Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdZU9vXzdBRVZfMUk
İngiltere’de ekmek kızartma makinelerinin AB ekodizanından dolayı Brexit’de argüman olması şundan ilginç. Düzenleme vatandaşın hayatına ne kadar burnunu sokmalı. “AB düzenlemesi nedeniyle, verimli ekmek kızartma makinesiyle istediğim kızartılmış ekmeği 4 seferde elde ediyorum” demeye getiren vekil de ilginç. Trump’un enerji etkisi Platts’dan. EWI’nin 3 senaryolu doğalgaz raporu çok iyi. Beni en çok zorlayan makale/kitap özetleri fakat IAEE’den 3 makale özeti aşağıda. BP çok ilginç bir kriterle analiz yapmış. Bir kaynağın primer enerjideki oranı %1den %10’a kaç yılda gelmiş diye. Petrol de 40 yıl, doğalgaz da 50 yılda %8 olmuş. Çin-Japon kıta sahanlığı anlaşmazlıklarında yer isimlerini ezberlemek işe yarayabilir. Toyota’nın Türkiye’de hibrit araç üretmesi çok ilgi çekti. Hibrit bir araç sahibi olarak, çok soru geliyor, bu hafta detaylı bilgi vermeye çalışacağım. Bugün sadece makale özetlerini okumak yeterli, çok ilginç argümanlar var.
Bilgiler
Çin’de PPI (üretici fiyat endeksi) yıldan yıla %1.2 arttı.Kömür ve demir temel sebeplerden. Kömür ve yıkama sektörü 2012 Temmuzdan beri en yüksek artışı gördü. Kuzey Çin’deki ana gösterge Bohai-Rim Steam Coal Price index yıl başından beri %60 arttı.
Norveç’te bütçe arka arkaya iki çeyrek açık verdi. Petrol gelir düşüşlerinden dolayı. Vergi gelirleri de 2015’teki 2.1 milyar dolardan yarı yarıya azaldı. Soru: Türkiye, Norveç kadar gaz ve petrol ihraç etseydi bütçe ne olurdu
Daha fazla CO2, daha fazla bitkinin/gezegenin yeşermesi demek, ama uzmanlar azaltsa da yetmez diyor.
AB politik korkulardan, ekmek kızarma makinelerinin Ecodesign paketi çerçevesinde daha verimli olmasından vazgeçti. Brexit tartışmalarında. İngiltere populist sağcı partı UKIP vekili David Coburn, mevcut düzenlemeler ile “ancak 4 denemede ekmeğini istediği gibi kızarttığını” tweetlemişti. AB medya baskısına yenilip geri adım attı.
Güney Amerika, dünya LNG ticaretinin %5i. Arjantin, Brezilya, Şili ithal, Peru ise ihraç ediyor. İthalat 17.2 milyar m3 LNG. Bölgesel entegrasyonun yeterli olmaması LNG’yi desteklese de, mevsimsel koşullar hariç artış yüksek olmaz. Uruguay’da da3.7 bcm/yıl, ve Kolombiya’da 4.1 bcm/yıl kapasiteli terminaller yapıldı. ABD LNGsi için imkan.
Akıllı şebeke deyince, akla hemen PMU (Phasor Measurement Unit) gelsin, o bilgiler de hızla değerlendirilmesi gerektiğinden GSM’le aktarılmaz, fiber ister. SCADA sistemlerinden 100 kat hızlı gerçek zamanda çalışan sensörler. IEEE şimdi kendi sertifikasını taşıyacak PMU testleri ve standart yol haritası geliştirmiş.
WMO –dünya meteoroloji kurumuna göre 2011-2015 kayıtlardaki en sıcak dönem. Amerikan meteoroloji birliği de 2011-2014’teki ekstrem hava olaylarının yarısının sebebinin insan kaynaklı iklim değişikliği olduğunu iddia etmiş.
Suudi hükümetinden iş alan alan tüm firmaların birikmiş alacakları 31 Araılk 2016’ya kadar ödenecek.
Pekin’de PM2.5 2020’ye %30 düşüşle 56 mikrogram/m3’e düşecek. 2020’ye kadar tüm kömür kazanları kalkacak. Ayrıca yüksek emisyonlu araçlarda yollardan men edilecek.
Trump’un enerji etkisi: Arz: “eğer bir kaynağa[petrol/gaz] daha fazla erişim mümkünse gerçekleşecek”. Tüketim “ucuza daha çok tüketim-iklim değişikliği vergileri yok”. Düzenleme “Çevre ajansı-EPA zayıflayacak, Clean Power Plan rafa kalkar”, Altyapı: “çok major bir değişim değil, harcama artışı”, Yenilenebilir: “destekler azalacak”.
Çin’de kömür tedarik/ fiyat artışlarına karşı önlem alınmaya çalışılıyor. Shenhua Grup ve China National Coal Corp, ülkenin en büyük iki kömür üreticisi, elektrik üreticisi China Huadian ve State Power Investment ile anlaşma imzaladı.. Qinhuangdao Seaborne Coal Market sitesi önemli, Qinhuangdao Çindeki termal kömür benchmarkı
30 Kasımdaki toplantı öncesi,OPEC’in yayınladığı WOOda, orta dönemde 5$, artışla 2020’ye 60$/v fiyat bekliyor. 2015’teki 80 $ tahminininden 20$ aşağıda. OPEC düşük fiyatlar sayesinde payını %34’ten 2040’da %37’ye çıkaracağını düşünüyor.
Trump iklim değişikliği, yenilenebilir ve benzeri politikalarda büyük hasara sebep olabilir. İklim değişikliğine geçmişte “tamamen safsata”, “saçmalık(bulls**t)”,”Çinliler tarafından icat edilen” demişti.
Asya da bir deniz çatışması olacak ise, Doğu Çin denizi ismini duyabileceğimiz yerlerden biri. Burada enerji kaynakları sadece bahane, aslolan deniz hakimiyeti. Terimleri öğrenelim: Xihu ve Okinawa derinlikleri en çok kaynak olabilecek yerler. Çinliler gaz platformlarına askeri tip yüzey radarı koymuşlar. Bu alandaki adaların isimleri Diayu/Senkaku
Jeffrey Sachs, 2015’te BM tarafından belirlenen 17 Sürdürülebilir Kalkınma hedefinde ABD’nin üzerine düşeni yapması için önerilerde bulunmuş. Bir tanesi, kişi başı emisyon, bugün ki 17 ton’dan 8 ton’a düşecek. Kennedy’nin sözlerinden anlatarak, hedef konulması, her şeyi çözmenin beklenmemesi, adım adım gidilmesi önerilmiş.
İstatistik
İklim değişikliği konusunda bazı istatistikler (WMO raporundan)
- 2010-2012 doğu afrikadaki kuraklıkta 258bin kişi öldü
- 2013-2015 güney Afrika kuraklığında
- 2011 de güneydoğu asya, 800 kişi öldü, 40 milyar $ ekonomik kayıp var
- 2015’te Hindistan ve Pakistan sıcak hava dalgası, 4100 can aldı
- 2012’de Sandy fırtınası 67 milyar $ ekonomik kayıplara sebep oldu
- 2013’te Filipinlerde Haiyan tayfunu 7800 kişinin canına mal oldu.
Grafik
EWI’nin 3 senaryosuna göre AB gaz arzı, 1 kasım 2016 tarihli rapor. 3 senaryo Gas on Sale (GoS)-referans, Nord Dream (Nod), Southern Setback (SoS)
Aynı raporda 2035 yılı gaz akışları – Türk akımı göz önüne alınmamış
Doğu Çin denizinde doğal gaz aramacılığı (Stratfor- 8 Kasım 2016)
Makale Özetleri
2016 son çeyrek IAEE Energy Forum makalelerinden ilginç bulduğum noktalar.
https://www.iaee.org/en/publications/fullnewsletter.aspx?id=42
“Russia and the Oil Market (Or Duel of the Oil Titans)” by Seyed GholamHosein Hassantash-
-Makalede komploya varabilen bazı fikirleri var, tamamını yazmadım-
Rusya tek başına üretimini ve ihracatını 2mv/g azaltsa, fiyatları 15$ yükseltir. Günde 70 milyon $ kaybeder. (Rus petrolü ortalama fiyatı 35$ alınırsa) fakat geri kalan 5 mv/g 14$yukarı satılır. Hem de Rusya petrolünü korumuş olur.
Rusya üretimini 1 mv/g azaltacağını söylese, OPEC’de azaltmak zorunda kalır. Fakat arz fazlası ABD’den kaynaklanıyor. Ama Rusya ile ABD’nin tek derdi petrol değil, ABD en büyük gaz ihracatçısı konumuna da gelebilir. Trump’ın geleneksel olarak Suudilerle çok iyi bağları var.
Belki de Ruslar, Suudilerin yoldan çıktığını ve bir darbe ile bir şeylerin değişeceğini, Bu da düşük fiyatların Suudileri Ruslardan önce vuracağı anlamına gelir. Suudilerin piyasadan çıkması Rusya için fırsat olacaktır.
Yüksek petrol fiyatları ise Rus ekonomisi için zehirli oluyor. Çünkü sektörel çeşitlendirmeyi engelliyor. Rus ekonomisi tek emtia fenomeni ve doğal kaynak lanetine girebilir.
“Energy in 2015 – A Year of Plenty” by Spencer Dale and Kai Dunker
BP ekonomistleri, BP İstatistik yıllığına göre o yılı değerlendiriyor.
Sanayi üretimindeki zayıflık sebebi ile, elektrik üretimi 30 yılda ikinci defa toplam enerji talep artışının altında kaldı. Toplam enerji talebi 2015’te %1 arttı. 2014’te %1.1di. Son 10 yılda %1.9 du
Fiyatlar düştü ama enerji yoğunluğu da düştü. Talep yavaşlamasındaki ana faktör Non-OECD ülkelerinde yarıya düşen talep artış oranları idi. (2015, %1.6). 1990ların sonundan beri en yavaş büyümesi.
Petrol %1.9, doğalgaz %1.7, yenilenebilir %15.2(48 mtoe) büyürken kömür en büyük düşüşü gördü %1.8 (71 mtoe)
Fiyatlardaki dengesizliğin sebebi geçici değil, yapısal. Benzin ve jet yakıt artışları tüketici talebi ile ilgili iken, dizel talep artışı sanayi ile ilgili
Grafikte geçmişteki petrol fiyat düşüşlerine yer veriliyor.Bu seferki düşüş 1980’lerin ortasındaki gibi arz fazlasından oluşan düşüşe benziyor. Grafikte dikkat edilirse daha uzun sürüyor.
Brent-WTI fiyat farkı 3.7$/v civarında seyrederken, WTI –Batı Kanada (WCS) farkı 11.9$/v ortalamasına geldi.
Doğalgazda ABD üretimi %5 (39 bcm), Norveç 7.7%(8 bcm), Çin %4.8 (6 bcm), Avustralya %9.4 (6 bcm) üretim artışları gördüler. 2015’te gaz piyasasında 3 temel durum vardı.
- Gelişmiş ülkelerde gaz kömürden pay aldı
- Küresel LNG ticaret deseni değişti
- Daha fazla LNG Avrupaya akmaya başladı
Almanya ortalama gaz fiyatlarına bakıldığında, petrol fiyatlarından daha hızlı düştüğü görülüyor. Bu da Rusya’nın piyasa payı için fiyat rekabetine girdiğini gösteriyor.
Kömürde ise ABD kömür tüketimi -57 mtoe, %12.7 düştü. ABD üretimi de 53 mtoe, %10.4 düştü. Çin üretimi %2, Endonezya üretimi %14.4 azaldı.
Çin’in emisyonları da 20 yılda ilk defa -0.1% düştü. Ama bunun sebepleri arasında Çin’deki enerji yoğun sektörlerin daralması da vardı, bu önümüzdeki yıllarda tersine dönebilir.
Geleceğe, geçmiş eğilimlerden bazı kestirimler: 2015’te gelecek için 3 temel konu var, Çin, yenilenebilir, karbon emisyonları.
Çin’de sanayi sektöründen servislere geçişte talep daralmasında etkili. Eğer Çin talebi daralmasaydı, Dünya %5 enerji talep artışı görebilirdi.
İkinci konu ise, yenilenebilirin hangi hızla payını arttıracağı. Birincil enerjide %1 paydan %10’a gelmek, petrolde 40 yıl sürdü. Doğalgaz da ise 50 yılda ancak %8’e çıkılabildi. Bu tip hızlı artışlar nükleerde de konuşuldu ama bir noktadan sonra öğrenme yavaşladı ve ünite maliyetleri düşmemeye başladı. (hatta artan düzenlemeler ile fiyatlar arttı).
Yenilenebilirin primer enerjideki payı gelecek 20 yılda %8’i anca bulur.
GSYİH’in karbon yoğunluğu 2015’te %2.8 düştü. Son 50 yılda sadece 2 defa fiyatlar düşerken emisyon yoğunluğunun bu kadar düştüğü dönem oldu.
Talep tarafında Çin, verimlilik, ve enerji yoğunluğu, arz tarafında teknoloji ve üretkenlik artışları, 2015 te bu faktörler vardı.
“U.S. LNG Exports Could Prove a Game Changer in the Global Gas Market” by Mamdouh G. Salameh
Katar küresel LNG ithalatının %32si. Katar Asya’ya LNG satışlarının %80i. Fakat Katar’ı bekleyen bazı sorunlar var.
- LNG piyasasına daha fazla oyuncu giriyor ve yeni LNG hubları oluşuyor
- Arz fazlası daha düşük fiyatlarla sonuçlanır
- Asya ya daha fazla gaz girişi ile, uzun dönemli anlaşmalar tekrar müzakere edilir
2020’de Avustralya Katarı geçerek en büyük LN ihracatçısı olur. 85 milyon ton Avustralya, 77 milyon ton Katar. Katar kapasite arttırmayı düşünmüyor, ama mevcut tesislerinin de CAPEX’ini ödedi
Ham petrol 38$/v iken LNG indexleri 5.32$ per mmBtu’ta düştü. (Petrol fiyatı /7 =gaz fiyatıo)
2020’de 164 bcm ek LNG ihracat kapasitesi olacak, bugünden %40 fazla. Yeni kapasite girişinin %35’i ABD, %44’i Avustralya
ABD enerji şirketi Cheniere, Sabine Pass LNG tesisi ile 20 yıllık anlaşma imzaladı. Kontrat ABD gaz fiyatının %115’, üzerine 3$ sıvılaştırma maliyeti. 2.81 $/mmbtu ABD fiyatı, Avrupaya 7-8$/mmbtu olarak yansır.
Gazprom’un Mayıs 2014’teki İtalyan ENI ile anlaşması da spot fiyat endeksli idi.
ABD, daha çok yakındaki Amerikalar pazarında etkin olabilir. 5 tesis : Cheniere’in Sabine Pass ve Corpus Christi(Texas); Freeport LNG (Texas); Cameron LNG (Lousiana); Cove Point LNG( doğu yakası Maryland)
ABD LNGsi, küresel olarak bir LNG fiyat tavanı oluşmasına katkıda bulunur.
Tarih
15 Temmuz 1941 – Vatan (Kömür ihtiyacının teminini Etibank deruhte ediyor) “Etibank mahrukat kanunu mucibince kok tevzii işlerini yeni bir esasa bağlamak üzere Türkiye Kömür Tevzi ve Satış Müessesini kurmuştur”. Model 212 ocak ile başlamış. Linyit kullanmak ormanlarımızı kurtaracak maden kömürü istihlakını azaltarak…