31 Mayıs Pazartesi – ABD Memorial Day * Resmi olarak yaz sürüş sezonunun başlaması * OPEC teknik komite toplantısı * 17:30 IRENA Küresel yenilenebilir atlası 1 Nisan Salı * OPEC Bakanlar toplantısı 2 Nisan Çarşamba * IEA Dünya Enerji Yatırım raporu 2021 23:30 API Haftalık ham petrol stokları 3 Nisan Perşembe * 17:30 ABD doğalgaz depolama * 18:00 ABD petrol ürün stokları 4 Nisan Cuma * 20:00 Baker Hughes sondaj kule rakamları * 22:30 CFTC petrol ve emtialar spekülatif pozisyonlar
Shell’in, Hollanda da Friends of the Earth’e kaybettiği dava için Mart ayında Shell sorun yok diyordu. FoE Eş kurucusu : “40 yıl önce Shell’e petrol ve gaz şirketi değil enerji şirketi ol diyorduk”. Shell hisseleri Çarşamba çok oynamadı. Rystad analisti, bu gerçek iş konusunda çok az etkili olacak dedi. Shell’in temyiz-itirazı 2-3 yıl sürer. Mahkeme kararı 2030’da Shell emisyonlarını %45 azaltmalı diyor ama şimdi, şirketin zorunluluklarını delmediğini/zarar vermediğini söylüyor. Rystad diyor ki, Shell’in doğrudan emisyonlarının %45’i mevcut portföy üretiminin %14’ünden geliyor. Ama skop 3, yani tüketici emisyonlarından da sorumluluk geldi. Mahkeme kararındaki %45 net , yani ağaç dikme, karbon yakalama ve diğer ofsetlemeye imkan tanıyor.
Avustralya’da da bir mahkeme, Bakanın genç insanları iklimle ilgili zararlardan koruma zorunluluğu var dedi.
BP geçen sene 2030’da üretimden emisyonlarını %40 keseceğini söyledi yine hisseler hareket etmedi. BP’den Looney’de geçtiğimiz yıl Aberdeen’de eylem yapan genç bir aktivisti dinlemişti.Harvard araştırmasına göre büyük petrol şirketlerinin bu yaklaşımları büyük tütün şirketlerinin taktiklerine benziyor.
Exxon’da, 54 milyon $, %0.02 hisseye sahip, seçimle yönetim kuruluna 2 üye soktu. Engine 1 adlı aktivist fonun 2 üyesinin ana amacı “ekonomik” misyon olacak. Exxon, fosil yakıtlardan geçişte yavaş davranıyor. Engine 1’ın önerdiği üyeler Exxon CEO’su Darren Woods’un görevden ayrılmasını talep etmiyor. Fakat Woods bu adayları çok eleştirmişti.Engine 1’de bir anda güneşe rüzgara geçiş istemeyecek. Süreci destekleyen Blackrock ise görevlerinin, yatırımcıları düşen fosil yakıt talebi risklerinden korumak olduğunun altını çiziyor. Exxon YK başkanı ise, BP gibi şirketlerin net sıfır hedeflerinin arrkasındaki istatistikler sorunlu diyor.
Dijital şeffaflık, yani çevreci gruplar eskiden fotoğraflarla dert anlatırken artık sayılarla, şirket verilerini daha iyi analiz ederek baskı oluşturuyorlar.
Goldmans Sachs’a göre ABD ve gelişmiş ülkelerdeki talep artış hızı Çin’in fiyat kontrollerini anlamsız hale getirebilir. Demir cevheri 12 Mayıs’tan bu yana %20 düştü ama diğer emtialar, mesela bakır hala çok dirençli.
Norveç ve Almanya’yı bağlayan 1400 MW su altı kablosu devreye girdi.Avrupa’ya asyadan ürün göndermenin maliyet 10000’ı $ aştı.
Bisiklet ve harddisk tedariğinde de sorunlar var
Amerikanın Rusya’dan petrol ve ürün ithaları 750,000v/g’e geldi .
İngiltere’de bitcoin üretmek için 20,000 $’lık elektrik çalan bir grup yakalandı, bu hırsızlık karşısında 8000$’lık bitcoin kazanabiliyorlarmış
“Tüm krizlerden çıkışlar, emtia yoğun,bu seferki özellikle yoğun olacak çünkü talep çok düşmüştü” Ed Morse, Citi.
Güney Kore’de Shin-Kori 4 nükleer reaktöründe yangın sonrası fiyatlar arttı.
Glencore’a göre bakır fiyatları en az %50 artmalı ki, küresel yeşil dönüşüm için gerekli arz gelebilsin. Üretim her sene 1 milyon ton daha artmalı. Yeni projelerin önemli bir kısmı riskli bölgelerden gelecek. Hurda dahil bakır tüketimi yılda 29 milyon ton. Çinlilere göre 2030’da piyasanın %30u elektrikli araba olacaksa 2.4 milyon ton bakıra ihtiyaç var.
Tedarik sorunları rüzgar türbin üreticilerini de vuruyor. Siemens Gamesa, kara tipi rüzgar türbin teslim ve gelirlerinde sorunlar yaşıyor. Vestas’de 46 milyon€ gelir beklerken 71milyon € zaraar gördü. Vestas artan çelik fiyatlarını söyledi. Fakat yıl sonunda 6-8% işletme marjı beliyor. Açık deniz de ise yıllık %15 talep artışı bekleniyor.
Brent ABD ham petrol ve benzin stoklarındaki büyük düşüş sonrası 69$/varil’in üzerini gördü.
23 ham maddeyi takip eden Bloomberg Commodity Spot Index‘i bugün %0.8 artarak, 2011’den beri en yüksek seviyesini gördü. Ford emtia maliyet artışından 2.5 milyar$ etkilenmeyi bekliyor.
Ford ve BMW, Solid Power’a 130 milyon $ yatırarak, katı hal pillerindeki yatırımlarını arttırıyorlar. BMW’nin hedefi elektrik, dijital ve döngüsel (circular). Ford, Solid Power’a ilk defa 2019’da para yatırdı. Yeni anlaşma 2022 ile birlikte Ford’a tam ölçek Solid Power pil hücreleri teslimini öngörüyor.
Japonya’nın şu anda 250 günlük petrol rezervi var. Sorun LNG stokları ki, Japonya’nın elektrik üretiminin %40’ı. Japonya’nın gıdada kendi kendine yetebilirlik oranı da %40. Tayvan ile Çin arasındaki bir problem, Japonya’yı da derinden etkiler.
Avrupa karbon fiyatları rekor 50€/ton’u aştı. Yıl başından beri Aralık 2021 kontratı %50 arttı. 2030’da fiyatların 90 €/ton a çıkması hidrojenin de önünü açabilir.
USA Today’de Cumhuriyetçi senatör John Barrasso’nun yazısı, Çin’in işbirliği değil üstünlük peşinde olduğu, iklim değişikliğinde gelişmekte olan ülke kavramı arkasına sığındığı ve sübvansiyonlarla, Çin güneş sektörünün küresel piyasayı kapattığı ve Amerikalı-Avrupalı şirketleri piyasadan attığını belirtiyor.
Nature Energy’de yayınlanan çalışmaya göre, California’da geçmişe dönük yapılan çalışmalara göre elektrikli araba kullananların %18’i, hibrit elektrikli araç kullananların da %20si tekrar benzinli araçlara geri dönmüş. Sebebi de şarjın zorlukları.
Küresel et tüketimi bu sene %1 artacak. Gıda üretiminden küresel emisyonlar 2050’ye %60 artacak.
Sıcak yıllar, insanları daha az üretken yapıyor ve işe daha fazla ara vermelerine sebep oluyor olabilir. Her 1 C yıllık sıcaklık artışı, fabrikalarda %2 üretim düşüşüne denk geliyor.
Alman ekonomi bakanı Peter Altmaier’e göre 2022-2024 yılları arasında çelik sektörünü iklimle dost hale getirmek için 5 milyar € harcanacak. 2018’de Alman çelik sektörü 39.7 milyon ton üretim karşılığı 58.6 milyon ton CO2 emisyonuna sebep oldu. Tamamen CO2siz çelik üretimi için yatırım 35 milyar €’a mal olacak. 10-12 milyar €’sunu devlet verecek.
Petrol, Hindistan’a rağmen, ABD iş anketinde Nisan ayı için hızlı artış görünümü ile arttı. Brent ve WTI %1,5 ve %1.6 arttı.
Çin tek başına dünyadaki kömürün yarısını, Hindistan’da %11’ini tüketiyor. İki ülkenin ayrı iklim yaklaşımları var. Çin iklim liderliğine oynarken, Hindistan gelişmekte olan ülke olduğunu vurgu yapıyor. Hindistanlıların John Kerry’den istek listesinin başında finansal destek geliyor.IEA’e göre Hindistan’ın karbon emisyonları 2040’a %50 artacak. Çin’in 2019 emisyonları 9.8 milyar ton CO2, bu emisyonların 10.5 milyar ton’da plato yapacağı düşünülüyor. Hindistan’ın enerjisinin %48’i kömürden. Hindistan 2030’a 450 GW yenilenebilir enerji hedefliyor, Çin’de 1200 GW.
Çin’de lityum karbonat fiyatları güçlü iç talep ile %100’den fazla arttı. Neodymium praseodymium oksit fiyatları da %40’dan fazla arttı. Palladium 3000$/ons’u aştı. Bakır 2011’den beri ilk defa 10000$’ın üstüne çıktı. Demir cevheri, palladium, kereste geçtiğimiz hafta tüm zamanların rekolarını kırdılar. Bu süperdöngü olabilir. Çok fazla destek paketi, Çin’den güçlü büyüme ayrıca yeşik hedefler fiyatları uzun süre yükseltebilir.
Japon Başbakanın, 2030’da Japonyanın karbon emisyonlarını azaltma planı alkış aldı, ama iç bürokraside panik başlattı. 2030’da 2013’e göre %46 azaltma hedefi, Çevre Bakanı Koizumi’ye göre “öyle ortaya çıktı”(just floated up). Japonya 2050’de net sıfır vaadi yapmıştı. Japonya’da emisyonları %1 azaltmak 9.1 milyar $’a mal oluyormuş.
Princeton Üniversitesine göre, Biden hedefleri için ABD rüzgar ve güneş kapasitesini 2030’a kadar %10 arttırması gerek. Bunun içinde çok alan gerekiyor.
Berkshire Hathaway enerjinin 2020’deki 18 milyar $ geliri ve elektriğinin %43’ü yenilenebilir kaynaklardan, bu sebeple Omaho Kahini Warren Buffet elektrik sektörü yatırımlarının yatırım şirketini daha yeşil yaptığını iddia etti. Daha çok yenilenebilir için daha çok altyapı gerekiyor ve şirket 13 milyar $ gelecek 10 yılda harcayacak.
11 trilyon $ varlık yöneten 64 kurumsal yatırımcıya yapılan ankette, sadece %17si, petrol şirketlerinin yeşil enerjiye odaklanabilecek dönüşümü yapabileceğine inanıyor. Bir başka çalışmaya göre 4 trilyon $’lık varlık yöneticilerinin %62si, petrol şirketlerinin yenilenebilir yerine petrol üretimine odaklanmasını istiyor.
Fukushima’daki nükleer santral operatörü Tepco hisseleri Aralık dibinden beri %20’ye yakın arttı. 2 yıl içinde radyoaktif suyu depolayan depoların 1.4 milyon ton kapasitesi dolacak. Bu suyu Pasifik’e boşaltma fikri var. Geçtiğimiz ay, regülatörler nükleer santrallerin yeniden başlaması konusunda da iyi haberler vermedi. Nükleer santraller çalışmazken, fosil yakıt yakmaktan geçtiğimiz iki senede brüt marjı %2.1’e düştü.
Avustralya neredeyse 200 yıldır Asya’ya kömür ihraç ediyor. Net sıfır hedefleri ile ülkenin en önemli ihraç kalemlerinden kömür sektöründe tehlike büyüyor. Rio Tinto ve BHP termal kömür piyasasından çıktılar veya çıkıyorlar. The Australian Institute’a göre “Avustralya fosil yakıtlardan çıkış planlamıyor”. Yeni kömür maden onaylarında da hızlı hareket ediyor. Avustralya başbakanı Malcolm Turnbull’da kömür maden onaylarında moratoryum ilan etmeye çalıştığı için Net sıfır komisyonundan çıkarıldı. Murdoch’ın News Corp’un da Avustralya’da önemli bir etkisi var.
ABD Dışişleri Bakanlığı, mahkum değişimi karşılığı 7 milyar $ İran parasını serbest bırakma konusunda uzlaşıldığını yalanladı.
Intel CEO’suna göre çip krizi bir kaç yıl sürebilir. ABD’nin 25 yıl önce yarı iletken imalatında oranı %37 iken şimdi %12. Tayvanlı TSMC ise 2 ay geride olduklarını söyledi .
Dr Ebrahim Vaahedi – Microgrid Deployment Usecases to Create Reliability, Resiliency and Economic Benefits
Petrolde Nisan ayında fiyatlar %8 artmıştı. Ama Cuma günü Japonya’daki ithalat zayıflığı ve Hindistan’dan dolayı fiyatlar düşüşle haftayı kapattı. Fakat Brent haftalık %1.6 değer kazanmış oldu. ABD’de Cuma günü açıklanan rakamlara göre petrol ve gaz sondaj kuleleri 2 artarak 440’a geldi. Petrol 1 azalırken gaz 2 arttı. 1 de diğer sondaj kule sayısı artışı var.
GasBuddy’e göre ABD’de Cumartesi benzin tüketimi bir önceki haftaya göre %9.1 daha yüksek oldu. Haftalık benzin talep artışı %3 oldu.
İklim bilim adamlarına göre net sıfır kavramı tehlikeli bir tuzak. Üç bilim adamına göre atmosferden karbon dioksit teknolojilerin geleceğine inanmak durumun aciliyetini azaltıyor. “Şimdi yak, ilerde ödersin” yaklaşımına yol açıyor.
TTF gaz fiyatında gelecek kontratları Mart ortasından beri 3€/MWh daha yukarı çıktı. Depolara gaz basmak için talep, Norveç’de bakım ve Rusya’dan ek kapasite sebebiyle fiyatlar yakın dönemde yukarı fırladı.
Tesla’nın Berlin fabrikası 2022 Ocak sonundan önce devreye giremeyeceği konuşuluyor. Yeni üretmeye çalıştıkları 4680 (46 mm çap, 80 mm yükseklik) pil üretiminde bazı gecikmeler olduğu düşünülmekte. 26 Nisan’da Tesla, Almanya’daki üretimin 2021 sonunda başlayacağını söylemişti.
LNG sektöründe GIIGNL’in yıllık raporu yayınlandı. 2019’da 354 milyon ton LNG ithalatına karşılık 2020’de 356 milyon ton LNG ithal edildi. Küresel LNG talebinin %71’i Asya’dan. 947 milyon ton gazlaştırma kapasitene karşılık 454 milyon ton yıl sıvılaştırma kapasitesi var. LNG arzının %41’i Pasifik baseninden.
Şili kongre komitesi, madencilikte devlet haklarında bakır ve lityumda progresif, gelire göre artan bir vergiyi onayladı. Rekor kıran bakır ve emtia fiyatları ile devletler maden şirketlerini hedef almaya başladı. Avustralya eski başbakanı da BHP, Fortescue Metals ve Rio Tinto’dan süper kar vergisi alınmasını istedi. Şili dünyadaki bakır üretiminin %28’ini yapıyor. Fakat cevherde bakır oranı %1’den 15 yılda %0.6-0.7’ye düştü. 15 yılda Şili’nin küresel bakır üretimindeki payı da %34’ten %28’e düştü.
Hem kereste, hem çip hem de klor tablet fiyatlarının yukarı gitmesi ve arz sorunlarının artması, tek bir sebepten: yıllardır yapılmayan yatırımlar. Bir anda talep hızla gelince, tedarik zincirleri yeterli hızla üretim sağlayamıyor.
Çelik sektöründe düşük karbon yatırımlarında bir hızlanma var. Özellikle 2024 ve sonrasında bir çok proje devreye girecek.
Dünyanın en büyük emtia tacirleri Vitol, Trafigura, Gunvor, Glencore rekor karlar elde etti. Vitol 140 milyar $ gelirde 3 milyar $ kar elde etti. Fakat tamamı temiz işlemler değil Vitol, ABD adalet bakanlığına 160 milyon $ ödemeyi kabul etti. Brezilya’daki operasyonlardan Glencore ve Trafigura da inceleme altında. ABD düzenleyici otoriteleri şirketleri iyiden gözetime aldı. Gunvor da geçen sene 95 milyon $ ödemişti.
Güney Amerika’daki önemli petrol üreticileri de 3.dalga Covid19’dan etkileniyor. Brezilya ve Kolombiya en çok etkilenen 12 ülke arasında. İki ülke de ekonomik olarak ham petrol üretimi gelirlerine bağımlı. Brezilya’nın petrol şirketi Petrobras bazı operasyonlarını erteledi. 2021 ilk çeyrekte Brezilya petrol üretimi yıldan yıla %5 düştü. Kolombiya’nın ihracat gelirlerinin %30’u da petrolden. Kolombiya’da petrol sahalarını işgal ve petrol hırsızlığı 2021 başından bu yana %46 artmış durumda
Denizlerde konteyner taşımacılığında emisyon azaltımında, Maersk 2023’de methanolle çalışan gemi devreye alacak. IMO’nun Digital Collection sisteminde CO2 emisyonları için 2019’da 614 milyon ton emisyon kayıt altına alındı. Bunun %30’u konteynerlardan. 170 milyon teu (kargo kutu eşdeğeri) taşındığı düşünülürse, 1 teu için 1.08 ton CO2 emisyonu salınmış. Alman Atmosfair’e göre 1.08 ton için emisyon ofsetleme bedeli 30$. Buna göre tüm deniz konteyner sektörü 5.1 milyar $’a karbon nötr olabilir.
Japon Murata Manufacturing, Sony’nin pil birimini almıştı. Mart 2022 sonu itibari ile tamamen katı hal pil üretimine başlıyor.
Demir cevheri geçen hafta rekor kırarak 194$/ton’u gördü. Çin’in yüksek fiyatlardaki etkisi büyük. Nisan başında Avustralya’daki siklon sebebi ile demir cevheri ihracatı üçte bir düşmüştü.
Gübre sektöründe 9 yılın ardından çok karlı bir yıl görünüyor. ABD’li Mosaic gübre şirketi geçen Mart hisselerinin değerinin 9.59$’a düştüğünü görmüştü. Şimdi ise 36$’da. Potash piyasa analistleri gübre fiyat örüntülerini “kartel gibi” olarak değerlendiriyor.
İtalyan Eni, perakende ve yenilenebilir elektrik kolundaki azınlık hissesini halka arz etmeyi veya satmayı düşünüyor. Bu iş kolunun 10 milyon müşterisi var ve 2025’e yenilenebilir gücünü 5 GW’a çıkarmayı planlıyor.
AB, geçen hafta 2030’da 1990’a göre emisyonları %55 azaltmayı amaçlayan taslak yasa üzerinde anlaştı. Geçtiğimi 30 yılda, Avrupa emisyonları %20 azaltmıştı, gelecek 10 yılda %35 azaltmaya çalışacak. Fakat, FT’ye göre hırslı hedefin planı yok. Kapanacak nükleer ve kömürleri hesaba katınca, sorun büyük.
Kobalt fiyatları sene başından beri %40 arttı. 2019 Mart’ında ise daha yüksek bir nokta olan 25 $/pound’du. Şimdi 21$ civarında. Bu sene RBC 28.5$ bekliyor, 2024’te de 40$. Bank of America’ya göre tedarik tarafı hareket etmiyor. Bu hafta Çinli CATL, en büyük pil üreticisi, Kongo’da 138 milyon$’a bakır ve kobalt projesi aldı. Tesla ve VW kobalt ve nikel kullanmayan LFP (lityum demir fosfat) pillere ağırlık veriyor. Şu anda pazarın %14’ü ama ileriki yıllarda %20’ye çıkabilir.
Bloomberg emtia endeksi, 2015’ten beri en yüksek seviyesinde. Nisan’dan beri %8, yıl başından beri %15 artış gördü. Emtia döngüleri özellikle arzı hızla arttıramayınca artışa geçiyor. Goldman’a göre emtialar önümüzdeki 6 ayda %13.5 daha artacak.
AB ülkelerinin ulusal kurtarma paketleri kapsamındaki harcamalarının ne kadar yeşil olduğuna dair bir izleme sitesine göre, oranlar %25’in altında.
Geçtiğimiz haftadan
ABD’de kömürden elektrik üretimi Şubat’ta 6 ayın zirvesine çıkarak 87.8 TWh oldu. Ocak’tan bu yana %7.4, geçen senenin aynı ayına göre %56.6 daha yüksek.
JP Morgan’a göre bir petrol süper döngüsüne giriyor olabiliriz. Yatırım eksiği 600 milyar $. Bilançoları korumak için 43 şirket (%40 üretim) yeterli yatırım yapmadı. Rezerv/üretim oranı 11 yıla düştü. 2012 zirvesinin %40 altında. 2022 sonrası 75$/v fiyat bekleniyor.
IEA – elektrikli arabalar raporu‘na göre 2020 sonunda 10 milyon elektrikli araba var. Küresel araç satışları %6 düşmesine rağmen elektrikli araba satışları %41 arttı. Küresel olarak 3 milyon elektrikli araç satıldı. Bu tüm araç satışlarının %4.6sı. Tüketiciler elektrikli arabalar için 120 milyar $ ödedi, devletler de 14 milyar $ sübvande etti. IEA’de göre 2020’de 145 milyon veya daha çevreci senaryoda 230 milyon elektrikli araç olabilir
Düşük karbon enerji patentleri 2017’den beri %3.3 artıyor. 2013 öncesi bu %12.5 ortalama büyüme (2000-2013). Yakıt değişimi ve enerji verimililiği bu patentlerin %60’ına denk geliyor. Bölgeler bazında farklılık çok önemli:
Araba satışları hız kazanıyor. Bu sene, benzin de hızlı geliyor, 2018’den beri ABD’de en yüksek benzin fiyatları bekleniyor. Japonya’da sürücü ehliyeti başvuruları rekor kırmış
Tellurian – Lousiana’da şeyl gaz sondajına 2.5 yıl sonra tekrar başladı, bu fiyatlar uygun diyor Şerif Souki
Karbon fiyatları Avrupa’da 50€/ton sınırında. BHP kömür varlıklarından nasıl kurtulacağını düşünüyor. ABD – Araç teknolojileri dairesi 100$/kWh olan pil hedefini 60$/kWh’a çekti. BNEF’e göre 2025’ten sonra 59$/kWh fiyatlar görülebilir
