Month: March 2017

Dün ki sarsıntılardan ve Ceraweek sonuyla sakin bir gün gibi oldu. LNG arz fazlası var mı, birileri ajandasını mı dayatıyor. Akıllı telefonlar için ses tanımada 5000 kat daha verimli çalışan çip. Uganda hidroya bağımlılığını azaltmak için yenilenebiliri arttıracak. Garip haber. Elon Musk 100 günde Güney Avustralya’nın elektrik sorununu halledebilecek mi? Depolama ve güneş’in kurulumu daha basit olduğundan, artık 4-5 sene yatırım-gerçekleşme süreleri kısalır, bu da uzun dönem arz güvenliği planlama anlayışını değiştirir. Çin’in ithalat-ihracat rakamlarına bakınca güçlü büyüme görülmüyor gibi. Suudiler bu gidişle Al-Naimi’nin planına geri dönebilir, nefesi olan dayansın yoksa hepiniz üretimi arttırın diye ben üretimi kesemem.

Bilgiler

LNG fazlası görmeyen Shell’e karşı, Vitol LNG yöneticicisi önümüzdeki 5 yılda arz fazlası olacak. 2015’teki 240 mtpa (milyon ton /yıl)’dan 2020’de 400 mtpa’a çıkış görüyor. Bu gördüğü en büyük arz şokuymuş. Outlook’larda sadece Statoil yeni gaz arzları zamanında devreye girmezse, piyasa darlanır demiş.

Akıllı telefonlar ses tanıma aramaları için 1 watt harcıyor, yeni bir çip bunu 0.2 miliwatt’a 5000 kat daha verimli şekilde yapacak.

Uganda elektrik üretim şirketi, Norveçli Giertsen Energy ile yenilenebilir anlaşması imzaladı. Okul ve sağlık merkezlerine pilot şebeke dışı sistemleri de çalışacak. Uganda Ulusal Vizyon 2040 stratejisi ile hidroelektriğe bağımlılığı azaltmayı hedefliyor.

Avustralya Energy Piyasa İşletmecisi (AEMO), gaz yokluğu konusunda uyardı. Eğer arz arttırılamazsa doğu ve güney Avustralya’da 2018-2019’da 80 Gwh, 2020-2021’de 363 Gwh elektrik eksiği oluşacak. LNG şampiyonuna gaz yok?

ING bankası ve Societe Generale blockchain(dijital blok zincir) ile LNG ticareti deneyecek. Traderlarla konuşuyorlar. Şirket blockchaini Mercuria’ya Çin’e Afrikadan petrolkargosu satmak için önerdi. Bankalar, bu sayede 3 saatlik işlemlerin 25 dakikaya, ve maliyetlerin %30 düştüğünü söyledi. Borsalar bundan çok da etkilenmez demişler.

Çin’de ihracatlar düşüyor, içeride talep zayıf gidiyor, stoklar artıyor….İthalatta ham petrol 8.28 mv/g, demir cevheri 83.49 mton, kömür 17.7 mt, bakır da 340,000 ton. Çelik ihracatı, Ocağa göre %22.5 düşerek 5.75 mt oldu. Petrol ürünleri ihracatı ise çok iyi artmış 1.22 mv/g (+55 a-a)

Suudiler, Naimi’nin dediği noktaya geri geldi. Kapalı kapılar ardında ABD şirketlerine OPEC’in kesintileri uzatacağını sanmamalarını istedi. “OPEC, ABD şeyl artışının etkisini azaltmayacak”. OPEC sekreteri Barkindo da hedge fon ve şey üreticileri ile buluşmuştu. Falih(yeni bakan), petrol stoklarının beklediğinden daha yavaş düştüğünü de söyledi

Ortadoğu ve İran’da tamamen yenilenebilir bir elektrik sistemd diğer emisyonsuz sistemlere göre %50-60 daha ucuza gelebilir. 42-63$/Mwh’e gelen elektrik bedeli fosil ve karbon yakalama ile 110-120$/Mwh’a geliyor. İran’ın 49 GW güneş, 77 GW rüzgar ve 21 GW hidro ile işi çözebileceğini hesaplayan Finlandiyalı araştırmacılar yatırım şart demiş.

Tesla’nın piyasa değeri 40.6 milyar $ ile Ford’a( 50.16 M$)’a yaklaşmış. GM 57.77, Fiat 17.1, Nissan 38.5 M$. Uzmanlar Tesla hisselerinin fazla değerli olduğunu söylemiş.

Elon Musk Güney Avustralya’daki enerji krizini 100 günde 25 milyon $ depolama ile hallederim demiş. Fiyat 250$/kWh -> 100 MW sistem için. 100 günde teslim edemezsem bedava demiş. Yaparsa sektör değişir.

OPEC bir anlaşırsa fiyatlar 10$ artar.

Repsol ve Armstrong enerji ABD’de karadaki son 30 yıldaki en büyük konvansiyonel keşfi yaptıklarını iddia ediyorlar. Repsol’e göre 1.2 milyar varil hafif petrol var.

Fiyatlar niye düştü? ABD stok verilerinden. Ama Gartman mektubunda hayır, Ceraweek’te de görüldü, bu fiyatlarda dünyanın her yerinden üretim artışı geliyor, yoksa stoklar boğa piyasasına işaret ediyora getirmiş. Ama Clipperdata ekibi de Singapurda yüzen depolama düşmedi, 60mv altına düşerse arz fazlası eriyordur demiş. ExxonMobil Eni’den Mozambik LNG proje hissesini aldı. Çinlilerin 2013’teki bedelin %47 indirimlisine. Temiz enerji muhafazakarlar, Cumhuriyetçiler içinde de bir yeşil ekip var. Bilimsel bir araştırmaya göre VW’’nin emisyon aldatan yazılımı Avrupa’da 1200 prematür ölüm sebebi olmuş olabilir. 200C altında silikon hücre üretimi. Özet’te Oxford Energy’nin Brexit sonraası İrlanda gaz piyasası yazısı özeti, 1 paragraf. Kısaca İrlanda TTF’i baz alır, Energy Charter’dan İngiltere transit olur gibi

Bilgiler

Çarşamba günü verilen 2 izinle, California’da toplam 27 girişimin otonom sürüş test izni oldu. Uber ve PlusAI yeni gelenler. Son şirket Çinli ortaklık. Renovo motors ve Fransız Navya da izin alanlardan. İzin alan 180 aracın 77si Google’in Waymosu. Araba sayısı 2014’ten beri 8 katına çıktı. VW ve Mercedes’te izin alanlardan.

Kasımdan beri ilk defa WTI 49$ altını gördü. Neden? ABD petrol stokları 9 hafta artarak rekor rakamlara ulaştı. Boğaların güveni kırıldı. WTI son 1 yıldaki b ir gündeki en büyük düşüşünü gördü. Fiyatlar düşmeye devam ederse, OPEC ülkeleri bütçe tutturmak için daha fazla üretim yapabilir. Arz fazlası ve spekülatif uzunluk

Tam tersini iddia eden Gartman Letter yazarı Dennis Gartman, EIA stoklarında sorun yok demiş. API stokları 11.6 mv arttı dedi, kaldı ki ürün stoklarında da azalış vardı. Stoklar boğayı işaret ediyor. Suudilerin üretim artışları gelebileceği endişesi asıl sorun. Olasılık…Herkesin üretimi artacak, Ceraweek toplantıları da bunu gösterdi demiş.

3 Mart tarihki bir çalışmaya göre, VW’nin emisyonları aldatan yazılımı Avrupa 1200 prematüre ölümüne sebep olmuş olabilir. Vay o yazılımı yapan elemanın düştüğü durum, para kazandırayım derken akademik araştırmaya göre katil….

NatureEnergy’den, %20 verimli güneş hücreleri .200C’nin altında imal edilebiliyor. Yarı iletkenlerde bunu güneş gören yüzeyi katkılayarak veya ince bir tabaka kaplayarak yapıyor. Kristal silikonu katkılama yerine alkali metal (Li) ve metal oksitler ile kaplayarak %20 verimli hücreyi 200C altında üretebiliyor.

ExxonMobil Mozambik’te Eni’nin LNG projesindeki %25 hissesini 2.8 milyar $’a satın alıyor. 2.5 trilyon m3 rezerv var. Exxon’un ödediği para 2013’te China National Petroleum’un ödediği hisse bedelinden %47 daha ucuz.

Petrolcüler de offshore rüzgar işine girdikçe fiyatlar düştü. 2016’da 29.9 milyar $ açık deniz rüzgara yatırılmış. 2020’de 115 milyar$’a ulaşabilir yatırımlar. Bugün ki projeler 2012’ye göre yarı fiyatına üretim yapabiliyor. Yeni fiyatlar 126$/Mwh. Petrolcülerin sektöre girişi haberde var, fiyat düşüşüne katkıda bulunulduğu benim yorumum

Temiz enerji muhafazakarları… 1994’te Cumhuriyetçiler meclisi kazandıktan sonra, 1995’te bazı Cumhuriyetçiler, Çevrenin koruması için [çalışan] Cumhuriyetçiler grubu kurmuş. 2012’de ismi ConservAmerica olmuş. Yani muhafazakalardan ılımlı olanlar içinde de yenilenebilir ve iklim değişikliğine destek veren gruplar var.

ABD’de stoklar arttı ama Singapur yakınlarındaki stoklar da erimiyor. Geçen ay ki 60 milyon rekor stoktan düşüş görülmüş ama geçen hafta tekrar stok artışı oluşmuş. Singapur açıklarında 60 mv petrol olduğu sürece piyasada arz fazlası vardır denmiş. ABD stokları da 528 mv’e çıkmıştı.

CRADA kapsamın (Cooperative Research and Development Agreements) ile yapılan hidrokinetik cihaz [türbin] ile Oceana hem ırmaklarda hem de her hangi su akışı olan [dalga, gelgit] yerlerde elektrik üretebilecek cihazı test etmiş.

Grafik

California yollarındaki otonom arabalar ve firma sayısı gelişimi (FT)

Rapor Özeti

Brexit’s Impact on Gas Markets, Irish Options: IBP, NBP or TTF? Oxford Energy, Thierry Bros

https://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2017/03/Brexits-Impact-on-Gas-Markets-Irish-Options-IBP-NBP-or-TTF.pdf

Çok kısa 2 sayfa.

Konu şu: İrlanda – İngiltere -AB. Eğer İngiltere AB’den çıkarsa, İrlanda AB pazarına nasıl eklemlenir, nasıl bir yapı oluşur. İngiltere Energy Charter’a imza attığından bariz transit olur. Norveç’ten (İngiltere’nin kuzeyinden İrlanda’ya giden bir hat) İrlanda’ya gaz boru hattından İngiltere sadece transit olabilir. İngiltere AB’den ayırılırsa NBP, AB’nin en likit noktası TTF’e göre daha pahalı, dar olur. Norveç ise gelirini maksimize etmek için, İngiltere’ye NBP üzerinden satarken, İrlanda Avrupa sayılacağından TTF ile işlem yapabilir. Aynı zamanda İrlanda LNG tesisini de hızlandırır. Aynı zamanda İngiltere’de gazı AB üzerinden alacağından, AB’yi transit görüp Rusya üzerinden gaz alabilir ama her ülkeden geçirmek için geçiş bedelleri paylaştırması gerekebilir. İşin ilginç yanı İrlanda TTF’i (AB ile harmonizasyon için tercih ettiğinde, İngiltere’nin iki tarafı da TTF oluyor. NBP ne olacak?

Bugünki Serkan’ın yorumu burada. live.ceraweek.com ‘dan canlı oturumlar ilgin.. Günün olayı petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş, acaba Ceraweek bitmeden hedge fonlar OPEC’i kesintiye devam açıklamasına mı zorluyor. Verimiz yok. Yazmadım ama Fintrade, Quant trade gibi konularda algoritmaların nasıl yanıldığına dair bir dolu haber ilgimi çekti. Bir aracı kurumun yorumu : “Bazen bilgisayarların tek yaptığı, insan aptallığını makine aptallığı ile yer değiştirmek. Hız ve önceden programlanmış önyargı ile makine aptallığı piyasaları insanların paniklerinden daha hızlı tüketebiliyor”. Yenilenebilirde küresel pazar daralıyor. Elektrikli arabalar revaçta, bu dönemlerde bu dönüşüm nasıl olmaz diye sormak faydalı olur: araba yangınları, altyapı kısıtları, hidrojenli araç sayısı artışı olabilir mi

Bilgiler

Bugün ham petrol stokları 8.2 (Serkan 7.96 demiş) mv artınca, ürünlerde ise hızlı azalış petrol fiyatlarını vurdu. Düşük rafineri çalışma oranı ve yüksek talep, ürün düşüşündeki sebep. Rus ekonomisi 20 yıldaki en uzun resesyonundan çıktı.

Pioneer Natural’dan Scott Sheffield’ın yorumu çarpıcı/doğru mu bilemem: “İnsanlar Permian’ın ne kadar büyük olduğunu anlayamıyor. Suudi Arabistandaki dünyanın en büyük sahası Ghawar’ı eninde sonunda geçecek. 2020’de üretimi 5 mv/g olarak bekliyor Permian’dan

Otonom araçların seyahat talebini arttıracağı, düşük benzin fiyatlarına rağmen elektrikli araba talebi güçlü. Otonom sürüş ile elektrikli araba arasında bir ilişki yok ama ikisi beraber daha verimli. CASE vasıtalar : “Bağlı, paylaşımlı, otonom, elektrik”. “Servis olarak araba, car-as-service”. 10-15 sene hızla elektrifike olmuş mobilite öngören var

İklim değişikliği 800 sene önce Cengiz Kağan’ın Moğol İmparatorluğunun hızla büyümesini sağladı. Şimdi ise Moğolistan’da kötü etkileri var.

Saçma korelasyonlar: ABD nükleer santral üretimleri ile havuzda boğulan insan sayısı (%90.12), kişi başı tavuk tüketimi ile ABD ham petrol ithalatı, Norveçten petrol ithalatı ile demiryolu kazaları (%95.45). bu ay ABD’nın Norveçten aldığı petrol artmış, eğer saçma korelasyon olmasaydı trene binmemek gerekirdi.

Grafik

IEA raporuna göre küresel arz ve talep gelişimi

Aşağıdaki yorum Serkan Şahin’in hafta ortası petrol yorumudur:

” EIA verilerine gore ABD ticari ham petrol stoklarinda 7.96 milyon varillik bir artis olmus. Petrol urunlerindeki ciddi dususler ile beraber anladigim, ABD rafinerilerinde kullanim oranlarinin dusuk oldugu ve tuketimin stoklardaki urunlerden yapildigi (tahminen ana neden rafinerilerde artan bakim nedeniyle azalan kapasite). Ham petrol ithalatinda ciddi bir dusus olmamis, uretimde de ciddi bir artis yok.

Cushing’deki ham petrol stoklarindaki artis sadece 867,000 varil. Gecen yila gore Cushing stoklari 2.54 milyon varil azalmis. Kuzey Dakota’daki uretim sorunsallari Cushing’de ciddi sekilde hissediliyor. Permian ve Eagle Ford’da azalmasi beklenen kazilmis-tamamlanmamis (drilled-uncompleted, DUC) kuyu sayisi beklentinin aksine artiyor. Kuyu tamamlama kapasitesindeki yetersizlik kendisini iyice gostermis durumda. Bu kapasiteyi artirmak o kadar kolay degil. Maliyetleri artirmadan bunu yapmanin yolu yok, bu durumda kas tane DUC kuyu ekonomik limitin altina iner, ve buna bagli olarak ihtiyac olan tamamlama kapasitesi nasil dalgalanir, karmasik bir durum. Herkesin beklentilerinin aksine ABD’deki uretim artisi bence cok daha yavas olacak, eger bir noktada tekrar dusus baslamazsa. Bu ayrica kule sayisina bakarak uretim tahmini yapmaya calisanlara da ders niteliginde.”

Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Bugün ne öğrendik, petrol yatırımlarında kısa ve uzun dönem yatırımlar var. Kısa yatırımlar, şeyl gibi hızlı sonuç veren, uzun dönem yatırımlar da Tengiz gibi devasa yatırımlar. Sektör bu iki yatırım modelini dengelemezse fiyat dengesizliği gene oluşabilir. UEA 5 yıl içinde fiyatlar fırlayabilir demiş. Chevron yatırımcı sunumu bugün ki en ilginç rapordu. live.ceraweek.com adresinden de ceraweek videolarına bakma fırsatı oldu. Libya’da yaşanan sorunlar petrol fiyatına yükseltici etkide bulundu.

Bilgiler

Chevron yatırımcı toplantısında; 10 yıllık kaynak yerine koyma oranı %171. 2006-2015 arası buluculuk maliyeti (discovery costs) 1$/v. 2017 yatırımlarında Gorgon/Wheatstone, Permian ve kısa dönem ve üretim yapan sahalara yatırım var.

40 yıl önce 2 saat 37 dakika süren uçak yolculukları şimdi 3 saat 50 dakika sürüyor. Daha yavaş giderek yakıt maliyetlerini düşürüyorlar. 2008 yılındaki istatistiğe göre o zaman ki Jet Blue yılda 13.6 milyon $’ı sadece her uçuşunu 2 dakika daha uzatarak kazanmış

Norveç’in 900 milyar $ refah fonunu idare eden merkezz bankası, 10 şirketi daha, kömür üretmek veya tüketmekten dolayı riskli görüp yatırımdan çıkardı. Ama fonun hala 3.07 milyar $ , 32 kömürle ilgili şirkette yatırımı var.

Suudi Arabistan’da petrol çıkarmak 8$/v’e mantıklı, Ghawar büyük sahasında 4$/v’de. Aydan aya Suudi dolar rezervleri 12 milyar $ düşmüş.

Rusya Nisan’da söz verdiği 300,000v/g kesintiye ulaşmayı planlıyor. OPEC’e katılmayacak. Ama kesintiler için süreci görmekten yana

#ceraweek te IEA fiyat sıçramalarına hazırlanın dedi, 5 yılda arz 5.6mv/g, talep de 7.3 mv/g artacak

Yergin ne demiş? IHS Markit’e göre bugün petrol üretimine yatırılan her $ 2014’e göre 2.5 kat daha fazla petrol üretiyor. “Tekerleği tekrar icat etmek” diye ulaştırmanın geleceği projeleri de varmış.

Petrol üretimi canlanırken maliyetler de artıyor. Mart 2014’ten Ocak 2017’ye sondaj şirketleri fiyatlarını 3’te 1 azaltmıştı. Sondaj fiyatları Ocak 2017’de Ocak 2016’ya göre %7 daha düşük. Ama daha önce %24 düşüşlerde gördü.

Nature Energy: İngiltere’nin mevcut politikaların iklim değişikliğinde eksik kalacağını anlatan bir makale

Daha önce RasGas ve Saudi Aramco’da 30000 noktada tüm verileri silen wiper(silici) zararlı yazılımın daha sofistike olanı keşfedilmiş, Orta doğu’da aktifmiş.

Grafik

Chevron nakit marjları (Chevron yatırımcı sunumu)

Chevron Permian’daki yatırım ve üretim maliyetleri (Permian)

Suudi yabancı para rezerv değişimleri (EnergyFuse)

1 Marttaki linklerim üzerine Yesilekonomi.com’dan İlhan Katiboglu, FT linklerini google’da aratıp “cached” seçeneği ile okumayabilme yöntemini önerdi. Grafiklerde pazar günü pil savaşları ile ilgili grafik var. Bu hafta #ceraweek, IEA 5 yıllık petrol projeksiyonlarını yayınladı. İlgimi çeken konulardan biri ısıyı doğrudan elektriğe çeviren termoionik materyaller, ve graphene var. Çin’de belirli bölgelere ziyan ettikleri için rüzgar yasağı gelmiş. İngiltere’de kömür çok büyük düşüş görmüş. Arabayı otonom hale getirmek ne kadar pahalı? Pekin’de elektrikli taksilerde yaşanan sorunlar ve ilgili makalesi ekte.

Bilgiler

Bu hafta: Pazartesi Ceraweek; Salı API ve EIA kısa dönem enerji görünümü, Chevron 2017 Analist toplantısı; Çarşamba EIA petrol haftalık; Perşembe EIA doğalgaz depo raporu; Cuma Baker Hughes rakamları

#ceraweek . Sektörün büyük oyuncuları bu hafta Ceraweek’te fakat Trump yönetiminden katılım hemen hemen yok.

IEA’in 5 yıllık petrol piyasa öngörüsü: petrol talebi 2019’da 100mv/g ü aşarak 2022’de 104mv/g’e ulaşacak. “İkinci dalga ABD üretim artışı göreceğiz” (Fatih Birol),

ABD geçen sene ortalama 3 mv/g petrol ürünleri ihraç etti. 10 sene önce bu 1.3 mv/g’dü. Yine 10 sene önce ABD 12.4 mv/g ham petrol ve ürünleri ithal ederken, geçen sene 4.8 mv/g’e düştü. 1985’ten beri en düşük. Meksika’ya 1.2 mv/g ürün Aralıkta ihraç edildi. Aynı ay Japonya’ya 379,000 v/g ihraç etti.

Petrol fiyatları niye 50-55$ arasında kaldı da artmadı. 1) OPEC kesintisini ABD şeyl petrolünün hızla doldurabileceği, 2) Rusya ve diğer non-OPEC’in söyledikleri kadar kesinti yapmadıkları 3) Hala güçlü seviyedeki stoklar

Petrol volatilitesi son yılların en düşüğünde, yatırım uzmanlarının net uzun kontrat sayısı 386,707 kontrat (her kontrat 1000 varil)=20.6 milyar $ (53.3$/varilden). Ama fiyatlar hiçbir yere gitmiyor, neden?

FT, İngiltere’de kömür iki yıl öncesine kadar elektrik üretiminde %23 paya sahipti, geçen sene %9’a düşerek rüzgarın bile gerisinde kaldı. Bu düşüş karbon fiyat tabanı (carbon price floor) ile oldu. Nisan 2015’te 18 sterlin/ton’a (2 misline) çıkarılan vergi ile, gaz üretimi arttı, kömür çakıldı.

Çin’de yeni rüzgar projeleri 6 bölgede yasaklandı. 6 bölgede rüzgar üretiminin şebekeye verilememe oranı (waste) Gansu 43%, Xinjiang 38%, Jilin 30%, İç Moğolistan 21%, Heilongjiang 19%. 2016’da 241 TWh rüzgar üretimi oldu. Bu da ülke elektrik üretiminin %4’ü. 50 milyar kWh rüzgar enerjisi ziyan oldu.

Bir arabayı otonom haline getirmek için harcanacak bedel. 250,000$. Bazıları 8-10,000$ diyor. Lazer sensör, LIDAR’lar üst model 85,000 $. 4 tane de küçük LIDAR için 8,000$ tanesi, toplam 32,000$. Radar 10,000$, kameralarda 6,000$. Tünele girince GPS çalışmayınca eylemsizlik sensörü 4,000$. Waymo LIDAR’a 7,500$ diyor, Tesla sadece radar 8,000$.

Petrol ve gaz sektöründe sibergüvenlik konularında diğer sektörlere göre daha geride olduğu detaylı incelenmiş. Bir çok petrol ve gaz tesisi hala Windows XP ve Ms-Dos gibi işletim sistemleri kullanıyor ve güncellerse üretim kaybı olur diye güncellemiyor. Exxon Mobil sibergüvenlik programı ile 64 milyon email, 139 milyon bağlantı her ay bloklamış

Termoiyonik enerji dönüştürücü ile ısıyı elektriğe daha verimli dönüştürmek mümkün. Metal yerine grafen(graphene) kullanarak 7 kat daha verimli sistemler elde edilmiş. 1000C’de %9.8 verimlilik. Dikkat edin, mekanik enerjiye dönüşüm yok

1917’de Lincoln Evening Journal’da “İleriye Bakmak” konulu bir makalede, 2017’de kimsenin kömüre ihtiyaç duymayacağı güneşten enerji elde edebileceği yazılmış

Pekin’de elektrikli taksilerde 90 mil diye başlayan menzil ilk yılda 60 mile, daha yaşlılarda 30 mile düşüyor. Soğuyunca şarj da düştüğü için (pillerin soğukta şarjı düşüyor), kışın arabanın içinde botla kazakla oturan taksiciler durumdan memnun değil. Taksiler devlet şirketi Beiqi – Beijing Automotive Group Co, fiyatları 35,000$, benzinli taksi 10,000$

Nymex petrolde alt direnç 48$, üst seviye de 58$

Grafik

İngiltere’nin kömür kullanımı (FT)

ABD’de İçişleri bakanlığına raporlanan sibergüvenlik olayların dağılımı

Pil Savaşları (FT)

Aşağıdaki yorum Sohbet Karbuz’un haftalık yorumudur:

2 Mart’ta; Israil, sessiz sedasız Ürdün’e Ocak ayindan beri doğalgaz ihrac ediyor seklindeki haberler oldukca yanki buldu. Ne yani, davul zurna mi calacaklardi? Neymis efendim, Ürdün ve Arap kamuoyundaki “İsrail ile iş yapma hassasiyeti” nedeniyle haberin yayilmamasi icin düşük profil izleniyormus. Gelismeleri gazeteler yerine kaynagindan takip edenler gaz sevkiyatinin 2016 sonunda baslamasi gerektigini coktan biliyordu. Haberler bir cok yanlis bilgi icerdiginden en azindan EAK okuyanlarini bilinclendirmek amaciyla bir kac cumle yazma ihtiyacini duydum.

Tamar sahasindan Urdun’de bulunan Arab Potash ve Jordan Bromine sirketlerine boru hattiyla gaz sevkiyati konusundaki anlasma 2014 yilinda imzalanmisti. (bu iki sirket bir cok haberde belirtildigi gibi Urdun’un devlet sirketi degil. Tembel gazetecilere sirketlerin web sitelerinde biraz gezinmeyi tavsiye ederim). 19 Subat 2014 tarihinde Tamar sahasi ortaklari ile Kayman Adalari’nda kayitli NBL Eastern Mediterranean Marketing Limited (Noble Enerji ye ait) sirketi arasinda Urdun’deki musterilere gaz ihracati konusunda bir anlasma yapilmisti. Anlasmadaki murekkep kurumadan NBL Eastern Mediterranean Marketing Limited ile Merkezleri Amman’da olan Arab Potash ve Jordan Bromine sirketlerine 15 yil sureyle toplamda 1.8 bcm gaz satimi konusunda anlasma yapildi. Yapilan anlasma sevkiyatin 2016 da baslamasini ongoruyordu. Al-ya da-ode sartiyla minimum miktar kisiti iceren anlasmanin toplam parasal degerinin 500 milyon dolar olacagi tahmin ediliyordu. Agirlikli olarak Brent fiyatina endekslenen gaz fiyati ayrica yaklasik 6.5 dolar/MMBtu taban fiyat kisitlamasi iceriyor. Dusmanimizdan gaz almayi icimize sindiremiyoruz diye haykiran Lubnan’li dostlarimizin LNG fiyatlarinin dusuk oldugu bir donemde niye pahali gaz aliyoruz diye bir soru sorduklarini henuz duymadim. Akaba’da bulunan LNG ithalat tesisiyle gaz ihtiyacini karsilayan Urdun, ithal edilen LNG nin bir kismini Misir’a gonderiyor.

Gaz ihracatinin gerceklestirildigi boru hatti (bildigim kadariyla 12”) gecen sene sonunda tamamlanmisti; hattin 15.5 km lik kismi Israil tarafinda, 20 km si ise Lubnan topraklarinda.

ABD benzin ve Almanya dizel talebi rekor kırdı. Cüneyt Kazokoglu uyardı. Petrolde gelecek eğrileri düzleştikçe stoklar eriyor. ESPO’yu Koreden depodan satan Abu Dhabi etkilerken, Vitol’de Güney Afrika depolarında Nijerya petrol satışına başladı. Nasıl küresel bir sistem. Oxcarre merkezinden Stranded Nations makalesi bakılması gerekenlerden. Clexit ne? ABD’nin Paris’ten çıkması – Climate Exit (NYT). Long tail solar, ABD’de küçük güneş sistem kurucularına verilen isim. Küçük ve çok anlamında. Energy Fuse’un Exxon haberinde aslında tüm büyüklerin yatırımları özetlenmiş. Bitcoin’e WSJ Altın 2.0 demiş. LNG şampiyonu olacak Avustralya’da ülkedekiler LNG’ye Japonya ve Kore’den daha yüksek bedel ödüyorlarmış. Oxford Energy’nin Petrol benchmark raporunu okudum ama özetleyemedim ama kısaca şu, Brent diye bir fiyat var ama altında çok farklı petroller oldu, iş karışıyor ama düzeltilebilir. Troll geçici çözüm

Bilgiler

Cüneyt Kazokoglu/FGE Energy Londra’dan iki önemli notu paylaştı. ABD benzin talebi 2007 zirvesini geçerek rekor kırdı. Cüneyt’in tahminlerine yakın olarak %1.6. 2017 beklentisi ise %0.5 artış. Diğer taraftan Alman karayolundaki dizel talebi de 2015’e göre %4.5 artmış. 700Bin v/g, Almanya’nın toplam gazyağı/dizel talebi 1 mv/g ile dünyada 4.

Gazprom 54 milyar $ piyasa değeri ile Uber’in altında. Avrupa pazarındaki payı %30’dan %34’e çıktı. 2016’da 179.3 milyar m3 gaz ile 2015’e göre Avrupa’ya satışlarını %12.5 arttırdı. Avrupa ekonomik olarak iyi durumda olduğundan ve gaz fiyatlarının da 12 yılın en düşük 167$/1000m3’e düşmesi ve hava durumu etkili. Yazı Gazprom’la ilgili karamsar.

Çin yerli üretimini 2020’ye %60 arttırarak 220 bcm’e çıkarmak istiyor. Aynı yılda tüketim hedefi de 350-380 bcm. Ruslara göre en muhafazakar senaryoda 2025 rakamı 300 bcm. Power of Siberia 38 bcm, Batı Sibirya 30 bcm, Rus uzakdoğusundan ise 8 bcm boru hattı gazı mümkün. “ 3yıl ağır çalış, 1000 yıl mutlu ol”, Çin sözü Ruslar’dan.

Bitcoin’e WSJ’deki günce bitcoin’e Altın 2.0 demiş. Dün itibari ile altın 2.0, altın 1.0’ı geçti. Biri metal biri sayılardan oluşan iki değer birimi. Bitcoin’de altın gibi para birimleri sallandığında değer kazanmıştı, yani hükümet politikalarına karşı bir hedge

Kullanılamayacak rezervler – ülkeler makalesi Oxcarre-Oxford üniversitesinden. Gaz’da en çok rezevleri ziyan olacaklar Orta Doğu, Eski Sovyetler, Orta ve Güney Asya. Petrol de Kanada, OECD Pasifik.Rezervlerin GSYİH’a oranında Türkmenistan, Irak ve bizim bölgeler. Makalenin mesajları sakat.

Avustralya’da sendika (AWU) biz niye ucuz gaz kullanamıyoruz diye isyan etmiş. Ülke engel olmadan sınırsız ihracat imkanı veriyor. Sendika ihracatçıların iç piyasaya daha gazla LNG vermesini istiyor. AWU : “rekor miktarda gaz üretirken en yüksek fiyatları ödüyoruz” demiş. Ülkede gaz Japonya, Kore ve Çin’den daha pahalı.

Rusya’nın ESPO harmanı petrol fiyatları dubai’ye karşı daha az premiumlu. Nedeni de şu: Kore Yeosu’daki depolardan Abu Dhabi National Oil Co, 2-4 mv hafif ekşi petrol satıyor. Alıcıların bir kısmı ESPO’dan Murban’a kaydı. Özellikle Nisan’dan itibaren. Ortalamada Mart’taki ESPO harman petrol 544,360 v/g’den Nisan’da 639,838 v/g’e çıkacak

Exxon Permian ve Bakken’dan 2025 gibi 750,000 v/g yani üretiminin 5’te 1’ini planlıyor. Fakat 2016’da yıllık üretiminin sadece %65’inin yerine yeni rezerv koyabildi.Büyük petrol şirketleri rezerv ikamesi için büyük ve maliyetli projeler yapmak zorunda ama ekonomisi gereği şeyl gibi daha güvenli, küçük ölçekli ve hızlı üretim veren kaynaklar da listede

Long tail solar ne demek? ABD’de ülke genelinde hizmet veren 1000lerce küçük güneş sistemleri kuranlara verilen isim. Bu uzun kuyruklar depolama işine de el atınca, sistemdeki beyin kim tartışması var. Evirici.

Clexit– Climate Exit: İklim değişikliği konuları Uluslar arası diplomasinin artık önemli bir kısmı mı oldu? Trump ekibi Paris anlaşmasından çekilmek konusunda birbirleriye tartışıyorlar. Baş danışman Bannon ile Dış işleri bakanı Tillerson ve Trump’un kızı anlaşamıyormuş. Haberlere göre bütçede EPA’ya %25 tırpan geliyor.

Vitol grup Güney Afrikadaki depolama terminallerinden 4 mv Nijerya ham petrolü satmayı teklif ediyor. Amrita Sen: “[gelecek} eğrisi düzleştikçe, stoklar erir, farklar/spreadler daralır, bu da stok kalmayan kadar devam eder.”

Grafik

2013 yılındaki bir makaleden ülkelerin karbon yoğunlukları (Oxcarre)

Kısaca eğer petrol ve gazı iklim politikalarından dolayı kullanılamaz hale gelebilecek en ülkeler (Oxcarre)

2017-2019 ABD’de devreye girecek yeni LNG sıvılaştırma kapasiteleri (EIA)

Petrol fiyatlarında volatilitenin düştüğü bir dönemdeyiz, yani 3 hafta petrol haberi oku, dön bak gene 55$/v’de. Artık OPEC, ABDli üreticiler ve jeopolitik tedirginlikleri izleyeceğiz. ABD benzin talebi tekrar zirve yapacak ama bu son mu olacak göreceğiz. Güneş enerjisi tavanlı Prius’lar. Nature Energy bu 2-3 gün Post-Lityum makaleleri herkese açmış, özetleri aşağıda. Grafikte post lityum pillerin kg başına watt-saatleri, özet de Oxford Energy’nin LNG arzını değerlendirdiği raporu var. Asya ve Avrupa birbirini nasıl etkiliyor, son 3 sayfası iyi. Tarihte mazut devri

Bilgiler

Üretim aşaması ve evlerdeki robotlar daha fazla sibersaldırılara maruz kalarak, çalışamaz veya kontrolden çıkar hale gelebilir. IOActive Labs, “robotlar her evde yer almaya başladıkça, onlara saldırma isteği de hızla artacak”

Nature Energy: Post lityum piller, yani lityum hava, lityum sülfür, lityum metak katı hal pilleri ile ilgili makaleler serbest erişimde.En iyi piller şu anda 300Wh/kg, ABD Enerji bakanlığı’nın 400Wh/kg 2017 hedefinin altında. Post lityum piller daha çok enerji yoğunluğu ve şarj ömrü demek.

Transatomic Power, nükleerde hocalardan uyarı aldı. Erimiş tuz reaktörleri ille geleneksel reaktörlere göre 1 ton uranyumdan 75 kat elektrik üretebilen teknoloji ile ilgili MIT’li hocalar hesaplarda ciddi hatalar var demiş. Yeni hesapta 2 misli daha fazla elektrik, %53 daha az atık.

Nature Energy: Pil gelişiminde katı hal geleceği, Lityum metal ile SSB (solid-state batteries)’in geleceği olabileceği vurgulanıyor. Enerji yoğunluğu, güç yoğunluğu, uzun dönem stabilite,güvenlik yönünden incelenmiş. Şu anda kWh maliyet 145$’da. Katı elektrolitler ikiye ayrılıyor: inorganik katılar ve organik katı polimerler.

Nature Energy: Lityum hava pillerindeki mekanizmaları anlamadaki gelişmeler. Teorik olarak Lityum hava (Li-air) en yüksek enerji yoğunluğuna sahip 3500Wh/kg. 500-1000Wh/kg bile 500 km menzil imkanı tanır. 20 yıl önce organik LED oyun değiştirici olarak tanımlandı, onun gibi Lityum hava büyük değişim tanımlansa da uzun süre gerekire gelmiş.

Nature Energy: Lityum sülfür pillerde, pozitif (katod) sülfür, negatif(anod) lityum.

ExxonMobil 2020’ye kadar her yıl 25 milyar $ yatırım yapacak. 2016’da 19.3 milyar $’dı. 2011-2014 arası ise 30 milyar$ üzeriydi. 2007’de Exxon 2011’de 5mv/g üretim hedeflemişti. 4.7 mv/g tutturdu. Fakat o zamandan beri üretim düşüyor. Son iki yıldır 4.2 mv/g. Exxon bu sene yatırımlarının 3’te 1’ini şeyl’e ayırdı. Bu 1/2ye çıkacak

ABD benzin talebi WoodMackenzie’ye göre seneye zirveyi görebilir. Geçen sene 9.326 mv/g dü. 2021’e küresel benzin talebi de 25.89 mv/g. 2025’e küresel binek vasıta 20% artarak 1.32 milyar olacak. Şimdilik 1 mv/g petrol talep artışları görsekte 2020’lerde bu 500binv/g’lere düşecek.

Toyota Prius’un yeni modelinde Panasonic imzalı bir güneş enerjili tavan var. Günde açıkta bırakılırsa 5.5 km menzil ekliyor. 180 watt. Matematik de 21 kWh = 100 km. Panasonic Tesla’yla da ortak. Tesla’da da opsiyonel güneş tavan olabilir.

Güney Afrika’nın fosil yakıtlardan yana şansı yüksek, elektriğinin %85’i kömürden. EIA ülkede 11 trilyon m3 şeyl gaz var diyor. Güney Afrika da sene ortasında kanunu değiştirerek açık deniz petrol yataklarında şansını deneyecek ve şansı yüksek.

Haftaya Trump federal alanlarda kömür kiralama yasaklarını kaldıracak.

Suudi Arabistan’ın Asya’da 5 yatırımı: 2.Malezya’da 7 milyar$ rafineri. 3.Endonezya Java’da Cilacap rafinerisi, %45 pay, 4. SABIC (Saudi Basic Industries) Çin’de Ningxia Hui bölgesinde kömürden kimyasal tesisi (3-4 milyar $)

Grafik

Lityum ve diğer pillerde kg başına Watt, enerji spesifikasyonu (Nature Energy). Açık mavi aralığı gösteriyor.

Rapor Özetleri

The Forthcoming LNG Supply Wave: “A case of Crying Wolf”?, Howard Rogers, Oxford Energy Institute

https://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2017/02/The-Forthcoming-LNG-Supply-Wave-OIES-Energy-Insight.pdf

Rapor kolay okunabilir. Kısa bir ezop hikayesi ile başlıyor. Bizde yalancı çoban diye biliniyor bizde. Çoban sürüme kurt saldırdı diyor köylüler yardıma geliyor, şaka olduğunu anlayınca geri gidiyor, sonra gerçekten kurt saldırıyor ama çoban kimseyi inandıramıyor.

Raporun ana mesajı, “LNG fazlası var” diye bağıran çobana şimdi inanmayan olsa da, aslında doğruyu söylediği bir zaman olacak, yakında.

Ama bu LNG fazlasında Avrupa’nın şansını Asya’nın talebi belirleyecek

2008-2012 arasıda LNG sıvılaştırma kapasitesi hızla artmıştı. (115 bcm/yıl kapasite). Fakat tahminler genelde tutmuyor, projeler daha geç devreye girebiliyor. Sebepleri:

Projeler FID’den tamamlamaya 5 yıl sürüyor

Kabul süreçleri: LNG tesislerinin kabulü uzun sürebiliyor. Mesela %90 kapasiteye ulaşması 9 ayı bulabilir

Besleme gazı problemleri: Üretilen gazda yaşanan sorunlar tesisin işletmesini etkiliyor

2014-2015’te LNG arzı çok değişmedi. 2016’da %6 arttı(19 bcma). Talepte ise Asya 17bcma, Ortadoğu 10 bcma, Güney Amerika talebi de -5 bcma. 2016’da Avrupaya kalan LNG 50 bcma’ydı. Soğuk havadan dolayı Avrupa talebi 2016’da %4.3 arttı.

LNG arzında, Avustralyadaki Gorgon 1 ve 2 nolu trenler gecikti, Angola çalışmadı, Mısır 2016 sonunda LNG kargosu ihraç etti. Yemen kapalıydı, Cezayir de dalgalı.

Trinidad&Tobago, Malezya ve Endonezya LNGlerinde ise eski tesis ve yaşlanan sahalardan dolayı uzun dönemli düşüş bekleniyor.

Önümüzde ise Avustralya projelerinin 2019 gibi kabul sorunlarını aşacağı öngörülüyor.

2016/2017 döneminde soğuk havadan dolayı sıkışık bir LNG piyasası geçiş görüldü. 2017de ise Çin’deki artışın hava durumu kaynaklı mı yoksa yeni bir trend mi olduğu test edilmiş olacak. Asya’nın LNG gelişimlerini anlamak Avrupa’ya LNG’nin etkisini anlamakta anahtar role sahip. Avrupa son talep piyasası (last resot) gibi. Rusyanın ise minimum 150 bcma boru hattı gaz ihracatını savunduğu kabul edilebilir.

Asya’da düşük LNG talebi olursa, Avrupa ‘nın bu LNG’yi eritmesi 3 yolla olacak:

Kömür’den gaza geçiş

Asyadaki sanayinin LNG talebi

Fiyat farkı (Henry hub-Avrupa) azalmasından dolayı ABD LNG’si de azalır

Asya’da yüksek talep olursa Rusya boru hattı ihracatı 150bcma’nın üzerine çıkar ve 2019-2020’ye kadar orada kalır. Bu yüksek talep sebepleri:

Politik olarak Çin ve Hindistan’da kömürden gaza geçiş, (hava kirliliği vs)

Japonya’da nükleerlerin yavaş başlaması

Tayvan’da nükleerlerin devreden çıkması ve hızlı talep artışı

Bölgedeki gaz üretiminin daha hızlı azalması ve Pakistan, Tayland,Bangladeş, Malezya, Endonezya ve Vietnam’dan artan LNG ithalatları

Buna karşılık ise

Hızlanan kabul süreçleri ile daha hızlı devreye giren tesisler

Yüzer sıvılaştırma gemi projelerinin tamamlanması

Mısır Zohr sahasının geliştirilmesinin tamamlanması, Mısır’ın LNG talebini değiştirir

Tarih

Milliyet, Reklam – Mazut Devri başlamıştır, Ağustos 1961