Month: November 2016

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdU3NQRDNtX2d5am8

Elektrik konularında bugün sadece rapor özeti kısmındaki, “ABD’de ulaştırma sektöründen elektrik sektörünü için dersleri” içeren kısmı okumak yeterli. Vakit varsa, yeşil enerji ISA’ları iyi fikir.Greenpeace petrol devlerinin 10 yılda 10 şirket 1 milyar $, senede şirket başına 10 milyon $ eder, o da CEO maaşı değile getirmiş. Denizcilik yakıtı kararı dizel fiyatlarını güçlendirebilir, ayrıca kompleks rafinerilerin lehine. BRICS’in NDBsi kömür projelerine şartsız destek vermeyecek, o da zararları değerlendirecek. Stern kısaca “az bile yazmışım” demiş.Tarihte: 1990’da Türkiye’de gaz kullanımı 4 bcm olacak mı olmayacak mı?

Bilgiler

2008’lerde pik benzin talebini konuşurken, ABD 9.7 mv/g benzin talebi ile 2007’deki 9.6 mv/g rekorunu kırdı

10 büyük petrol şirketinin yenilenebilir fonu için 1 milyar $ ayırması Greenpeace’ten tepki aldı. Bu rakam 10 yıl boyunca şirket başına 10 milyon $/yıl ediyor. Hiçbirşey değil diyorlar. BP patronu Bob Dudley’e senede 14 milyon pound ediyor. Shell’in muhasebecilerine ödediğinin %15i.

Suudiler Mısır’a petrol göndermeyi durdurdu. Saudi Aramco sene başında 150bin v/g, 5 yıl boyunca toplam 23 milyar $ değerinde ürün gönderecekti. Mısır daha yüksek fiyatlara dünya piyasalarından alacak. (Ekimde karar alınmıştı)

Bu karbonsuzlaştırma AB bütçelerinde büyük bir delik açabilir. Enerji vergilerinden 2014’te Almanya 48.7, İtalya 47.7, İngiltere 40.4, Fransa 34.7 milyar euro topladı. Ortalama bütçe gelirlerinin %6sı.

ABD’de geçtiğimiz hafta sondaj kuyu sayısı 9 artarak 450 oldu, üretim Ağustos’ta 8.7 mv/g’e çıktı (+51bin v/g). EIA’nın 8.3 mv/g tahmininin yukarısında. İleri vadeli satış yapanlar %4 artarak 608 mv’e çıktı. Fiyatlar ABD üreticileri lehine

23 Kasımdaki mini bütçe öncesi İngiliz petrol ve gaz üreticileri Kuzey denizinde yatırımları arttıracak önlemler istedi. Kuzey denizi yatırımları 2014’teki 14.8 milyar pound seviyesinden 9 milyar pound seviyesine düştü. Rapor

Denizcilik sektörü dünya petrol ürünleri talebinin %4ü. Denizcilik yakıtlarında 2020’de kükürt oranını %3.5’tan %0.5’e düşürme kararı sonrası. Asya, Akdeniz ve Çin’deki çaydanlık rafineriler tehdit altında. ABD, Suudi ve Hindistan rafinerileri daha şanslı. Etkisi dizel talebine +700bin v/g ila 2 mv/g (IEA). Dizel marjı 9$’dan 25$/v’e çıkar deniyor

Havayollarında ise yüksek kükürtlü jet yakıt kullanımı devam ediyor. Fakat Colonial boru hattı işleticisi, artık boru hattından yüksek kükürtlü jet yakıtı taşımak istemediği için FERC’e başvuracak. ABD’de Körfez’den doğuya taşınan jet yakıt miktarı 400bin v/g. Çoğu boru hattı ile. Şu anda 1.44$/galon yakıt maliyeti 30-50 cent artabilir.

Nicholas Stern, 2006 yılında İklim değişikliği etkilerini yazdığında İngiliz Hazine bakan yardımcısı. Pazar günü Observer’a raporu reğerlendirmiş. “Kyoto’yu devreye almak 8 yıl sürdü, Paris’i ise 11 ay.” . “Rapor yazılırken 40-41 Milyar ton CO2 emisyonu vardı, bugün 50 Mton’a çıktı… Riskleri küçümsemişim,[] daha güçlü yazabilirdim”

Washington State Üniversitesi raporuna göre, dünyadaki hidroelektrik santraller her yıl Kanada kadar metan emisyonu sebebi. Metan, CO2’den 34 kat daha etkili bir sera gazı. Analize göre, enlem ve derinlik değil rezervuardaki “biyolojik aktivite” daha önemli bir faktör. Tüm su rezervarları, insan kaynaklı emisyonların %1.3’ünün sebebi

Abundance ve Swindon belediyesinin “yeşil enerji” yatırım araçları(ISA) iki gün önce satışa çıktı. 20 yıl %6 getirili araçlar ile yenilenebilir projelere finansal ortak olup getirisinden faydalanabiliyorlar. Vergiden muaf getiri

Yenilenebilir istatistiklerini eğme bükme haberlerinden biri. Ekimde İskoçyada rüzgardan elektrik 792 GWh, İskoçya’nın ekim tüketimi 2080 GWh. Başlık: “İskoçya her evin elektriğini tüm ay rüzgardan karşılayabiliyor”

ABD’de çatlatma kumu satan firmalar, gelen güçlü talep ile birlikte fiyatları yükselttiler. Çatlatmadan sonra kum parçaları yarıkları açık tutuyor. Haberde trenlerden kamyonlara yükleme yapan firma öngörülerine bile yer verilmiş.

BRICS’in yeni kalkınma bankası (NDB), kömür projelerini dikkatlice inceleyecek ve zararlı projeleri yapmayacak

Grafik

Dünyadaki en büyük 10 elektrik santrali (The Guardian)

İngiltere’de Kömür, doğalgaz ve LNG fiyatları petrol fiyatlarından kopmuş durumda

Rapor Özeti

Columbia Üniversitesi – Küresel Enerji Politikaları merkezinin raporları bence çok iyi takip etmek gerek

Railroads, Utilities And Free Parking: What The Evolution Of Transport Monopolies Tells Us About The Power Network Of The Future

Ulaştırma monopollerinin evrimi elektrik şebekelerinin geleceği adına hangi mesajı veriyor, A.J. Goulding

Rapor aslında kompakt, Intro’dan sonuca 10 sayfa

Başlangıç

Utility: Kamu hizmeti şirketi – “kamusal hizmet şirketi”

Pekçok kişi “geleceğin (utility) hizmet şirketi” ‘ne geçişin merkezi üretimden akıllı şebekelere doğru yumuşak bir geçiş olduğunu düşünebilir. Fakat başka gerçekleşmeler de olabilir. Ulaştırma-taşımacılık şirketlerinden alınacak dersler önemli. 1840’da kanalları, demir yollarının 1970’ler ve hava hollarının 1980’de yaşadıklarını anlamak faydalı olabilir. Bu dersler dönüşümün travmatik olabileceğine de işaret ediyor. “Düzenleyici mantığın” – imtiyaz verilmesi, maliyet tabanlı tarifeler, subvansiyonlar ve kırılgan tüketicinin korunması – tamamen değişmesi gerekebilir

Pekçok kişi elektrik şirketlerinin geleceğini anlamak için telekom’a bakarken, ABD demiryolu şirketlerinin neredeyse ölümlerine, sonra düzelmelerine sebep olan tecrübeler elektrik sektörü için öğretici olabilir.

Geçmiş

ABD demiryolu ağı bir zamanlar ülkenin en gözde sanayisiydi . 1840’daki 3000 milden, 1916’da 254000 mile çıktı. 2016’da 140000 mil civarında bir demiryolu ağı. 1913’de New York borsasındaki demiryolu firmaları hacmin %21’i iken, 2015’te bu oran %1.23’e düştü.

Demir yolu sektörü bir çok değişimden geçti: girişimcilik,pervasız büyüme, tarife kontrolünün yükselişi, iflas, yarı devlet kontrolü, yakın dönemde ise özelleştirme, konsolidasyon ve uzmanlaşma. ABD’De Class 1 demiryolu sayısı 1939’daki 130’dan 2015’te 7’ye düştü.

Demir yolu ile yük taşımacılığı ise 1920’deki 400 milyar ton-mil’den, bir süre düşerek ağır ağır yükseldikten sonra 2006’daki 1.8 trilyon ton-mil’e çıktı. Yolcu sayısı da 1960’daki 21.2 milyar yolcu-mil’den 1975’te 8.4 milyar yolcu miline düştü. 2014’te ise 18.2 milyar yolcu miline çıktı.

Zamanında demir yolları yıkıcı teknolojilerdi. Kanal botlarını ve otobüs hatlarının yerine geçiyordu. O kadar güçlüydüler ki, anti-tröst konusunda öncü hareketler demiryolları birleşmeleri ile başladı.

1950lere gelindiğinde ise demiryollarıi alternatif taşıma modlarının rekabeti ile baş etmek zorundaydı. Nasıl zamanın da demiryolları devlet destekleri ile büyüdü ise, kara taşımacılığı da devlet tarafından sağlanan karayolu ağı daha düşük bir ücrete sağlanır hale geldi. 1930lardan itibaren havayolları da posta taşımacılığı kontratları ve devlet/federal havaalanları yapımı ile desteklenmiş oldu.

1970’de PennCentral (demiryolları)’nın iflası, 1971’de Amtrak’ın kurulması, devletin PennCentral’de pay sahibi olması, 6 tane kuzeydoğu demiryolu iflası sektörün ölmekte olduğunu çağrıştırdı. Krizler demiryolu endüstrisinin nasıl düzenlenmesi gerektiğinin tekrar düşünülmesi gerekliliğini ortaya çıkardı. 1980 Staggers Kanunu ile demiryolları ekonomik regülasyondan azat edildi.

1970’lerde ICC (Interstate Commerce Comission) düzenlemeleri sermaye geri dönüşlerini düşürdü ve sermayeyi kaçırdı. Fakat demir yolu şirketleri (birleşerek) büyük şirketler oldu ve ayağa kalktı. Yolcu taşımacığı devlette kaldı. Tren üniteleri ve konteynerlaşma gibi yenilikler ile demiryolları büyük yükleri uzun mesafelere taşıma ile kamyon taşıma sektörü ile de entegre olarak rakipsiz hale geldi. Üretkenlik arttı. 1979’dan 2009’a istihdam 518,000’den 150,000’e düşerken gelir ton mil (revenue ton miles –RTM) %110 arttı.

Elektrik sektörü 1970lerin demiryolu şirketlerinden daha iyi durumda olabilir. Ama bugün düzenleyici felsefenin ve kamu hizmet stratejilerinin bir çoğunun altyapısı yanlış ve bunun sonucu olarak geleceğin kamusal hizmet şirketleri daha fazla geçmişin demir yolu şirketlerine benziyor.

Yıkıcı teknolojilere sübvansiyon değişimi hızlandırır

Net metering( sayaçtan neti mahsuplaşma= şebekeden alış-şebekeye veriş), tüketicinin şebekeyi kullanmasını azaltan yeniliklerden sadece biri. Enerji verimliliği de destek almaya devam ediyor. Güneş ve rüzgar destekleri talep göçüne sebep oluyor. Oysa bu politikaların bir çoğu düşük gelirli tüketicilerin ve düşük gelirli işletmelerin yararlanmalarından uzakta kalıyor. Yani şirketlere daha sorunlu müşteriler kalıyor.

ABD’deki yeni ve yenilenebilir teknoloji gelişimi, Eisenhower’in ilham verdiği ulusal karayolu sisteminin detaylı planına sahip değil. Fakat sonuç benzer, karayollarının yaygınlaşması ile, tüketiciler için eski şebekeden daha fazla özgürlük. Rüzgar, güneş kredileri, net metering gibi teknolojik yenilikler, hep birlikte, tüketicilere ucuz otomobil ve ücretsiz yollar sağlamakla eşdeğer

Dağıtık Üretim maliyeti Tarife Tavanına dönüşüyor

Eskiden kamusal hizmet şirketi işletmenin yöntemi basitti:

1. Düzenleyici ile yumuşak bir çalışma ilişkisi kur
2. Düzenleyici hedeflerle uyumlu yatırım planları üreterek düzenlemeye tabi varlık tabanını büyüt
3. Bu projeleri belirlenen aralıkta bir bütçe ile yap
4. Geri dönüşleri ve proje harcamalarına imkan veren tarife öner
5. Kabul edilebilir seviyede bir teknik yeterlilik sağl

Fakat bu model dik bir talep eğrisine dayanıyor. Düzenlemeye tabii tarife ikame ürünleri göz önüne almıyor. Bir yatırım onaylandı mı, kesin maliyetini karşılayacak şeklinde bakılıyor. Fakat rekabetçi sektörler böyle çalışmıyor. Yatırımcı yatırımının değerini döndüremeyeceğini, fiyatı tedarikçinin değil piyasasının belirleyeceğini bilir

Bazı tüketiciler şebekeden ayrılabilir. Bir çok tüketici için dağıtık üretim maliyeti, tarife tavanıdır. Tıpkı kamyon taşımacılığının demir yolu taşımacılığındaki fiyat tavanını belirlemesi gibi… Trendler belli, dağıtık üretim maliyetleri düşüyor, rahatlık faktörü artıyor.

Kamusal hizmet şirketleri, tarife artışlarının imkansız olduğu veya tüketici kazanmak için tarifelerin düşürülmesi gerektiği bir dünyada yaşamadı. Dağıtım şirketlerini mikro grid operatörleri olarak yöneteceğini düşününen yöneticiler ise bu teknolojiler tüketiciye pahalıya gelirse tüketicnin bu teknolojilerden uzaklaşacağını hesaba katmalı. Kamusal hizmet şirketleri kendilerinşi yeniden icat etmek zorundalar. Mesela elektrik gücünün Uber’i olarak: elektrikte araba paylaşımının muadili olarak. Düzenleyici koruma kalkanlarının eskisi kadar güçlü olmadığını göreceklerdir.

Tüketiciler Güvenilirliğin yanında Bağımsızlık ve Rahatlığa değer veriyorlar

Şirketler şebekeye bağlanmanın en can alıcı noktası olarak güvenilirliği (reliability)’e dem vuruyorlar. Dağıtık üretim şebeke kadar güvenlik vermeyebilir. Ama 10 yılda 1 gün kesinti güvenilirliği de bir çok tüketicinin beklentisinin üzerinde olabilir. Fakat daha fazla müşteri daha farklı güvenilirlik seviyesi talebinde olabilir. Tarife yapılarını, tüketicilerin güvenilirlik beklentileri izin verecek şekilde geliştirerek farklı güvenilirlik ürünleri geliştimek hem tüketici maliyetlerini hem de şebeke yatırımlarını düşürür (hani Class 1 demir yolu miktarındaki azalma gibi)

Olmayan enerji bedeline göre yapılan yatırımlar, tüketicinin olmayan elektrik bedeli ortaya çıktıkça daha masraflı olabilir. Aslında bir çok tüketicide ihtiyacından daha güvenilir bir şebeke tasarlandığı için fazla bedel ödüyor olabilir.

 

Bugün havayolunda rötar ve diz mesafesinden yakınan tüketiciler, yine de tren yoluna geçmiyor, ucuz olsa da. Cep telefonu kullananlar daha az güvenlik vermesine rağmen, cep telefonlarını kara hatlarının üzerine tercih ettiler. Tüketiciler, bağımsızlık, esneklik ve taşınabilirliğe değer veriyor.

Bunun elektrikteki “zip car” yaklaşımı ile paylaşılan, dağıtık standardize pil hizmeti olabilir.(s11 son paragraf)

İmtiyazlı haklar çağdışılık

Tıpkı Uber, taksi sektörü için tarife yapmanın gereksiz ve maliyetli olduğunu gösterdiği gibi, enerji sağlamanın yeni yolları da mevcut düzenleyici yapı altındaki elektrik sektörünün gücünü kıracak. Uber taksi hizmeti sağlamadığını sadece bağımsız sürücüler ve yolcular arasında bir bağ kurduğunu iddia ediyor. NESCO’lar (New Energy Service Companies), elektrik satmadıklarını, tüketicilerin kendi elektriklerini üretmeleri için araçlar sağladıklarını iddia edebilirler.

Merkezi şebeke, koordine edilmiş mikroşebeke ve paylaşımlı cihazların üçü de olabileceği gibi, kablo işi (wires business) doğal bir monopol değil artık. Bu durum taksi plakası taşıyanların ellerindeki hakların giderek değer kaybetmesine eş

Yükümlenilmiş maliyetler kaçınılmaz (stranded costs)

Tüketicilerin güvenilirlikten daha fazlasını istediğini, dağıtık üretimin tarife tavanını oluşturduğunu, imtiyazların zorlanamayacağını anlattık. CTC (Competitive transition charges). Şirketler daha önce ekonomik olmayan maliyetleri tüketicilere yansıtıyorlardı. Çünkü tüketici rehindi.”captive”. Bu CTC’ler tüketiciler sistemde kalmak zorundaysa yansıtılabilir. Şirketler tıpkı kamyonlardan dolayı tarifelerini arttıramayan demir yolu şirketleri gibi, tarife artışlarının imkansız olduğu bir düzlemde kendilerini bulabilirler. Bu da onları büyük yatırımlara daha mesafeli hale getirebilir.

Şirketler, risksiz yatırım oranı üzerinde bir oranla yatırımların geri dönüşünü alıyorlardı. Fakat dağıtık üretimden zarar gördüğü için tarifelerini arttırsalar da bu bir pirus zaferi olur. Şirketler tarife kısımlarının en çok tüketici kaybına sebep olacak kısmına dikkat etmek zorunda. Ayrıca tarife ayrımı (diskriminasyonu) da tekrar düşünülmek zorunda. Sonunda tarifeler otel tabela fiyatları gibi olabilir. Yayınlanır ama çok ender kullanılır.

Tarife yapımı opsiyonları doğru fiyatlamıyor

Tarife yapımı tekrar düşünülmeli. Temelde hep maliyete bakılarak tarife yapıldı, değer dikkate alınmazdı. Oysa şebekenin sağladığı imkanlar fiyat içinde yakalanamaz. Mevcut şebeke tasarımı pik taleplere göre yapılmaktadır, tüketiciler bu kapasiteye çok ender gelseler de. Şirketler de bu yüzden hacim değil de sabit faturalama çalışmaları yapmakta.

Şebekeye erişimin değeri, dakika dakika şebekeyi kullanma opsiyonunun değerinin toplamına eşit. Kimse Black-Scholes modelini şebeke erişim hizmetlerinin fiyatlamasına bir baz olarak düşünmüyor. Dolayısıyla sabit bedel, belirli bir dönem için opsiyon premiumları, işlem fiyatı da hacim bazlı olur.

Dolayısıyla, tüketicilerin şebekeye bağlı kalırken, pik taleplerini düşürmeye teşvik bir yöntem olabilir.

Aynı şekilde bugün faturalardan karşılanan kırsal ve düşük gelirli destekleri de faturalardan karşılanamaz. Kooperatifler gibi yapılara görev düşüyor.

Yüksek hacimli şebeke iş modeline odaklanmak şirketlerin geleceği olabilir

Kamusal hizmet şirketleri aslında düzenlenmemiş ortamlarda çok başarılı değiller. Düzenlemeye tabii şirketler Airbnb’ye dönüşmeyecek. Dağıtım hizmetlerini koruyacaklar ama başarılı olanlar, iyi yaptıkları işe odaklanacaklar: “geniş coğrafi bölgeler arasında büyük hacimli elektrik hareketi”

Şirketler NESCO’lar için bir kolaylaştırıcı olabilirler, rekabetçiden çok simbiyotik ilişki kurabilirler (tren-kamyon karşılaştırması). Dolayısıyla şirketlerde daha fazla birleşme talebi olabilir. Düşen marjlar sebebi ile

Class 1 demiryolları arasındaki konsolidasyon “büyük yedi”yi oluşturduğu gibi, bunun elektrik sektörü yansımalarını görmeye başlıyoruz. NESCO ve mikrogridler Class II ve Class III demiryollarına analoji olabilir.

Düzenleyiciler, müşteriler ve hissedarlar için etkiler

1. Elektrik kamusal hizmet şirketleri doğal monopol özelliklerini kaybedecekler. Düzenleyicinin görevi daha çok güvenlik ve erişime dönüşür. İmtiyazlar NESCO vs gibi lisanslamalara dönüşür
2. Şirket yönetimleri düşen fiyatlara adapte olmak zorunda. Daha az ile daha fazla yapmak zorunda kalabilir ve daha tüketici odaklı olabilir
3. Dünya elektrik tüketicileri için daha karmaşık bir yer haline gelebilir. Tüketiciler aldıkları hizmette neye değer verdiklerini düşünmek zorunda kalabilirler
4. Temettüler kaybolacaktır
5. Demir yolları ölmedi, elektrik şirketleri de… İyi oldukları işi yani büyük hacimli elektriği uzun mesafelerde taşımaya odaklanacaklar.

 

Tarih

1990 Doğal gaz yılı olacak (11 Şubat 1990 – Milliyet)

 

“EIA verileri guvenilirligini yitirdi. Uzun zamandir iddia etttigim bir konu vardi EIA metodolojileri ile ilgili; EIA stok verilerinin bir kismi hakkinda dogrudan bilgiye sahip. Geri kalan kismi bazi degiskenlere bakarak ve bazi varsayimlar yaparak tamamlamaya calisiyor. Normal sartlarda ihracat, uretim, tuketim ve ithalata bakarak yapmasi gereken islemleri tersten yaparak elindeki stok verilerinden yola cikarak diger verileri hesaplamaya ve bunu en sonunda tahmin ettigi stok verisine uydurmaya calisiyor. Elindeki verilerin kendisine gelis periyotlari birbirini tutmadigi icin de her 3-4 haftada bir duzeltme yapiyor, ancak bu duzeltmeyi geriye donuk bir duzeltme yerine o haftanin verilerine yansitarak yapiyor. Hal boyle olunca da her hafta acikladigi veriler arasinda ciddi degisimler oluyor. Bunu da ABD’deki gercek verilerin anlasilmasini zorlamak ve bunu perdelemek icin kullaniyor. Verilerin tutarsizligindan olusan fiyat dalgalanmalari da birileri icin isin kaymagini yemek oluyor. Benim bu verileri ayiklamak icin kendi yontemim var ve herkese bu verilere dogrudan inanmamalarini tavsiye ederim.”

Serkan.Sahin@thomsonreuters.com

“Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdWC1zNFdzbFBmZVk

Al-Naimi’nin “Out of Desert” biyografisini arıyorum. Bulursam Türkçe özet geçerim. Dünya gündemi karışık. Suudilerin OPEC anlaşmasından önce borçlanmaya çıkması bende bir “price-attack” komplosunu çağrıştırmıştı. Kanada’nın aldığı büyük ünitenin tek başına eylül ayındaki ticaret açığı sebebi olması, nijer deltası hareketinde yoldan çıkan militanlar… Japonya da büyük enerji şirketlerinin rekabetle mücadelesi. Bugün çok haber var ama haber yok

Bilgiler

Paris iklim anlaşması resmi olarak uluslararası anlaşma oldu.

Yemende iç savaş sebebi ile 130 milyon $’lık offgrid güneş sistemi yatırımı yapıldı. 2015’te 40 milyon $ panel, 90 milyon $ pil ve kablo ithalatı yapıldı.

Suudiler, İran petrol üretimini limitlemeye karşı çıkınca, gerekirse 11-12 mv/g üretiriz haberini Suudiler yalanladı.

Şimdi de kızıl deniz de korsanlık şüpheleri var. Geçtiğimiz hafta Yemen kıyıları açığında Teekay grupun LNG tankeri korsanlık amaçlı olmasından şüphelenilen bir saldırı raporladı. Bir çok gemicilik şirketi güvenlik alarmı yayınlamış

Meksika’nın devlet kontrolündeki Petroleos Mexicanos – Pemex petrolü kontrol ediyordu. Başkan Enrique Nieto reform ile önümüzdeki 20 yılda 415 milyar $ yatırım çekmeyi planlıyor. Pemex eylülde iki petrol keşfi yaptı. (22bin v/g). 2025’te de 3.5 mv/g petrol üretimi planlıyor

Çinli rüzgar türbin üreticisi GoldWind, ABD’deki projeye 1870 MW türbin sağlayacak. Çin türbin üreticileri eskiden %98 üretimlerini Çin içinde satıyorlardı. Goldwind şimdi küresel liderlik ile küresel rüzgar piyasasında %12.8 paya sahip. Vestas %12, GE %9.2 , Siemens %7.7

Brezilya rekor petrol ve gaz üretimi yaptı. Eylül 3.36 mv/g petrol eşdeğeri. Bunun 2.67 mv/g petrol

Kanalizasyon atıklarından Hidrotermal Sıvılaştırma (HTL) ile petrol üretmek gayet kolay. Araba tekerleğinin 100katı basınç ve 200-300 C’ye ısıtınca gerçekleşiyor. 2018’de 9 milyon $’a bir tesis yapılması planlanıyor.

224.8 metre uzunluğunda 30,000 tonluk açık deniz petrol üretim ünitesi Blue Marlin gemisi ile, 2013’ten beri Kore de inşaat halindeydi. Eylülde Kanada Hebron’a geldi, aynı ay için tek başına Kanada’nın en büyük ticaret açığının sebebi

Al-Naimi Chatham houseda konuştu. Yeni çıkan biyografisini “Çölden dışarda”. OPEC tek başına üretimi kesemez demiş.

Petrobras, 54 milyar $ sondaj hakları için 2010 yılında ödediği paran,ndüşen petrol fiyatları sebebi ile, 20 milyar $’ını geri almaya hazırlanıyor.

Japonya nüfusu 2010’daki 128 milyondan 127 milyona düştü. Japon kokteyl fiyatlarına göre LNG 7.62 $/mmbtu iken, Asya spot LNG fiyatları 5.5 $/mmbtu idi. Diğer taraftan büyük Japon enerji şirketleri 350 ye yakın şirketli bir perakende rekabet piyasasında kendilerini buldular. Çözüm: daha çok ticaret ve kömüre yöneldiler.

ACER’in AB gaz piyasası raporunda ilginç metrikler var. Bir tanesi, nomine kapasitenin teknik kapasiteye oranı giderek artmış. Yani daha fazla teklif almak iyileştiriyor denebilir.

Statoil’in 1986’da bulunan ve 76 milyon varil çıkarılabilir petrol bulunan sahasında 1.2 milyar $ yatırım yapılacaktı. En son kontratı kazanan Technip ve FMC, “denizaltı mimariyi basitleştirerek ekonomiyi iyileştiririz” diyor. Statoil 600milyon $’a mal etmeyi planlıyor. 2019’da ilk üretim bekleniyor.

Nijer Deltasının Bağımsızlığı Hareketi (MEND)’ın sözcüsü Jomo Gbomo, ekim sonu yapılan saldırının sorumluluğunu kabullendi ama eylemi yapan militanın hareketten bağımsız hareket ettiğini söyledi. Çünkü ateşkes varmış. Eylülde Nijerya 1.52 mv/g bütçe ise 2.2 mv/g’e göre yapılmış. Örgüt anarşinin dibi nedir sorusuna cevap arıyor herhalde

Finlandiyalı araştırmacılar 100% yenilenebilir enerji ile elektrik talebini karşılamak için herkese açık ve Türkiye’yi de içeren 100% yenilenebilir enerji simulasyon programı var.

Grafik

Petrol kuyusu vs Petrol fiyatı (https://twitter.com/anasalhajji ) Neden önemli? Daha önce böyle bir grafik görmemiştim. Fiyatların tekrar düşmesi gerektiğini işaret ediyor sanki

Tarih

BP ve Orta Doğu Petrolleri, Nicholas Davenport, 8 Haziran 1956, The Spectator

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdWWg4MDRkdFR6aTg

Clipperdata önemli bir kaynak, dün ki ABD stok rekorunu fiktif veri düzeltmeye bağlamış. Enerjide inovasyon garajdan çıkmıyor çünkü sektör yapısal olarak serbest bir sektör değil. Arpa-e yeni program açmış. Fatih Birol petrol ürün büyümesi arabalardan gelmiyor ki elektrikli araçlar bu düşüşe sebep olsun demiş. Çevrecilerin baskısı ile kurum aracınız elektrikli olursa, tekrar yorumunuzu duymak isteriz.Fitch birşeye dikkat çekiyor, eğer elektrik pilleri fosil yakıt talebini etkileyecek bir ihtimal kazanması bile, daha olay gerçekleşmeden fosil yakıtlardan sermaye kaçırır demiş. Sermaye uzun vadede de beklentiyi satın alır demek istiyor.

Bilgiler

Garajdan silikon vadisi çıkıyor da enerji inovasyonu neden çıkmıyor? “Enerji piyasaları dünyada bulabileceğiniz en özgür olmayan piyasalar”. Enerjinin kapalı yapısı inovasyonu tabandan alamıyor. Büyük firmalar yapabiliyor. İskoçya açıklarında Statoil yüzen türbin, Texas’ta süperkritik CO2, Almanya da Siemens’in sıcak kaya enerji depolaması

ABD stokları 1982den bu yana en hızlı haftalık artışını gördüğü için petrol fiyatları çakılmıştı. ClipperData -çok iyi bir referans kaynağı bence-, petrol ithalatını ABD gümrük verilerinden takip ediyor. Farkettiği durum şu, aslında bu artış fiktif olabilir, EIA verileri yayınladıktan sonra düzeltmeyi sonraki haftaya ekleyince işler karışıyor.

Arpa-e ajansı dün açtığı NEXTCAR programı ile bağlı ve otonom arabalar için gelecek jenerasyon enerji teknolojilerini hedefliyor. V2v (Vehicle to Vehicle), V2I (Vehicle to Infrastructure), V2X (Vehicle to everything, CAV (Connected and Automated Vehicle) gibi amma çok terim var, ben de en son VT(vites topuzu)de kalmıştım.

İspanya’nın en büyük petrol üreticisi Repsol, analistlerin 312 milyon € tahminlerinin altında kalarak 307 milyon € kazanç elde etti. Ama yıldan yıla %93 artış var. Üretimi 671bin v/g’e çıkmış. Gas Natural’in %10 hissesini satarak ve verimlilikle borcu 10 milyar €’nun altına çekmeyi başardı.

Fatih Birol’a göre “Petrol talep büyümesi arabalardan gelmiyor, kamyon, havacılık ve petrokimyadan.. buralarda major bir alternatif yok … ben elektrikli arabaların tek başına pik petrol talebine kısa ve orta dönemde tüketim düşüşü[peak] yaptıracağına inanmıyorum”. Sorun büyüyen kısım değil ki, kemikleşmiş OECD benzin/dizel talebinin düşmesi

Iraktaki Kürt yönetimi Eylül için üretim rakamlarının merkezi hükümetin kendileri için açıkladığı rakamın 290bin v/g altında olduğunu söyledi. KRG danışmanı Micheal Howard 531bin v/g dedi, açıklanan 821bin v/g

Kuzey denizinde son 4 yılın en yüksek petrol ihracatı olabilir. Aydan aya %10 artış ile 2.16 mv/g Aralıkta. 483Bin v/g Forties, 193bin v/g Grane’den (Norveç)

Vietnam ve Endonezya 2020 gibi 5000 MW güneş kapasitesi hedefliyor. Ama FIT – sabit alım garantisi ile. Tayland liderliği ile Ağustos’ta 2000 MW’a ulaşmış. Malezya yılda 250 MW hedefliyor, şimdi 267 MW’da. Filipinler de 500 MW hedefine ulaşmış

Dünyadaki şirket borçlarının dörtte biri, 3.4trilyon $’ı enerji hizmet şirketleri ve araç sektörü tahvillerinde, -ki bunlar fosil yakıtlara bağlı, Fitch pillerin bu şirketlerin ölümüne sebep olabileceğine dair uyarıda bulunmuş. Fitch anladığım kadarı ile böyle bir şey olacaksa bunun kokusunu alma ihtimali bile sermayeyi kaçırır demeye getirmiş.

Çin 2020’ye kadar haftada 1 kömür santraline devam ediyor. Japonya nükleer santralleri kömür ile değiştiriyor.

Minnesota’da hangi aracın mil başına ne kadar emisyon kaynağı olduğu belirtilmiş. Benzinli 465 gr/mil, ortalama elektrikli araba 268 gr/mil, 100% yenilenebilir li 21 gr/mil. Bu 21 gr’da pil ve araç üretiminden kaynaklanıyor.

Elektrikli helikopter, 570 kg lityum pil ve elektrik motoru ile 20 dakika havada kalabiliyor.

Çok kesinlikli bilgisayar hesaplamaları tonlarca enerji israfına sebep oluyor. Fikir basit “kesin olmayan hesaplama”

Geleceğin kalemi, radyoaktif izotop ısıtmalı Parker [tükenmez] kalem.

Grafik

Çin haftada 1 kömür santraline devam ediyor.

IEEE Smart Grid etkinliğinde Guatemala, El Salvador ve Panama üretim miksi ve elektrik fiyatları

Tarih

Atmosfer dağıttı, iklim değişti, yaz kışı aratmadı (11 Haziran 1997 – Milliyet)

 

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdOUVTUEtMbFprV28

Bugün petrol fiyatları stok artışları ile değer kaybetti. OPEC’in de payı var. Serkan’ın yorumunda ABD ve Irak perspektifi önemli. Benim için bugünün haberi, Shell CFO’sunun petrol tepe talebinin 5-15 yıl da, 5 yılı telafuz etmesi. Yani petrol talebi yakında zirve yaparsa, işler hep yokuş aşağı. Hem daha çok üretim gelecek, hem de talep gelmeyecek. Herkes gaz şirketi olmaya çalışıyor, orada da yenilenebilirler var. Toshiba’nın süperkritik CO2 teknolojisi ilginç. Bu IMO kararı tüm bir sektörü derin etkiler. En önemli soru Fuel Oil’i ne yapacağız, basit rafinerilerin işi zor. Oxford Energy’nin Suudi stratejisi raporu özeti var.

Bilgiler

Rusya üretimi, post Sovyet dönemi yeni rekoru 11.2 mv/g’e ulaştı

Uluslar arası Denizcilik Örgütü’nün 2020’de denizcilik yakıtlarındaki kükürt oranını %3.5’dan %0.5’e düşürme kararı sonrası, fuel oil fazlası, dizel eksiği oluşabilir. Emisyon miktarını tutturmak için gasoil ve HSFO(high sulphur fuel oil) karışımlarının ne oranda olacağı önemli. Kim kaybedecek, dizel ve küçük rafineriler…

Shell’in CFO’su Simon Henry konferans aramasında “biz uzun zamandır talebin üretimden önce tepe noktasına geleceğini düşünüyorduk. Bu tepe 5 ila 15 yıl içinde olabilir”. Haber kısmı: 5 yıl sonra petrol talebi bir daha yükselmemek üzere düşmeye başlayabilir. Gaz üretimi 3.çeyrekte Shell üretiminin %48ine ulaştı.

ABD Başkanı Duran Kaya Siu kabilesine destek çıkarak Dakota Access petrol boru hattında güzergah değiştirme çalışmaları yapılacağını belirtti. Kabile boru hattının kutsal topraklarından geçmesini protesto ediyordu.

Petrol traderlarından bir kural. ABD’de PADD 3’de 3.4’ün üzerinde stok olursa arz fazlası var. Son rakam 3.8 mbd

“Temel olarak siber hava, su, karadan farklı değil, bir mekan ve burada ulusal güvenlik sorunlarımız olacak”. ABD’de kongre 1 Aralık’a kadar bloke etmezse, devreye girecek Federal Kriminal İşlemler kuralı 41.madde değişikliği ile hakimler web sunucu veya smart TV’yi bloklama ve devre dışı bırakma kararı verebilecek. Su sektörü endişe sebebi

Platts’ Colonial boru hattındaki patlama etkilerini vermiş: New York benzin fiyatları 11 cent artmış, Trans Atlantic tanker tarifeleri artmış. Boru hattı omayınca Avrupaya körfez(PADD3)’ten benzin satışı, Baltıklardan da benzin alımı

ABD’de entegre kaynak planlaması yapan entegre elektrik şirketleri araştırması: biri hariç tamamı her yıl talebi gerçeklemenin üzerinde tahminlemiş, en çok hata yapanlar basit model kullananlar ve sanayi müşterisi çok olanlar

Toshiba, 25 MW’lık, Allam döngüsüne göre çalışan, NET Power sistemi tabanlı, dünyanın ilk direkt ateşlemeli, süperkritik, oxy-yanmalı CO2 türbinini Texas’a gönderdi. 2012’den beri çalışıyordu. Saf oksijenle yakıyor, çıkan CO2’den de enerjiyi alıp tekrar enerji üretiyor. Verimi %60, ayrıca capture-yakalamaya gerek kalmıyor. Devrimsel

Kazakistan Kaşagan faz 2 petrol üretimi Azerbaycan üzerinden gitmek zorunda kalabilir. İkinci faza daha var, ilk üretim 2016 ekimde başlamıştı. Mevcut üretim CPC ile taşınıyordu. BTC’ye iş düşüyor. Daha önce Azerbaycan günlük 150bin v/g petrolün BTC’den ihraç edilebileceğini söylemişti.

Huawei: Otomotiv ve enerji 5G ve nesnelerin interneti(IoT) sürecini sürüklüyor, Telekom şirketleri değil. 5G Otomotiv birliği diye bir şey varmış.New Street Research’e göre IoT üreticilere kar getirse de telkolara önemli gelir kapısı olmaz

Pakistan LNG ltd, 5 yılda 60 kargo, 15 yılda 240 olmak üzere iki ayrı LNG kargo alımı için teklif topluyor.

ABD ağustosta LNG ithalatını sadece Amerikalar ve Asyaya yapmış.

Şehirleri ağaçlandırmak şehir ısısını, toz parçalarını düşürür, havayı serinletir.

Yorum – Serkan Şahin

“ABD ham petrol stoklarinda 14 milyon varillik bir artis oldu. Bence surpriz degil. Ihracattaki artis bu durumu tetikleyecekti. Colonial boru hattindaki sorun, ABD icinde rafinerilerin kollarini baglamis gibi gorunuyor. Henuz Avrupa’dan ABD’ye islenmis urun hareketi gorunmuyor ancak Colonial’daki problem bir ay surerse muhtemelen etkilerini Avrupa’da hissetmeye baslayacagiz.

 ABD’de bir yandan mevcut boruhatlarinda sorunlar yasanirken, bir yandan da ileriye donuk kapasite artirma cabalari fiyatin artmasi durumunda kabus gibi duruyor. Dakota Access Boruhatti’nda yasanan protestolar da gosteriyor ki isler ilerisinde ABD icin hic de kolay olmayacak. Peki ya bunun uzerine bir de Trump Baskan olursa? Cok kritik bir hafta, bu hafta, cok ilginc gelismeler olabilir.

Irak’in maliyetleri dusurme cabalari devam ediyor. En son aldigimiz haberlere gore Irak hukumeti ulkede uretim yapan sirketlerin oeprasyonlari Dubai ofislerinden yonetmeye son vermesi ve Dubai ofislerini kapatmasi cagrisinda bulundu. Irak’taki sirketler calisan personelin ikametini Dubai’de tutarak operasyonlari yurutmeye calisiyordu. Guvenlik risklerinin cok ust duzeyde oldugu Irak’ta surekli ikamet edecek personel bulma konusunda zorluk yasayablirler. Bu da ileride verim problemlerine yol acabilir.”

Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Nasıl Çalışır

Toshiba’nın Süperkritik CO2 termik elektrik üretimi nasıl çalışıyor?

Türbin, doğalgaz ve saf oksijen ve CO2 ile çalışan bir akışkan gaz elde ediyor. Bu akışkan gaz su ve CO2 karışımı, türbini çeviriyor. Sonra soğutularak su alınıyor ve saf CO2 kalıyor. Bu CO2 de basınçlandırılarak, yakıcıya geri döndürülüyor.

Grafik

ABD’de petrol verileri 6 grafik – tek sayfa

IMO kararı sonrası deniz yakıt tüketimi gasoil ve fuel oil miktarı

Rapor

Oxford Energy – OPEC Deal or No Deal? This is the question

OPEC Anlaşması yada Anlaşmaması, işte bütün mesele bu

Suudi stratejisini bazıları tam bir stratejik hata olarak gördü. Diğer kısım ise “finansal kriz” ve panik modu sebebiyle çaresizce ve maliyetine bakmaksızın bir anlaşma aradığını düşündü. Hayal gücünü çeksede, gerçek Suudi politikasına çok sınırlı bir bakış bunlar. Mesela Suudi poltikasının temel prensipleri : tek başına hareket etmekteki isteksizlik ve politika değişikliği daha yüksek gelir için yapılmalı- artık tedavülden kalktığı kabulleri yapılıyor.

Suudi Politikasının 3 fazı

1. İlk faz 2011-2013: dünyadaki arz açıklarını doldurmak için üretimi arttırdı.
2. 2014 sonunda yeni gaza girdi. Ali Al-Naimi, eski Suudi petrol bakanı, Pazar payını önceliklendi. Yüksek maliyetli verimsiz üreticiler gitmeliydi
3. 2016 başında ise yeni bir faz belirdi. Piyasa fiyatlar ne olursa olsun Suudilerin harekete geçmeyeceğini düşünüyordu. Ama Suudiler düşük petrol fiyatlarını mantıksız bularak Pazar payı savaşından işbirliğine geçiş yaptı

Piyasanın kafasını karıştıran, üretimi arttırırken işbirliği yapma girişimleriydi. Oysaki petrol ihracatı, gaza geçiş, verimlilik, fiyat artışları ve ekonomik durgunluk sebebi ile oldu.Eylül 2015’ten beri Suudi petrol ihracatı 7.3 mv/g’de

Oysa sabit bir Suudi üretim politikası yok. İç ve dış etkenlerden etkileniyor. Gelir ve küresel koşullar gibi

Suudi ekonomisi %3.5 büyümelerden %1.2 (2016)’da düşüyor. Borsa 2014 ağustos zirvesinden beri değerin yarısına düştü. Ama ithalat da 259 milyar $ (2014)’dan 217 milyar $’a düştü. Aralık 2015’te yakıt ve elektrik fiyatlarını arttırdı.Benzin fiyatları %67 arttı. 23 milyar $ proje de iptal edilebilir. Maaşlarda kesintiye gidildi.

737 milyar $ olan rezervler, 2014’ten bu ağustos’a 554 milyar $’a düştü.

Oysa bir panik modu yok, borç/GDP oranı hala çok düşük. Fakat gerek Aramco’nun halka arzının gündemde olması ve istihdam konusunda hükümet kemerleri beklenenden daha hızlı sıktı. Bu sebeple işbirliğine daha yatkın.

Diğer taraftan 2015’te 1.7 mv/g olan stok artışı 300bin v/g’e düştü 2016Ç3’te.

Dolayısıyla Suudi Arabistan’ın yüksek fiyatlara ihtiyacı var ve piyasayı bu yönde yönlendirebilir.

Viyana’daki görüşmelerin başarıya ulaşması için şu 4 prensibi atlamamak lazım

• Suudiler yalnız hareket etmezler, anlaşma kolektif çaba eseri olur –Kota sistemi
• Suudileri altına düşmek istemedikleri bir üretim seviyesi var – 10 mv/g, yatırım yapmaya devam eder
• Potensiyel bir anlaşma politik olarak kabul edilebilir olmalı – İran anlaşmanın parçası olmalı
• Anlaşma petrol fiyatlarında bir etki yapmalı ve krallığa daha fazla gelir getirmeli –Suudiler tek başına keser, diğerleri arttırırsa petrol fiyat etkisi olmaz

Anlaşmaya varamazlarsa tüm OPEC’i zor günler bekler. OPEC bu sebeple mesela kota sistemindeki bireysel limitleri sonraki bir tarihe atıp, üretim sınırlama konusunda anlaştığını açıklayabilir. Fakat piyasalar bunu affetmeyebilir.

Tarih

Herhalde muhabir yanlış anlamıştır. Deniz suyundan elektrik enerjisiı –Çetin Altan (3 Temmuz 1981 – Milliyet)

 

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdSEJFek5nMUkySEE

Yenilenebilirde yeni bir döneme mi giriyoruz? İki şekilde, daha az öde daha fazla kapasite yap. Yani yenilenebilire yatırım azalsa da, kapasite artıyor. 2015-2016 çok hızlı fiyat düşüşleri gördük. Sabit alım garantisi yerine yarışmalı ihale sistemine geçişte, güneşte %30-%50 direkt fiyat düşüşleri olmuş. Geçtiğimiz haftalarda Alman ulaştırma bakanının 2030 gibi içten yanmalı motorların yasaklanmasına “utter nonsense”-tam saçmalık dediğini not almıştım. Dün de AB’ye 16 eyaletin desteği ile 2030’da emisyonsuz araba yazısı Alman hükümeti tarafından yazılmış-istenmiş. Üreticiler 2025’te %25 yapalım diyordu.

Bilgiler

Nepal hidro potansiyelinin %1’ini kullanmıyor, Hindistan’dan elektrik alıyor. Hindistan’da Bhutan’dan elektrik alıyor. Bhutan’ın milli gelirinin %40’ı Hindistan’a elektrik satışı. Hindistan’da ucuza aldığı bu elektriği Bangladeş’e iki misli fiyata satıyor deniyor.Hindistanda da bazı eyaletlerde arz fazlası varken, milyonlarca insanın elektriği yok.

Almanya’nın Bundesrat’ı, federal hükümet organı, AB komisyonundan “2030’dan itibaren, birlikte sadece emisyonsuz araçlara izin verilmesi için inceleme” istedi. 16 eyaletin tamamı destekledi. Çin geçen hafta geleneksel hibritleri arttırmayı açıklamış. Norveç ve Hollanda da 2025’ten sonra yeni içten yanmalı yasaklamak istiyor. Çember daralıyor

Güney Çin denizinde, Avustralya ve Endonezya ortak askeri devriyeye çıkacaklar. Daha önce ABD açıktan Avustralya’nın “seyir özgürlüğü” kapsamında Çin kontrolündeki 12 deniz milinde seyretmesini istemişti. Filipinler’in başkanı Duterte ABD’den ayrılarak Çin ile ittifak açıklamıştı.

Pew Research’e göre Clinton ve Trump taraflarının ikisi de güneş ve rüzgarı %77’lerin üzerinde destekliyor. Trump destekçileri en fazla %22 ile rüzgara karşı. Ama kömür, deniz sondajı, çatlatma ve nükleerde taban tabana zıtlar.

Lockheed Martin uzay teknolojisini dalga enerjisine uygulayacak. Neresine? “Uzay programlarında kullandığımız teknolojilerin bazısının aynısını, türbin içindeki sistemleri korumak için kullanacağız”. AR1500 dalga türbininde kullanacaklar.

Eylülde sızıntı sebebi kapatılan Colonial boru hattı 1.hatta çalışmalar esnasında patlama oldu. 1.3 mv/g benzin kapasitesi vardı, hat 2’nin de 1 mv/g distilat(dizel vs). İkisi de kapandı. 1 ölü ve yaralılar var.

Elektrikli arabalara en çok sevinenler arasında madencilik şirketi BHP Billiton da var. Bakır talebi, araba başına 80kg. BHP’nin ürün satışının %27si bakır, %34’ü demir cevheri

Asya’da ilk 9 ayda temiz enerji teknolojilerine yatırım %41 düşerek 70.1 milyar $ düştü. Yatırımın düşmesi ama sektörün düşüşte olduğunu göstermiyor, çünkü yatırım maliyetleri düşüyor. Bu yıl asyada temiz enerji kapasitesi 24000 MW artabilir.

Petrol şirketlerinin karları, Shell sürpriz yaptı BG ile birleşmesinin olumlu etkilerini görüyor. Kar 2.79 milyar$, tüm beklentilerin üzerinde. BP 3.çeyrek kazancı beklenenden iyi de gelse %49 azalma ile 933 milyon $. Exxon, üretimi son 7 yılın dibinde, Chevron senenin ilk karını açıkladı ama üretim beklenenden düşük

Toyota tamamen elektrik araç üretimi konusunda isteksizdi, ayrıca en son hibrit modelleri hariç NiMH kullanıyordu. Lityum piller çok aktif ve hızla yangına sebep olabiliyor. Toyota lityum pilleri sonunda “evcilleştirdiğini” belirtti.

İstatistik

Asyada yenilenebilir

• Endonezya’da 2018’e kadar 30 jeotermal imtiyaz, 1650 MW’a çıkarma gayreti
• Güney Kore, 2020’ye 38 milyar $’lık temiz enerji planı yaptı. Bu sene rüzgar ve güneş kapasitesini %30 arttıracak
• Taiwan, 20 ekim deki plan ile, bugün yenilenebilir %4 olan payını 2025’te 20%’ye çıkarma planı devreye alabilecek
• Pakistan, temiz enerji projeleri için 1 milyar $ arıyor ve yarısını Çin’den bekliyor. Pakistan’ın en büyük güneş projesi, 2016 – 2.çeyrekte finansal kapanışı yaptı (Çin)

Grafik

Hindistan’ın kapasite artışı

Hindistan’ın kapasite artışı

Tarih

Manda gözü (25lik) ile elektrik kumbarası –Çetin Altan (19 Aralık 1980 – Milliyet)