WEO 2018 – Dünya Enerji Görünümü 2018 yorumları

Uluslararası Enerji Ajansı, her yıl yayınlanan ve verileri tüm sektör tarafından referans gösterilen World Energy Outlook 2018 (WEO2018)’i yayınladı. Basın toplantısını internetten takip ettim, gazeteci sorularını ve cevaplarını dinledim. Web’den de kalan kısımlara baktım. Bazı kısımları atladım (enerjiye erişim gibi). Özetlerim şu şekilde

İlk bakışta:

İki ana senaryo var

  • New Policies Scenario (Referans senaryo – NPS) : Hükümetlerin açıkladığı politika hedefleri
  • Sustainable Development Scenario (Sürdürülebilirlik senaryosu –SDS): Temiz enerji ve iklim değişikliği senaryosu

Diğer ek senaryolar :

  •  FiES : Future is Electric Scenario (Gelecek elektrikte senaryosu): “elektriğin payının daha da arttığı”
  •  LOP : Low oil price case (LOP) :petrol fiyatları 60-70$/v aralığında. (Petrol üreticisi ekonomisi kısmı için)
  •  New Policies Scenario Plus( Referans +)

Ana uyarı

  • Tüm iklim değişikliği sorunsalını yenilenebilirler ile çözemeyiz
  • Eğer petrolde bir an önce yatırımlar gelmezse önümüzde zor (yüksek petrol fiyatlarına götürecek) bir dönem var.

Genel olarak

  • Enerji sisteminde hali hazırda çok büyük bir sistem var(locked-in:yapılmış yatırımlar), mevcut yenilenebilir vs sadece talep artışını karşılıyor ama mevcut sistem hala fosil tabanlı
  • Arabaların elektrikli olması konuşuluyor ama bu tüm sistemin %20si, petrokimya, kamyonlar, gelişmekte olan ülkelerden gelecek taşıma talebi hala petrol talebini sürükleyecek
  • Doğalgazda Çin’in ithalatı AB ithalatına yaklaşacak.
  • Kömürde eğer sürdürülebilirlik senaryosuna bakmaz isek, ciddi bir düşüş yok, mevcut sistemi verimli ve temiz hale getirmek önemli

Petrol

  • Petrol arzında 2020lerin ortasına doğru ciddi bir arz eksiği oluşabileceği (aslında grafikte yakın dönemde bu açık başlıyor gözüküyor),
  •  Arabalar elektrikli olsa bile, petrokimya, kamyonlar, ulaştırma ve deniz taşımacılığında artışın devam edeceği
  •  Yakın zamanda petrol talebinin düşmeyeceği (no peak in demand) – bunun istisnası elektriklendirme senaryosu-
  •  2025’te dünyadaki 5 varilden 1’i ABD’den gelecek, yani 20 mv/g üretim
  •  ABD petrol üretimi daha da artabilir ama çok yatırım gerekecek

Gaz

  • Dünyada üretilen 4 metreküp gazın 1’i ABD’den gelecek.

Sürdürülebilirlik

  •  Emisyonlarda iklim bilimi ve makaleleri ile gerçekleşen arasında ciddi bir kopukluk olduğu,
  • Emisyon ve enerji arzında sürdürülebilirliği tek başına güneşin kurtaramayacağı,
  • 2040 yılında SDS için (referans senaryoya göre)
    • Rüzgar güneş üretimlerinin 2040’da %60-70 daha çok olması,
    • Elektrikli araç rakamının 930 milyona çıkması,
    • Enerji verimliliğinin %30 daha yüksek olması,
    • Karbon yakalama ve depolamanın 25 misline çıkması (yani çok çok zor)
    • Fosil olmayan yakıtların payının %25.8’den %40’a çıkması gerekiyor

Detay Bakış

Yakıtlar bazında, Petrol talebi aslında yavaşlasa da düşmüyor. Talep 2040’da 106 mv/g’e ulaşıyor. Yani her yıl talep artışı var gibi. 2030’da Çin dünyanın en büyük petrol tüketicisi ve dünya tarihinin en büyük ithalatçısı oluyor.

Petrolde en etkileyici grafik talep artışının nereden geldiği. Tamam arabalar elektrikli olsa da, kamyonlar ve petrokimya ne olacak deniyor. Soru-cevapta IEA anladığımız kadarı ile geri dönüşüme (recycling)de bakmış. En yüksek geri dönüşüm Avrupa’da %35 ama o da kurtarmıyormuş. Yani kamyonlar ve plastik…..

Metrik olarak arabalardaki petrol talebi 2020 ortasında (tüm değil sadece tüm petrol talebinin %20si) tarihi zirvesini görecek. 300 milyon elektrikli araç 3.3 mv/g petrol talebini düşürecek. Ama kamyonlar 4mv/g, petrokimya da 5 mv/g talebi arttıracak. Dizel talebinde 2040’a 2.8 mv/g de artış görüyorlar.

Üretimde ise 2020 ortalarında ABD sıkı petrol üretimi 9.2 mv/g’e ulaşacak ve hafifçe düşecek.

Asıl çok çok önemli grafik ise bu

Kısaca demek istediği, yaşlanan sahalar için daha çok yatırıma ihtiyaç var, ABD bunu getirebilir ama bu zor olabilir. Yani Türkçesi büyük bir eksik görüyoruz.

Doğalgazın enerjideki payında ise Kuzey Amerika %31’den %36’ya çıkacak. Avrupa’da %25’ten %28’e, Çin %7’den %14’e çıkacak(yani geri kalan %86 nereden gelecek – kömür önemli olacak gibi). Çin bu artış ile ithalatta AB’ye eş bir noktaya ulaşacak.

Yükselen Asya’da elektrikte doğalgazın payında Pakistan ve Bangladeş önde.

Doğalgazda Fatih Birol’un şampiyonlar ligi Katar, Avustralya ve ABD. Ama gelen ekstra kapasiteyi de Çin talebi götürmüş oldu. Eğer yeni yatırımlar gelmezse 2020 ortalarında LNG kapasite eksiği görülüyor diyorlar.

Kömür talebi bir önceki yıl senaryolarına göre %3 daha aşağı çekilmiş. Ama ortalama kömür talebi 5.4 milyar ton civarında olacak ama 2014 zirvesine tekrar ulaşamayacak. SDS senaryosunda ise her yıl %3.6 talebi düşürmüşler.

Çin’in kömür talebi düşecek ama zaten 2000-2017’de çok hızlı artmıştı. Fakat Hindistan ve diğer gelişen ülkelerin artışı devam edecek.

Kömürün toplam enerji talebindeki oranı ise bugün ki %27’den 2040’da %22’ye düşecek. SDS senaryosunda ise %12’ye düşüyor.

En büyük kömür ihracatçıları Avustralya (neredeyse %35), sonra Rusya, Sonra Endonezya, Güney Afrika ve Kolombiya.

Fakat kömür yatırımları düşünüldüğü kadar çok artmadı. Üretimin çoğu mevcut sahalardan olacak, yeni saha (greenfield) yatırımlar düşük kalacak.

Yenilenebilir

Enerji talebi 1 kat artıyorsa, elektrik talebi 2 kat, yenilenebilirin elektrikteki payı da 4 kat artıyor(basın toplantısı). Elektrik üretiminde 2040’da üretim içindeki payı 3 katına çıkacak. Isıtmada yenilenebilirler ise %5’den %15’e çıkacak. Ulaştırmada yenilenebilir payı %8’e çıkarken, biyoyakıt üretimi de 4.7 mv/g eşdeğerine çıkar.

2040’a kadar yeni kapasite artışlarının %60’ı yenilenebilir. Rüzgar 1700 GW ile dünya kurulu gücünün %14’üne çıkacak.

Fakat yenilenebilir elektrikte ilginç bir nokta var, artış 2030’a doğru elektrik destekleri yavaşlıyor. (MW değil milyar $ grafik), maliyetler düşünce daha ucuza daha çok mu yapılır diye düşündüler?

Enerji verimliliği

Enerji verimliliği olmasaydı, talep %30 daha fazla çıkıyor. Dünyadaki enerji talebindeki düşüşün %60’ı gelişmiş ülkelerdeki enerji verimliliğinden.

Tabi burada meşhur bir grafiğimiz var. Daha çok araba ve kullanımdan talep 21.4 mv/g’den 36 mv/g’e çıkacaktı. Ama verimlilik sebebi ile 9.3 mv/g düşüş göreceğiz. Elektrik vs diğerleri ile de yine eski seviyedeyiz. Olsun işlem hacmi oldu.

Yatırım

2017’de küresel enerji yatırımları azcık düşerek 1.8 trilyon $ oldu. Bu 3.arka arkaya düşüş. Elektrikteki düşüş, verimlilik ve petrol-gaz yatırımlarındaki artışla dengelendi.

NPS’ye (referans)’a göre her yıl 2.2 trilyon $ yatırım yapılması lazım, 2025’ten sonra bunun 2.8 trilyon $’a çıkması lazım. Sürdürülebilir (SDS) için ise 8 trilyon $(2040’a kadar toplam-kümülatif) daha çok yatırım yapılması gerek.

Elektrikte yatırımların %90’i düzenlenen alanda, yani devletlerin kontrolünde.

FiES – Gelecek Elektrikte Kısmı

Şu anda dünyada elektriğe erişemeyenlerin sayısı rekor düşük seviyede, 1 milyar kişi. Bunun en büyük sebebi Hindistan’ın başarısı (basın toplantısı)

Bugün nihai enerji talebinin %19’u elektrik. Referans senaryoda bu 2040’da %23.7’e çıkıyor.

Elektrik talebinde ABD-EU-Japonya ve diğer gelişmiş ülkeler genelde nisbeten sabit, tüm artış gelişen ülkelerden. Çünkü elektrik talebinin kaynağı, aydınlatma, buzdolabı ve motorlarda vs verimlilik kazanımları artışı nötrlüyor. Elektrikli araba artışı ise %1 talep artışını %1.1 yapıyor.

Referans senaryo NPS üzerine daha da elektriklendirme yapılsa 7000 TWh daha elektrik talebi oluyor. Bu talep ise şöyle geliyor.

Yenilenebilir elektrik üretimi %25’den %41’e çıkıyor. Hidro hala en büyük düşük karbonlu elektrik kaynağı, sonra rüzgar ve güneş geliyor.

Şimdi bence bir diğer yenilikçi önemli grafik geliyor. Daha fazla rüzgar ve güneş sistemdeki esneklik ihtiyacını da arttırıyor. Artan yenilenebilirler ile esneklik ihtiyacını 6 faza ayırmışlar (sunumda 4 galiba)

1-2 : mevcut kaynaklarda esneklik
3-4 : Yeni/hedefli yatırımlarla esneklik
5-6 : Tüm kaynaklardan esnekliğin devreye alınması

Daha önce gördüğümüz elektrik üretim yatırımları grafiğinde hemen hemen tüm yatırım düzenlenmiş taraftan geliyor gözüküyor. Burada bir uyarı da var. Fazla kapasite (acaba yenilenebilir için de yapılacak fazla altyapı vs deniyor mu detaya bakmak gerek), hane başına 15$ maliyet artışı demek

Elektrikteki son grafik ise daha çok dikkate çarpıyor. Elektrik üretim yatırımları artan oranda enerji satışı hariç (kapasite ve esneklik piyasaları) gelirlerine ihtiyaç duyacak. Cümle şöyle: “Toptan elektrik fiyatlarındaki aşağı yönlü baskılar, tüm kaynaklar için gelirleri düşürüyor.”. Üretim yatırımları, ihtiyacı olan gelirin 2017’de sadece %58’ini piyasadan karşılıyordu, bu oran 2025’te %50’ye, 2030’da %47’ye düşüyor.

 

 

 

 

 

Kitap Özeti – Kızıl Gaz

Kitap Özeti – Red Gas: Russia and the Origins of European Energy Dependence

Kızıl gaz: Rusya ve Avrupa enerji bağımlılığının kökenleri, https://www.palgrave.com/us/book/9781137286147

Yazar: Per Högselius

279 Sayfa

Goodreads skoru: 4.5/5

Barış skoru: 5/5

Giriş

Özetteki tüm cümleler yazarın cümlelerinden altı çizilen kısımlardır. Şahsi görüşlere yere verilmemiştir.

Boru hattı makalelerinden, yorumlarından çoğunlukla nefret etmişimdir. Genelde klişe kelime yığınları ile onlarca devletin göremediğini çok basit gören ve hemen çözen yazılar… Taa ki bu kitaba kadar. Kitap okuması kolay ve tarihsel bir dönemi birincil kaynaklar üzerinden farklı ülkelerin perspektifinden aktarıyor. Geleceğe dair çok cümle yok, yani geçmişle ilgilenen bir kitap. 1960’larda başlayan ve Rus gazının Batı Avrupa’ya girişini anlatan bir çalışma. Bir taraftan Rusya’daki altyapı ve keşifleri anlatırken, diğer taraftan Batı Avrupa’nın “demir perde” ile işbirliği sürecini inceliyor.

Kitabın her bölümünün son iki paragrafı ilgili bölümün özeti var. Eğer kitabın genel metodik yaklaşımı ilginizi çekecekse de son bölüm herşeyi toparlıyor.

Kitap kısaca, Rusların önce Ukrayna (Galiçya)’dan daha sonra ise Sibirya’dan Batı Avrupa’ya nasıl gaz sağladığını; Batı Avrupa’nın da bu gazı satın alabilmek için nasıl iç mücadeleler, rekabet, pazarlık süreçlerinden geçtiğini anlatıyor.

Asıl incelediği konulardan biri de Rusların enerjiyi bir “silah” olarak kullanıp kullanmadığı tartışmasıdır. Yazar son kısımda “enerji silahını” biraz da sosyal oluşum (social construct) olarak da görüyor. Svoyetler Batı Avrupa’ya (Almanya ve Avustuya’ya) gaz sağlamak için Sovyetlerde gaz kesintisine gitmiş ve sözlerini yerine getirmeye çalışmış. Fakat Sovyetlerin Rusya olduğu dönemdeki kurumsal kaos ve süreçte biraz işler değişiyor, kitaba göre eski doğu bloku ülkelerinin gaz tüketim bedellerini ödemediği – rubleyi terk etmeleri de etkili – için kesintilerin olduğu bir dönem yaşanıyor.

Kitapta ilgimi çeken konular: ÖMV’nin SMV (yani Sovyet kurumu) olarak başlaması; Arap petrol ambargo krizi esnasında Hollanda’nın “bana petrol vermezseniz, gazı keserim” diyerek diğer batı Avrupa ülkelerini tehdit etmesi; İran’dan gaz alımında Türkiye seçeneğinin Ruhrgas tarafından “başka tedarikçiler de çıkar” diye reddedilmesi; Sibirya hatlarının hikayesi; önce Sovyet-İtalya hattı’nın Avusturya-Sovyet hattına; Bavyera’nın gaz alma talebinin Almanya’da Ruhrgas önceliğinde tüm bir Almanya gaz ithalatına dönüştüğü kısımlar oldu.

Kitap (Transnational) bir çok ulusu çevreleyen tarih serisi içerisinde yayınlanmış.

DEVAMI>>>>

http://barissanli.com/calismalar/2018/20180824-kitap-redgas.pdf

 

 

Kitap Değerlendirmeleri – 2018

Geçen Ağustos’tan bu yana okuduğum, beğendiğim-beğenmediğim kitapların listesi aşağıdadır. MIT Press yayınlarını tercih ettim. Springer biraz kitaptan çok doktora tezi yayıncısı gibi. 2017 Ağustos değerlendirmelerim burada. 

2018 için okunmasını önereceğim 6 kitap ve 23 kitap ile ilgili değerlendirmelerim aşağıdadır. Bazı kitapların özetini web sitemde yayınlamıştım, linkleri var.

1. Energy Democracy: Germany’s Energiewende to Renewables

2. Energy : A Human History

3. Energy and Civilization: A History

4. Red Gas : Russia and the Origins of European Energy Dependence (Özet)

5. Taming the Sun (Özet)

6. Leonardo da Vinci

 

Energy Democracy: Germany’s Energiewende to Renewables (Craig Morris Arne Jungjohann)

İçerik : 5, Bilgi : 5

Bu kitap Almanya’nın Energiewende’sinin biraz daha objektif bir gözle yazılmış tarihini anlatıyor. Aslında Energiewende’nin çok da gündemde değil iken, biraz tabandan gelen, politikacıların da pragmatist yaklaştıklarını anlatıyor. Bugün Almanya’daki tartışmaları anlamak açısından okunması gereken bir kitap

Önerim: okunur

The Year Without Summer: 1816 and the Volcano that darkened the world and changed history (William K. Klingaman, Nicholas P. Klingaman)

İçerik: 3, Bilgi: 2

1815 yılında patlayan Endonezya’daki Tambora dağının nasıl çzellikle Atlantik’in kuzey kısmında (ve Asya’da) sıcaklıkları etkilediği ve Avrupa ile Amerika’da bunun sonucunda yaşanan etkileri anlatan bir kitap. Yani insanlık tarihinde böyle bir olay da olmuş.

Önerim: 1816 için bu kitabı okumaya çok da gerek yok.

Creating Competitive Power Markets : The PJM Model (Jeremiah D. Lambert)

İçerik: 3, Bilgi:4

ABD’deki belki de en karmaşık iletim işletmecisinin tarihçesi ve 2001’e kadar yapısını anlatan bir kitap. PJM’in geçmişi 1927’de bir “havuz anlaşmasına” dayanıyor. Sonra FERC 888 kararı vs.

Önerim: tarihsel açıdan okunabilir, çok elzem değil

The Nitrate King: A Biography of Colonel John Thomas North (William Edmundson)

İçerik: 2, Bilgi: 1

Gübre olarak kullanılan nitratların daha sonra 1. dünya savaşı ile sentezlenebilmesine kadar Şili ve Peru’da bu sahaları işleten Leeds’den bir mekanik olan North’un hikayesi. Kitabı okumamın sebebi bugün lityum’un başına da benzer bir iş gelirmi

Önerim: okumayın

The Limits of the Market : the Pendulum between Government and Market (Paul de Grauwe)

İçerik: 3, Bilgi: 3.5

Piyasa – devlet, dengeyi bulalım tarzında bir kitap

Önerim: yani pop ekonomi kitabı sevenler okusun

Crude Volatility: The History and the Future of Boom-Bust Oil Prices (Robert McNally)

İçerik: 4, Bilgi: 4.5

Robert McNally, Sabancı Üniversitesine de geldi. Kitaptaki tezi çok tartışmalı. Kararlı fiyatlar sadece bir takım karteller piyasayı kontrol ederken elde edilebiliyor. Yoksa hep kaos hep kaos. Örnekleri de petrol fiyatından

Bir kısmının özeti burada: http://barissanli.com/eak/2017/08/kitap-ozeti-crude-volatility-bolum-1/

Önerim: okunur

Irrational Exuberance – Revised and Expanded Third Edition (Robert J. Shiller)

İçerik: 5, Bilgi: 5

Nobel ödüllü Robert Shiller’in kesinlikle okunması gereken kitabı. Piyasaların mekaniği konusunda bazen düşündüğünüz gibi çalışmadığına dair örneklerle dolu

Önerim: Okunur

Leonardo da Vinci (Walter Isaacson)

İçerik: 5, Bilgi : 5

Kitap okurken durağı kaçırdığım tek kitap. Da Vinci’yi farklı yapan özellik, meraklı olması, soru sorması, detaycılığı ve biraz da mükemmeliyetçiliği. Kitabı okumamın sebebi Walter Isaacson ile bir röportajı izlememdi. Da Vinci’nin yazdığı sorular “Gökyüzü neden mavi, ağaçkakanın dili nasıl?” gibi ilginç sorular. Sanat tarihi sevenleri için de iyi kitap

Önerim: Okunur

Rigged: The True Story of an Ivy League Kid Who Changed the World of Oil, from Wall Street to Dubai (Ben Mezrich)

İçerik:3, Bilgi:2

New York borsasındaki İtalyanların gücü, traderlar ve onların arasında girmeye çalışan Ivy Lig üniversite mezunu genç bir adamın başka biri tarafından romanlaştırılmış gerçek hikayesi. Kitap kısaca DME (Dubai Mercantile Exchange)’de petrol kontratları nasıl devreye girdi bunun hikayesini anlatıyor.

Önerim: Romanımsı, olsa da olur olmasa da olur

Misbehaving: The Making of Behavioral Economics (Richard H. Thaler)

İçerik: 4.5, Bilgi 4.5

Davranışsal iktisadın gelişimi konusunda gerçek hayat örnekleri ile güzel bir kitap. Bir çok fikir veren, hatta İngiltere’de muhafazakar partinin siyasetini de etkilen, aslında Facebook skandalına kadar giden (kitapta yok) fikirlerin tarihçesini anlatıyor. 2017’de Thaler Nobel ödülü aldı.

Önerim: Okunur

Spikes and Shocks: the Financialisation of the Oil Market from 1980 to the Present Day (Angelos Gkanoutas-Leventis)

İçerik: 4, Bilgi: 4

Kitapta öğrendiğim en önemli şeylerden biri, emtialara yatırım yapan fonların aslında emtia için değil, enflasyona karşı hedge etmek için yatırım yaptığı. Yani petrol fiyatı yükseldikçe enflasyon da yükselir. Enflasyon yükselecek beklentin var ise daha çok emtia (petrol-kağıt kontrat) al gibi.

Blockchain : A Practical Guide to Developing Business, Law and Technology Solutions (Joseph J Bambara, Paul R. Allen)

İçerik: 5, Bilgi :4

Kitap solidity dili ile bir bahis sistemi örneği de içeriyor. Kayıtzinciri dediğim blockchain’e bir çok açıdan yaklaşması ve geniş bir değerlendirme içermesi faydalı. Ama programlama kısımları bana şunu anlattı: en ufak kodlama hatası birilerinin milyon $’larına mal olur

Electricity Marginal Cost Pricing : Applications in Eliciting Demand Responses (Monica Greer)

İçerik: 4, Bilgi:5

Kitap referansları açısından değerli bir kitap. Bu marjinal fiyatlamanın mantığı, öncesi vs konusunda çok faydalı. Ama bir çok kısmı çok teknik.

Önerim: yani zor gelebilir

Saudi, Inc : The Arabian Kingdom’s Pursuit of Profit and Power (Ellen R. Wald)

İçerik: 3.5, Bilgi 3

Kitap özetim burada: http://barissanli.com/eak/2018/06/kitap-ozeti-saudiinc/

Önerim: Baş kısmı okunur, sonrası biraz sıkıntılı

Energy and Civilization : A History (Vaclav Smil)

İçerik 5, Bilgi 5

Kitap biraz başlarda sıksa da enerji sektöründekilerin okuması gereken kitaplardan. Vaclav Smil insanlık tarihinden başlıyor, bugüne getiriyor. Aslında fosil kaynakların nasıl bizi daha üretken hale getirdiğinin de hikayesi. Çok güzel de bir kronoloji var.

Önerim: 2-3 defa daha okunur.

From Cold War to Hot Peace (The Inside Story of Russia and America) (Michael McFaul)

İçerik: 4, Bilgi: 4

Çok reklamı yapıldığı için meraktan okudum. Putin’in pek de hoşlanmadığı Obama dönemi Rusya’daki Amerikan Büyükelçisi Michael McFaul’un gözünden Rusya-ABD ilişkilerinin bir dönemini anlatıyor. Akademisyen olan yazar, sadece belirli olayları anlatıyor.

Önerim: yani okumazsanız büyük kayıp değil

Taming the Sun: Innovations to Harness Solar Energy and Power the Planet (Varun Sivaram)

İçerik:5, Bilgi: 5

Güneşte Çinlilerin bir anda silikona yığılması ile belki nükleerde olduğu gibi teknolojik tercihler daraldı. Genelde yeni teknolojilerde, arkada disko müziği eşliğinde “uçuşa geçiyoruz” tarzı kitaplara inat mantıklı, anlaşılabilir, okunabilir bir kitap.

Kitap özeti: http://barissanli.com/calismalar/2018/20180617-kitap-tamingsun.pdf

Önerim: okunur

Lights Out : A Cyberattack, A Nation Unprepared, Surviving the Aftermath (Ted Koppel)

İçerik:3, Bilgi: 3

Gazeteci gözünden ABD şebekesi dışarıdan siber saldırılara hazır mı? Hazırlıkları sorgulayan, aslında ABD’nin şebeke saldırılarına ve sonrasına hazırlıksız olduğunu anlatmaya çalışan bir kitao

Önerim: emin değilim

Metal Men: Marc Rich and the 10 billion dollar scam (A. Craig Copetas)

İçerik: 3.5, Bilgi:3

Bugün ki Glencore’un kurucusu sayılan Marc Rich’in hayat hikayesi. Emtia tacirlerinin hikayesi için de ilginç bir örnek. Kitap eski ama tüm bir petrol ticaretinin politik tarafı için okunabilir

Önerim: yani yani

Energy: A Human History (Richard Rhodes)

İçerik: 5, Bilgi:5

Kitap özeti burada: barissanli.com/calismalar/2018/20180704-kitap-energy.pdf

Okunması gereken kitaplardan biri. Tarihsel süreçte enerjiyi belirli vaka çalışmaları ile anlatan akıcı bir kitap

Önerim okunur

Artificial Unintelligence: How computers misunderstand the world (Meredith Broussard)

İçerik:3.5, Bilgi 3.5

İlginç bir kitap. Yapay zeka gelecek dertler bitecek değil, yapay zeka aslında tam olarak zeka değil. Çok eksiği var. Sadece veri ile anlam çıkarmak mümkün değil, ve benim anladığım, aslında veriden bir algoritma çıkarmak zeka değil, çünkü veri ve algoritma dünya ile bağlantılı.

Önerim: ilginç, kritik

Producing Power: The Pre-Chernobyl History of Soviet Nuclear Industry (Sonja D. Schmid)

İçerik: 4.5, Bilgi:4

Kitap Rus nükleer sektörünün gelişimini anlatıyor. Farklı kurumlar gelişime ve ilerlemeye yaklaşımlarını Çernobil üzerinden anlatıyor. MIT yayınlarından kitapları okurken seçtiğim bir kitap. Okuması çok zor değil. Genelde teknolojiye batı perspektifinin haricinde bakmak isteyenler için de farklı bir kitap

Önerim: farklı bir bakış

Red Gas: Russia and the Origins of European Energy Dependence (Per Högselius)

İçerik: 5, Bilgi:5

Her noktasındaki doğruluktan emin olmasam da, 10-15 boru hattı makalesi gücünde bir kitap. Hub-piyasa haricinde tarihsel gelişimi anlatması açısından, hem de birincil kaynaklardan olması ile çok etkileyici bir kitap. Gelişimi evreler-fazlar halinde anlatması, kitabın yazım şekli, her bölüm sonunda bölüm özeti vermesi ve sonuç kısmında çok iyi toparlaması bence çok iyi

Önerim : okunur

6 Temmuz 2018

Latin Amerika özetleri buradan. Ticaret savaşları sezonu açıldı. EnergyFuse’a göre Ağustos-Kasım petrol fiyat farkı artmış, yani sonbaharın ikinci yarısı düşüş öngörüyor kontrat alıp-satanlar. Polonya’da kömürden gaza geçilirse hub olmak dahil bir çok fırsat var. ABD şebekesi kayıpları yedi Orta Amerika ülkesinin elektrik talebini 4 defa karşılıyor ve yıllık tüketiciye maliyeti 6 milyar $. Karbon taban fiyatı çalışan bir mekanizma olsa da yeterli değil. Mercuria, Aegean Marine’de %30 hisse alıyor gibi, tankerlere yakıtta önemli bir şirket.

Özetler

İngiltere’de 2030’da 70 pound/ton’a adım adım çıkacak bir karbon taban fiyatı belirlemişti. Endişeler üzerine 18 pound/ton’da fiyatı dondurdular. Hollanda 2030’da 43 euro/ton hedefi belirledi. 80 €/ton karbon fiyatı ise elektrik tüketicilerine 478 € / azaltılan ton’a mal olurmuş

Arjantin enerji bakanı Javier Iguacel petrol ürünleri piyasasını serbestleştirmeyi düşünüyor. Arjantin 2 ay yerli ham petrol fiyatını 68$’da dondurmuş, sonra %5 sonra %3 artış vermişti, ama Trafigura dahil bir kısım oyuncular yeterli bulmadı.

Brezilyalı Petrobras, Kongre kabul ederse açık deniz Santos basenindeki “hakların devri” ile satarsa 28 milyar $ kazanabilir.

Çin petrol şirketi CNPC, Rio de Janeiro’daki Comperj rafinerisini tamamlamak için bir niyet mektubu vardı. 2004’te başlayan iş skandallarla sarsılmıştı. Petrobras 14 milyar $ yatırım yaptı projeye.

Gazprom’un 10 yıldan fazla bir süredir Bolivya’da varlığı var. Morales’in Rusya’ya ziyaretinde Gazprom karadaki petrol sahası Vitiacua’da 1.2 milyar $ yatırım yapacağını söyledi. Bolivya’da doğalgaz talebi %10 artıyor.

Şili’de başkan Sebastian Pinera’nın programının finansal olarak mümkünlüğü için bakır fiyatlarının 3$/pound olması gerekiyor. Çarşamba %1.91 düşerek 2.93$/pound’du fiyatlar.

ABD enerji bakanlığı ve OPIC, Latin Amerika’da yeni bir enerji kalkınması insiyatifi açıkladı. OPIC Meksika enerji sektörüne gelecek 3 yılda 1 milyar $ yatırım yapacak zaten

Meksika seçimlerinin galibi Başkan AMLO’nun finans bakanı ataması muhtemel Carlos Urzua önceki dönemin petrol ve gaz kontratlarına yasal sorun yok ise saygı duyacaklarını söyledi.

Polonya’nın kömürden gaza geçerek hem havasını temizleyeceğini, piyasa erişimi ve altyapının iyileştirilmesi ve hub oluşumu için herşeye sahip olduğu ama kilidin kırılması gerektiği… Petrol şirketleri bir tane Doğu Avrupa uzmanı buluyor, sonra ver herkese aynı gazı

Fas hükümeti sokaklardaki protesto ve tüketici boykotlarından sonra yakıt fiyatlarını sınırlama konusunda plana son şeklini verdi. Yakıt sübvansiyonları 2015’te kaldırılmıştı.

ABD ve Çin arasında ticaret savaşı emtia ticaretinin gidişatını da değiştirebilir. Çin, ABD’den 12.3 milyar$ soya, 4.4 milyar $ ham petrol ticareti var. LPG’de de ABD’den alımları vardı. DEvlet şirketi Unipec’in geçen ay aldığı bu ay teslim 16 milyon varil ham petrol kargosu var.

Mercuria, emtia ticaret şirketleri arasında finansmanı en güçlü olanı ve tankerlere yakıt konusundaki en büyük şirket olan Aegean Marine Petroleum ile 1 milyar $ finansman anlaşması yaptı. %30 hisseye denk geliyor.

ABD şebekesi her yıl %5 kayıp veriyor ki, bu yedi Orta Amerika ülkesinin elektrik talebini 4 defa karşılar ve tüketiciye yılda 6 milyar $ daha yüksek fatura demek. Elektrik şebekelerinin güncellenme ihtiyaçları var.

OPEC öldü yaşasın OPEC+ veya Viyana grubu, sadece kavramlar güzel, bir de grafik

WTI-Brent farkı neden daraldı? ABDli üreticiler kapasite kısıtları sebebiyle üretimidaha yavaş arttırıyor ayrıca OPEC’de petrol üretimini arttıracak gözükünce ara daraldı. Yalnız Kasım fiyatları Ağustos’a göre 5$ aşağıdaymış.

Dallas Fed’in enerji göstergeleri raporuna göre dinamik bir hareket ve pozitif bir görünüm var Texas’daki petrolcülerde. İstihdamda hızlanmış bayağı ama aktivite endeksi daha yavaş artıyor

Grafikler

Dallas Fed anketine göre petrol fiyatı artış hızına rağmen aktivite hızı daha yavaş (DallasFed)

5 Temmuz 2018

Adam Smith görünmez el derken muhtemelen Twitter’ı kastetmemişti. Trump’un “DÜŞÜRÜN FİYATI” tweeti petrol tarihinin en çok konuşulan olaylarından biri olacaktır. Tahminlerim hiç tutmasa da, görüşümü gelecekteki kendim için yazayım. Petroldeki sorun şu, eğer ekonomik sorun yok ve talep arkadan sağlam geliyorsa yazın hızlı düşüş beklemek zor olabilir. Petrol fiyatı farklı fazlardaki farklı dalgaboylarındaki hareketlerin toplamı gibi. Şöyle ki, ticaret savaşlarında Asya küçülmesi uç vermeye başladı ise 3-6 aya etkisi daha net görülür, petrol talebinde ise 1-3 aya süreç net görülür. ABD üretimi 1 aya netleşebilir. Stoklar 2 haftaya bir fikir verebilir gibi..Bence başka tweetler ve daha ağır söylemler de olacaktır. Çin ve Hindistan petrol satın alanlar klübü kuracaklar, bir Asya IEA’sine dönüşebilir. Çinliler Venezüella’da petrol üretimi düşünce tehlikeye giren paralarını kurtartmak için tekrar finansal destek veriyorlar.

Özetler

Amerikan başkanı Trump, “OPEC Monopolu benzin fiyatlarının yüksek olduğunu ve yardım için çok az destek verdiklerini hatırlamalı. ABD bir çok üyesine çok düşük $’lara koruma sağlarken fiyatları yükseltiyorlar. Çift taraflı olmalı. FİYATLARI ŞİMDİ DÜŞÜR” tweet’ini attı. Petrol yükseldi

Bugün akşama doğru açıklanan ABD petrol stoklarında düşüş beklenirken, ham petrolde süpriz bir artış görüldü. Yani 3 mv hampetrol stoğu düşüş beklerken 1.2 mv artışı görüldü.Rafineriler rekor seviyede, ihracat da. Yani üretim hızlı geliyor olabilir. Uzun pozisyonlar artmış.

Çin ve Hindistan bir “petrol satın alanlar” klubü kurmak üzere harekete geçtiler.

ABD enerji bakanlığı HVDC hatların yenilenebilir entegrasyonuna dair bir rapor yayınladı. Değerlendirme parametreleri açısından bakılabilir.

Çin-ABD ticaret savaşı yarın alevlenebilir. ABD petrolüne vergi kesinleşebilir. ABD’li ekşi ham petrol satıcıları da tarife gelir diye, Asya satış rakamlarını düşürdü.

Çin Kalkınma bankası, Venezüella Orinoco kemerinde 250 milyon $ yapacağını açıkladı. Önümüzdeki dönemde de 5 milyar $ daha yatırım yapacak gibi.

Shell CEOsu Beurden, petrol ve gaz şirketlerinin kesin emisyon azaltım hedefleri koymalarının “gözükara”lık olacağını, bunun da ilerde yasal mücadeleleri getirebileceğini söyledi. Mayıs’ta BP CEOsu Dudley’de hedef koymanın davaların açılması ile sonuçlanabileceğini söyledi. Veri doğru saklanamaz ise zehirli bir varlık olabilir

AB’de elektrik piyasa direktifinin revizyonunda, kapasite mekanizmaları tartışmaları büyük tartışmalara konu. Komisyon bunu rekabet tehdit edici bir kamu müdahalesi olarak görüyor. Geçen yaz Polonya’da olan elektrik kesintisinde kimse sorumluluk almak istememiş.

[Nature Energy] Enerji sistemini karbonsuzlaştırmada akıllı veriye çok umut bağlanmış durumda. Güvenilirlik çok önemli, çünkü alınan veriler diğer veriler, IoT ile de kıyaslanma ihtiyacı duyulabilir.

Avustralya Ulusal Bankası, 2018 için termal kömür fiyat tahminini 98$/ton ilan etti, geçen seneye göre %12 yüksek.

Suudi Arabistan’ın ham petrol kapasitesi 12 mv/g’e çıkabilir dense de, uzmanlar 11’de zorlanır diyor. Boş kapasite(spare), 30 gün içerisinde devreye girebilen ve en az 90 gün üretime devam edebilen üretim. Kuveyt ortak alanından da 500,000v/g üretim gelebilir.

Almanya’da düşük nehir seviyeleri teknelere kömür yüklemesini düşürdü. Teknelere %60 yükleme yapılır. İngilizce NordStream 2’ye gerek yok raporu Alman DIW’nin sitesinde. Alman bakan hala 4 GW rüzgar ve güneş ihalesi tarihini açıklamadı.

Su problemleri, Hindistan’ın büyümesini %6 azaltabilir. 600 milyon insan su kıtlığı çekiyor, 200.000 her yıl kirli sudan ölüm oluyor. Hindistan su kaynaklarınını %70’i kirli. Su azaldıkça daha fazla yeraltı, üstü suyu çekildikçe arsenik ve floride oranı artıyor.

Akademik

Gelişmekte olan ülkelerde elektrik sektörünün ekonomik düzenlemesi incelemesi (Döküman)

Elektrik piyasalarında konut talep katılımının sağlanması (Master tezi)

Grafikler

Trump’un tweet’i sonrası petrol yine yükseldi (Kwok Wan)

Suudi Arabistan ham petrol kapasitesi (Platts)

4 Temmuz 2018

Kitap Özeti – Energy : A human history , Richard Rhodes

http://barissanli.com/calismalar/2018/20180704-kitap-energy.pdf

Enerji – İnsanlık tarihi

Yazar: Richard Rhodes

481 Sayfa

Goodreads skoru: 4/5

Barış skoru: 5/5

Giriş

Bu kitabın özetini çıkarmayı çok istedim. Çünkü daha önce okumadığım çok güzel tarihsel anekdotlar vardı. Günlerce sürdü ve bir noktada bitirmek için son kısımları ve nükleeri atladım. Kitap kesinlikle okunur. Buradaki 17 sayfa kitap notu insancıl değil ama bence Türkçe kaynaklarda olmayan çok değerli bilgiler var, birgün birilerinin işine yarar diye özetlemeye devam ettim.

Yazar Richard Rhodes Pulitzer ödüllü ve daha bir çok ödül sahibi.

Richard Rhodes’in Enerji:İnsanlık tarihi kitabı temelde 3 ana bölüm ve 20 alt bölümden oluşuyor. Güç, ışık ve yeni ateşler başlıklı bölümlerde, hikayeci bir tarih anlayışıyla anlatım var, bu sebeple sıkmıyor.

William Shakespeare’in odun kıtlığında tiyatrosunu söküp, nehirde taşıyarak tekrar kurmasına; Denis Papin’in yoksulları beslemek için düdüklü tencere icadına ve bunun Thomas Newcomen ve sonrasında James Watt’ınbuhar makinelerine gitmesine bir çok hikaye var. Hava kirliliği hikayeleri ve Los Angeles’taki sisli havanın bileşenlerini bulan Arie Haagen-Smit’in macerasını son bölümde anlatılıyor. Kitap öneriler değil, tarihten örnekleri anlatarak bir bakış oluşturuyor.

Güç kısmında, odun kıtlığı sebebi ile İngiltere’nin kömür kullanmaya başladığı, talep arttıkça daha derine kazmak gerektiği ve derindeki madenlere dolan suları boşaltmak için buhar motorlarının icat edildiği anlatılıyor. Daha sonra da demir ray ve lokomotifler ile demiryolu dönemi başlıyor.

Devamı: http://barissanli.com/calismalar/2018/20180704-kitap-energy.pdf

3 Temmuz 2018

Tam da Glencore’u kuran Marc Rich’in hayat hikayesini okurken Glencore hisseleri ABD adalet bakanlığı soruşturması ile %13 düştü. Kongo ve Dan Gertler uzun süredir gündemdeydi. Almanya sanayisi hükümetten yeni teknolojiler için hammadde stratejisi istedi. Japonlar kömürden sonra gaz ticaretine de giriyor. Suudi, körfez ve Rusya üretimi artışta. Almanya’da çatlatma ile üretim tekrar canlanabilir mi? Avrupa’da açık sulara girmeyin, sadece %40’ı temiz. Fransa da 4 reaktör tekrar üretime giriyor. Texas’ta rezerv kapasite daralmış iken, elektrik piyasasında hareketli günler bekleniyor. Takip ettiğim akademik bültenlerden gelen bu hafta yayınlanan makale, doktora tezleri, raporların listesi aşağıda.

Özetler

Japon Jera, kömürden sonra EDF’in LNG ticaret kısmını da aldı. Hem kömür hem LNG ticaretinde çok güçlü bir ekip kurdu. JERA Ticaret’in 1/3ü EDF Ticaretin elinde. Japonların geleneksel sağlamcı kültürü ile Fransızların agresif ticaret kültürü harakiri ile bitmez inş.

Texas elektrik talebinde bu sene tüm zamanların rekoru 72756 MW bekleniyor. Acil durumlarda OCN (işletme durum bildirimleri) yayınlıyor. Toplam 4273 MW kömür santrali devreden çıkınca kapasite marjı referans marj olan %13.75’in altına %11’e düşecek gibi.

OPEC ülkeleri Reuters anketine göre Haziran’da 320,000 v/g daha çok üretim yaparak 32.32 mv/g üretim yaptı. Suudi Arabistan’da rekor üretimi olan 10.72 mv/g’ün çok yakınında 10.7 mv/g. OPEC’in 2018 üretim hedefi 32.78 mv/g.

Artan petrol fiyatları ile körfezdeki Arap ülkeleri borç piyasalarından çekiliyor, gelirler arttı. Ilk yarıda körfezdeki Arap ülkeleri 6 milyar$ borç alırken, ABD enerji şirketleri 74.3 milyar $ borç aldı. Önümüzdeki 5-10 yılda, Suudi, Kuveyt ve BAE 600 milyar$’ı enerji projelerine harcayacak

Dünyanın en büyük enerji ticaret şirketlerinden Glencore hisseleri, ABD adalet bakanlığından gelen mahkeme çağrısı ile %13 düştü. Nijerya, Kongo ve Venezüella’da son 10 yıldaki işlemlerden sorguya çekilecek. Kongo deyince akla Dan Gertler geliyor tabi.

Avrupa çevre ajansı (EEA)’ya göre Avrupa’daki yüzey sularının incelenenlerinin %40’ı sadece temiz. Su durumu raporu burada. Bilmeyenlere genel kural Avrupa’da “ay su ne güzel” yapmayın

Almanya’nın 90 bcm yıllık gaz tüketimine göre 7.3 bcm gaz üretimi var. Çatlatma yasaklanmıştı ama geçici, 2021’de karar değişebilir. 1960’dan beri Almanya’da 350 geleneksel çatlatma yapılmış. Meclisin kuracağı uzman paneli test kuyularına izin verebilirmiş.

ABD petrol stokları 5 yılın ortalamasının %3.6 altına düştü, sebep artan ABD petrol ihracatı ve rafinerilerin artan ham petrol talepleri. Kanada Syncrude üretimi de geçen ay ansızın kapanmıştı.

Fransız nükleer kapasitesinde 4 reaktör geri geliyor. Biri 3 yıldır çalışmıyordu. Emre amadelikte 2017’den beri iyileşti. Rüzgar yıldan yıla üretim düşüşünde, hidrolar da Kuzey Avrupa’da iyi durumda değil. Avrupa komisyonu da Eurofer’in gazıyla %25 ithalat vergisi uygulayabilir.

Alman sanayi federasyon BDI, hükümetten gelecek teknolojileri için ham madde stratejisi belirlemesini istedi. BGR’de kobalt arzında 2020’lerde sorun görüyor. Havayolu lobisi ise AB ETS-emisyon sisteminde çıkmak istiyor. Ionity 350 kW’lık süper şarj istasyonu açtı.

300$’lık scooter Bird yatırımcılardan 418 milyon $ topladı. 2milyar $’da değeri

Akademik

Petrol fiyatlarının İspanya benzin fiyatlarına etkisi (Doktora Tezi)

Avustralya elektrik piyasası (NEM)’de yenilenebilir ve depolama ile oyun teoris bazlı analizi (Doktora tezi)

Dağıtık enerji sistemleri için dağıtık kontrol, alınan dersler (Makale)

Elektrik depolama ile doğalgaz arz kesintilerini azaltmak (Makale)

Elektrikli arabadan şebekeye entegrasyonda fiyat tabanlı piyasa (Makale)

Kitap bölümü – Enerjinin Geleceği (kitap)

Grafikler

Morgan Stanley Brent petrol fiyat tahmini yükseltti (Christopher Johnson)

3 Temmuz 2018

Londra’da UBS’in düzenlediği Benchmark Minerals etkinliğinde elektrikli arabalar ve depolama konusunda ilginç konuşmalar olmuştu. Etkinliğe katılan FGE’den Cüneyt Kazokoğlu kendi aldığı notların bir kısmını benle de bölüştü. Yayınlamam için de izin verdi:

Geçtiğimiz haftalarda büyük bir yatırım bankasının düzenlediği elektrikli arabalar ve akü trendleri etkinliğine katıldım. İşim petrol, özelde de değişen enerji ve petrol talebi odaklı olduğu için bu konular benim için çok önemli. Bankanın kendi öngörülerinden ziyade iki farklı oturumda öğrendiğim ve bu konularla ilgilenenlere faydası olacağına inandığım birkaç noktayı kısaca paylaşmak istiyorum.

Tony Seba
Tony Seba ismini duyanlar ya da kendisini takip edenler radikal öngörüleri hakkında bilgi sahibidirler. Bundan neredeyse 10 yıl sonra, 2030’da bütün ulaşım sektörünün baştan aşağı değişeceği, toplu taşımanın kalkıp sadece otonom ve elektrikli arabalarla seyahat edeceğimiz vb öngörülerden,araba sektöründeki kırılmayı mütemadiyen cep telefonu sektörü ile karşılaştırması gibi mantıksız bulduğum bir sürü yorumu var.

Fakat Seba’nın değeri, öngörülerinden ziyade gidişatı nasıl okuduğu, düşünme şekli.

Seba kırılmaların (disruption) teknolojilerin birbirleri ile yakınlaşıp birleştiği anlarda gerçekleştiğini söylüyor. Misal akıllı telefonlarda birbirinden bağımsız 5 teknolojinin gelişip kesiştiği yerde pazarda kırılmanın gerçekleştiğini vurguluyor. Bu 5 teknoloji

• Veri depolama
• Dijital fotoğraf
• İnternet hızı
• Dokunmatik ekran
• Lı-ion aküler

Bu kırılma için önemli olan bir detay da sadece 1 firmanın başarılı olmasının yetmesi, yani örneğin Apple’ın iPhone’u çıkarması bütün telefon dünyasını baştan aşağı yeniden tasarladı.

Gelelim bizim konuya. Ulaşımda Seba 3 teknolojinin şu anda birbirlerine yaklaştığını ve birleştikleri noktada kırılmanın gerçekleşeceğini söylüyor. Bu 3 teknoloji

• Talep bazlı ulaşım (UBER vs gibi platformlar)
• Otonom araçlar
• Elektrik arabalar

Seba’nın bu trend eğrileri doğru olabilir, fakat çıkarımları çok radikal. Seba 2020-2025 arasında elektrikli arabaların işletme maliyetlerinin içten patlamalı motorlu araçlara oranla 10 kat ucuz olacağını ve bu nedenle filo operatörleri tarafından tercih edileceklerini iddia ediyor.

Otonom araba geliştirici Waymo firmasını “otomobilin Apple”ı olarak niteliyor ve sadece onların başarılı olmasının dahi bütün endüstriyi değiştireceğini belirtiyor.

Bütün bunların sonucu olarak 2030 yılında ABD’de kişisel ulaşımın %95’inin otonom ve elektrikli arabalarla yapılacağı, toplu taşım diye birşey kalmayacağı vs. gibi iddiaları var.

Dediğim gibi, Seba’nın öngörüleri ve verdiği yıllara fazla takılmamak, fakat düşünce sistematiğini anlamak önemli.

Benchmark Mınerals İntelligence
Benchmark Minerals nispeten yeni kurulmuş ve akü teknolojilerinin giderek yükselen dalgasında sörf yapan bir firma. Lithium-ion aküler hakkında analiz ve hammadde fiyatlaması yapıyor.

Önemli noktalar:
Otomobil tipi toptan alıcılar için li-ion akü fiyatları 2014’te 280$/kWs’ten şimdi 120-130$/kWs’e düşmüş durumda.

Tesla’nın da kullandığı 18650 tip silindir akülerde enerji yoğunluğu 1992’de 200 Ws/litre’den 2002’de 420 Ws/litre’ye, 2012’de 600 Ws/litre’ye ve 2018’de de 770 Ws/litre’ye inmiş durumda. Burada önemli bir nokta, bu tip akülerdeki fizyolojik 800 Ws/litre sınırı.

Fakat bu demek değil ki yolun sonuna geldik. Bundan sonraki verimlilik, akü takımı ve yazılım teknolojisindeki gelişmeler ile sağlanacak ve anladığım kadarıyla daha bayağı potansiyel mevcut.

Tesla’nın iki büyük avantajı var. Birincisi NCA tipi akü (Nikel-Kobalt-Aluminyum oksit) kullanması. İkincisi ise kendi yazılımlarını yapmaları. Özellikle bu ikinci nokta, yani software bağımsızlığı çok önemli. Buna mukabil çoğu diğer otomobil markası NCM (Nikel-Kobalt-Magnezyum) akü kullanıyor ve yazılımları da akü üreticilerinden vs alıyor.

Bu arada herkes otomobil sektörüne bakarken, asıl büyük potansiyeli enerji depolama sektöründe bekliyorlar. Çünkü akü temelli bir elektrik depolama tesisi 3-8 ay içinde kurulurken, otomobil endüstrisinde bir model devri 4-6 yıl alıyor.

Akü fiyatlarının 2020’de 100$/kWs’e düşmesini beklemiyorlar, çünkü hammadde fiyatlarındaki artış (bilhassa lithium ve kobalt) yüksek olacak. Bu fiyatları ittiren talep neticesinde kobalt pazarında 2022’den itibaren arz eksiği bekleniyor.

2023’te Çin (%53), Avrupa (%17) ve Kuzey Amerika (%14) lithium-ion akü üretiminin an amerkezleri olacaklar.

2 Temmuz 2018

Haftasonu petrol piyasalarına rahat yoktu. Twitter’dan bir kronoloji vermeye çalıştım. Sonra Trump TV röportajı verdi sert ifadeleri vardı. Meksika’da AMLO seçildi. Asya’nın petrol ithalatında ciddi bir düşüş var, gelecek ay tanker siparişlerine bakılırsa. Bu sabah da Libya’da NOC force majör ilan etti. 850,000 v/g petrol kapasitesi de gitti. Petrolde Temmuz hem talebin hem güvenlik olaylarının yüksek olduğu bir dönemdir. Trump’un hedefi Kasım ara seçimleri öncesi petrol fiyatını düşürmek. Petrol fiyatlarının düşmesindeki en büyük etkenlerden birincisi Asya talebi olacaktır. Bu sıralar ona bakıyorum.

Özetler

Geçen hafta petrol sondaj kule rakamları ABD için 4 düşüşle 858 oldu. Cumartesi sabah ABD başkanı Trump Suudilerin 2 mv/g üretim arttıracağını duyurdu. Ertesi gün TV röportajında Trump’un OPEC’e sert söylemleri devam etti. Çarşamba ABD piyasaları 4 Temmuz tatilinde

Asyanın ithal petrol talebi Temmuz’da da düşecek görünüyor. Tanker sipariş listelerine göre %11 düşüş ile 16.7 mv/g’e düşecek. 2016 aynı aylarda 20.2 mv/g’dü.

Rusya petrol üretimi Nisan 2017’den beri ilk defa 11 mv/g’ün üzerinde. Mayıs’ta 10.97 mv/g olan üretim Haziran’da 11.06 mv/g’e çıktı. Rusya yılın ikinci yarısında 200,000 v/g daha üretim arttıracak

Almanya’da yenilenebilirler ilk yarıda 113 TWh net üretim ile %41.5 üretim payına sahipoldu. Güneş 22.3 TWh, Rüzgar 55.2 TWh. Koalisyon içi çatışmalar enerji politikasını durma noktasına getirdi. Çevre ve Ekonomi bakanları arasındaki ankaşmazlıklar sorun olmaya devam ediyor.

Dünyanın en büyük pil şirketlerinden Çinli CATL, pil hücre fabrikası için Almanya’da Thuringia eyaletini seçti. İmza töreni 9 Temmuz’da Berlin’de. BMW geçen perşembe, 1 milyar €’luk CATL ile kontratı duyurmuştu.

ABD’de elektrikli araba satışları %1 olabilir ama detay veri farklı. California eyaletinde, 30 şehirde 2017’de %10’u aşmıştı. 109 şehirde %5’i aştı. Yani daha hızlı geçiş yapan eyaletlerde daha yüksek oranlar mevcut.

Shell elektrikli araba şarjlarının %40’ının evde, %40’ının işte yapılacağını tahmin ediyor.

100% yenilenebilir enerjiye ne hızla geçebiliriz, yazısında doğru bir Vaclav Smil eleştrisi var. Bir çok yenilenebilir birincil değil ikincil (elektrik üretiminden) girdiğinden aynı yolu izlemez. Ayrıca %40’ların üzerinde yenilenebilir kullanan bölgeler de var.

Japon Toyo mühendislik, Suudi ve Kuveyt şirketlerin tarafsız bölgede yer alan Khafji ve Hout petrol sahalarından üretimi 2019’da başlatacaklarını duyurdu.Düşük petrol fiyatları sebebiyle üretim 2014’te durmuştu. Maksimum üretim 350,000 v/g.

Libya’da ulusal petrol şirketi NOC, bugün Zueitina ve Marsael-Hariga terminallerinden ham petrol yüklemelerinde force majör ilan etti. Toplam 850,000 v/g üretim kaybı demek.

İngiltere’de 30 Haziran 2018 saat 14:12’de üretimin %27.8’i güneşten karşılandı. En büyük pay. Mayıs sonu itibari ile güneş kapasitesi 12.8 GW. Puant üretim de 9.42 GW oldu 14 Mayıs’ta.

Grafik

Asya’nın ithal petrol talebi hızla düşüyor (Reuters)

29 Haziran 2018

Latin Amerika özetleri buradan. Metal fiyatlarının da mevsimselliği grafikleri çok ilginçti. Çin geçtiğimiz yıl kışın doğalgaz arz krizi yaşamıştı, IEA gaz raporunda sanayinin payı sanki çok artmış. Pazar Meksika seçimleri var, petrol şirketi Pemex’in geleceği belli olacak.

Özetler

Çin’in toplam yeraltı doğalgaz depolama miktarı 8 bcm, 4.9 bcm’de LNG var. 2017 yılında depolama tüm satışların %5.4’ydü. Dünya ortalaması da %15miş. Plan 2020’de 14.8 bcm’e çıkmak.

Metal fiyatlarının mevsimselliği..

IEA gaz raporunda gaz talebi sanayide elektrik üretimini geçecek diyor. Hangi sanayi kollarında bu kadar talep olacak, raporu bulan maillerse sevirinim. Alt sektör dağılımı ve kömürden geçiş OECD içi ve dışı farkına bakacağım

Meksika seçimleri öncesi devlet petrol şirketi Pemex anlaşma ve ortak girişimleri hızlandırdı. 1 Temmuz’da seçilmesi muhtemel AMLO (Andres Manuel..), anlaşmaları geri çevireceğini duyurmuştu. Pemex’ten 3 rafineri ortaklığı ve 37 kara petrol ihalesi duyuruları bekleniyor.

Exxon daha önceki Turbot keşfinin çok yakınında geçen hafta 500 milyon varillik bir keşif daha yaptı. Keşif ile Guyana’nın petrol üretimi 2027’de 700,000 v/g’e çıkabilir.

Curoçao’nun 335,000v/g kapasiteli Isla rafinerisi Venezüella devlet şirketi PDVSA’nın yanına bir ortak arıyor. PDVSA ham petrol üretimi ve ihracatında sorunlar yaşıyor

Guyana’nın hemen yanındaki Surinam’a da, Hindistan hükümeri 20 milyon $ kredi verdi, güneş projesi için. Daha önce de 27.5 milyon $ iletim projesi için vermişti.

Brezilya da yüksek iş mahkemesi Petrobras’a karşı tarihi yüksek bir karar aldı. 51000 emekli ve mevcut çalışana ödeme yapacak. Maliyet 4.5 milyar $. Karar 12ye 13 alınmış. Temyize gidecek.

Petrobras Paraguay’daki 197 akaryakıt istasyonunu 384 milyon $’a Paraguaylı Grupo Copetrol’e satacak.

Arjantin’de kuraklı Nisan büyüme oranını vurdu. Arjantin’de tarım üretimi kuraklık sebebiyle %30 düşmüştü. Nisan’da ekonomi Mart’a göre %2.7 küçüktü. Mısır ve soya ihracatı önemli kalemlerden. Kuraklık toplam büyümede %3.78 düşüşe sebep olmuş.

Meksika’nın ticaret açığı Mayıs’ta petrol ithalatının etkisiyle daha da kötüleşerek 1.59 milyar $ oldu. İhracat %10.9 büyüyerek 39.1 milyar $ oldu. İthalat da %11.5 artarak 40.7 milyar $’a ulaştı. Benzin ve dizel ithalatı %51.3 artarak 4.46 milyar $ oldu.

Madencilik Brezilya GSYH’ına %4 etki ediyor. Hükümet %6’ya ulaşmasını bekliyor. 12 Haziran’da Brezilya Başkanı Temer, ülkenin yarım yüzyıllık madencilik kodunu Kongreyi atlayarak geçirdi. Artık maden taşınmasından etkilenen belediyelerde pay alacak.

Grafikler

Bakır fiyatlarının sezonsallığı (LME)

 

Çin’de doğalgaz depolama (IHS Markit)