Elektrik tüketicisi Netflix seyircisine benzer mi?

Neden önemli?

Netflix’in tüketici yaklaşımı acaba elektrik şirketleri için de örnek olabilir mi? Öncelikle dürüst bir noktadan yola çıkılmış, söylenen ile gerçek tercihler çok farklı. Kişiselleştirirken değişik tüketici kümeleri oluşturmak ve ona göre erişmek, görüntüye önem vermek, test grupları ile denemeler yapmak. Tüketicinin herşeyi bilmesine değil, tüketici ile etkileşime odaklanmak önemli. Bu konular Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Tüketici zirvesinde de gündeme gelmişti. Not olarak durmasında fayda var.

Farklı Tüketici Tipleri

Tartışmanın asıl raporlardan biri bidgely’nin “Learning from Netflix” raporu

Rapor kısaca 4 noktaya değiniyor:
– Kümeleme ile başlayan kişiselleştirme
– Tüketici geri bildirimleri gürültülü
– Görünüş önemlidir
– Test edip, denemek

Soru şu : Sürekli google, apple ve netflix gibi hizmetleri alan ve bu hizmetlerin kendi arama geçmişi ve tercihlerine göre kişiselliştirilmesinden hoşlanan tüketiciler, diğer hizmetlerin de “hiper-kişiselliştirilmesini” istemez mi?

Netflix’in Baş İçerik Sorumlusu Ted Sarandos : “Ben hiç bir şov programımızın markamızı belirlemesini istemem, veya bizim markamızın da şovları… Bizim markamız kişiselleştirme [kişiye özel hale getirme]”

Tamam da bu iş nasıl olacak? Burçlara göre mi tüketicileri belirleyeceğiz. Netflix 130 milyon izleyicisini, 2000 “farklı tad kümesine” indirgemiş. Fakat bunu gerçek “izleme alışkanlıklarına” göre yapmış.

Asıl Konu:Söylenen Tercihler ile Açığa Çıkan Tercihler

Raporun bence en vurucu kısmı burası. Meselea ABD’deki tüketiciler daima daha ekonomik araç istediklerini belirtirken daima daha yüksek motor hacimli araç-jipimsi(SUV) alıyor. Bu literatürde çok bilinen “Söylenen vs Açığa Çıkan Tercihler” (declared vs revealed preferences) olarak biliniyor.

Netflix bunu ABD’li komedyen Adam Sandler’in geyik filmleri üzerinden görmüş.. Bu filmler tüketiciden 3 yıldız alıp defalarca izlenirken, çok iyi denilen bir belgesel 5 yıldız alıp bir defa izlenebiliyor. Davranış Adam Sandler, söylem National Geographic.. Bu sebeple 5 yıldız puanlamayı bırakıp sadece parmak yukarı/aşağı uygulamasına geçiyor ve daha başarılı bir sonuç elde ediyor.

Sonuç: Tüketici anketleri gürültülüdür, yani asıl sinyal ve mesajı duymak zordur.

Peki elektrikte ne yapılabilir. Mesela fatura ödeme gruplarına göre tüketicileri ayırarak, ödeme yöntem ve taksitlendirme konusunda kullanmak istedikleri arayüzü seçme imkanı gibi, evdeki tüketim cihazlarını canlı takip ederek , “faturanız bu ay şu cihazların çok kullanımından dolayı yüksek gelebilir” uyarısı da verebilir. Aynı şekilde faturalarını düşürmek için tüketicilere “yaptım/yapacağım” (Netflix’deki başparmak yukarı/aşağı) ile bir yapılacaklar listesi kişiselleştirilebilir.

Görünüş Önemli

Netflix araştırması tüketicilerin program başlıklarına ortalama 1.8 saniye baktıklarını, zamanın %82sini ise çizim, fotoğraf ve görsellerde geçirdiklerini gözlemiş. Aesthetic Visual Analysis denilen Estetik Görsel Analiz ile kullanıcılar mesela komedi izlemişler ise filmdeki komik kahramanların resimlerinin olduğu kapak görüntüsü ekrana geliyor.

Elektrik sektöründe mesela, daha çevreci olan tüketicilere “Enerji tüketimini azaltarak, ağaç dikmemize yardım edin” mesajı giderken, daha maliyet etkin kümelere “enerji tüketiminizi düşererek 5 TL tasarruf edebilirsiniz” mesajı gönderilebilir.

Test etmek çok önemli, Netflix’in de bir “deneysel platformu” var. Arayüz, öneriler, tekrar oynatma, arama ve üyelik konularında deneyler yapıyor.

Bidgely, tüketicilere atılan emaillerde elektrik tasarruf programı yerine şirket isminin görülmesinin maillerin açılma oranını arttırdığını görmüş. Şirket ismini konuda yazan maillerin açılma oranı %41. Program isimleri ise %29.

Elektrikte ABD örnekleri

ABD’deki Smart Energy Consumer Collaborative – akıllı enerji tüketici işbirliği- SECC, 5 grup enerji tüketicisi kümesi belirlemiş.

  1. Kararlı ve etkileşen: Enerjiyi verimli kullanmak için daima arayış içinde olan ve hizmet sağlayıcı ile iletişim halinde olan (tüm pazarı %15i).. Bunların ilgisini çeken 3 hizmet: Gelecekteki enerji maliyetlerini tahmin etme, yenilenebilirler, yatırımların geri dönüşünü hesaplama
  2. Motive ama aktif değil: Genelde enerji verimlidir, ilgilenir ama adım atmamıştır. Bunlar da maliyet öngörme, işine uygun tarife ve pik zamanlarda tüketim düşüşü ile destek sistemleri(bill credit)
  3. Destek varsa ilgilenen: Çok enerji verimliliği yapmamış, belki erişilse yapacak. İlgilendikleri hizmetler tarifeler, iş yerinde enerji verimliliği etüdü, pik zamanlarda tüketim düşürme(fatura indirimi karşılığı) . Pazarın %27si
  4. Tasarruf eden ve memnun: Genelde hep enerji verimli olmuş, ama aktif olarak enerji verimliliğini takip etmeyen. İlgilendikleri hizmetler gelecek enerji maliyetleri, yatırım(enerji verimliliği) geri dönüş hesabı, pik talep düşümden fatura kazancı. Tüm kümenin %13ü
  5. Kararlı olarak ilgisiz: Hem enerji verimli değil hem de bu konuda erişilmeye de açık değil. Maliyetler, kesinti uyarıları ve pik talep düşümleri. Bunlar da tüm kümenin %28’i

SECC’in bir başka raporunda ise 5 tüketici grubu belirlemiş. “Yeşil Şampiyonlar”, “Tasarruf arayanlar”, “Teknolojiye mesafeliler”, “Belirleyiciler”, ve “Statükocular”…(özetler burada)

Sadece gruplar belirlenmemiş, ayrıca bu grupların değişik programlara tepkileri de ölçülmüş. (Çevrimiçi energy perakende pazarı, enerji yöneticis aracı ve canlı ödül programı)

Nihai sonucu ise tüketici havuca daha fazla ve iyi tepki veriyor. Bidgely raporunda çok ilginç bir kısım da var “Ortalama tüketici kWh’in ne olduğunu bilmiyor veya umursamıyor, ama onlar ile etkileşim kritik. Şirketler değişen tepkilere cevap vermek zorunda”

Bidgely’e göre “tüketiciler, kendi deklare ettikleri kadar iyi, çevreci vatandaşlar olmayabilir”. Bu da şirketler için çözülmesi gereken bir bilmece. Yöneticilere göre %44’ü tüketcinin ne istediğini çözmenin en büyük problem olduğunu söylemiş.

Şirketler tarafında ise tüketicinin en çok (%56) kolay kullanım, %19’u temiz/yeşil enerji, %19u hızlı, kişiselleştirişmiş hizmet, %13’er lik kesim de daha fazla kontrol ve daha ucuz enerji istediği düşünülüyormuş.

PJM’in 2020 uzun dönem yük öngörüsü raporundaki teknik detaylar

Tüm detaylı bilgiler, Excel dosyaları ve rapora bu linkten erişebilirsiniz.

Neden önemli gördüm?

PJM’in öngörülerinde modelin arka planında bazı parametreler çok ilgimi çekti. Mesela veri merkezlerinin enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasında birebir ilişki olmaması, CVR gibi gerilim düşümlü tasarruf yöntemlerinin etkileri, talep düşümünde verimliliğin güneşten daha etkili olması, teknik detaylarda günlerin, noel ışıklandırmalarının, CDD yani soğutma gün derecenin gecikmeli olarak da hesapta yer alması vs. ilginç geldi.

PJM nedir?

30 Aralık’ta ABD’deki önemli bölgesel iletim birliklerinden (organization). PJM ile ilgili yazılmış bir kitap da var : “Creating Competitive Power Markets: The PJM Model” adıyla (link)

PJM’in öngörüleri önemli, çünkü teknolojinin uç noktalarında denemeleri ve planlamaları var. Bunun en büyük sebebi ise muhtemelen bağımsız bir organizasyon anlaşması ile kurulması ve yeni şeyler denemek için kanun değişikliklerine ihtiyacının olmaması.

Benim ilgimi çeken PJM’in 2020 yük öngörüsünden çok ek yani supplamentteki bazı detaylar.
Rapor ile ilgili özet burada :
Sayfanın son paragrafında raporun linki ve ekinin linki var.

Rapor özetinden bazı satır başları

-Hane tüketim artışlarını 1998’den bu yana gelen %0.9’dan geleceğe %0.6 artış olarak düşürerek taşımaları
-Ticari tüketim de %1’den 2020-2035 içi %0.6 olarak öngörülmüş
-En ilginci ise sanayinin 1998-2018’de ortalama %-0.5 küçülen sanayi elektrik talebini ile pozitif yani %0.4 ile öngörmeleri
-Elektrikli arabaların talep artışına %0.1den daha az tüketim artışı ekleyeceğini öngörmüşler
-Eğer güneş ve cihaz verimliliklerindeki artışlar olmasa talep artışını %1 bekliyorlar
-Fakat mevcut yük artışı %0.5.
-Yük artışındaki düşüşün %0.2si tüketicilerin yaptığı güneş üretimleri, %0.3’ü de verimlilik. VERİMLİLİK etkisini güneşten fazla öngörmeleri de ilginç

Asıl Kısım:Ek ve Model detayları

(link)

PJM rapora verdiği ekte detaylı olarak modellemedeki temel parametrelerini anlatmış. Bana ilginç gelen bir kaç kısım şunlar:

  1. Model Yapısı:Modeli önce iklim-hava faktörlerinden etkilenmeyen şekilde kurgulayarak daha sonra hava etkilerini içeren ikinci modele geçiyorlar.

2. Takvim etkilerinde Christmas – yani Noel aydınlatma etkilerini de dikkate alıyorlar. Tatilden önceki günlerde de sanki %20lik bir göreceli (tatil=1, diğer günler =0, tatilden önceki gün =0.2) bir düşüşleri var.

3. Alt sektörler bazında 3 ana sektör var ve “Appliance Saturation” yani cihaz sayısındaki doygunluk en ilginç parametrelerden biri. Daha önce gördüğümüz makalelerde cihaz sayısındaki doygunluk yanında, yeni tip cihazlar (ipad, vs) daki artışında önemli olduğunu görmüştük

4. Konut tüketiminde ısıtma, soğutma ve diğer diye bir ayrım var. Yıllık konut kullanımında bu 10000 kWh’e denk geliyor. Yani aylık 900kWh, bunun 500 kWh ‘ı ısıtma hariç gibi gözüküyor. Sanki Türkiye’deki ortalamanın 3-4 katı.

5. Ticarethanede alan başına tüketim esas alınıyor. Buradaki dikkat edilmesi gereken nüfus başına alanın da artacağı tahmini

6. Sanayide ise 3 ana sektöre bakılmış. İnşaat, doğal kaynaklar ve maden ile imalat sektörleri. Moody’s Analytics’den istihdam öngörüleri almışlar. Burada da sanayi enerji yoğunluğu energy use per output,yani çıktı/üretim başına enerji kullanımı bana ilginç geldi. Normalde birçok kişi $ çıktı başına enerji kullanımına bakar

7. Isıtma ve soğutma kısmı çok detaylı: Nihai tüketimde ısı tüketimi endeksini sabit tutarak, soğutma endeksini yükseltmişler. Yani ısınma ihtiyacı nisbeten sabit, ama soğutma talep artışı bayağı pozitif görünüyor.

8. Isıtmada CDD yani soğutma gün derecesini kullanmışlar. Fakat daha da farklı olarak geciktirilmiş CDD (lagged Cooling Degree Days) de kullanılmış. Bizdeki modellerde genelde bu bir gün önceki talep ile aslında modellere dahil edilir. Sayfa 18’e kadar detaylı kısımlar var

9. Dağıtık güneş ise dağıtım altında olduğundan PJM’in piyasalarında yer almıyor kabul edilmiş. Yani PJM’in hesapladığı talepten pay alan, PJM’i gördüğü talebi düşüren bir faktör.

10. PEV :Şarjlı elektrik arabalar, PJM’in 2020 raporuyla ilk defa yer verdiği bir konu. Bu hesaplamada araçların 20 yıl piyasada kaldığı öngörülmüş. Pik talebe etkide ise iki seviye şarj ayrımına gidilmiş. Seviye 1 (Level 1) şarj 1.4kW ve seviye 2 şarj 7.7 kW çekiyor kabul edilmiş. Araçların %80’i 1.seviye şarj kullanacak deniyor Oysa ileri doğru tahminlerde 40kWh batarya için seviye 1 tahminleri çok yüksek. Buradaki tahminlerine katılmıyorum. Seviye 2 bence daha çok olmalı

Ortalama şarjlı elektrikli araba (PEV)yılda 4500kWh tüketiyor var sayılmış. Kabaca 21-22 kWh/100km dersek yılda 20000 km’ye denk geliyor.

11. CVR – Yani Gerilim Düşürmeli Tasarruf – Conservation Voltage Reduction konusunda sayfa 23’teki Baltimore Gas and Electric’in (alt dağıtım bölgesi) kısmı bana ilginç geldi. 2014’te başlayan program 2022’de tüm bölgede kullanılacakmış. Bu sistemde trafo çıkış voltajları cihazları kapatmayacak şekilde tolere edilebilecek şekilde düşürülerek, bir miktar tasarruf sağlanıyor. Benzer şekilde detayını anlayamamakla birlikte COMED bölgesinde de Gerilim Eniyileme (Voltage Optimization) programı da oldukça talepte etkili gözüküyor

12. Belki de en ilginç noktalardan biri veri merkezleri (data center) : Dominio bölgesi, bölgesindeki veri merkezlerinin yük oluşturduğunu ama ekonomik etkisinin nisbeten daha az olduğunu söyledi. Şöyle düşünün Google 5 tane daha veri merkezi kurdu ama fatura ve ekonomik büyüklük California’da. Yani veri merkezleri ile ekonomik büyüme-talep ilişkisi gerçekten anlamsızlaşıyor.

13. İleri doğru yük tahminlerinde ise (sayfa 29) olasılıksal yani percentile bir grafik oluşturmaları gayet iyi olmuş. Yani o yıldaki pik ne olacak yerine, yazın pik talep dağılımı olasılığı nasıl olacak sorusu daha mantıklı(aşağıda).

Podcast – Dr Emre Gençer

Emre Gençer MIT Energy Initiative’de araştırmacı bilimadamlarından. Bu podcastte Emre ile güneş, enerjinin geleceği ve depolamayı konuştuk. Güneşte en dikkat çeken kısım ise, sadece elektrik üretimi değil su üretiminden tarıma, endüstriyel ısıdan hidrojene bir çok amacı birarada yerine getiren hidrojen sistemlerinin kullanılması konusuydu.

Dinlemek için: http://barissanli.com/podcast/20191016-eg.mp3

WEO 2018 – Dünya Enerji Görünümü 2018 yorumları

Uluslararası Enerji Ajansı, her yıl yayınlanan ve verileri tüm sektör tarafından referans gösterilen World Energy Outlook 2018 (WEO2018)’i yayınladı. Basın toplantısını internetten takip ettim, gazeteci sorularını ve cevaplarını dinledim. Web’den de kalan kısımlara baktım. Bazı kısımları atladım (enerjiye erişim gibi). Özetlerim şu şekilde

İlk bakışta:

İki ana senaryo var

  • New Policies Scenario (Referans senaryo – NPS) : Hükümetlerin açıkladığı politika hedefleri
  • Sustainable Development Scenario (Sürdürülebilirlik senaryosu –SDS): Temiz enerji ve iklim değişikliği senaryosu

Diğer ek senaryolar :

  •  FiES : Future is Electric Scenario (Gelecek elektrikte senaryosu): “elektriğin payının daha da arttığı”
  •  LOP : Low oil price case (LOP) :petrol fiyatları 60-70$/v aralığında. (Petrol üreticisi ekonomisi kısmı için)
  •  New Policies Scenario Plus( Referans +)

Ana uyarı

  • Tüm iklim değişikliği sorunsalını yenilenebilirler ile çözemeyiz
  • Eğer petrolde bir an önce yatırımlar gelmezse önümüzde zor (yüksek petrol fiyatlarına götürecek) bir dönem var.

Genel olarak

  • Enerji sisteminde hali hazırda çok büyük bir sistem var(locked-in:yapılmış yatırımlar), mevcut yenilenebilir vs sadece talep artışını karşılıyor ama mevcut sistem hala fosil tabanlı
  • Arabaların elektrikli olması konuşuluyor ama bu tüm sistemin %20si, petrokimya, kamyonlar, gelişmekte olan ülkelerden gelecek taşıma talebi hala petrol talebini sürükleyecek
  • Doğalgazda Çin’in ithalatı AB ithalatına yaklaşacak.
  • Kömürde eğer sürdürülebilirlik senaryosuna bakmaz isek, ciddi bir düşüş yok, mevcut sistemi verimli ve temiz hale getirmek önemli

Petrol

  • Petrol arzında 2020lerin ortasına doğru ciddi bir arz eksiği oluşabileceği (aslında grafikte yakın dönemde bu açık başlıyor gözüküyor),
  •  Arabalar elektrikli olsa bile, petrokimya, kamyonlar, ulaştırma ve deniz taşımacılığında artışın devam edeceği
  •  Yakın zamanda petrol talebinin düşmeyeceği (no peak in demand) – bunun istisnası elektriklendirme senaryosu-
  •  2025’te dünyadaki 5 varilden 1’i ABD’den gelecek, yani 20 mv/g üretim
  •  ABD petrol üretimi daha da artabilir ama çok yatırım gerekecek

Gaz

  • Dünyada üretilen 4 metreküp gazın 1’i ABD’den gelecek.

Sürdürülebilirlik

  •  Emisyonlarda iklim bilimi ve makaleleri ile gerçekleşen arasında ciddi bir kopukluk olduğu,
  • Emisyon ve enerji arzında sürdürülebilirliği tek başına güneşin kurtaramayacağı,
  • 2040 yılında SDS için (referans senaryoya göre)
    • Rüzgar güneş üretimlerinin 2040’da %60-70 daha çok olması,
    • Elektrikli araç rakamının 930 milyona çıkması,
    • Enerji verimliliğinin %30 daha yüksek olması,
    • Karbon yakalama ve depolamanın 25 misline çıkması (yani çok çok zor)
    • Fosil olmayan yakıtların payının %25.8’den %40’a çıkması gerekiyor

Detay Bakış

Yakıtlar bazında, Petrol talebi aslında yavaşlasa da düşmüyor. Talep 2040’da 106 mv/g’e ulaşıyor. Yani her yıl talep artışı var gibi. 2030’da Çin dünyanın en büyük petrol tüketicisi ve dünya tarihinin en büyük ithalatçısı oluyor.

Petrolde en etkileyici grafik talep artışının nereden geldiği. Tamam arabalar elektrikli olsa da, kamyonlar ve petrokimya ne olacak deniyor. Soru-cevapta IEA anladığımız kadarı ile geri dönüşüme (recycling)de bakmış. En yüksek geri dönüşüm Avrupa’da %35 ama o da kurtarmıyormuş. Yani kamyonlar ve plastik…..

Metrik olarak arabalardaki petrol talebi 2020 ortasında (tüm değil sadece tüm petrol talebinin %20si) tarihi zirvesini görecek. 300 milyon elektrikli araç 3.3 mv/g petrol talebini düşürecek. Ama kamyonlar 4mv/g, petrokimya da 5 mv/g talebi arttıracak. Dizel talebinde 2040’a 2.8 mv/g de artış görüyorlar.

Üretimde ise 2020 ortalarında ABD sıkı petrol üretimi 9.2 mv/g’e ulaşacak ve hafifçe düşecek.

Asıl çok çok önemli grafik ise bu

Kısaca demek istediği, yaşlanan sahalar için daha çok yatırıma ihtiyaç var, ABD bunu getirebilir ama bu zor olabilir. Yani Türkçesi büyük bir eksik görüyoruz.

Doğalgazın enerjideki payında ise Kuzey Amerika %31’den %36’ya çıkacak. Avrupa’da %25’ten %28’e, Çin %7’den %14’e çıkacak(yani geri kalan %86 nereden gelecek – kömür önemli olacak gibi). Çin bu artış ile ithalatta AB’ye eş bir noktaya ulaşacak.

Yükselen Asya’da elektrikte doğalgazın payında Pakistan ve Bangladeş önde.

Doğalgazda Fatih Birol’un şampiyonlar ligi Katar, Avustralya ve ABD. Ama gelen ekstra kapasiteyi de Çin talebi götürmüş oldu. Eğer yeni yatırımlar gelmezse 2020 ortalarında LNG kapasite eksiği görülüyor diyorlar.

Kömür talebi bir önceki yıl senaryolarına göre %3 daha aşağı çekilmiş. Ama ortalama kömür talebi 5.4 milyar ton civarında olacak ama 2014 zirvesine tekrar ulaşamayacak. SDS senaryosunda ise her yıl %3.6 talebi düşürmüşler.

Çin’in kömür talebi düşecek ama zaten 2000-2017’de çok hızlı artmıştı. Fakat Hindistan ve diğer gelişen ülkelerin artışı devam edecek.

Kömürün toplam enerji talebindeki oranı ise bugün ki %27’den 2040’da %22’ye düşecek. SDS senaryosunda ise %12’ye düşüyor.

En büyük kömür ihracatçıları Avustralya (neredeyse %35), sonra Rusya, Sonra Endonezya, Güney Afrika ve Kolombiya.

Fakat kömür yatırımları düşünüldüğü kadar çok artmadı. Üretimin çoğu mevcut sahalardan olacak, yeni saha (greenfield) yatırımlar düşük kalacak.

Yenilenebilir

Enerji talebi 1 kat artıyorsa, elektrik talebi 2 kat, yenilenebilirin elektrikteki payı da 4 kat artıyor(basın toplantısı). Elektrik üretiminde 2040’da üretim içindeki payı 3 katına çıkacak. Isıtmada yenilenebilirler ise %5’den %15’e çıkacak. Ulaştırmada yenilenebilir payı %8’e çıkarken, biyoyakıt üretimi de 4.7 mv/g eşdeğerine çıkar.

2040’a kadar yeni kapasite artışlarının %60’ı yenilenebilir. Rüzgar 1700 GW ile dünya kurulu gücünün %14’üne çıkacak.

Fakat yenilenebilir elektrikte ilginç bir nokta var, artış 2030’a doğru elektrik destekleri yavaşlıyor. (MW değil milyar $ grafik), maliyetler düşünce daha ucuza daha çok mu yapılır diye düşündüler?

Enerji verimliliği

Enerji verimliliği olmasaydı, talep %30 daha fazla çıkıyor. Dünyadaki enerji talebindeki düşüşün %60’ı gelişmiş ülkelerdeki enerji verimliliğinden.

Tabi burada meşhur bir grafiğimiz var. Daha çok araba ve kullanımdan talep 21.4 mv/g’den 36 mv/g’e çıkacaktı. Ama verimlilik sebebi ile 9.3 mv/g düşüş göreceğiz. Elektrik vs diğerleri ile de yine eski seviyedeyiz. Olsun işlem hacmi oldu.

Yatırım

2017’de küresel enerji yatırımları azcık düşerek 1.8 trilyon $ oldu. Bu 3.arka arkaya düşüş. Elektrikteki düşüş, verimlilik ve petrol-gaz yatırımlarındaki artışla dengelendi.

NPS’ye (referans)’a göre her yıl 2.2 trilyon $ yatırım yapılması lazım, 2025’ten sonra bunun 2.8 trilyon $’a çıkması lazım. Sürdürülebilir (SDS) için ise 8 trilyon $(2040’a kadar toplam-kümülatif) daha çok yatırım yapılması gerek.

Elektrikte yatırımların %90’i düzenlenen alanda, yani devletlerin kontrolünde.

FiES – Gelecek Elektrikte Kısmı

Şu anda dünyada elektriğe erişemeyenlerin sayısı rekor düşük seviyede, 1 milyar kişi. Bunun en büyük sebebi Hindistan’ın başarısı (basın toplantısı)

Bugün nihai enerji talebinin %19’u elektrik. Referans senaryoda bu 2040’da %23.7’e çıkıyor.

Elektrik talebinde ABD-EU-Japonya ve diğer gelişmiş ülkeler genelde nisbeten sabit, tüm artış gelişen ülkelerden. Çünkü elektrik talebinin kaynağı, aydınlatma, buzdolabı ve motorlarda vs verimlilik kazanımları artışı nötrlüyor. Elektrikli araba artışı ise %1 talep artışını %1.1 yapıyor.

Referans senaryo NPS üzerine daha da elektriklendirme yapılsa 7000 TWh daha elektrik talebi oluyor. Bu talep ise şöyle geliyor.

Yenilenebilir elektrik üretimi %25’den %41’e çıkıyor. Hidro hala en büyük düşük karbonlu elektrik kaynağı, sonra rüzgar ve güneş geliyor.

Şimdi bence bir diğer yenilikçi önemli grafik geliyor. Daha fazla rüzgar ve güneş sistemdeki esneklik ihtiyacını da arttırıyor. Artan yenilenebilirler ile esneklik ihtiyacını 6 faza ayırmışlar (sunumda 4 galiba)

1-2 : mevcut kaynaklarda esneklik
3-4 : Yeni/hedefli yatırımlarla esneklik
5-6 : Tüm kaynaklardan esnekliğin devreye alınması

Daha önce gördüğümüz elektrik üretim yatırımları grafiğinde hemen hemen tüm yatırım düzenlenmiş taraftan geliyor gözüküyor. Burada bir uyarı da var. Fazla kapasite (acaba yenilenebilir için de yapılacak fazla altyapı vs deniyor mu detaya bakmak gerek), hane başına 15$ maliyet artışı demek

Elektrikteki son grafik ise daha çok dikkate çarpıyor. Elektrik üretim yatırımları artan oranda enerji satışı hariç (kapasite ve esneklik piyasaları) gelirlerine ihtiyaç duyacak. Cümle şöyle: “Toptan elektrik fiyatlarındaki aşağı yönlü baskılar, tüm kaynaklar için gelirleri düşürüyor.”. Üretim yatırımları, ihtiyacı olan gelirin 2017’de sadece %58’ini piyasadan karşılıyordu, bu oran 2025’te %50’ye, 2030’da %47’ye düşüyor.

 

 

 

 

 

Kitap Özeti – Kızıl Gaz

Kitap Özeti – Red Gas: Russia and the Origins of European Energy Dependence

Kızıl gaz: Rusya ve Avrupa enerji bağımlılığının kökenleri, https://www.palgrave.com/us/book/9781137286147

Yazar: Per Högselius

279 Sayfa

Goodreads skoru: 4.5/5

Barış skoru: 5/5

Giriş

Özetteki tüm cümleler yazarın cümlelerinden altı çizilen kısımlardır. Şahsi görüşlere yere verilmemiştir.

Boru hattı makalelerinden, yorumlarından çoğunlukla nefret etmişimdir. Genelde klişe kelime yığınları ile onlarca devletin göremediğini çok basit gören ve hemen çözen yazılar… Taa ki bu kitaba kadar. Kitap okuması kolay ve tarihsel bir dönemi birincil kaynaklar üzerinden farklı ülkelerin perspektifinden aktarıyor. Geleceğe dair çok cümle yok, yani geçmişle ilgilenen bir kitap. 1960’larda başlayan ve Rus gazının Batı Avrupa’ya girişini anlatan bir çalışma. Bir taraftan Rusya’daki altyapı ve keşifleri anlatırken, diğer taraftan Batı Avrupa’nın “demir perde” ile işbirliği sürecini inceliyor.

Kitabın her bölümünün son iki paragrafı ilgili bölümün özeti var. Eğer kitabın genel metodik yaklaşımı ilginizi çekecekse de son bölüm herşeyi toparlıyor.

Kitap kısaca, Rusların önce Ukrayna (Galiçya)’dan daha sonra ise Sibirya’dan Batı Avrupa’ya nasıl gaz sağladığını; Batı Avrupa’nın da bu gazı satın alabilmek için nasıl iç mücadeleler, rekabet, pazarlık süreçlerinden geçtiğini anlatıyor.

Asıl incelediği konulardan biri de Rusların enerjiyi bir “silah” olarak kullanıp kullanmadığı tartışmasıdır. Yazar son kısımda “enerji silahını” biraz da sosyal oluşum (social construct) olarak da görüyor. Svoyetler Batı Avrupa’ya (Almanya ve Avustuya’ya) gaz sağlamak için Sovyetlerde gaz kesintisine gitmiş ve sözlerini yerine getirmeye çalışmış. Fakat Sovyetlerin Rusya olduğu dönemdeki kurumsal kaos ve süreçte biraz işler değişiyor, kitaba göre eski doğu bloku ülkelerinin gaz tüketim bedellerini ödemediği – rubleyi terk etmeleri de etkili – için kesintilerin olduğu bir dönem yaşanıyor.

Kitapta ilgimi çeken konular: ÖMV’nin SMV (yani Sovyet kurumu) olarak başlaması; Arap petrol ambargo krizi esnasında Hollanda’nın “bana petrol vermezseniz, gazı keserim” diyerek diğer batı Avrupa ülkelerini tehdit etmesi; İran’dan gaz alımında Türkiye seçeneğinin Ruhrgas tarafından “başka tedarikçiler de çıkar” diye reddedilmesi; Sibirya hatlarının hikayesi; önce Sovyet-İtalya hattı’nın Avusturya-Sovyet hattına; Bavyera’nın gaz alma talebinin Almanya’da Ruhrgas önceliğinde tüm bir Almanya gaz ithalatına dönüştüğü kısımlar oldu.

Kitap (Transnational) bir çok ulusu çevreleyen tarih serisi içerisinde yayınlanmış.

DEVAMI>>>>

http://barissanli.com/calismalar/2018/20180824-kitap-redgas.pdf

 

 

Kitap Değerlendirmeleri – 2018

Geçen Ağustos’tan bu yana okuduğum, beğendiğim-beğenmediğim kitapların listesi aşağıdadır. MIT Press yayınlarını tercih ettim. Springer biraz kitaptan çok doktora tezi yayıncısı gibi. 2017 Ağustos değerlendirmelerim burada. 

2018 için okunmasını önereceğim 6 kitap ve 23 kitap ile ilgili değerlendirmelerim aşağıdadır. Bazı kitapların özetini web sitemde yayınlamıştım, linkleri var.

1. Energy Democracy: Germany’s Energiewende to Renewables

2. Energy : A Human History

3. Energy and Civilization: A History

4. Red Gas : Russia and the Origins of European Energy Dependence (Özet)

5. Taming the Sun (Özet)

6. Leonardo da Vinci

 

Energy Democracy: Germany’s Energiewende to Renewables (Craig Morris Arne Jungjohann)

İçerik : 5, Bilgi : 5

Bu kitap Almanya’nın Energiewende’sinin biraz daha objektif bir gözle yazılmış tarihini anlatıyor. Aslında Energiewende’nin çok da gündemde değil iken, biraz tabandan gelen, politikacıların da pragmatist yaklaştıklarını anlatıyor. Bugün Almanya’daki tartışmaları anlamak açısından okunması gereken bir kitap

Önerim: okunur

The Year Without Summer: 1816 and the Volcano that darkened the world and changed history (William K. Klingaman, Nicholas P. Klingaman)

İçerik: 3, Bilgi: 2

1815 yılında patlayan Endonezya’daki Tambora dağının nasıl çzellikle Atlantik’in kuzey kısmında (ve Asya’da) sıcaklıkları etkilediği ve Avrupa ile Amerika’da bunun sonucunda yaşanan etkileri anlatan bir kitap. Yani insanlık tarihinde böyle bir olay da olmuş.

Önerim: 1816 için bu kitabı okumaya çok da gerek yok.

Creating Competitive Power Markets : The PJM Model (Jeremiah D. Lambert)

İçerik: 3, Bilgi:4

ABD’deki belki de en karmaşık iletim işletmecisinin tarihçesi ve 2001’e kadar yapısını anlatan bir kitap. PJM’in geçmişi 1927’de bir “havuz anlaşmasına” dayanıyor. Sonra FERC 888 kararı vs.

Önerim: tarihsel açıdan okunabilir, çok elzem değil

The Nitrate King: A Biography of Colonel John Thomas North (William Edmundson)

İçerik: 2, Bilgi: 1

Gübre olarak kullanılan nitratların daha sonra 1. dünya savaşı ile sentezlenebilmesine kadar Şili ve Peru’da bu sahaları işleten Leeds’den bir mekanik olan North’un hikayesi. Kitabı okumamın sebebi bugün lityum’un başına da benzer bir iş gelirmi

Önerim: okumayın

The Limits of the Market : the Pendulum between Government and Market (Paul de Grauwe)

İçerik: 3, Bilgi: 3.5

Piyasa – devlet, dengeyi bulalım tarzında bir kitap

Önerim: yani pop ekonomi kitabı sevenler okusun

Crude Volatility: The History and the Future of Boom-Bust Oil Prices (Robert McNally)

İçerik: 4, Bilgi: 4.5

Robert McNally, Sabancı Üniversitesine de geldi. Kitaptaki tezi çok tartışmalı. Kararlı fiyatlar sadece bir takım karteller piyasayı kontrol ederken elde edilebiliyor. Yoksa hep kaos hep kaos. Örnekleri de petrol fiyatından

Bir kısmının özeti burada: http://barissanli.com/eak/2017/08/kitap-ozeti-crude-volatility-bolum-1/

Önerim: okunur

Irrational Exuberance – Revised and Expanded Third Edition (Robert J. Shiller)

İçerik: 5, Bilgi: 5

Nobel ödüllü Robert Shiller’in kesinlikle okunması gereken kitabı. Piyasaların mekaniği konusunda bazen düşündüğünüz gibi çalışmadığına dair örneklerle dolu

Önerim: Okunur

Leonardo da Vinci (Walter Isaacson)

İçerik: 5, Bilgi : 5

Kitap okurken durağı kaçırdığım tek kitap. Da Vinci’yi farklı yapan özellik, meraklı olması, soru sorması, detaycılığı ve biraz da mükemmeliyetçiliği. Kitabı okumamın sebebi Walter Isaacson ile bir röportajı izlememdi. Da Vinci’nin yazdığı sorular “Gökyüzü neden mavi, ağaçkakanın dili nasıl?” gibi ilginç sorular. Sanat tarihi sevenleri için de iyi kitap

Önerim: Okunur

Rigged: The True Story of an Ivy League Kid Who Changed the World of Oil, from Wall Street to Dubai (Ben Mezrich)

İçerik:3, Bilgi:2

New York borsasındaki İtalyanların gücü, traderlar ve onların arasında girmeye çalışan Ivy Lig üniversite mezunu genç bir adamın başka biri tarafından romanlaştırılmış gerçek hikayesi. Kitap kısaca DME (Dubai Mercantile Exchange)’de petrol kontratları nasıl devreye girdi bunun hikayesini anlatıyor.

Önerim: Romanımsı, olsa da olur olmasa da olur

Misbehaving: The Making of Behavioral Economics (Richard H. Thaler)

İçerik: 4.5, Bilgi 4.5

Davranışsal iktisadın gelişimi konusunda gerçek hayat örnekleri ile güzel bir kitap. Bir çok fikir veren, hatta İngiltere’de muhafazakar partinin siyasetini de etkilen, aslında Facebook skandalına kadar giden (kitapta yok) fikirlerin tarihçesini anlatıyor. 2017’de Thaler Nobel ödülü aldı.

Önerim: Okunur

Spikes and Shocks: the Financialisation of the Oil Market from 1980 to the Present Day (Angelos Gkanoutas-Leventis)

İçerik: 4, Bilgi: 4

Kitapta öğrendiğim en önemli şeylerden biri, emtialara yatırım yapan fonların aslında emtia için değil, enflasyona karşı hedge etmek için yatırım yaptığı. Yani petrol fiyatı yükseldikçe enflasyon da yükselir. Enflasyon yükselecek beklentin var ise daha çok emtia (petrol-kağıt kontrat) al gibi.

Blockchain : A Practical Guide to Developing Business, Law and Technology Solutions (Joseph J Bambara, Paul R. Allen)

İçerik: 5, Bilgi :4

Kitap solidity dili ile bir bahis sistemi örneği de içeriyor. Kayıtzinciri dediğim blockchain’e bir çok açıdan yaklaşması ve geniş bir değerlendirme içermesi faydalı. Ama programlama kısımları bana şunu anlattı: en ufak kodlama hatası birilerinin milyon $’larına mal olur

Electricity Marginal Cost Pricing : Applications in Eliciting Demand Responses (Monica Greer)

İçerik: 4, Bilgi:5

Kitap referansları açısından değerli bir kitap. Bu marjinal fiyatlamanın mantığı, öncesi vs konusunda çok faydalı. Ama bir çok kısmı çok teknik.

Önerim: yani zor gelebilir

Saudi, Inc : The Arabian Kingdom’s Pursuit of Profit and Power (Ellen R. Wald)

İçerik: 3.5, Bilgi 3

Kitap özetim burada: http://barissanli.com/eak/2018/06/kitap-ozeti-saudiinc/

Önerim: Baş kısmı okunur, sonrası biraz sıkıntılı

Energy and Civilization : A History (Vaclav Smil)

İçerik 5, Bilgi 5

Kitap biraz başlarda sıksa da enerji sektöründekilerin okuması gereken kitaplardan. Vaclav Smil insanlık tarihinden başlıyor, bugüne getiriyor. Aslında fosil kaynakların nasıl bizi daha üretken hale getirdiğinin de hikayesi. Çok güzel de bir kronoloji var.

Önerim: 2-3 defa daha okunur.

From Cold War to Hot Peace (The Inside Story of Russia and America) (Michael McFaul)

İçerik: 4, Bilgi: 4

Çok reklamı yapıldığı için meraktan okudum. Putin’in pek de hoşlanmadığı Obama dönemi Rusya’daki Amerikan Büyükelçisi Michael McFaul’un gözünden Rusya-ABD ilişkilerinin bir dönemini anlatıyor. Akademisyen olan yazar, sadece belirli olayları anlatıyor.

Önerim: yani okumazsanız büyük kayıp değil

Taming the Sun: Innovations to Harness Solar Energy and Power the Planet (Varun Sivaram)

İçerik:5, Bilgi: 5

Güneşte Çinlilerin bir anda silikona yığılması ile belki nükleerde olduğu gibi teknolojik tercihler daraldı. Genelde yeni teknolojilerde, arkada disko müziği eşliğinde “uçuşa geçiyoruz” tarzı kitaplara inat mantıklı, anlaşılabilir, okunabilir bir kitap.

Kitap özeti: http://barissanli.com/calismalar/2018/20180617-kitap-tamingsun.pdf

Önerim: okunur

Lights Out : A Cyberattack, A Nation Unprepared, Surviving the Aftermath (Ted Koppel)

İçerik:3, Bilgi: 3

Gazeteci gözünden ABD şebekesi dışarıdan siber saldırılara hazır mı? Hazırlıkları sorgulayan, aslında ABD’nin şebeke saldırılarına ve sonrasına hazırlıksız olduğunu anlatmaya çalışan bir kitao

Önerim: emin değilim

Metal Men: Marc Rich and the 10 billion dollar scam (A. Craig Copetas)

İçerik: 3.5, Bilgi:3

Bugün ki Glencore’un kurucusu sayılan Marc Rich’in hayat hikayesi. Emtia tacirlerinin hikayesi için de ilginç bir örnek. Kitap eski ama tüm bir petrol ticaretinin politik tarafı için okunabilir

Önerim: yani yani

Energy: A Human History (Richard Rhodes)

İçerik: 5, Bilgi:5

Kitap özeti burada: barissanli.com/calismalar/2018/20180704-kitap-energy.pdf

Okunması gereken kitaplardan biri. Tarihsel süreçte enerjiyi belirli vaka çalışmaları ile anlatan akıcı bir kitap

Önerim okunur

Artificial Unintelligence: How computers misunderstand the world (Meredith Broussard)

İçerik:3.5, Bilgi 3.5

İlginç bir kitap. Yapay zeka gelecek dertler bitecek değil, yapay zeka aslında tam olarak zeka değil. Çok eksiği var. Sadece veri ile anlam çıkarmak mümkün değil, ve benim anladığım, aslında veriden bir algoritma çıkarmak zeka değil, çünkü veri ve algoritma dünya ile bağlantılı.

Önerim: ilginç, kritik

Producing Power: The Pre-Chernobyl History of Soviet Nuclear Industry (Sonja D. Schmid)

İçerik: 4.5, Bilgi:4

Kitap Rus nükleer sektörünün gelişimini anlatıyor. Farklı kurumlar gelişime ve ilerlemeye yaklaşımlarını Çernobil üzerinden anlatıyor. MIT yayınlarından kitapları okurken seçtiğim bir kitap. Okuması çok zor değil. Genelde teknolojiye batı perspektifinin haricinde bakmak isteyenler için de farklı bir kitap

Önerim: farklı bir bakış

Red Gas: Russia and the Origins of European Energy Dependence (Per Högselius)

İçerik: 5, Bilgi:5

Her noktasındaki doğruluktan emin olmasam da, 10-15 boru hattı makalesi gücünde bir kitap. Hub-piyasa haricinde tarihsel gelişimi anlatması açısından, hem de birincil kaynaklardan olması ile çok etkileyici bir kitap. Gelişimi evreler-fazlar halinde anlatması, kitabın yazım şekli, her bölüm sonunda bölüm özeti vermesi ve sonuç kısmında çok iyi toparlaması bence çok iyi

Önerim : okunur

6 Temmuz 2018

Latin Amerika özetleri buradan. Ticaret savaşları sezonu açıldı. EnergyFuse’a göre Ağustos-Kasım petrol fiyat farkı artmış, yani sonbaharın ikinci yarısı düşüş öngörüyor kontrat alıp-satanlar. Polonya’da kömürden gaza geçilirse hub olmak dahil bir çok fırsat var. ABD şebekesi kayıpları yedi Orta Amerika ülkesinin elektrik talebini 4 defa karşılıyor ve yıllık tüketiciye maliyeti 6 milyar $. Karbon taban fiyatı çalışan bir mekanizma olsa da yeterli değil. Mercuria, Aegean Marine’de %30 hisse alıyor gibi, tankerlere yakıtta önemli bir şirket.

Özetler

İngiltere’de 2030’da 70 pound/ton’a adım adım çıkacak bir karbon taban fiyatı belirlemişti. Endişeler üzerine 18 pound/ton’da fiyatı dondurdular. Hollanda 2030’da 43 euro/ton hedefi belirledi. 80 €/ton karbon fiyatı ise elektrik tüketicilerine 478 € / azaltılan ton’a mal olurmuş

Arjantin enerji bakanı Javier Iguacel petrol ürünleri piyasasını serbestleştirmeyi düşünüyor. Arjantin 2 ay yerli ham petrol fiyatını 68$’da dondurmuş, sonra %5 sonra %3 artış vermişti, ama Trafigura dahil bir kısım oyuncular yeterli bulmadı.

Brezilyalı Petrobras, Kongre kabul ederse açık deniz Santos basenindeki “hakların devri” ile satarsa 28 milyar $ kazanabilir.

Çin petrol şirketi CNPC, Rio de Janeiro’daki Comperj rafinerisini tamamlamak için bir niyet mektubu vardı. 2004’te başlayan iş skandallarla sarsılmıştı. Petrobras 14 milyar $ yatırım yaptı projeye.

Gazprom’un 10 yıldan fazla bir süredir Bolivya’da varlığı var. Morales’in Rusya’ya ziyaretinde Gazprom karadaki petrol sahası Vitiacua’da 1.2 milyar $ yatırım yapacağını söyledi. Bolivya’da doğalgaz talebi %10 artıyor.

Şili’de başkan Sebastian Pinera’nın programının finansal olarak mümkünlüğü için bakır fiyatlarının 3$/pound olması gerekiyor. Çarşamba %1.91 düşerek 2.93$/pound’du fiyatlar.

ABD enerji bakanlığı ve OPIC, Latin Amerika’da yeni bir enerji kalkınması insiyatifi açıkladı. OPIC Meksika enerji sektörüne gelecek 3 yılda 1 milyar $ yatırım yapacak zaten

Meksika seçimlerinin galibi Başkan AMLO’nun finans bakanı ataması muhtemel Carlos Urzua önceki dönemin petrol ve gaz kontratlarına yasal sorun yok ise saygı duyacaklarını söyledi.

Polonya’nın kömürden gaza geçerek hem havasını temizleyeceğini, piyasa erişimi ve altyapının iyileştirilmesi ve hub oluşumu için herşeye sahip olduğu ama kilidin kırılması gerektiği… Petrol şirketleri bir tane Doğu Avrupa uzmanı buluyor, sonra ver herkese aynı gazı

Fas hükümeti sokaklardaki protesto ve tüketici boykotlarından sonra yakıt fiyatlarını sınırlama konusunda plana son şeklini verdi. Yakıt sübvansiyonları 2015’te kaldırılmıştı.

ABD ve Çin arasında ticaret savaşı emtia ticaretinin gidişatını da değiştirebilir. Çin, ABD’den 12.3 milyar$ soya, 4.4 milyar $ ham petrol ticareti var. LPG’de de ABD’den alımları vardı. DEvlet şirketi Unipec’in geçen ay aldığı bu ay teslim 16 milyon varil ham petrol kargosu var.

Mercuria, emtia ticaret şirketleri arasında finansmanı en güçlü olanı ve tankerlere yakıt konusundaki en büyük şirket olan Aegean Marine Petroleum ile 1 milyar $ finansman anlaşması yaptı. %30 hisseye denk geliyor.

ABD şebekesi her yıl %5 kayıp veriyor ki, bu yedi Orta Amerika ülkesinin elektrik talebini 4 defa karşılar ve tüketiciye yılda 6 milyar $ daha yüksek fatura demek. Elektrik şebekelerinin güncellenme ihtiyaçları var.

OPEC öldü yaşasın OPEC+ veya Viyana grubu, sadece kavramlar güzel, bir de grafik

WTI-Brent farkı neden daraldı? ABDli üreticiler kapasite kısıtları sebebiyle üretimidaha yavaş arttırıyor ayrıca OPEC’de petrol üretimini arttıracak gözükünce ara daraldı. Yalnız Kasım fiyatları Ağustos’a göre 5$ aşağıdaymış.

Dallas Fed’in enerji göstergeleri raporuna göre dinamik bir hareket ve pozitif bir görünüm var Texas’daki petrolcülerde. İstihdamda hızlanmış bayağı ama aktivite endeksi daha yavaş artıyor

Grafikler

Dallas Fed anketine göre petrol fiyatı artış hızına rağmen aktivite hızı daha yavaş (DallasFed)

5 Temmuz 2018

Adam Smith görünmez el derken muhtemelen Twitter’ı kastetmemişti. Trump’un “DÜŞÜRÜN FİYATI” tweeti petrol tarihinin en çok konuşulan olaylarından biri olacaktır. Tahminlerim hiç tutmasa da, görüşümü gelecekteki kendim için yazayım. Petroldeki sorun şu, eğer ekonomik sorun yok ve talep arkadan sağlam geliyorsa yazın hızlı düşüş beklemek zor olabilir. Petrol fiyatı farklı fazlardaki farklı dalgaboylarındaki hareketlerin toplamı gibi. Şöyle ki, ticaret savaşlarında Asya küçülmesi uç vermeye başladı ise 3-6 aya etkisi daha net görülür, petrol talebinde ise 1-3 aya süreç net görülür. ABD üretimi 1 aya netleşebilir. Stoklar 2 haftaya bir fikir verebilir gibi..Bence başka tweetler ve daha ağır söylemler de olacaktır. Çin ve Hindistan petrol satın alanlar klübü kuracaklar, bir Asya IEA’sine dönüşebilir. Çinliler Venezüella’da petrol üretimi düşünce tehlikeye giren paralarını kurtartmak için tekrar finansal destek veriyorlar.

Özetler

Amerikan başkanı Trump, “OPEC Monopolu benzin fiyatlarının yüksek olduğunu ve yardım için çok az destek verdiklerini hatırlamalı. ABD bir çok üyesine çok düşük $’lara koruma sağlarken fiyatları yükseltiyorlar. Çift taraflı olmalı. FİYATLARI ŞİMDİ DÜŞÜR” tweet’ini attı. Petrol yükseldi

Bugün akşama doğru açıklanan ABD petrol stoklarında düşüş beklenirken, ham petrolde süpriz bir artış görüldü. Yani 3 mv hampetrol stoğu düşüş beklerken 1.2 mv artışı görüldü.Rafineriler rekor seviyede, ihracat da. Yani üretim hızlı geliyor olabilir. Uzun pozisyonlar artmış.

Çin ve Hindistan bir “petrol satın alanlar” klubü kurmak üzere harekete geçtiler.

ABD enerji bakanlığı HVDC hatların yenilenebilir entegrasyonuna dair bir rapor yayınladı. Değerlendirme parametreleri açısından bakılabilir.

Çin-ABD ticaret savaşı yarın alevlenebilir. ABD petrolüne vergi kesinleşebilir. ABD’li ekşi ham petrol satıcıları da tarife gelir diye, Asya satış rakamlarını düşürdü.

Çin Kalkınma bankası, Venezüella Orinoco kemerinde 250 milyon $ yapacağını açıkladı. Önümüzdeki dönemde de 5 milyar $ daha yatırım yapacak gibi.

Shell CEOsu Beurden, petrol ve gaz şirketlerinin kesin emisyon azaltım hedefleri koymalarının “gözükara”lık olacağını, bunun da ilerde yasal mücadeleleri getirebileceğini söyledi. Mayıs’ta BP CEOsu Dudley’de hedef koymanın davaların açılması ile sonuçlanabileceğini söyledi. Veri doğru saklanamaz ise zehirli bir varlık olabilir

AB’de elektrik piyasa direktifinin revizyonunda, kapasite mekanizmaları tartışmaları büyük tartışmalara konu. Komisyon bunu rekabet tehdit edici bir kamu müdahalesi olarak görüyor. Geçen yaz Polonya’da olan elektrik kesintisinde kimse sorumluluk almak istememiş.

[Nature Energy] Enerji sistemini karbonsuzlaştırmada akıllı veriye çok umut bağlanmış durumda. Güvenilirlik çok önemli, çünkü alınan veriler diğer veriler, IoT ile de kıyaslanma ihtiyacı duyulabilir.

Avustralya Ulusal Bankası, 2018 için termal kömür fiyat tahminini 98$/ton ilan etti, geçen seneye göre %12 yüksek.

Suudi Arabistan’ın ham petrol kapasitesi 12 mv/g’e çıkabilir dense de, uzmanlar 11’de zorlanır diyor. Boş kapasite(spare), 30 gün içerisinde devreye girebilen ve en az 90 gün üretime devam edebilen üretim. Kuveyt ortak alanından da 500,000v/g üretim gelebilir.

Almanya’da düşük nehir seviyeleri teknelere kömür yüklemesini düşürdü. Teknelere %60 yükleme yapılır. İngilizce NordStream 2’ye gerek yok raporu Alman DIW’nin sitesinde. Alman bakan hala 4 GW rüzgar ve güneş ihalesi tarihini açıklamadı.

Su problemleri, Hindistan’ın büyümesini %6 azaltabilir. 600 milyon insan su kıtlığı çekiyor, 200.000 her yıl kirli sudan ölüm oluyor. Hindistan su kaynaklarınını %70’i kirli. Su azaldıkça daha fazla yeraltı, üstü suyu çekildikçe arsenik ve floride oranı artıyor.

Akademik

Gelişmekte olan ülkelerde elektrik sektörünün ekonomik düzenlemesi incelemesi (Döküman)

Elektrik piyasalarında konut talep katılımının sağlanması (Master tezi)

Grafikler

Trump’un tweet’i sonrası petrol yine yükseldi (Kwok Wan)

Suudi Arabistan ham petrol kapasitesi (Platts)

4 Temmuz 2018

Kitap Özeti – Energy : A human history , Richard Rhodes

http://barissanli.com/calismalar/2018/20180704-kitap-energy.pdf

Enerji – İnsanlık tarihi

Yazar: Richard Rhodes

481 Sayfa

Goodreads skoru: 4/5

Barış skoru: 5/5

Giriş

Bu kitabın özetini çıkarmayı çok istedim. Çünkü daha önce okumadığım çok güzel tarihsel anekdotlar vardı. Günlerce sürdü ve bir noktada bitirmek için son kısımları ve nükleeri atladım. Kitap kesinlikle okunur. Buradaki 17 sayfa kitap notu insancıl değil ama bence Türkçe kaynaklarda olmayan çok değerli bilgiler var, birgün birilerinin işine yarar diye özetlemeye devam ettim.

Yazar Richard Rhodes Pulitzer ödüllü ve daha bir çok ödül sahibi.

Richard Rhodes’in Enerji:İnsanlık tarihi kitabı temelde 3 ana bölüm ve 20 alt bölümden oluşuyor. Güç, ışık ve yeni ateşler başlıklı bölümlerde, hikayeci bir tarih anlayışıyla anlatım var, bu sebeple sıkmıyor.

William Shakespeare’in odun kıtlığında tiyatrosunu söküp, nehirde taşıyarak tekrar kurmasına; Denis Papin’in yoksulları beslemek için düdüklü tencere icadına ve bunun Thomas Newcomen ve sonrasında James Watt’ınbuhar makinelerine gitmesine bir çok hikaye var. Hava kirliliği hikayeleri ve Los Angeles’taki sisli havanın bileşenlerini bulan Arie Haagen-Smit’in macerasını son bölümde anlatılıyor. Kitap öneriler değil, tarihten örnekleri anlatarak bir bakış oluşturuyor.

Güç kısmında, odun kıtlığı sebebi ile İngiltere’nin kömür kullanmaya başladığı, talep arttıkça daha derine kazmak gerektiği ve derindeki madenlere dolan suları boşaltmak için buhar motorlarının icat edildiği anlatılıyor. Daha sonra da demir ray ve lokomotifler ile demiryolu dönemi başlıyor.

Devamı: http://barissanli.com/calismalar/2018/20180704-kitap-energy.pdf

3 Temmuz 2018

Tam da Glencore’u kuran Marc Rich’in hayat hikayesini okurken Glencore hisseleri ABD adalet bakanlığı soruşturması ile %13 düştü. Kongo ve Dan Gertler uzun süredir gündemdeydi. Almanya sanayisi hükümetten yeni teknolojiler için hammadde stratejisi istedi. Japonlar kömürden sonra gaz ticaretine de giriyor. Suudi, körfez ve Rusya üretimi artışta. Almanya’da çatlatma ile üretim tekrar canlanabilir mi? Avrupa’da açık sulara girmeyin, sadece %40’ı temiz. Fransa da 4 reaktör tekrar üretime giriyor. Texas’ta rezerv kapasite daralmış iken, elektrik piyasasında hareketli günler bekleniyor. Takip ettiğim akademik bültenlerden gelen bu hafta yayınlanan makale, doktora tezleri, raporların listesi aşağıda.

Özetler

Japon Jera, kömürden sonra EDF’in LNG ticaret kısmını da aldı. Hem kömür hem LNG ticaretinde çok güçlü bir ekip kurdu. JERA Ticaret’in 1/3ü EDF Ticaretin elinde. Japonların geleneksel sağlamcı kültürü ile Fransızların agresif ticaret kültürü harakiri ile bitmez inş.

Texas elektrik talebinde bu sene tüm zamanların rekoru 72756 MW bekleniyor. Acil durumlarda OCN (işletme durum bildirimleri) yayınlıyor. Toplam 4273 MW kömür santrali devreden çıkınca kapasite marjı referans marj olan %13.75’in altına %11’e düşecek gibi.

OPEC ülkeleri Reuters anketine göre Haziran’da 320,000 v/g daha çok üretim yaparak 32.32 mv/g üretim yaptı. Suudi Arabistan’da rekor üretimi olan 10.72 mv/g’ün çok yakınında 10.7 mv/g. OPEC’in 2018 üretim hedefi 32.78 mv/g.

Artan petrol fiyatları ile körfezdeki Arap ülkeleri borç piyasalarından çekiliyor, gelirler arttı. Ilk yarıda körfezdeki Arap ülkeleri 6 milyar$ borç alırken, ABD enerji şirketleri 74.3 milyar $ borç aldı. Önümüzdeki 5-10 yılda, Suudi, Kuveyt ve BAE 600 milyar$’ı enerji projelerine harcayacak

Dünyanın en büyük enerji ticaret şirketlerinden Glencore hisseleri, ABD adalet bakanlığından gelen mahkeme çağrısı ile %13 düştü. Nijerya, Kongo ve Venezüella’da son 10 yıldaki işlemlerden sorguya çekilecek. Kongo deyince akla Dan Gertler geliyor tabi.

Avrupa çevre ajansı (EEA)’ya göre Avrupa’daki yüzey sularının incelenenlerinin %40’ı sadece temiz. Su durumu raporu burada. Bilmeyenlere genel kural Avrupa’da “ay su ne güzel” yapmayın

Almanya’nın 90 bcm yıllık gaz tüketimine göre 7.3 bcm gaz üretimi var. Çatlatma yasaklanmıştı ama geçici, 2021’de karar değişebilir. 1960’dan beri Almanya’da 350 geleneksel çatlatma yapılmış. Meclisin kuracağı uzman paneli test kuyularına izin verebilirmiş.

ABD petrol stokları 5 yılın ortalamasının %3.6 altına düştü, sebep artan ABD petrol ihracatı ve rafinerilerin artan ham petrol talepleri. Kanada Syncrude üretimi de geçen ay ansızın kapanmıştı.

Fransız nükleer kapasitesinde 4 reaktör geri geliyor. Biri 3 yıldır çalışmıyordu. Emre amadelikte 2017’den beri iyileşti. Rüzgar yıldan yıla üretim düşüşünde, hidrolar da Kuzey Avrupa’da iyi durumda değil. Avrupa komisyonu da Eurofer’in gazıyla %25 ithalat vergisi uygulayabilir.

Alman sanayi federasyon BDI, hükümetten gelecek teknolojileri için ham madde stratejisi belirlemesini istedi. BGR’de kobalt arzında 2020’lerde sorun görüyor. Havayolu lobisi ise AB ETS-emisyon sisteminde çıkmak istiyor. Ionity 350 kW’lık süper şarj istasyonu açtı.

300$’lık scooter Bird yatırımcılardan 418 milyon $ topladı. 2milyar $’da değeri

Akademik

Petrol fiyatlarının İspanya benzin fiyatlarına etkisi (Doktora Tezi)

Avustralya elektrik piyasası (NEM)’de yenilenebilir ve depolama ile oyun teoris bazlı analizi (Doktora tezi)

Dağıtık enerji sistemleri için dağıtık kontrol, alınan dersler (Makale)

Elektrik depolama ile doğalgaz arz kesintilerini azaltmak (Makale)

Elektrikli arabadan şebekeye entegrasyonda fiyat tabanlı piyasa (Makale)

Kitap bölümü – Enerjinin Geleceği (kitap)

Grafikler

Morgan Stanley Brent petrol fiyat tahmini yükseltti (Christopher Johnson)