrek karı da, yarıya indi.

Grafik

Asyadaki en büyük 12 petrol ürünleri tüketicisi, S&P Global

Fukushima öncesi ve sonrası Japonya elektrik üretimi (WSJ)

WEO 2016 – İlk bakış

World Energy Outlook 2016, genelde her Kasım’ın 2. perşembesi yayınlanır. Daha okuyamadık ama sunum ve özetlerden kısa bir derleme

WEO 2016, sektörün mutedil bakışını verir. Daha sağlamcıdır. Ciddiye alınır ve eleştirilir, verileri kullanılır. Sunum ve özetten pek Bir şey anlaşılmaz ama, okudum notunu çıkarıyorum.

Sunumdan:

– Ortadoğunun dünya petrol üretimindeki payı 2016’da 40 yılın en yüksek seviyesinde

– 2C senaryosu için elektrik üretiminde öngörülen rüzgar ve güneş oranını 2040’da %37’den %60’a çıkarmak gerek

– Elektriğin payı daha da artacak

– Çin ve Hindistan en büyük petrol ithalatçıları oluyor, Çin 18 mv/g, Hindistan 10 mv/g (bu talep değil, net ithalat)

– Çok ilginç bir tabir, elektrikçiler karışmış işe, tamam yeni petrol üretimi ABD’var da, giderek üretimi düşen “baz yük” petrol arzını nasıl kapatacağız gibi bir soru hissediliyor

– Petrol talebi sektörlere göre, deniz, hava taşımacılığı ve petrokimyadan gelecek deniyor, Kara taşımacılığında bir düşüş öngörüyor

– Gazın ve özellikle LNG’nin payı artıyor. Kömür Hindistan ve Güneydoğu Asya hariç düşüyor

– LNG dalgası, “ikinci bir doğal gaz devrimi” için hızlandırıcı. (bu sefer wording çok dikkatl olmuş, altın çağ vs yok)

Özetten

İklim değişikliği, sübvansiyonlar yazılmış. Evet hedefler güzel de, yetmez demeye getiriliyor. İlk ilginç anekdot, “Yenilenebilire dayalı dönüşüm, elektrik piyasa tasarımı ve elektrik güvenliği alanında ,daha geleneksel enerji güvenliği tartışmaları son bulmadan, yeni tartışmalar başlattı.

%30 enerji talebi artışı tüm kaynakların kullanımını arttıracak diyerek, sosyal sorumluluk kapsamında, modern enerji kaynağına erişimi olmayan kitlelere ve daha önce yayınlanan ek olarak hava kalitesine vurgu var.

Burada

– Doğalgaz talebinin %50 artması,

– 2040’da petrol talebinin 103 mv/g ile zirve yapcağı

– Kömürde büyüme durur, nükleer artış da Çin’e bağlı

major mesajlar.

44 trilyon $ yatırım ihtiyacının %60’ı fosil, %20 ‘de yenilenebilire. 23 trilyon $’da verimliliğe

Benim anlamadığım, gelişmiş ülkeler iklim taahütlerini yerine getirir denilen 3, sayfa ilk cümle. Japonya bu kadar kömür projesi duyurusuyla nasıl iklim taahütünü yerine getirebilir, samimi olarak anlayamadım.

2016’da çok ilginç bir nokta olarak da daha önce Türkiye’de projesi yapılan elektrik motorlarının enerji verimliliğine etkisi var. Yalnız buzdolabı kompresör vs den söz edilmiş, belki de buzdolapları solid state- motorsuz olacak.

Elektrik talep artışının %85’i non-OECD ülkelerinden.

Elektrikli araçlar ile ilgili kısım ilginç: 2015’te 1.3 milyon elektrikli araç miktarı 2014’un 2 katı. Ana senaryoda bu 2025’te 30 milyon, 2040’da 150 milyon’a çıkıyor ve talebi 1.3 mv/g düşürüyor.

450 senaryosunda ise 2040’da 715 milyon elektrikli araba 6mv/g talebi düşürüyor..

Güneş kısmında, IEA bence çok muhafazakar, rüzgarda da. Önemli bir rakam veriyor. Fosil yakıt sübvansiyonları 350 milyar $ iken, yenilenebilir sübvansiyonları 150 milyar $ diyor.

Bugün ortalama kWh başına emisyon 515 g CO2/kWh iken , ana senaryoda 2040’da 335’e, 450 ppm senaryosunda 80’e düşüyor.

Petrol:

ABDdeki sıkı petrol kısa dönemde gelebilmesi ile ilgi çekse de “baz yük petrol üretimi” olan geleneksel projelerde 3-6 yıl proje öncesi zamanın risklerine işaret ediliyor. OECD talebi 2040’a 12 mv/g düşüyor. 2040’a İran 6, Irak 7mv/g petrol getirir.

Gaz:

2020 sonrası Doğu Afrika’nın LNG pazarına etkisi kısmına benim kafam yatmadı, araştırmam gerek. Asya’da kömür 150$’a çıkmaz ise gaz santralleri daha ekonomik olmaz denmiş

Kömür:

2040’a kömürtalebi AB’de %60, ABD’de %40 düşer. Çin’in ki de %15 düşüyor.İstihdam, işssizlik sebebi ile Çin üretimi oyanayabilir

Su: Enerji sektörü dünya su kullanımının %10undan sorumlu.Biyoyakıtların su ihtiyacı. En önemli cümlelerden biri, Daha karbonsuz senaryodaki (450) su ihtiyacı ana senaryodan biraz daha yukarıda.

Rapor Özeti

Fuel Pricing and Subsidy Reforms in Asia after 2014 oil price crash : A comparative study of strategies

S&P Global, Kasım 2016, Ana Yazar: Vandana Hari (dosya)

Gelişmekte olan Asya’da dizel, benzin, kerosen ve LNG 10 yıllardır maliyetinin altında fiyatlandırılıyordu. Bir ürün devlet bütçesi tarafından sübvanse edilmiyorsa da, ulusal şirket bunu cebinden ödüyordu.

IMF’ye göre 2015’te dünya GDPsinin %6.5’u 5.3 trilyon $, vergi sonrası enerji sübvansiyonlarına gitti. Üstelik bu rakam 2013’teki 4.9 trilyon $’dan arttı. Fakat gelişmekte olan Asya, MENA’da %13-18’e ulaşabiliyor.

Çalışma Çin, Hindistan, Endonezya, Tayland, Malezya, Pakistan’ı içermektedir. Bu 6 ülke 16 mv/g petrol tüketir.

Malezyada hükümet artan fiyatlar da, petrol fiyatı 80$/v’i aştığı zaman sübvansiyona başvurabileceğini belirtti. Çin ve Pakistan birkaç yıldır resmi olarak yakıt sübvansiyonları uygulamıyor. Ama fiyat kontrolleri mevcut. Diğer 4ü – Hindistan, Endonezya, Malezya, Tayland- yakıt sübvansiyonlarını kaldırdılar ya da sınırlandırdılar., değişen şeffaflık dereceleri ile. Bu grupta Hindistan en büyük ilerlemeyi kaydetti, Endonezya ise bu spektrumun diğer ucunda, frene basıyor, kamuyu ve Pertana şirketini belirsizlikte bırakıyor.

Malezya piyasa serbestleşmesini benzinde başardı, bazı zorluklar ile. Tay hükümeti LPG ve NGV (doğalgazlı araçlar için yakıtları) birkaç defa arttırdı. Fakat net bir strateji ortaya koymadı

Pakistan LPG piyasası 15 yıl önce serbestleşti ama hala tedarik azlığı ve fiyat oynaklığı gibi konularla uğraşıyor. Bu sebeple kontrol ve dengelere ihtiyaç var (check & balance)

LPG ve kerosen gibi “hassas” ürünler de sadece yoksullara indirimli olmalı.

Deregülasyon, Vergi Artışları, Zayıflayan kurlar Asya Talebini Bastırıyor

Fiyat reformları genelde benzinden başlayıp, dizel, LPG ve kerosen şeklinde devam ediyor. Benzin araçlarda kullanıldığından yoksul yakıtı değil, kerosen ise yemek pişirmede ve aydınlatmada kullanılıyor.

Zayıflayan para birimlerinin etkisi de düşen petrol fiyatları ile çok da hissedilmedi.

Çin ve Hindistan gibi bazı hükümetler birkaç defa yakıt fiyatlarını yükselttiler. Çin Kasım 2014 ile Ocak 2015 arası 3 defa yükseltti. Benzin fiyatı %52 arttı, dizel %50. Hindistan ise 9 defa ÖTV arttırdı Kasım 2014 ile Ocak 2016 arası. Temmuz 2016 itibari ile benzinin %54 ü, dizelin %46sı vergi oldu.

Çin vergi artışlarını, enerji tasarrufu ve emisyon azatlımı diye savunuyor. Vergi birimi, sorulara karşı, hükümetin elde edeceği gelirler ile çevre kirliliğini azaltacağını ve “yeni enerji” otomobilleri geliştireceğini ilan etti

Dizel Sübvansiyon Kamburu

Gasoil olarak da bilinen distilatlar, bölgede en çok tüketilen ürün, elektrik üretimine kadar kullanılıyor. Dolayısıyla dizel ulusal ekonomilerin en hayati yakıtı. 4 yakıt %70 yakıyor.

Sübvansiyonlar 1970 petrol şokları sonunda getirilmiş ve hükümet bütçesinden finanse edilirken son yıllarda daha fazla petrol şirketleri tarafından sübvanse edilmektedir.

Mesela 2012’de Hindistan petrol ticaretçileri, hükümet sübvanse edilen kısmı geç ödeyince borçlulukta rekora ulaştılar. Endonezya da Pertamina’nın 2005’de ithalat için ödeyecek nakti bitti, ta ki devlet ödemeleri yapana kadar. Pakistan State Oil (PSO) yıllardır dairesel borç tuzağında.

Tarih

15 Aralık 1979 – Benzin vardı da biz mi içtik sözünün doğrusu (Milliyet)

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdLVg0TFpsSzhTaGc

Dieter Helm, temel bir soruyu cevaplıyor, dünyanın en güçlü adamları karar verse, petrol fiyatını sabitleyebilir mi? Bence bugün okunacaklarda ön sırada. Akdeniz’e arz edilen petrol Hawaii-Avustralyalara kadar gidiyor, bolluk zamanı. Ruslar gerçek anlamda soğuk kış bekliyorlar, en azında Ukrayna için. Almanya, Avusturyaya elektrik satışını fiziksel kapasite ile sınırlayacak. OPEC açıklamaları likidite daraldığı ve satış pozisyonları arttığında çoğaltıyor. Danimarkanın rekor fiyatının sebebi derin denizde değil. WSJ güzel bir kısım yayınlamış, elektrik sektörü deregüle olmalı mı, hem evet hem hayır kısmını özetlemeye çalıştım. BCG’nin LNG arzı ile ilgili rapor özetinin ana fikri, LNG tesisleri standartlaşıp maliyetler düşmezse yatırım zor.

Bilgiler

Dieter Helm: “Uzun dönemde teknoloji belirleyicidir, maliyetleri, ikameleri.. Trump,Putin ve diğer OPEC otokratları bu temellerin etrafında hareket eder, tam tersi değil … Tüm büyük adamlar bir araya gelse petrol fiyatını belirler, bir yanılgı”. Bu arada Mart’ta çıkacak “Carbon Crunch” kitabının da reklamını yapıyor, bekliyoruz.

Akdeniz; Libya, İran, Irak, Kazakistan, Azerbaycan derken dünyanın en yüksek petrol bolluğu yaşayan bölgesi oldu. Sonucunda Cezayir petrolü Avustralya-Küba’ya, Libya petrolü Hawaii’ye, Kürt petrolü İsveç’e kadar yolculuk yaptı

OPEC, short pozisyonlar tepe yaptığında ve likidite düştüğünde anlaşma için pozitif mesajlar yayıyor.Morgan Stanley

OPEC’e hiç iyi haber yok, ABD şeyl üretkenliği kuyu başı : 777 v/g’a yükseldi. %3 daha yükseldi. Yıldan yıla %20 artış

Putin, Merkel’e, “Ukrayna Avrupa’ya gönderdiğimiz gazı izinsiz çekebilir” dedi. Anlaşıldığı kadarı ile Ruslar çok soğuk bir kış bekliyor. Ukrayna şu anda Rusya’dan gaz almıyor.

Çek ve Polonya’nın Almanya’nın kuzeydeki fazla yenilenebilir üretiminin güneyine kendi üzerlerinden akmasına (loopflow)’a itirazları sonucu, Almanya Avusturya ile elektrik ticaretini fiziksel kapasite kadar sınırlayacak. Bu Avusturya elektrik faturalarını 300 milyon € arttırıken, Almanya’nın kini düşürecek. E-control mahkemeye gidecek

Danimarka dünyanın en düşük fiyatlı 600 MW açık deniz rüzgar projesini açıkladı: 49.50 euro/MWh. Danimarka’nın başarısının sırrı derin olmayan sular. Projeyi İsveçli Vattenfall yapacak. İngilterede en ucuz rakam ise 120 sterlin/MWh.Artı hükümetin iletim bedellerini karşıladığı 25 sterlin/MWh. Üzerine dengeleme 7pound /MWh

Sarkozy, eğer ABD Paris anlaşmasından çekilirse, ABD menşeli ürünlere %1-3 vergi istedi. İklim komiseri Miguel Arias “Biz karbon vergisini istemediğimizi daima söyledik[emisyon piyasa sistemini benimsedik diyor]”. Şu anda karbon dioksitin tonu 5.79 $.

Gazprom 2016 gaz üretimi tüm zamanların en düşüğü olan 409.8 bcm’e indirdi. Geçen seneki 418.5 bcm’den bu sene 452.5 bcm üretim planlıyordu.

Nijerya, Avrupanın en büyük tahıl üreticilerinden, gelecek sene küresel talep sebebiyle yerel piyasada sıkıntı yaşanabileceğini söyledi.

Kuzey denizi(North sea), İngiltere’de 350,000 istihdam ve daha çıkarılmamış 30 milyar varil petrole evsahipliği yapıyor. Önümüzdeki 10 yılda 100 platforma ihtiyaç kalmayacak. Platform kaldırma maliyetleri ise 500 milyon pound’a çıkmış durumda. Şirket harcamalarının 2010’da %2si iken şimdi %5’ine yükselmiş

Çinko, Londra’da 7 yılın zirvesine çıktı. Çinko çelik galvanizleme(kaplamada) kullanılıyor. Bu sene %64 arttı.

Dünyanın en büyük tankeri ULCC 3.2 mv kapasite ve videosu

 

Grafik

BNP Paribas’a göre petrol stokları 2017’de hergün 400bin v artacak

 

Makale Özeti

Is it Time to Deregulate All Electric Utilities? The Wall Street Journal / Journal Reports: Energy

Elektrik Sektörünü düzenlemeden azat etme(deregülasyon) zamanı mı?

Deregülasyon taraftarları, monopol şirketlerin çok az inovasyon ve operasyonel verimlilik kaygıları olduğunu, karşıtları ise tüketiciye seçim şansının verilmesinin daha düşük fiyatlar getirmediğini, ani fiyat artışları ve fiyat istikrarsızlığı getirdiğini iddia ediyor.

Yazının güzel tarafı ise buradan başlıyor. Deregülasyona evet diyen Prof Andrew Kleit ile Hayır diyen Dr. Kenneth Rose fikirlerini aktarıyor

EVET: Maliyetleri düşürme ve İnovasyonu arttırmanın en iyi yolu, Andrew N. Kleit

2003’teki Kuzeydoğu elektrik kesintisini yaşayanlar bilir, elektrik gidince hayat durur.

Düzenlemeye tabii bir sistemde, hükümet kurumları üretim ve şebeke erişim kararları verirler, elektrik tarifelerini belirlerler, böylelikle şirketler yatırımlarına belirli bir geri dönüş alırlar. Şirketlerin kârı, harcamalarının bir fonksiyonu olduğundan maliyetleri kesme veya verimliliği arttırma istekleri olmaz

Diğer yöntem ise piyasa güçlerine yaslanmak. Kimse elektrik sektörünü nasıl tamamen deregüle hale getireceğini çözememiş olsa da, yeniden yapılandırma üretim gibi segmentlerde rekabetin önünü açıyor

Yapılandırılmış piyasalarda, yatırım kararları girişimciler, mühendisler tarafından alınıyor, hükümet avukatları tarafından değil. Şirketler piyasada geleceği olan yatırımları yapıyorlar, inovasyon düzenleme makinesinden geçme gereği duymadığı için daha hızlı gerçekleşiyor

California da daha fazla yenilenebilir şebeke üzerinde baskı oluşturdu. Eyalet bunu çözmek için –rekabetçi toptan satış piyasası ile- bir enerji dengesizlik piyasası kurdu, bu sayede katılımcılar birbirlerine güç aktarabildiler. Bu sayede maliyetler düştü, California daha fazla yenilenebilir bağladı. 2014’te California vergi verenleri 100 milyon $ daha az ödedi.

Elektrikli araba gibi yeniliklerde ise, düzenleyicinin fiyatları belirlediği ortamda zamana göre tarife yeniliği kolay anlaşılmaz. Maliyetlerin düşmesi için çok fazla teknolojik gelişime ihtiyaç var. Bu yatırımlar düzenlemeye tabi monopolistlerin içinden gelmez.

Yapılandırma tüm sözlerini yerine getirmedi. Ticari müşteriler daha fazla fayda sağlarken, meskenler o kadar yarar göremedi. Fakat maliyetleri azaltma anlamında, yapılandırma işe yaradı. Hiçbir yapılandırılan eyalet milyarlarca dolarını nükleere parasını gömmedi.

Daha temiz, güvenilir ve ucuz şebeke için kamu çalışanlarının dayatmalarından uzaklaşarak rekabetçi güçleri ortaya çıkarma zamanıdır.

HAYIR: Kanıtlara göre tüketiciye katkısı çok az oldu, Kenneth Rose

Cevap sanki basit olmalıydı, rekabet 100 yıllık eski kamu hizmeti anlayışından daha iyidir. Fakat elektrik sektörüne rekabet getirmek sanıldığından daha karışık. Sonuç olarak, beklenen faydalar gelmedi

1990ların ortasında hava yolu şirketleri rekabete başarı ile açılınca sıra, eskimiş elektrik sektörüne bir makyaj yapmaya gelmişti. 1990ların sonunda eyaletlerin yarısı yasal düzenlemeleri yapmıştı. Fakat birden bir şeyler ters gitmeye başladı. 2000lerin başında, 2001’lerde de devam eden California piyasası yapılandırılmasında bir şeyler ters gitti. Elektrik yokluğu, çökmeler ve neredeyse en büyük yatırımcı şirketlerini iflas ettiriyordu. Daha yasal düzenleme geçirmemiş eyaletler geri adım attı.

Duman dağıldığı zaman, 13 eyalet ve DC deregülasyona devam etti. Tüketiciler tedarikçilerini seçtiler

Peki daha ucuz elektrik mi geldi? Görünen o ki, gerçek faydalar o kadar da net değil. Tam perakende rekabet olan 14 bölgedeki mesken tüketiciler ile düzenlemeye tabi 30 eyaletteki mesken tüketicileri kıyaslandığında, 2002-2015 arası, fiyat artışları yaklaşık olarak aynı. Tercih hakkı olan tüketicilerin elektrik fiyatı %50, olmayan eyaletlerdekilerin ki %52 arttı.

Büyük tüketiciler daha çok faydalanmışlar. Düzenlemeye tabii eyaletlerdeki ticari tüketiciler %50 fiyat artışı görürken, tercihli tüketiciler %27 artış görmüş. Sanayiciler düzenleme altında %53 artış görürken, deregule eyaletlerde %30 artış görmüşler.

2002-2008 arasında tercih yapan(choice-deregüle) eyaletlerde ticari %43, sanayi %60 artış görürken (doğalgaz fiyatları sebebi ile), düzenlemeye tabii eyaletlerde %9 ve %19 artış görülmüş.

Neden çalışmadı? Sektör yapısı dolayısıyla, elektrik sektörü verimli çalışabilmek için ölçek ekonomisi ister. Monopol şirketlerin bölünmesi verimlilik kaybına sebep olur. Geleneksel şirket mükemmel değil ama deregüle daha kötü

Deregülasyon perakende ve toptan fiyat oynaklığına sebep oldu. Tüketiciler şikayet edince yasa koyucular fiyat kontrolleri ile müdahale ettiler. Fiyatlar düşünce de üreticiler ağladı, hatta teşvik aldılar. Öyle bir deregülasyon modeli oluştu ki, kimse için çalışmıyor.

Benim önerim, bir spektrum üzerinde piyasa güçleri ve düzenleme var ise, herhangi birini seçmek zorunda değiliz. En iyisi, ikisinin de bazı parçalarını birleştirmek

Unutmayalım ki düzenleme 100 yıldır elektrik sistemini stabil tuttu. Rekabetin temiz enerji utopyasına gideceğini düşünmek mantıksız ve sonu hüsran olur

Perakende piyasalara bir şans verildi, çalışmadı –utanmaya gerek yok. Ama hatalardan öğrenim, düzenleme ile piyasa arasında bir denge kurma zamanı

 

 

Rapor Özeti

A Challenging Supply-Demand Outlook for LNG Producers- The Evolving LNG Market by  Iván Martén and Juan Vázquez, Boston Consulting Group,

Giriş

Talep büyümesi 2015-2025 arası yıllık %5-6 büyüse de baz senaryomuza göre yeni gelecek tedariği soğurmaya yetmeyecektir. Dolayısıyla zaten düşük olan LNG fiyatları daha da düşebilir, yatırımcılar bunu yatırım maliyetlerini düşürerek giderebilirler

Bugünün Doğal Gaz Piyasası

Doğalgaz bizim 3A (pekiyi) dediğimiz bir yakıt Abundant(çok), Available(kullanılabilir), Affordable(Makul). Ayrıca doğalgaz güneş termik ve ışıkgerilimi (PV)den daha ucuz, kömürden de çok pahalı değil. Ayrıca emisyonu da düşük, kömürün yarısı

Uluslar arası Enerji Ajansına göre doğalgaz talebinin 2013-2025 arası %1.4 artması bekleniyor, kömür de %0.4, petrolde %0.6. Talebin daha çok Çin, Hindistan ve Ortadoğudan gelmesi bekleniyor. Ama eğer ülkeler emisyon azatlımı için doğal gaza geçerlerse bu oranlar aşılır.

LNG talebi ise doğalgazdan daha güçlü arttı. 1990-2015 arası LNG talebi yıllık %6.2 artarken, bu doğalgaz da %2.3, petrol de %1.4dü. LNG 2002’de doğalgaz arzının %7si iken, 2015’te %16sıydı.

LNG Üretim Kapasitesinde Sırada olan Yükseliş

Küresel LNG tedariği 2001-2011 arası yıllık %9 arttı. 2011den beri neredeyse plato 320-325 bcma (yıllık milyar m3).Oysakı 2011-2015 arası 40 bcma yeni sıvılaştırma kapasitesi devreye girdi. Bu yeni kapasite; 1)Angola Soyo’daki LNG tesisinde olduğu gibi teknik problemlerden ve 2) Avustralyadaki projelerin devreye gitmesinden

Şu anda 13 sıvılaştırma terminaline yatırım kararı verildi (FID) ve yapım halinde.Bunlar önümüzdeki 3-5 yılda devreye girecek. 13 tesisin toplam kapasitesi 185 bcma, 2014’teki dünya toplam üretiminin %57si, son 13 yıldaki LNG büyümesine eş

Bunlara ek olarak 270bcma sıvılaştırma terminali de incelemede. Fakat bunlar iki sebepten yapılamayabilir:

1. Nispeten Düşük LNG spot fiyatları: Genelde kontratlar Brent fiyatının 7’de 1’i (ex-ship basis: yani destinasyona varış bedeli-gazlaştırma hariç). Ama tüketiciler mevcut spot LNG fiyatları ile rekabetçi fiyat istiyorlar
2. Yeni sıvılaştırma projeleri için yüksek başa baş noktası: Şu anda tüketicilerin ödemek istedikleri LNG fiyatının altında bir proje yok gibi. Yani projelerin hiçbiri karlı değil

Resim: Mavi renkli yeni projelerin hemen hemen çoğu bu fiyatlarda ekonomik değil

Ama yeni LNG kapasitelerine de zamanla ihtiyaç olacak, bu sebeple geliştirme maliyetlerinin önemli şekilde düşürülmesi ve yeni fiyat ortamına adapte edilmesi gerekmektedir. Daha çok erişilebilir yerlerdeki brownfield yatırımları, erişilemeyen greenfield(sıfırdan) yatırımlarına tercih edilir.

Sektör dolayısıyla yapısal çözümler sunmalı, modüler, standardize tesis inşaatları, tedarik maliyetlerinin düşürülmesi, yalın yöntemlerin tüm bir geliştirme sürecinde içselleştirilmesi

Dolayısıyla 3 senaryo geliştirdik

• Baz senaryo: Arz, 2018’de 528 bcma’dan 2025’te 640 bcma’ya çıkar. Nihai yatırım kararı verilmiş 13 projenin 8’i 1 yıl gecikir. Katar sıvılaştırma artışısı da gecikir. Şu anda yatırım kararı verilmemiş olanlardan da 2020 ila 2025 arası 30 bcma kapasite gelir
• Düşük senaryo: Tedarik 2018’de 516 bcma, 2025’te 587 bcma’ya çıkar. Yukarıda sözü geçen 8 projede 2 yıl gecikme, Katarda mevcut durumun devamı, ve diğer projelerden yeni kapasite gelmez
• Yüksek senaryo: Tedarik 2018’de 610 bcma, 2025’te 665 bcma’ya çıkar. 13 proje zamanında devreye girer, Katar 18 milyon ton ek kapasite getirir, yatırım kararı alınmamışlardan da 55 bcma ek kapasite gelir

Artan LNG Talebi – Büyüme ne kadar güçlü olacak?

LNG talebi 2002’de 150 bcma’dan 2011’de 327 bcma’ya yıllık %9 artış gördü. Fakat 2011’den beri talep düz. 2002-2014 arası talep artışının %80’i Asya’dan –Japonya, Tayvan, Güney Kore mevcut talebin %50si

Baz senaryo 2025’e büyümeyi %5-6 artarak 571 bcma öngörüyor. Ana etkenler Çin, Hindistan ve Güney Asya, toplam talep artışının %75i

Resim – Talep artışı hangi ülkelerden

Neler bu artışı engelleyebilir:

• Japonya 24GW nükleer kapasitesini tekrar başlatmayı planlıyor. Bunu yapamaması veya başlatması, LNG talebinde 30bcma bir artış veya azalış (baz senaryoya göre)
• Çin’de, boruhattından doğalgaz 2014’teki 31 bcma’dan önümüzdeki 10 yılda 90-160 bcma ulaşabilir. Bu da Çin’in ne kadar LNG isteyeceği konusunda netleşememe sebebir

Bizim düşük ve yüksek senaryo farkımızdan daha büyük bir aralığa 421-719 bcma (2025’te) işaret etmektedir.

Talebe karşı Arz: LNG üreticilerine etkiler

2018-2025 arasında 3 talep senaryosuna 3 tedarik senaryosu ile 9 senaryonun 8inde 2018’de arz fazlalığı var. Baz senaryomuzda bu miktar 61 bcma, 2015’teki Avrupa talebinden 10 bcma daha yüksek. Bu da 2018’de beklenen talebi %15 aşıyor. 2025’te ise fazlalık kalmıyor. Baz senaryomuzda 2025’te 28 bcma LNG tedarik açığı var.

Bu dinamikler aynı zamanda artan LNG likiditesi ile de eş zamanlı olacak. Spot ve kısa dönem hacmi 2005’teki 25 bcma’dan 2015’te 100 bcma’ya ulaşıyor. Bu hızla 2025’te 200 bcma’yı aşar

Temel soru: Spot fiyatlar ne kadar daha düşebilir

Taban fiyatı belirleyen faktörler: Üreticiler üretimlerini keserler. Mesela AVrupada 2013 ve 2014 arasında Rusya gaz satışını %10 düşürdü. 162 bcm’den 148 bcm’e düştü.

Aynı zamanda düşük fiyatlar önümüzdeki 5 yılda ABD’den gelecek 90 bcma kapasitenin üretimine de ket vurabilir. Bu da off-takers’ların her halükarda tolling(tesis kullanma gibi) bedellerini ödemesine sebep olur.

Off-takers: Belirli bir hacim miktar almaya söz verenler

Eğer LNG fiyatları DES – delivered ex-ship olarak Henry Hub fiyatlarının %115’inden düşük olursa, tolling bedellerini ödeyerek gazı olmayabilirler. Bu da Henry hub fiyatları 5$/mmbtu kabul edilirse, spot fiyat tavanı olarak 7$/mmbtu Avrupa 9$/mmbtu Uzak doğu fiyatı demektir.

Avrupa tarafında ise, gazın kömür ile rekabet edebileceği fiyatın altına düştüğünde ise talep artar. Kömür 45$ ve karbon fiyatı 25$ için Avrupa’da 4.6 $/mmbtu gaz fiyatı rekabetçidir. Artan likidite ile, bu düşük fiyatlar, uzun dönem LNG kontratlarını tekrar müzakere etmek isteyen müşteriler demektir. Brent’e dayalı kontraların olduğu yüksek fiyat ortamında imkan dahilindedir.

Yapılması Gereken: LNG Geliştirme Maliyetlerinin Düşürülmesi

2000’lerde artan geliştirme maliyetleri 2010’a kadar hızla arttı. Proje geliştiriciler, proje geliştirmek için bu işe girmez, rekabetçi bir proje olmasına dikkat ederler. Bunun için de birkaç adıma dikkat etmek gerekir.

• Modüler sistemler geliştirme ve LNG tesis inşaatında standartlaşma: Sektör çok büyük ve türünün tek örneği tesis inşaatına evrilmiş durumda. Şirketler küçük modüler ünitelerle inşaat maliyetlerini düşürebilir
• Tedarikçiler arası rekabeti destekleme: Özellikle soğutma kompresörleri gibi kritik elemanlarda rekabet sınırlı. Rekabeti ve tedarikçi ağını genişleterek fiyatlar düşürülebilir
• Şirketin teknoloji stratejisini yeniden düşünmek: Sektör ölçek ve termal verimliliğe çok yatırım yaptı. Oysa daha fazla verimlilik daha fazla değer üretmez, özellikle düşük LNG piyasasında. Dolayısıla maliyet-fayda perspektifinde değerlendirmeliler
• İşletmeciler arası işbirliği: Yanyana iki tesis yapıp, işbirliği yapmıyorlardı. Dizayn ve inşaat harcamalarını eniyiler.
• Sade yaklaşımları tüm bir geliştirme sürecine uygulama: Başka sektörlerde bu tip – lean- yaklaşımlar %30 maliyet düşüşleri getirdi. LNG geliştiricileri de bunları düşünmeli
• Yüzer LNG teknolojisini geliştirme ve standardizasyonuna destek: LNG sektörü açık deniz sıvılaştırma gemilerinin ilk adımında, teknoloji kendini ispatlayınca tam değeri ortaya çıkacak

En önemlisi tedarikçiler geliştirme maliyetlerini standardizasyon ile aşağı düşürmeye çalışmalı, malzeme tedarikçileri arası rekabet geliştirmeli ve yalın yöntemleri uygulamalı

 

Tarih

22 Haziran 1983 – Enerjinin %66sını güneşten sağlayabiliriz (Milliyet) ,36 TET (ton eşdeğer taş kömürü=293 TWh)

 

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdS0FaZ3lueDNTQVU

Bugün Oxford Energy Enerji sübvansiyonlarının sanayideki etkileri raporu ilginçti, aslında sübvansiyonların kaldırılamamasının arkasında politik sebeplerin başında sanayi sektörü ve istihdam yapısı geliyor. Boston Consulting Group raporunda güzel grafikler var, kendi LNG modelleri ile. Clingendael Energy raporunda da AB gaz talep tahminlerini bir araya getirmişler. Çin’deki kömür piyasasının durumu her yönden ilginç, devlet müdahale etmeye çalışıyor ama işler karışıyor. Tarihte 1975 tarihli “Türkiye’de güneş çalışmaları” makalesi var.

Bilgiler

Trump hükümetinin beş önceliği vergi reformu, göç, sağlık, altyapı ve ticaret olacak. Yenilenebilir ile ilgili her şey aynen devam edecek. Enerji en önemli ilk 5te yok. Söyleyen Trump ekibinden yetkili

ABD’de rüzgar için üretim vergi indirimi (production tax credit –PTC), güneş için de (investment tax credit- ITC) var. PTC 2020’de bitiyor. 2017’de %80’e düşüyor. ITC’de 2021’de %10’a düşüyor.

Ekimde Çin’de kömür üretimi yıldan yıla %12 düştü. Neden önemli? Bir süredir hükümet kömür üretimini arttırmaya çalışıyordu. Eylül 277 milyon ton, ekim 281. Milyon ton, eylül kısa olduğu için ekim de %1.5 düşüşe denk geliyor. Pazartesi itibari ile Qinhuangdao(Çinhuangtao) da stoklar 6 milyon ton artmış. (www.cqcoal.com)

Çin’de petrol üretimi de geçen senenin aynı aynı göre ekimde %11.3 düşmüş. (3.78 mv/g) 16.05 milyon ton’a. Eylülde 15.98 milyon tondu. Sinopec başkanı Wang Yupu, eğer fiyatlar 45-50$’ları görürse yeni bulunan keşifleri de

Gary Ross, PIRA Enerji grup başkanı, petrol fiyat çöküşünü öngörmüş. Yeni açıklamaları: “eğer opec karara varamazsa 35$, karar vararırsa 60$. Bizim görüşümüz kesecekler, 30 kasımda anlaşırlar. Trump’un seçilmesi grubu direkt etkilemese de baskı unsuru olur. Ross bu sene güçlü talep (1.9 mv/g) artışı ve 2017’de 1.6mv/g artış bekliyor

ICE (Intercontinental Exchange), Dubai futures’da 6000 lot, 6 milyon varil sınırı getirdi. Amaç spekülatif pozisyonları azaltmak. Ağustos da hacimler tavan yapınca, kontratın güvenilirliği için bu limitler getirildi.

Kentucky’de Trump’un başkanlığı bile kömür işçilerine işlerini geri kazandıramayabilir. Düzenlemeleri kaldırmak bir yöntem ama sorun daha ucuz doğal gaz.

Güney Afrika elektrik şirketi ESKOM’un CEO’u Brian Molefe 1 Ocak 2017’den başlamak üzere istifa etti. İstifa sebebi “State of Capture” isimli rapor sonrası bağımsız inceleme yapılabilmesi için kendi isteğiyle istifa etti.

Petrobras 4.9 milyar $ kayıp açıkladı, raporun tek iyi tarafı borçluluğu 3 senenin en dibinde. Petrobras dünyanın en borçlu kamu şirketi : 123 milyar $ yükümlülüğü var, 2014’te 140 milyar $ civarındaydı

Madencilik hisseleri 2 yılın zirvesinde. Morgan Stanley’den Tom Price “Yakında Çin ve ABD’yi eş zamanlı ulusal altyapı yapım programlarına başlarken görebiliriz” dedi. En büyük emtia taciri Glencore hisseleri geçen hafta %16 arttı, 2016’da 3 misline çıktı.

Trafigura petrol ve emtia ticaretinden hükümetlere 2015’te 14.2 milyar $ ödedi. Extractive Industries Transparency Initiative kapsamında hem üye ülke hem de üye olmayan ülkelere yaptığı ödemeleri açıklayan tek büyük emtia taciri

ABD’de kamu hizmeti şirketi Exelon’un alt şirketi PECO Energy’nin 8.6 MW’lık talebi olan bölge için yerel mikrogrid (community microgrid) kurma isteği perakende enerji tedarikçilerinin özel sektör rekabetini bozacağı itirazı üzerine(RESA) reddedildi. Bir kamu hizmeti şirketi yaptığı işte tarife alabiliyor, ama özel sektör kar/zarar tarifesiz

Grafik

AB’nin gaz talebi ne olacak/Değişik kaynaklardan kıyaslama. Clingendael Energy

LNG fazlalığı ne kadar devam edecek / Boston Consulting Group

 

Rapor Özeti

Energy subsidy reforms and the impacts on firms: Transmission channels and response measures, Oxford Energy, Jun Rentschler ve Martin Kornejew

Rapor neden okunmalı? Enerji sübvansiyonlarının kaldırılmasının önündeki en büyük engel genelde sanayidir, ama bu sübvansiyon analizleri hep hanehalkı üzerinden yapılır. Bu rapor da sanayi sektörü üzerine bir yorum

I Giriş

2016 başında Suudiler, FFS – fosil fuel subsidies( fosil yakıt sübvansiyonlarını) kaldırınca fiyat artışları oldu. Benzin fiyatı %50 arttı. Doğalgaz fiyatları da %67 arttı. En büyük artış da %133 ile ethane’da oldu (0.75$->1.75$/mmbtu). Ethane Suudi ekonomisinde petrokimya sektörü için önemli. Büyük firmalar karlarının %6.5’dan %44.1’e kadar düşeceğini (2014’e göre) iddia ettiler. Genelde şirketler –özellikle enerji yoğun olanlar- FFS’lerin kaldırılmasından en çok etkilenenlerdir. Bu yüzden de politik baskı kurarlar.

Enerji şoklarının, FFS sübvansiyonlarının kaldırılması dahil, etkilerini doğrudan ve dolaylı iletim kanalları üzerinden anlamak önemli. Çünkü şirketlerin hareketini belirleyecektir.

II Enerji Fiyat Şokları ve rekabet

FFS’lerin kaldırılması bir seferlik veya adım adım bir enerji fiyat şokuna sebep olur. Hanehalklarında doğrudan etkiler yakıt bedellerinden, dolaylı etkiler diğer tüketim kalemlerinin maliyetini arttırma sonucu olur. Şirketlerde de benzer etkiler olur. Fakat ara üretici firmalar gibi diğer etkenler de bulunmaktadır.

İ firmasının kar fonksiyonu, gelirlerinden enerji giderleri, ara ürün maliyetlerinin ve birincil girdi maliyetlerinin çıkarılması sonuncunda bulunulur. Enerji kullanarak ara ürün(girdi) üreten firmalar için de kar fonksiyonu gelirlerinden enerji bedellerinin çıkarılmasıdır.

İki ayrı kanal: Enerji fiyat şokları firmaları nasıl etkiler

1.Doğrudan kanal: Mesela elektrikte sübvansiyonların kalkması firmanın enerji girdi maliyetini arttırır. Firma bundan doğrudan etkilenir. Bu durumlarda şirketin daha hızlı hareket etmesi gerekir, çünkü şoka direkt maruz kalmıştır. Bu sektörler, petrokimya, çimento, çelik, imalat, ulaştırma vb

Şirketin ne kadar enerji şokuna maruz kalacağı da enerji girdi maliyetlerinin toplam girdi maliyetlerine oranıdır.Endonezya da imalat ve maden de bu oran %6dır.

Direkt etki formülü = birim enerji maliyeti değişimi başına maliyet değişimi * fiyat değişimi

2.Dolaylı kanal: Dolaylı yolda ise firmaların kullandığı ara ürün fiyatları enerji fiyat artışlarına göre artar. Dolayısıyla fiyat artışları tedarik zinciri boyunca iletilir. Mesela çelik gibi enerji yoğun materyalleri kullanan firmalar dolaylı fiyat şoklarından daha çok etkilenirler.

Dolaylı fiyat etkileri, doğrudan fiyat etkilerine göre daha uzun zaman alabilir. Diğer firmaların da bu şokları iletme hızı bir etkendir.

Bir firmanın dolaylı enerji şoklarına maruziyeti, ara ürün girdilerinin enerji yoğunluğuna bağlıdır. Bu yaklaşık olarak, firma girdilerinin enerji içeriğine bağlıdır. Bu veriler veritabanlarında bulunur (Rentschler, 2016). Ayrıca girdinin coğrafik lokasyonu da önemlidir. Çünkü yerel FFS kaldırıması ithal edilen malın fiyatını değiştirmez.

Dolaylı fiyat etkisi iki parçadan oluşur: 1) girdi fiyatlarının enerji fiyatlarına göre değişimi;2) tüketicinin enerji ödemelerinden sonra harcamalara kalan bütçe miktarı firma gelirlerini etkiler…

Dört tepki mekanizması: cepten karşılama, ikame, kaynak verimliliği ve maliyeti yansıtma (absorption, substitution, resource efficiency, price pass-on)

a)Cepten Karşılama (absorption): eğer kar marjı yeteri kadar geniş ise, firma bu artışlar küçük marjlarda olursa bu etkiyi emer. Firma bu durumda teknoloji veya ürün miktarı, satış fiyatı oynamadan devam eder. Baştaki Suudi Arabistandaki Petro kimya sektörü örneğinde 2014 yılında 14 firma 9 milyar $ kar elde etmişti.

b) İkame: Başka bir enerji kaynağına geçer. Bu geçiş enerjiye erişim, tedarik güvenliğine bağlıdır. Mesela kırsal da elektrik kesintileri sebebi ile kaynak değiştirmek isteyen bir sanayi gibi

c) Kaynak verimliliği: Firmalar verimlilik ile, yani üretimlerini değiştirmeden, tükettikleri enerji miktarını düşürerek de cevap verebilirler. Malzeme maliyetleri enerji maliyetlerini aştığından özellikle malzeme/materyal verimliliği özel olarak önemli.

Enerji üretkenliği, birim üretim miktar artışının birim enerji miktar artışına oranı

Malzeme üretkenliği ise, birim üretim miktar artışının birim girdi ürünler artışına oranı. Bu iki formül ile hem üretim teknolojisi hem de sürecinin değişmesi gerekebilir.Verimlilik artışı sonucu marjinal üretimin enerji fiyat değişimine tepkisi azalır (buna benzer bir söz)

d) Fiyatı yansıtma: Yukarıdaki 3 yöntem firmanın içsel olarak doğrudan ve dolaylı şokları yansıtma biçimidir. Bu ise dışarıya yansıtma biçimidir. Formülü basit, enerji fiyat değişiminin nihai fiyat değişimine oranı. Fakat bir firmanın satış fiyatını değiştirme kabiliyeti, tüketici talep seçimine bağlıdır. Yani tüketiciler başka ürünlere geçecekler mi? Karbon vergilerinin aynen yansıtılmasındaki empirik kanıtlar, değişik sektörlerin %0’dan %100’e fiyat şokunu yansıtma oranları olduğunu gösteriyor. Yani sektöre özel durumlar önemli

III FFS reformları tasarımına etkiler

Sübvansiyon kaldırılmasının hanehalkı etkileri araştırılmış olsa da, şirketlere etkiler çok dikkat çekmemiştir. Rekabetçilik ve karlılık firmaların bu reformlara karşı durmalarındaki önemli sebeplerdendir. Dolayısıyla bu şokların istihdam ve nihayetinde hanehalklarına etkileri konusunda da sonuçlar oluşur

Karar alıcılar, alternatif yakıtlar,enerji verimlilik artışları ve malzeme kullanımı konusuna da değinmeli. Teknik destek, bilgi programları ve finansal destek önemli araçlardır. Suudilerde olduğu gibi, hükümet mevcut kar oranına bakarak her hangi bir destek vermeye de bilir. Ama rekabetçi piyasalarda kar marjları bu kadar yüksek kabul edilemez. Karar alıcılar potansiyel rekabetçilik kayıplarına da dikkat etmelidir.

 

 

Tarih

2 Mayıs 1975 – Türkiye’de güneş çalışmaları (Milliyet)- Orijinal makaledeki Türkiye kısımları alındı sadece

 

” OPEC’in uretim artirma haberlerini ben ciddiye almiyorum. Bunun nedenlerinin hepsini buraya sigdirmak mumkun degil ancak en onemli nedenim su; Uretimin bu seviyelerde tutulmasi surdurulebilir degil. Suudi Arabistan da dahil bu duruma. Ayrica gozden kacirilmamasi gereken en onemli husus uretimin bugun ne oldugu degil, bu seviyenin ne kadar korunabilecegi. Fiyatlar bugune bakmaz, ilerideki duruma gore hareket eder. Fiyatlar ileride bir arz sorunu sezerse fiyatlar yukselir. Benim sahsi gorusum, bu sorunlarin yakinda baslayacagi. Unutmamak gerek ki her ureticinin bir karlilik beklentisi var bu karliligin altindaki her uretim zarar. OPEC uyeleri bundan bagimsiz degil. Suudi Petrol Bakani’nin uretim kesintisini ‘zorunlu’ diye tanimlamasinin altinda da bu gercekler yatiyor bence.

Iran Cumhurbaskani Ruhani’nin Khuzestan’da uretimin basladigini aciklamasi cok tuhafti. Zaten Bati Karoun bolgesinde uretim devam ediyor. Halihazirda devam eden uretimi yeni baslamis gibi gostermenin altinda iki neden olabilir; Ya piyasaya uretim potansiyeli var sinyali vermeye calisiyor, ya da ulkeye yatirim cekmek icin operatorlere bu seviyelerde yeni sahalari uretime katabiliyorum demeye calisiyor. Her iki durumda da etkisi bence sinirli. Halihazirda Bati Karoun sahalarinda beklentilerin cok altinda bir uretim var. Yasli sahalardaki azalan uretimi yerine koymak icin daha fazla caba gostermeleri lazim. Yoksa artan uretim maliyetleri kapasite kisitlamalarindan daha beter vurur Iran’i.”

Serkan.Sahin@thomsonreuters.com
“Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdUmhaUU91dXNrNXM

Rosneft’in üretim yatırımlarını arttırması, geçtiğimiz günlerde paylaştığım makaleler ile birleşince, OPEC üyelerinden birinin gidici olduğu -üretimini Uluslar arası piyasalara taşıyamayacağı- konusunda bir plan mı var sorusunu akla getiriyor. Bugün makale özetinde “Çin resesyonda mı?”, çok ilginç bir makale. Prof üşenmemiş, verileri alta üste koymuş. ABD’de EPA’yı çok ciddi budayacaklar galiba. Almanya küresel iklim değişikliği mücadelesinin öncülüğüne tarfi edebilir. Gerçi nihai planda linyitlerini korumayı bilmişler. Tarihte aslında elektrikden aydınlatma tartışmalarının, Edison’un paten aldığı 1879’dan çok önce 1849larda bile olduğuna dair bir makale var.

Bilgiler

Bağımsız petrol traderlarına (OOTT) göre Singapur dışındaki yüzer stoklar haftalık %76, Venezüella’nın ki %451 artmış.

OPEC Petrol üretimi 230bin v/g daha artarak tüm zamanların en yüksek seviyesi 33.83 mv/g’e ulaştı.

ClipperData’ya göre İran üretiminin hızlı artmasının sebebi Asaloyeh ve Kharg adası etrafındaki yüzer stokların 10 mv düşmesi ve İran üretiminin gerçekte yayınlanandan daha az olması

Wood MacKenzie, raporunda Suudi arabistan ekonomisinin büyüme sinin %5’lerden 2020’de %1.9’a düşeceğini iddia etti. Irak için 2016-2020 dönemi için %2.8, Kuveyt %2.5, BAE %3.1 büyüyecek. MacKenzie’e göre Suudiler bu yıl için bütçeyi dengelemek için petrol fiyatı olarak 92$’a ihtiyaç duyuyorlar. Bütçe açığı GSYİH’ın %20si seviyesinde

Obama yönetimi, perşembe günü kamu arazilerinde güneş yatırımlarını arttıracak kararı açıkladı. Obama, 2020’ye kadar kamu arazilerinde 20000 MW yenilenebilir projesi onaylama hedefi vardı. 700,000 akre etkileyebilir.

Japon Başbakanı Abe ve Hindistanlı mevkidaşı Modi, Japonya’nın Hindistan’a sivil nükleer teknoloji satmasının yolunu açan paktı imzaladı. Cumartesi de Modi, Abe ile birlikte Japon shinkansen (“mermi”) tren fabrikasını gezecek.

FT, Trump’un politikalarının hemen etkisini göstermeyeceğini, açıkcası bir çok üreticininde açılmış ama tamamlanmamış kuyularının olduğunu söylüyor. Düşük fiyat, arz fazlasında petrol şirketi danışmanı en fazla vergileri düşürür, o da petrolü daha da aşağı çeker?

“Biz [ABD] doğal gazın Suudi Arabistanıyız”. Tortoise Capital’den Rob Thummel. Kömür en fazla sabit kalır deniyor.

Çin’de kömür fiyatı üzerine tartışmalar bitmiyor. Shanxi’de meskın FenWei Energy spot fiziksel termal kömür fiyat endeksini durdurdu.Çin’deki 3 büyük emtia borsası da bu hafta bedel ve marjinleri arttırarak alım-satımı daha pahalı hale getirdiler. Çin’de NDRC’nin hareketleri Çin’in güvenilir bir borsa kurmasını engelliyor diyor yazı.

Trump başkanlığı sonrası EPA (Environmental Protection Agency) ve CPP (Clean Power Plan). EPA’da anladığımız kadarı ile danışmanlar ajansı ciddi anlamda küçültecek. CPP’de ise alt mahkemede, devlet savunmayarak bitirebilir. Cumhuriyetçiler daha önce EPA’nın sera gazları ile uğraşamayacağına dair bir kanun maddesi de denemişlerdi.

Sosyal demokrat lider Sigmar Gabriel, aynı zamanda Almanya ekonomi bakanı, daha önce büyük işsizliklere sebep olabileceği gerekçesi ile linyit santrallerin kapatılmasına yol açacak planları veto etmişti. Sonunda Alman koalisyon, 2050’ye emisyonları %95, 2030’a elektrik üretimde emisyonları %50ye indirecek planı değişmiş hali ile onayladı.

EON’un İngiliz kanalındaki 400 Mwlık Rampion rüzgar projesi için 116 temeli yerleştirdi. Proje hem kanadalı Enbridge hem de İngiliz Yeşil Yatırım Bankası yardımı ile yapılıyor.

Rosneft’in üçüncü çeyrek karı (400 milyon $) bir önceki yıla göre %77 düştü. Ama Rosneft 2. çeyrekte harcamaları %8.4 arttırarak 2.6 milyar $’a çıkarmış. Yıldan yıla hidrokarbon üretimi %0.7 artmış.

İsrailli Delek grup Kanada’nın doğu kıyısınde 1200 m derinliğindeki sularda petrol arayacak. İhaledeki 7 parselden sadece birini Delek’ın yabancı alt şirketi DKL alabildi. Diğer parselleri BP, Husky enerji ve Noble grup aldı. 7 parselin ihalesine konu West Orphan jeolojik formasyonunda 25.5 milyar varil petrol ve 0.6 trilyon m3 gaz tahmin ediliyor.

Rus askerlerinin üçüncü jenerasyon savaş kıyafeti Ratnik (“warrior”) exoskeleton (dış iskelet) de içerecek

Makale Özeti

Is China in Recession? A Cursory Look At Its Energy Statistics By Douglas B. Reynolds

CNBC’ye göre, CNP, Çin petrol şirketi:
2016’da 11.32 mv/g tüketmiş, 2015’e göre %4.3 artış ile. Yani 2015 tüketimi 10.85 mv/g
2015 tüketimi de 2014’ten %4.8 yukarıdaymış, 2014 tüketimi de 10.3 mv/g oluyor.
BP İstatistik bültenine göreçin 2014’te 11.05 mv/g tüketmiş
Eğer BP istatistiklerine inanacak isek de Çin 2015’te, 2014’e göre %2 daha az petrol tüketmiş.
Çin’in 2015 GSYİH büyümesi de %7’idi. O zaman ya Çin resesyonda yada petrol istatistikleri yanlışlar

Dargay(2007)’ye göre geliri 4000-12000$ (2015 $), olan ülkelerde otomobil sahipliği gelir artışının iki misli hızla artıyor. Ayrıca araba başı benzin tüketimi de 4 lt/gün’e yakın seyrediyor (1 galon diyor makalede).

Eğer Çin istatistiklerine inanacak isek, %7 büyüme ile 170 milyon otomobil 2015’te 20 milyon daha eklenerek 190 milyon otomobil olmalı. Bunlarda günde 4 litre benzin tüketse, yeni eklenen 20 milyon araç 80 milyon litre ek benzin tüketimi, bu da (157 litre=1 varil) 0.5 mv/g ek tüketim demek, sadece otomobillerden..

Kore ekonomisinde ihracat ortalama senede %12.5 artıyordu. 1996’da OECD’ye girdikten sonra bile 10.5% artış görmeye devam etti. Çin’in ihracat büyümesi 2014’te %4dü.

Economist’e göre Çin 2015’te 2014’e göre %10 daha az kömür kullandı ve %28 daha az kömür ithal etti. The Guardian’a göre ise, Çinde kömür kullanımı 2014’teki %2.9 düşüşün ardından 2015’te de %3.7 düştü. Çin 2014’te 185 bcm doğalgaz tüketti. Çin %7 ekonomik büyüme için doğalgazı arttırmış olmalıydı. Ayrıca kömür yerine de doğal gaz kullanımı arttı diyelim. Ama ithalatı artan bir doğalgaz kullanımı yok demeye getiriyor

1700’den önce ingiltere’nin büyüme oranı %0.5’di. İlk kömüre dayalı erken sanayi devriminde, 1720-1850 arası büyüme %1 iken kişi başı GSYİH ikiye katlanmıştı. Kömür kullanımındaki artış ise büyümenin iki katı, 2%di

Erken petrol dönemi, 1900-1950 arası, ABD büyümesi %3dü. Fakat bu %7 seneden seneye petrol tüketim artışı demekti.

Sovyetler %7 büyümesine rağmen, her yıl petrol talebi %10, kömür talebi %5 artıyordu.

Çin 2004-2014 arası petrol talebi her yıl %5 artarken, ekonomik büyüme oranı iki haneliydi. Enerji yoğunluğu düşse de büyüme ile birlikte artan bir enerji talebine ihtiyacı vardı. Çin demek ki resesyonda.

Çıkarımlara göre Çin ekonomisi 2015’te %7 küçüldü ise, günlük 0.5mv/g bir tüketim düşüşü olması gerekirdi. Veri bunu doğruluyor. Batılı ekonomistlerin satır aralarını okursak, onların da Çin ile ilgili kayığı devirmek istemedikleri izlenimi doğuyor. Tüm bunlar da petrol fiyatlarında son 2 yıldaki fiyat düşüşünü de açıklıyor.

Tarih

The Spectator, 13 Ocak 1849 (Bu arada Edison ampülü 1878 ile 1880 arasında buldu)

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdMDVNeFI0V3I4UVU

Trump sonrası petrol hariç diğer emtia fiyatları ve firma değerleri yükseldi Peabody %50 yükselmiş, en büyük kömür üreticisi, inanamadım, gerçekten %50. AB winter package’daki reform önerilerini bekliyoruz. ACER’in AB piyasa raporu da ilginç. Çin rüzgar hedefini düşürdü. Nature Energy makalesinde, enerjiye erişimde günlük verilen elektrik süresinin kesinti miktarından önemli olduğu tartışılmış, elektriğe erişimin kademeleri verilmiş. Öngörü modelleri seçimlerde dağıldı, herkes en karmaşık matematiksel/akıllı algoritma çılgınlığında ama kimse matematik bilmeyen Micheal Moore’dan daha iyi tahmin+analiz yapamamış. Üzerinde düşünmek lazım.

Bilgiler

Düşük benzin fiyatları sebebi ile ABD’de satılan arabalardaki galon başına mil rakamı 2013 seviyesine düştü.

Çin 2020 yılı rüzgar hedeflerini 250 GW’tan 210 GW’a düşürdü.

Trump Paris anlaşmasından hemen çekilemez ama 2020 gibi yapabilir veya hemen BM’ye yazılı bir not göndererek UNFCCC’den çekildiğini belirtir. Bir yıl sonra ayrılmış olur. Dolayısıyla taahütler boşa düşmüş olur.Ayrıca Ronald Reagen stratejisi ile kurumlara düşman kişileri kurumların başına atayabilir.

Trump’un enerji danışmanı Harold Hamm, petrol ve gaz da düzenlemeleri geri almanın Başkanlık için bir öncelik olduğunu söylemiş. Hamm, Continental Resources(ABD şeyl petrol üreticisi) büyük hissedarı, vergileri indirmek Ronal Reagen döneminde insanlara iş kazandırdı. Düzenlemeleri geri almak… Bu iki prensip devrede olacak. Reagen Retro

Seçim sonrası elektrik için kömür üreten Foresight Energy hisseleri %24, dünyanın en büyük kömür üreticisi Peabody Energy hisseleri de %50 arttı. Dakota Access ham petrol boru hattını yapmaya çalışan Energy Transfer Partners hisseleri %11 değer kazanmış. %50 ye inanamadım, gerçekten artmış. Noble grup hisseleri de %12.6 artmış

Bakır dün %8.1 değer kazandı. Trump’un altyapı yatırımlarını arttıracağım demesi kurşun, çinko, alüminyum fiyatlarını da arttırdı. Şilili bakır işletmecisi Antofagasta’nın değeri %19, Vedanta, Hindistanlı baz metal üreticisi %13 değer kazandı. Nikel ve Çinko 2.3% arttı.

Avustralyalı senatör Malcolm Roberts,Prof Tim Ball ve blogger Tony Heller ile iklim değişikliğinin insan kaynaklı olmadığını iddia ediyorlar. Argümanlar: Son ısınmalar, El Nino/La Nina iklim fenomenin doğal sonucu; BM paneli, özellikle doğal etkenleri göz ardı etti; atmosferdeki CO2 volkanlardan olabilir, aynı kimyasal imzayı taşıyorlar vs.

Tek bir viruse bulaşmış akıllı ampül ile ZigBee kablosuz sistemi ile tüm diğer lambaları da kontrol altına almak “ZigBee chain reaction” konusundaki bilimsel çalışma ve videolar. Termostatları ele geçiren rehin alan yazılımlar (ransomware). IoT(nesne interneti)’ne düzenleme gerekiri savunan bir yazı, linkleri iyi.

Öngörü modellerinin hem en tekniği hem de en veri odaklı olanının yanlış çıkması istatistiksel modeller anlamında da soru işaretleri doğurdu. Model, modelcinin eğilimini(bias)’ını taşır, ama modellerin sürü psikolojisine düşmesi ilginç

Avrupada doğal gazlı ulaştırma sektöründe, en çok halka açık CNG istasyonu Belçika (100) ve Çek (200) Cumhuriyeti. CNGli binek araç Mercedes 200c, 700km ile 33,000 € civarında.

ABD Enerji bakanlığının Ulusal Laboratuvarları ABD inovasyon sisteminin çekirdeği. 17 laboratuvar, 14 milyar $ bütçeye sahip. Laboratuvarların, kendi belirlediği(LDRD) araştırma sonuçları diğer araştırmalara göre 4 kat daha fazla icat çıkarmış.

Hindistan 21 nükleer reaktör ile ülke kurulu gücü 290,000 MW’ın %5.8’ine karşılık geliyor. Santrallerin ortalama büyüklüğü, dünya ortalamasının çok altında (küçük kapasiteli reaktörler). Bunun sebebi de 10larca yıl süren bağımsız bir gelişim (dünyadan nispeten kopuk).

AB mesken tüketicilerinin ortalama gaz faturası 2015’te %4.2 düştü.

Avrupa Komisyonu Kasım sonunda “winter package”/kış paketi ile Avrupa elektrik piyasa reform önerilerini yayınlayacak. Yenilenebilirlere devlet desteği, arz güvenliği, düzenlemeye tabii fiyatlar, enerji verimliliği ve kapasite mekanizmaları yer alacak. Özellikle AB geneline hitap eden bir kapasite mekanizması yasal çerçevesi bekleniyor.

2015’te ABD kömür üretimi %10, tüketimi %13, maden istihdamı da %12 düşmüş

İstatistik

Rusya’da gaz üretimi/şirketlere göre:

1. Gazprom 406 bcm
2. Novatek 52 bcm
3. Rosneft 42,3 bcm
4. Lukoil 18,8 bcm
5. Gazprom Neft 12,5
6. Surgutneftegaz 9,5
7. Arktikgaz 23.6 (2012’de 1.7 ymiş)
8. Diğer 68.8 bcm

Rusya’da gaz tüketiminin dağılımı (mtce kullanmışlar mtek = milyon ton kömür eşdeğeri)

Tüketim: Elektrik (261.9), Sanayi (66), Konut(58.9), Gaz taşıma (35.8), diğerleri (119.6) , TOPLAM 542

Rusya’nın dünya LNG pazarındaki payı %4 = 14.5 bcm, %70’i Japonya’ya gidiyor, %25’i koreye

Rus taşkömürü destinasyonlarında Türkiye 6. Sırada (9.8 milyon ton). Kore 21.7 mton, İngiltere 17.2, Çin 16.4 mton

 

Grafik

Rusya’nın doğal gaz rezervlerinin yerleri

Hindistan’ın Mevcut ve Planladığı Nükleer Elektrik santralleri.

 

Makale Özetleri

Elektrifikasyon ve Refah, Nature Energy, Karnamadakala Rahul Sharma ve Gabriel Chan

Bazı metriklere göre 2005’te Hindistan’daki köylerin %74ünde elektrifikasyona sahip iken, 2013’te %94’e çıkmış durumda. IEA göre ise 2013’te hala 237 milyon Hintlinin elektriğe erişimi yok

Peki politika yapıcılar universal elektrik erişimini nasıl anlayarak ilerlemeliler? Burada bazı sorunlar var

1. Kırsal alanlarda veri toplamak oldukça zor
2. Mevcut veri tutarsız olabilir ve servis kalitesini ölçmüyor olabilir
3. Ayrıca potansiyel kullanıcıların neye değer verdiği tam olarak anlaşılmış değil

Bunun için elektriğe erişimin değişik boyutlarının bir araya getirildiği bir çerçeve olarak “Global Tracking Framework (GTF)” Dünya Bankası ve BM tarafından başlatıldı. Elektriğin ulaşılabilmesi (maddi olarak/affordability), kapasite, voltaj kararlılığı, güvenilirliği, yasallığı, sağlık ve güvenlik boyutları ele alınıyor ve 0’dan 5’e kadar değerlendiriliyor.

GTF ile ilgili 8568 gösterge meskende bir anket yapıldı. Süre(günde elektrik verilen süre), güvenilirlik (beklenmedik elektrik kesintisi olan günlerin azlığı), voltaj kararlılığı (düşük voltaj sorunları olan günlerin azlığı) gibi kritik parametrelere bakıldı.

En çok sürenin standart sapma kadar değişiminin(6.5 saat), elektrikten memnuniyet oranını 0.4 standart sapma değiştirdiği bulundu.

Aslında kesinti olmaması, arıza yerine kullanıcılar daha fazla süre elektrik hizmetine değer veriyorlar.

Çalışmada (Nature Energy’nin önceki sayısındaki bir makale ile ilgili), elektriğe erişimin faydalarından dem vurulurken, maliyetlere vurgu yapılmadı.

Ayrıca çiftli sistem modelleri de göz önüne alınmalı. Düşük güçlü (dc)doğru akım hatları geleneksel alternatif akım hatlarla birlikte kullanılabilir, bu da güç kesintisi gerektiğinde dc hatların toplam gücün %10’unu sağlayarak düşük güçlü ev aletlerini çalıştırabilmesini sağlar.

 

Tarih

28 Nisan 1975 – Newsweek – The cooling world

 

“Colonial boruhattindaki sorun nedeniyle dusen ham petrol ihracatina ragmen EIA ham petrol stoklarinda artis gorduk. Uretimdeki artis da bunu desteklemiyor. Gasoline stoklarindaki dusus, Colonial’deki soruna bagli olabilir ancak rafineri kullanim oranlarindaki artis buna paralel degil. Daha once bahsettigim EIA metodolojisi nedeniyle EIA’nin yaptigi duzeltmeleri iyice farkedemez olduk. Ben iyice ABD verileri arasinda zaman farkinin ayni periyotta ilerlemedigini dusunmeye basladim. Uretimdeki artis (ki EIA miktarinin dogru olduguna dair de biraz suphem var) gaz talebini desteklemek icin uretime alinan Permian petrol sahalarindan kaynaklaniyor bana gore. Permian icerisinde ilk gaz uretimi yuksek olan noktalardaki gaz avantajini petrol operatorleri kullanmak istiyor gibi.

Trump’in gelisi en cok ABD petrol ve gaz ureticilerine yarayacak gibi. Isin icinde rafineri karlilik gercekliklerinin onemini kaybetmeden fazla iyimser olmamak lazim ama anlasilan bazi boruhatti projeleri ve kapasite sorunlari Trump zamaninda daha rahat cozulecek gibi. Sektor icinden yakin arkadasini kendisine enerji danismani olarak atiyacagi haberleri simdiden dolasmaya basladi. Simdiki ABD politikasina gore daha iliman bir Orta Dogu politikasi izleyecegi de muhtemelen petrol piyasasi acisindan. Danismani yakindan izlemekte fayda var.

Suudi Arabistan’in Misir’a yaptigi yardimlari durdurmasinin ardindan Misir’dan Suudi Arabistan’a karsi atak olarak bir Sidi Kerir yaptirimi gelirse isler cok cirkinlesir. Hele bir de ustune tum Suudi kargolari icin Suveys’i kapatmak gibi bir cilginlik yaparsa o zaman ortalik cok kizisir. Misir ile daha da kotulesecek iliskiler Suudi petrolu icin Akdeniz piyasasinda risk marjinini yukseltir. Bundan kim karli cikar; yorum sizin.”

Serkan.Sahin@thomsonreuters.com
“Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdZU9vXzdBRVZfMUk

İngiltere’de ekmek kızartma makinelerinin AB ekodizanından dolayı Brexit’de argüman olması şundan ilginç. Düzenleme vatandaşın hayatına ne kadar burnunu sokmalı. “AB düzenlemesi nedeniyle, verimli ekmek kızartma makinesiyle istediğim kızartılmış ekmeği 4 seferde elde ediyorum” demeye getiren vekil de ilginç. Trump’un enerji etkisi Platts’dan. EWI’nin 3 senaryolu doğalgaz raporu çok iyi. Beni en çok zorlayan makale/kitap özetleri fakat IAEE’den 3 makale özeti aşağıda. BP çok ilginç bir kriterle analiz yapmış. Bir kaynağın primer enerjideki oranı %1den %10’a kaç yılda gelmiş diye. Petrol de 40 yıl, doğalgaz da 50 yılda %8 olmuş. Çin-Japon kıta sahanlığı anlaşmazlıklarında yer isimlerini ezberlemek işe yarayabilir. Toyota’nın Türkiye’de hibrit araç üretmesi çok ilgi çekti. Hibrit bir araç sahibi olarak, çok soru geliyor, bu hafta detaylı bilgi vermeye çalışacağım. Bugün sadece makale özetlerini okumak yeterli, çok ilginç argümanlar var.

Bilgiler

Çin’de PPI (üretici fiyat endeksi) yıldan yıla %1.2 arttı.Kömür ve demir temel sebeplerden. Kömür ve yıkama sektörü 2012 Temmuzdan beri en yüksek artışı gördü. Kuzey Çin’deki ana gösterge Bohai-Rim Steam Coal Price index yıl başından beri %60 arttı.

Norveç’te bütçe arka arkaya iki çeyrek açık verdi. Petrol gelir düşüşlerinden dolayı. Vergi gelirleri de 2015’teki 2.1 milyar dolardan yarı yarıya azaldı. Soru: Türkiye, Norveç kadar gaz ve petrol ihraç etseydi bütçe ne olurdu

Daha fazla CO2, daha fazla bitkinin/gezegenin yeşermesi demek, ama uzmanlar azaltsa da yetmez diyor.

AB politik korkulardan, ekmek kızarma makinelerinin Ecodesign paketi çerçevesinde daha verimli olmasından vazgeçti. Brexit tartışmalarında. İngiltere populist sağcı partı UKIP vekili David Coburn, mevcut düzenlemeler ile “ancak 4 denemede ekmeğini istediği gibi kızarttığını” tweetlemişti. AB medya baskısına yenilip geri adım attı.

Güney Amerika, dünya LNG ticaretinin %5i. Arjantin, Brezilya, Şili ithal, Peru ise ihraç ediyor. İthalat 17.2 milyar m3 LNG. Bölgesel entegrasyonun yeterli olmaması LNG’yi desteklese de, mevsimsel koşullar hariç artış yüksek olmaz. Uruguay’da da3.7 bcm/yıl, ve Kolombiya’da 4.1 bcm/yıl kapasiteli terminaller yapıldı. ABD LNGsi için imkan.

Akıllı şebeke deyince, akla hemen PMU (Phasor Measurement Unit) gelsin, o bilgiler de hızla değerlendirilmesi gerektiğinden GSM’le aktarılmaz, fiber ister. SCADA sistemlerinden 100 kat hızlı gerçek zamanda çalışan sensörler. IEEE şimdi kendi sertifikasını taşıyacak PMU testleri ve standart yol haritası geliştirmiş.

WMO –dünya meteoroloji kurumuna göre 2011-2015 kayıtlardaki en sıcak dönem. Amerikan meteoroloji birliği de 2011-2014’teki ekstrem hava olaylarının yarısının sebebinin insan kaynaklı iklim değişikliği olduğunu iddia etmiş.

Suudi hükümetinden iş alan alan tüm firmaların birikmiş alacakları 31 Araılk 2016’ya kadar ödenecek.

Pekin’de PM2.5 2020’ye %30 düşüşle 56 mikrogram/m3’e düşecek. 2020’ye kadar tüm kömür kazanları kalkacak. Ayrıca yüksek emisyonlu araçlarda yollardan men edilecek.

Trump’un enerji etkisi: Arz: “eğer bir kaynağa[petrol/gaz] daha fazla erişim mümkünse gerçekleşecek”. Tüketim “ucuza daha çok tüketim-iklim değişikliği vergileri yok”. Düzenleme “Çevre ajansı-EPA zayıflayacak, Clean Power Plan rafa kalkar”, Altyapı: “çok major bir değişim değil, harcama artışı”, Yenilenebilir: “destekler azalacak”.

Çin’de kömür tedarik/ fiyat artışlarına karşı önlem alınmaya çalışılıyor. Shenhua Grup ve China National Coal Corp, ülkenin en büyük iki kömür üreticisi, elektrik üreticisi China Huadian ve State Power Investment ile anlaşma imzaladı.. Qinhuangdao Seaborne Coal Market sitesi önemli, Qinhuangdao Çindeki termal kömür benchmarkı

30 Kasımdaki toplantı öncesi,OPEC’in yayınladığı WOOda, orta dönemde 5$, artışla 2020’ye 60$/v fiyat bekliyor. 2015’teki 80 $ tahminininden 20$ aşağıda. OPEC düşük fiyatlar sayesinde payını %34’ten 2040’da %37’ye çıkaracağını düşünüyor.

Trump iklim değişikliği, yenilenebilir ve benzeri politikalarda büyük hasara sebep olabilir. İklim değişikliğine geçmişte “tamamen safsata”, “saçmalık(bulls**t)”,”Çinliler tarafından icat edilen” demişti.

Asya da bir deniz çatışması olacak ise, Doğu Çin denizi ismini duyabileceğimiz yerlerden biri. Burada enerji kaynakları sadece bahane, aslolan deniz hakimiyeti. Terimleri öğrenelim: Xihu ve Okinawa derinlikleri en çok kaynak olabilecek yerler. Çinliler gaz platformlarına askeri tip yüzey radarı koymuşlar. Bu alandaki adaların isimleri Diayu/Senkaku

Jeffrey Sachs, 2015’te BM tarafından belirlenen 17 Sürdürülebilir Kalkınma hedefinde ABD’nin üzerine düşeni yapması için önerilerde bulunmuş. Bir tanesi, kişi başı emisyon, bugün ki 17 ton’dan 8 ton’a düşecek. Kennedy’nin sözlerinden anlatarak, hedef konulması, her şeyi çözmenin beklenmemesi, adım adım gidilmesi önerilmiş.

İstatistik

İklim değişikliği konusunda bazı istatistikler (WMO raporundan)

• 2010-2012 doğu afrikadaki kuraklıkta 258bin kişi öldü
• 2013-2015 güney Afrika kuraklığında
• 2011 de güneydoğu asya, 800 kişi öldü, 40 milyar $ ekonomik kayıp var
• 2015’te Hindistan ve Pakistan sıcak hava dalgası, 4100 can aldı
• 2012’de Sandy fırtınası 67 milyar $ ekonomik kayıplara sebep oldu
• 2013’te Filipinlerde Haiyan tayfunu 7800 kişinin canına mal oldu.

 

Grafik

EWI’nin 3 senaryosuna göre AB gaz arzı, 1 kasım 2016 tarihli rapor. 3 senaryo Gas on Sale (GoS)-referans, Nord Dream (Nod), Southern Setback (SoS)

Aynı raporda 2035 yılı gaz akışları – Türk akımı göz önüne alınmamış

Doğu Çin denizinde doğal gaz aramacılığı (Stratfor- 8 Kasım 2016)

 

Makale Özetleri

2016 son çeyrek IAEE Energy Forum makalelerinden ilginç bulduğum noktalar.

https://www.iaee.org/en/publications/fullnewsletter.aspx?id=42

“Russia and the Oil Market (Or Duel of the Oil Titans)” by Seyed GholamHosein Hassantash-

-Makalede komploya varabilen bazı fikirleri var, tamamını yazmadım-

Rusya tek başına üretimini ve ihracatını 2mv/g azaltsa, fiyatları 15$ yükseltir. Günde 70 milyon $ kaybeder. (Rus petrolü ortalama fiyatı 35$ alınırsa) fakat geri kalan 5 mv/g 14$yukarı satılır. Hem de Rusya petrolünü korumuş olur.

Rusya üretimini 1 mv/g azaltacağını söylese, OPEC’de azaltmak zorunda kalır. Fakat arz fazlası ABD’den kaynaklanıyor. Ama Rusya ile ABD’nin tek derdi petrol değil, ABD en büyük gaz ihracatçısı konumuna da gelebilir. Trump’ın geleneksel olarak Suudilerle çok iyi bağları var.

Belki de Ruslar, Suudilerin yoldan çıktığını ve bir darbe ile bir şeylerin değişeceğini, Bu da düşük fiyatların Suudileri Ruslardan önce vuracağı anlamına gelir. Suudilerin piyasadan çıkması Rusya için fırsat olacaktır.

Yüksek petrol fiyatları ise Rus ekonomisi için zehirli oluyor. Çünkü sektörel çeşitlendirmeyi engelliyor. Rus ekonomisi tek emtia fenomeni ve doğal kaynak lanetine girebilir.

 

“Energy in 2015 – A Year of Plenty” by Spencer Dale and Kai Dunker

BP ekonomistleri, BP İstatistik yıllığına göre o yılı değerlendiriyor.

Sanayi üretimindeki zayıflık sebebi ile, elektrik üretimi 30 yılda ikinci defa toplam enerji talep artışının altında kaldı. Toplam enerji talebi 2015’te %1 arttı. 2014’te %1.1di. Son 10 yılda %1.9 du

Fiyatlar düştü ama enerji yoğunluğu da düştü. Talep yavaşlamasındaki ana faktör Non-OECD ülkelerinde yarıya düşen talep artış oranları idi. (2015, %1.6). 1990ların sonundan beri en yavaş büyümesi.

Petrol %1.9, doğalgaz %1.7, yenilenebilir %15.2(48 mtoe) büyürken kömür en büyük düşüşü gördü %1.8 (71 mtoe)

Fiyatlardaki dengesizliğin sebebi geçici değil, yapısal. Benzin ve jet yakıt artışları tüketici talebi ile ilgili iken, dizel talep artışı sanayi ile ilgili

Grafikte geçmişteki petrol fiyat düşüşlerine yer veriliyor.Bu seferki düşüş 1980’lerin ortasındaki gibi arz fazlasından oluşan düşüşe benziyor. Grafikte dikkat edilirse daha uzun sürüyor.

Brent-WTI fiyat farkı 3.7$/v civarında seyrederken, WTI –Batı Kanada (WCS) farkı 11.9$/v ortalamasına geldi.

Doğalgazda ABD üretimi %5 (39 bcm), Norveç 7.7%(8 bcm), Çin %4.8 (6 bcm), Avustralya %9.4 (6 bcm) üretim artışları gördüler. 2015’te gaz piyasasında 3 temel durum vardı.

1. Gelişmiş ülkelerde gaz kömürden pay aldı
2. Küresel LNG ticaret deseni değişti
3. Daha fazla LNG Avrupaya akmaya başladı

Almanya ortalama gaz fiyatlarına bakıldığında, petrol fiyatlarından daha hızlı düştüğü görülüyor. Bu da Rusya’nın piyasa payı için fiyat rekabetine girdiğini gösteriyor.

Kömürde ise ABD kömür tüketimi -57 mtoe, %12.7 düştü. ABD üretimi de 53 mtoe, %10.4 düştü. Çin üretimi %2, Endonezya üretimi %14.4 azaldı.

Çin’in emisyonları da 20 yılda ilk defa -0.1% düştü. Ama bunun sebepleri arasında Çin’deki enerji yoğun sektörlerin daralması da vardı, bu önümüzdeki yıllarda tersine dönebilir.

Geleceğe, geçmiş eğilimlerden bazı kestirimler: 2015’te gelecek için 3 temel konu var, Çin, yenilenebilir, karbon emisyonları.

Çin’de sanayi sektöründen servislere geçişte talep daralmasında etkili. Eğer Çin talebi daralmasaydı, Dünya %5 enerji talep artışı görebilirdi.

İkinci konu ise, yenilenebilirin hangi hızla payını arttıracağı. Birincil enerjide %1 paydan %10’a gelmek, petrolde 40 yıl sürdü. Doğalgaz da ise 50 yılda ancak %8’e çıkılabildi. Bu tip hızlı artışlar nükleerde de konuşuldu ama bir noktadan sonra öğrenme yavaşladı ve ünite maliyetleri düşmemeye başladı. (hatta artan düzenlemeler ile fiyatlar arttı).

Yenilenebilirin primer enerjideki payı gelecek 20 yılda %8’i anca bulur.

GSYİH’in karbon yoğunluğu 2015’te %2.8 düştü. Son 50 yılda sadece 2 defa fiyatlar düşerken emisyon yoğunluğunun bu kadar düştüğü dönem oldu.

Talep tarafında Çin, verimlilik, ve enerji yoğunluğu, arz tarafında teknoloji ve üretkenlik artışları, 2015 te bu faktörler vardı.

“U.S. LNG Exports Could Prove a Game Changer in the Global Gas Market” by Mamdouh G. Salameh

Katar küresel LNG ithalatının %32si. Katar Asya’ya LNG satışlarının %80i. Fakat Katar’ı bekleyen bazı sorunlar var.

1. LNG piyasasına daha fazla oyuncu giriyor ve yeni LNG hubları oluşuyor
2. Arz fazlası daha düşük fiyatlarla sonuçlanır
3. Asya ya daha fazla gaz girişi ile, uzun dönemli anlaşmalar tekrar müzakere edilir

2020’de Avustralya Katarı geçerek en büyük LN ihracatçısı olur. 85 milyon ton Avustralya, 77 milyon ton Katar. Katar kapasite arttırmayı düşünmüyor, ama mevcut tesislerinin de CAPEX’ini ödedi

Ham petrol 38$/v iken LNG indexleri 5.32$ per mmBtu’ta düştü. (Petrol fiyatı /7 =gaz fiyatıo)

2020’de 164 bcm ek LNG ihracat kapasitesi olacak, bugünden %40 fazla. Yeni kapasite girişinin %35’i ABD, %44’i Avustralya

ABD enerji şirketi Cheniere, Sabine Pass LNG tesisi ile 20 yıllık anlaşma imzaladı. Kontrat ABD gaz fiyatının %115’, üzerine 3$ sıvılaştırma maliyeti. 2.81 $/mmbtu ABD fiyatı, Avrupaya 7-8$/mmbtu olarak yansır.

Gazprom’un Mayıs 2014’teki İtalyan ENI ile anlaşması da spot fiyat endeksli idi.

ABD, daha çok yakındaki Amerikalar pazarında etkin olabilir. 5 tesis : Cheniere’in Sabine Pass ve Corpus Christi(Texas); Freeport LNG (Texas); Cameron LNG (Lousiana); Cove Point LNG( doğu yakası Maryland)

ABD LNGsi, küresel olarak bir LNG fiyat tavanı oluşmasına katkıda bulunur.

Tarih

15 Temmuz 1941 – Vatan (Kömür ihtiyacının teminini Etibank deruhte ediyor) “Etibank mahrukat kanunu mucibince kok tevzii işlerini yeni bir esasa bağlamak üzere Türkiye Kömür Tevzi ve Satış Müessesini kurmuştur”. Model 212 ocak ile başlamış. Linyit kullanmak ormanlarımızı kurtaracak maden kömürü istihlakını azaltarak…

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdVjRjdXF6VG4wVk0

Piyasalar ABD seçim sonuçlarını bekliyor. Nature Energy’de güzel makaleler var. Bir tanesini özetleyecektim, grafiklerini aşağıya ekleyerek işin içinden çıktım. Çalışma şöyle ilginç, tüm yenilenebilirlerin birbirleri ve yük ile korelasyonları ile saatlik ve 4 saatlik değişimleri üzerinden optimum mixleri incelemişler. IAEE Energy Forum 2016 4. Çeyrek makaleleri de güzel.

Bilgiler

WTI futuresda, ABD senatosunun ham petrol ihracatını kaldırmasından sonra, daha fazla uluslar arası oyuncu WTI üzerinden hedge’e başladı. 2016’da günde 1.1 milyar varil WTI futures ticareti oldu. Brent’teki açık pozisyon 2.3 milyon ile Nisanda rekordu, WTI geçen ay 1.94 milyon lotu gördü. NYMEX WTI hacmi ICE Brent’İ geçti

OPEC’in world oil outlook’u(WOO) yayınlandı. WOO’daki en ilginç mesajın 2018 sonrası petrol ürün fazlası olduğu iddia ediliyor. 2018’e kadar dengede olan ürün arz-talebi, sonrasın 2.2 mv/g fazla verecek. Ürün talebi senede 1mv/g artarken (2016-2021), bunun %15’i biyoyakıt ve doğal gaz sıvıları ile karşılanacak.

Ete %40, süte %20 vergi artışı ile emisyonlar engellenebilir. Oxford üniversitesi önermiş.%40 fiyatını arttırınca %13 talep düşecek. Tüm tarım ürünlerinin ayakizine göre bir vergilendirme çalışılmış. Yumurta, sebze, şeker en düşüğü

İngiltere’de yapılan araştırmada rüzgar türbinlerinin 100lerce yarasa öldürdüğü ortaya çıkmış. İngiltere de tüm İngiliz cinsi yarasalar yasa ile korunuyor. Çalışma 46 rüzgar türbinini incelemiş. Yarasalar neden türbinlere yakın uçuyor araştırılmalı denmiş.

Nord Stream 2’yi, ilk hatta imza atmış Schröder’in etkisindeki Merkel’in koalisyon ortakları(SPD) destekliyor. Almanya’nın ost politik – şark politikası ise Rusya ile ne kadar büyük ekonomik iş yapılırsa, Rusya Avrupaya bağlanır mantığını güdüyor. NS2’nin ortakları Avusturyadan OMV, Fransa’dan Engie, Almanya’dan Uniper ve wintershall, Shell

Angola’nın Sonangol’u ile ilgili haber, bir petrol şirketi ile ilgili gördüğüm en garip haber. Resmi görevli: “her çalışan kendi tuvalet kağıdını getirmeli, çünkü Sonangol tedarikçilere ödeyemiyor. Bir tuvalet kağıdı krizimiz var” demiş.

Petrochina, iki LNG gazlaştırma istasyonuna yeni depolama üniteleri koydu. Rudong’un kapasitesi 6.5 milyon ton’dan 3.5 mton’a; Dalian’da 3’den 6 mton’a çıktı. PetroChina yerli sahalardan üretimle, doğalgaz arzını bu kış %7 arttırmayı planlıyor. Petrochina’nın Pekin yakınlarında Tangshang’da üçüncü bir LNG terminali daha var.

Çin’in yerli petrol üretimi %10 düşmüştü. Fakat yabancı ham petrol alımları da Eylül’deki rekor 6.78 mv/g’den %12.9 düştü. Dizel ve benzin ihracatı da bir yıl öncesine göre %24 artarak 919bin v/g’e geldi. Petrol ithalatı da %9.3 artmış. Reuters’e göre petrol fazlalığı devam ediyor, Çindeki rakamlarda ümit vermiyor. Bir analist petrol 35$ları görür diyor

EDF’in 58 nükleer reaktörü Fransanın elektriğinin %73’ünü(400 TWh) üretiyor. Fransız regülatör ASN, Areva ve Japan Casting & Forging in yaptığı parçaların tekrar inceleme istediği için, 5 ünitede daha incelemede. Avrupa fiyatları yükselişte

Paylaşım ekonomisi, Uber ve Airbnb, yenilikçilik dediğin sonunda geleneksel iş yasaları ve aktivistlere takılıyorsa o kadar da yenilikçi olamayabilir. Otel ve taksilere uygulanan yasalar, platform olduklarını da iddia etseler, mahkeme kararları ile üzerlerine geliyor.

Tesla Ocak’tan sonra sipariş verenlere, hızlı şarj istasyonlarından bedava yararlanma hakkı vermeyecek. 400 kWh/yıl dan sonra tüketici şarj bedeli ödeyecek. Supercharger ağında şu anda 734 noktada hizmet veriliyor. Renault hatırlarsanız pilleri kiralıyordu, Tesla’da yüksek hızlı şarja erişim için para alıyordu(Model S’de).

İstatistik

Paylaşım ekonomisi ne kadar büyük?

• Airbnb’nin değeri 30 milyar $
• Hilton’un ki 22milyar $
• Airbnb 2.3 milyon oda stoğu var, Hilton+Marriott+ Intercontinental’ın kinden daha fazla
• Uber’in değeri 80 milyar $
• Volkswagen 68 milyar $
• General Motors 48 milyar $

Nordik piyasasında üzgar, güneş, dalga ve talep değişkenliği ve korelasyonları (Nature Energy makalesi “Net load variability in Nordic countries with a highly or fully renewable power system)

Yıllık 3 TWh üretimde saatten saate MW değişimi

1 saat içinde en büyük değişimi önce PV, sonra gelgit, sonra rüzgar sonra da dalga gösteriyor. Saatten saate rüzgar %6 değişiyor

Kaynakların birbiri ile korelasyonu, kısa-orta-uzun dönem

Üretim kaynaklarının yük ile korelasyonu

Tarih

Türk antrasiti – 30 Sonkanun 1936 – ULUS