Month: March 2017

Serkan Şahin EIA petrol stok rakamlarını değerlendiriyor. İnce bir tüyo da veriyor, petrollerin cinslerinin takibinin de önemi. OPEC’e ilişkin RBC’nin bu yayını güzel ve kısa. Küresel kablosuz güç piyasası 2022’ye %23 büyür denmiş. Petrol fiyatları bugün gene düşüşteydi, ama bankalar şöyle bir pozisyonda, 2017 ikinci yarıda talep gelmeye başlayınca – Serkan’ın da analizinde var, sanki geliyor- fiyat zayıflaması sınırlı kalır. Ortadoğu’nun LNG talebi de hızla artıyor. Londra’da elektrikli taksi üretimi başlıyor-2019. Hastanelerde Microgrid projeleri. Kömür projelerinde hızla düşüş var.

Analiz – Serkan Şahin

“ABD’de stratejik rezervlerden satis devam ediyor. Stratejik rezervler Haziran 2015’den beri en dusuk seviyesinde, 693.38 milyon varilde. Bu ayrica 2014-2015 doneminde gordugumuz 690 milyon varillik reserve donus sinyali gibi. Ancak Cushing stoklari tarihi zirveye cok yakin. 15 Mayis 2016 haftasinda gordugu 68.27 milyon varillik zirveden sonraki en yuksek ikinci seviyesinde. PADD 3 stoklari da hala cok yuksek ancak bence momentumunda dusus baslamis. Mevsimsel talep bunu guclendirir. Uretim daha cok kondensat ile beslendigi icin depodaki petrolun daha da inceldigini tahmin ediyorum. ABD rafinerilerinin artan gasoline ve dizel uretimine paralel gibi gorunse de yield kalitesi icin hala agir petrol karisimina ihtiyac duyacaklardir ve depodaki petrol ne kadar incelirse bu talep o kadar artar ki bu da ya Kanada petrolunde maliyet ya da Venezuela petrolunde fiyat artisi olarak geri doner.”

Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Bilgiler

Paralı bir rapor ama özeti de ilginç. Küresel kablosuz güç iletim piyasası 2022’de 11.27 milyar $’a ulaşabilir. CAGR-toplam büyümesi %23.15. En çok Avrupa da büyüme var. İki teknoloji incelenmiş, Endüktif ve Manyetik Rezonans iki teknoloji. En çok Manyetik Rezons büyüyecek. Wireless Power Consortium’u takip

ABD’nin OPEC’ten alımı Ocak’a göre %13 düştü. Fakat Ocak son 3.5 yılın en yükseğiydi. EIA stokları 532 milyon varile yükseldi. Toplamda bu sene başından beri stoklar 54 mv yükseldi. Venezuella da ise, ClipperData’ya göre ABD’den hafif petrol alımları durursa, paranın bittiğinin resmidir.

Goldman Sachs’daki emtia analistleri önümüzdeki iki yıl arz fazlası görüyor. “Uzun gecikmeli projeler ve kısa dönem canlanmalar – ABD şeyli ile- 2018-2019’da materyal bir arz fazlası sebebi. OPEC kararlılığın yararı ve uzun dönemli kayıplar arasında bir denge arayacak.”

Londra Taxi şirketi 300 milyon pound’a elektrikli siyah -geleneksel- taksi fabrikası açacak. Şirketi Çinli Zhejiang Geely almıştı. 2019’da 5000 taksi üretimi planlıyor.

New Jersey’de 4 hastane (1i finansmanı kapattı) microgrid yapıya geçiyor. Adalanabilen CHP (birleşik ısı- güç) sistemleri kuracaklar. Bir hastane 7.4 milyon $ proje için, 4.4 hibe, 3 düşük faiz kredi, kamusal elektrik şirketi PSE&G’de 1 milyon $ verimlilik desteği veriyor. 2MW’lık CHP kuracak hepsi, selden dolayı en alt katta olmayacak

Exxon’a iklim değişikliği sebebiyle dava açan gençler, Exxon üst yöneticilerinin başka isimli emailler kullandığını da ortaya çıkarmış. Bu alias emailler ile hükümet ile mailleştikleri, hatta Rex Tillerson’un wayne.tracker emailini kullandığı iddiası basına sızmış. Exxon karbon vergisinden yana, çünkü bu tip davaların geleceğinden endişeli

Ocak 2017’den önce 1090 GW planlanan kömür kapasitesi, Ocak 2017 sonrası 570 GW’a düşmüş. Çin 100 yeni kömür santral projesini durdurmuştu. İnşaata başlayan yeni kapasite 2016’da yıldan yıla %62 düştü. Avrupa ve ABD’de 64 GW kömür kapasitesi emekliye ayrıldı.

Açık Makale: Avrupa Kuzey denizi açık deniz şebeke için iletim genişlemesi simulasyonuna göre bölgede HVDC inovasyonu çok önemli ve önden alınan kararlar sonraki yararları sınırlıyor “path dependence”

Uganda 10.3 milyar $ dış borcu var, IMF dış kredi “unworkable”-zor diyor. Ama petrol zengini bölgelerine 600 km yol yapmak için Çinden 500 milyon $ borç istiyor. Uganda 2020’de petrol üretimi hedeflyor.

Ortadoğuda da çok LNG talebi var ve gelmeye devam ediyor. Platts’a göre, LNG ithalatında Ortadoğunun küresel payı 2014’te %2’den 2016’da %8’e çıkmış. Mısır’da LNG’nin ithalattaki payı %35. Bölgeye gelen LNG’nin 3’te 1. Kuveyt, Ürdün, Pakistan, BAE de listede.

World Economic Forum Küresel Enerji Mimarisi raporu yayınlandı. Dünya Bankası’nın yeni açtığı Energy Data’sında da güzel Afrika verileri var.

Grafik
Dünyada kömür projelerinin gelişimi (Guardian)

 

Bugün Cüney Kazokoglu’nun FT’deki makalesinin ardından kendisine sorduğum sorulara cevabı aşağıda. Mevcut düşüncem, elektrikli arabalar hızlı bir “oyun değiştirici” olmasa da, OECD’deki talebe etkisine dikkat gerekir. Cüneyt çok daha sayısal ve analitik bir noktadan herkesin okuması gereken bir analizini benle paylaştı. Ayrıca Hasret Şahin’in gönderdiği makale özeti ve çevre kısmını da ekledim. Enerji güvenliği makalesi özeti net, ayrıca makaleyi açık erişime de açmışlar. Çin Myanmar boru hattı haberi önemli. Ayrıca hedge fonların pozisyon değiştirmesi. IEEFA’nın japonya raporu da gayet güzel. Hindistan petrolü Karadenizden getirse Oman’dan ucuza mal oluyor(herşey dahil). Tarih’te Rockefeller haberi. Cüneyt’e de Hasret’e de teşekkürler

Yorum – Cuneyt Kazokoglu

Bugün FT’de çıkan makalesinin ardından Cüneyt Kazokoglu (c.kazokoglu@fgenergy.com) ‘a sorduğum sorulara verdiği cevapları yayınlamama izin verdi. Yorumu aşağıda:

“Bizim bu makaleye vesile olan 2040’a yonelik raporumuzda 2040’da hafif arac filosunun %10’u elektrikli, %20’si hybrid. %65 civari benzin, %5 civari da diger yakitlar.
FT 600 kelime siniri koydugu icin fazla acamadim, burada bir iki konuya daha degineyim size:
Ornegin makalede hic gecmeyen lithium konusu var. Bugun dunyada li-ion aku uretimi 42 GWh esdegeri kadar, bunun dortte biri (~10 Gwh) kadari arabalar icin. Eger 60 kWh’lik 10 milyon araba koyarsaniz yola, 600 Gwh’lik aku uretmeniz lazim. Bu aku nerede, ne zaman, nasil uretilecek?
Bu konuyu cok baside, tek faktore indirgiyorlar. Oysa ki en az 4 faktor var: hukumetlerin subvansiyonlar nedeniyle kaybedecegi vergiler, aku teknolojisi (ki bir suru alt unsuru var: fiyati, enerji kapasitesi, uretimi, sarj suresi), arabalarin uretim kapasitesi, altyapi (dolum istasyonlari), insanlarin elektrikli arabalari kabulu vs. vs.
Ben uzun vadede elektrifikasyonun butun bu faktorlerin bir araya gelmesi ile mumkun olacagini dusunuyorum. Bu helvanin da pismesi bayagi surecek. Bu esnada buyuyen orta siniflar Asya’da araba sahibi olmak isteyecekler. Yaptigimiz hesaplara gore Cin’deki otomobil sahipligi Japonya’nin 2. Cihan harbi sonrasi izledigi yolu izlerse cok daha yuksek elektrikli araba rakamlarina ragmen milyonlarca varil/gun daha fazla benzin talebi yaratacak.
Bu konuda, ne kadar cok analiz yaparsaniz o kadar farkli ihtimal beliriyor. Dolayisiyla “peak demand” evet (2015’te FT’de yayinlanmis bir makale vardi gene bizim rakamlarimizla) ama sanki cok yakin degil gibi.

Bilgiler

Cüneyt Kazokoglu’nun FT’de çıkan yorumunda elektrikli araba geleceğinde 2040 yılındaki 1.8 milyar küresel araba stoğunun %10 elektrik %20 hibrit olacağı, sübvansiyonlar olmayınca Danimarka’daki gibi satışların bir anda %80 düştüğü, elektrikli araba üretim kapasitelerinin de düşük olduğu, satış paylarının da zayıf olduğu analitik anlatılmış

Chevron istediği fiyatı göremeyince Çin’deki açık deniz sahaların satışını durdurdu. 1 milyar $’a CNOOC’nin işlettiği Bohai körfezi varlıklarında bu fiyatı göremedi. Chevron, San Ramon California merkezli ve bu sene 10 milyar $ varlık satışı hedefliyor. Jeotermal varlıkları bile var. Büyükler dışarıdaki varlıklarından çıkarak “evde” varlık artışına gidiyor.

Koruma fonları(hedge)’le 1 milyar varillik spekülatif petrol pozisyonlarından rekor hızda çıkıyorlar. Son haftalarda ne uzun pozisyonlar 153 mv düştü. Bir haftadaki en büyük satış oldu ve neredeyse 2 günlük dünya talebine denk. Hala 820 mv pozisyon var. JP’nin 2017 fiyat tahmini 55.75$’a düştü. OPEC’in en iyi işi, konuşmamak olur diyenlerde var.

Chevron batı Avustralya’daki LNG projelerindeki yeni girişimlere son dedi. 88 milyar $ harcadığı yatırımların önce geri dönüşünü görecek. Gorgon’da 3 katar 54 milyar $’a mal oldu, 4.sü zor. Wheatstone 34 milyar$, ilk katar 2017 ortasından. Avustralya’daki LNG projelerinin toplam değeri 91 milyar$.

Mısırda, Egyptian General Petroleum Corp (EGPC)’nin başkanı Tarek Al-Hadidi yerine EGAS(Egyptian Natural Gas Holding)’in eski başkan yard Abed Ezz el-Regal geldi. Agiba Petroleum’un eski başkanı Osama el-Bakly’de EGAS’ın başkanı Mohamed Al-Masry’nin yerine geldi. Interfax:Petrol Bakanı Tarek el-Molla’nın isteği tek adamlık oluşmasın.

Kömür karşıtı raporları ile dikkat çeken IEEFA’dan, 2030’da Japonya’da güneş PV bugünki %4’ten %12’ye çıkabilir. 10 GW açık deniz rüzgar olabilir. Elektriğin %35’ini yenilenebilirden sağlayabilir. 40 GW nükleer güç eski gücüne kavuşamayabilir. Yeni yapacağı 45 yeni kömür santrali yapılamayabilir.

Bolivya’daki 20014 eylülde devreye giren Cobija güneş santrali 5 MW kapasiteye sahip, ama 2.2 MW’da lityum pil eklenmiş. Proje 11.3 milyon $’a mal olmuş, 6 milyon $’ı da Danimarka fonundan gelmiş. Bolivya’da elektrik üretimi 9 Twh, 2015’te %57si doğalgaz.

Myanmar-Çin boru hattı, 770 km, 1.5 milyar$’a mal olacak, Bengal körfezinden 400,000 v/g’a kadar petrolü Yunnan’daki 260,000v/g kapasiteli rafineriye gönderecek. Tarifeler, vergiler, liman bedelleri çözülmüş. İnşaat tamamlanmak üzere. Doğalgaz boru hattı da sırada, ama proje ekonomik mi şüpheler var.

Hindistan’a Karadeniz Novorossisk’ten ihrac edilen Ural ham petrolleri daha cazip gelmiş. Ortadoğu ekşi yerine Ural’lara yönelen en büyük iki rafinericisi Reliance ve Indial Oil Corp. Reliance Jamnagar’da dünyanın en büyük rafinerisini işletiyor, IOC’de 11 rafineri sahibi. 1.5-2$/v daha ucuza geliyor Karadeniz. Petrol olarak 4$/v ucuz

Rapor https://eetd.lbl.gov/sites/all/files/lbnl-1007226.pdf

Çevre

Çöpten sanat eseri kavramı Asya ülkelerinde gittikçe değer kazanmaya başlıyor. Atılan 1000 adet kapının, geri dönüşüm ile binalara entegrasyonu sonucunda sanat eseri olması Asya’da 2011 yılından itibaren geri dönüşüm sektöründe büyük etki yarattı (bknz: Choi Jeong-Hwa;1000 Recycled Doors Transform the Facade of a 10-Story Building in Seoul). Birçok girişimci ve mühendis, bina yapımında çöpten geri dönüştürülebilen maddeleri tercih etmeye başlamış. Bunun en ilginç örneklerinden biri de EcoARK Pavilion Taipei (Tayvan). Kültürel alışkanlıklarında çay, kola, bitkisel çay vb. gibi ürünleri plastik şişelerde tüketmeye başlayan yerel halkın sorunu ortaya çıkarmış bu çözümü. Toplanan atık plastik şişelerin artık bertaraf edilemeyecek duruma gelmesi ve yerel otoritelerin çözüm üretememesi sonucunda sektörde yeni olan birkaç mühendis, aldıkları ilk işte maliyeti azaltma yönünde bu atık şişeleri kullanmayı düşünmüşler. Birkaç deneme ve geri dönüşüm prosesini değiştirmeleri sonucunda POLLI- Bricks ortaya çıkmış. Söz konusu binanın ses geçirmez olması bir yana, depremlere ve fırtınalara karşı dayanıklı olacak şekilde dizaynı yapılmış. Bina yapımında 1,5 milyon tane plastik şişe kullanıldığı belirtiliyor. İleriki 5 yıl içerisinde, çevre teknolojileri alanında Asya şirketlerinin, Avrupa kökenli şirketlere göre küresel pazar büyümesindeki artışın daha hızlı olması bekleniyor.

Grafik

Projelerin başlangıcından devreye girmesine kadar geçen süre – Goldman Sachs

Son 1 senede petrol fiyat dalgalanması (FT)

Küresel araba stoğunun gelişimi (2010-2040) – FGE Enerji

Makale Özeti

Hasret Şahin “The concept of energy security: Beyond the Four As” makalesinin özetini paylaşıyor

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301421514004960

Aleh Cherp ve Jessica Jewell’in enerji güvenliği konusunda yaptıkları araştırmalara bakıldığında, Daniel Yergin ve Dieter Helm gibi bilenen ünlü uzmanların enerji güvenliği tanımlarında yer alan eksiklikleri yakaladığını görüyoruz. Daha doğrusu, bilinen genel tanımın sadece şekilsel değil aynı zamanda mantık çerçevesinin tamamen değiştiğini. Daniel Yergin gibi stratejik alanda çalışan uzmanların daha çok doğalgaz ve petrol piyasası baz alarak tahminler ve planlamalar yapıyorlar. Aleh Cherp ve Jessica Jewell ise enerji güvenliği konusuna geleneksel yaklaşımı bir kenara bırakarak, daha farklı bir yaklaşım sergilemişler. Enerji güvenliğini, düşük kırılganlığa sahip canlı enerji sistemleri (low vulnerability of vital energy systems) olarak tanımlıyorlar. Çalışma 3 temel soru üzerine kurulmuş ve 4A ilkesine dayandırılmış. 3 temel soru ise: Kimin için güvenlik? Hangi değerler için güvenlik? Hangi tehditlere karşı güvenlik? olarak sınıflandırılmış. 4A prensibinin yaygın olmadığı düşünülse de sürdürülebilir enerji tanımında karşımıza çıkan kriterler olduğunu apaçık ortada. Bunlar: Mevcudiyet (availability), erişilebilirlik (accessibility), karşılanabilirlik (affordability), kabul edilebilirlik (acceptability). Bu kavramlara, son zamanlarda Asya bölgesinde yaşanan hızlı ekonomik büyüme ile gelen çevresel sorunların yan etkilerinin sonucunda bir kavram daha eklenmek üzere. Bu kavram ise “sağlık”.

Tarih

9 Şubat 1984 – David Rockefeller, Chase Manhattan Bank’ın İstanbul şubesini açacak (Milliyet)

Goodenough’un yarı iletken pil konusu gerçek mi değil mi, tartışmalar başladı. Gerçekse büyük başarı. Vitol ve diğer petrol ticaretindeki büyük yatırımcılar perakendeye de giriyor. Petrol fiyatlarında JPMorgan’da düşer ama sonra çıkar yorumu yapmış. Microgridlerin gerçekten fayda maliyetini sorgulayan yazı da ilginç.

Bilgiler

Lityum pillerin babası John Goodenough’ın makalesindeki pil gerçek mi? Bu pilde elektrolit cam, yani pil gene lityum vs ama katı hal pili. Eleştiriler ağır. Pil de net kimyasal dönüşüm yok deniyor. Pil mevcut pillerin 10 ila 30 misli (8500 watt/kg) enerji yoğunluğuna sahip. “Araya oksijen kaçmıştır, lityum hava pili yapmışsınız” diyenleri de reddetmişler.

Petrol fiyatları düşerken, JPMorgan Chase Cuma geç saatteki notunda “fon yöneticilerinin .. oldukça yüksek seviyede pozisyonlarını likitleştirdiklerini söyledi. Ama gelecek çeyrekte de petrol piyasası sıkılaşabileceğinden bu zayıf seviyeler alım fırsatı olabilir demiş.

Vitol, 6mv/g, petrol taciri PO’yu aldı. Trafigura’da Hindistan petrol üreticisi Essar Oil’de 24% hisse aldı, Glencore da 200milyon$’lık bir petrol perakende işine de ortak giriyor. Craig Pirrong’a göre bu büyük tacirler petrol üreticilerine göre daha ucuza hizmet verebilir. Vitol Avustralya’daki Shell istasyonlarını da almıştı. Varo, Vitol Avrupa istasyon ismi

ABD bastırınca ”İklim değişikliği” G20 finans bakanları toplantısından çıkarıldı. Almanya’da yapılan toplantıda “verimsiz fosil yakıt sübvansiyonları” geçti. Şunu düşünün bugün G20, yarın Trump yönetiminin adam atayacağı tüm uluslar arası kurumlar….

Dağıtık üretim 101, okuma listesi(daha önce vermiştim)

Mikrogridler bir işe yaramaz, askeri tesislerde de çok pahalı geliyor.7 MW’ı 20 milyon $’a geldi. Kaldı ki en önemli microgrid projelerinden biri olan University of California microgrid’i Güneybatı elektrik kesintisinin yaşandığı 2011’de devre dışı kaldı

Suudi Arabistan Mısır’a 17 ve 18 martta iki dizel kargosu gönderdi. Ocakta bir Mısır mahkemesi Kızıl denizdeki adaların Suudilere verilmesini reddetmişti.

Pekindeki en büyük son kömür santrali Huaneng Beijing Termal santrali de kapandı. Artık şehrin elektriği doğalgazdan (haber öyle diyor).

Yale Books Blog’da Dieter Helm’ın son kitabından bölüm “fosil yakıtların ölümcül tehdidi sayısallaşma”

Güney Kore’de petrol ürünleri talebinin 2017’de %2.2 büyümesi bekleniyor. Geçen sene %7.6’ydı. Geçen sene tüketimi 2.52 mv/g’dü.2017’de nafta talebi 439.3 mv olacak. LNG talebi de %12 düşer.

Aşağıdaki Serkan Şahin’in hafta başı yorumudur:

” ABD kule sayilarinin yine yanlis yorumlanmasi uzerine yazmak istedim tekrar. Nedendir bilemiyorum ama ayni yanlis surekli tekrarlaniyor. ABD’deki tanim ve metodoloji farklarini cok dikkatli anlamak lazim. ABD’deki petrol kulelerinin petrol uretimi ile dogrudan bagi 2016 ortasindan beri kesilmis durumda. Petrol ekonomisi hala petrol uretimini kurtarabilecek durumda degil. Ancak Guney Teksas gibi bolgelerdeki gaz talebi ve artan gaz ihracati, gaz-petrol orani yuksek noktalardaki petrol uretim bolgelerindeki sondaj aktivitelerini tetikliyor. Burada onemli etken gaz uretimi ve gazin ekonomisi. Teksas Permian yatay petrol sondaj kule sayisi son yedi haftadir cok az degisti ve burada ciddi bir toparlanma gormeden petrol uretiminde hevesli olmak icin bir neden yok. Ayrica kuyu tamamlama kapasitesindeki sorunlar da devam ediyor. Bu sorun da maliyet artirmadan cozulemez ki ABD ankonvansiyonel petrol icin basabas fiyatlarda daha yuksek seviyeler demek. En onemli husus ise; basabas fiyatlar spot fiyata degil tum operasyonel dongunun ortalamasina bakar. Bunun icin ise fiyat egrisi hala guven vermiyor.”

Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Bu hafta LNG ile ilgili okunması gereken tek doküman Sohbet Karbuz’un tavsiye ettiği gibi IEEJ’nin Şubat 2017 özeti. Madencilikte ilginç gelişmeler oluyor. Glencore tek başına üretimi düşürerek çinko fiyatlarını %7 oynatmış. Havadan CO2 yakalayarak seralara veren ilk ticari tesis. Cargil de petrol ticaret(trade)’den çıkıyor, ama gaz ve elektrik aynen devam. “Net Metering” yerine ne gelir derken, Utility of the Future raporunda anlatılan şekilde New York komisyonu “değer katmanı” yöntemine geçiyor. Emisyonlar yükselmiyor, ama çok değişim oldu. IEA ve EIA verilerinde tartışmalar hep oluyor. Bu seferki IEA’in Ocak rakamlarını sene sonunda hep yukarı revize ettiği yönünde. Bilinçli ise stratejik bir karar, modelleme hatası ile 7 yıldır devam ediyorsa ne denir? Tarih kısmında da 1970’den Karadenizde petrol kısmı var.

Bilgiler

Küresel emisyonlar 3. Sene arka arkaya aynı seviyede devam ediyor. Ekonomik büyümenin %3’ler seviyesinde olduğu bir dönemde emisyonların düşmesi, gazın kömürün yerine geçmesi ve yenilenebilirlerin daha erişilebilir olmasından. ABD’de %3, Çin’de %1 düşüş oldu. Çin ve brezilyadaki büyük hidrolar da etkiliymiş.

Son yedi yılda IEA’in yıllık petrol talebi ortalama 880,000 v/g yukarı revize edilmiş. Yani şöyle : sene başında açıklanan rakam ile sene sonunda açıklanan rapor arasında sürekli bir yukarı revize var. Her konuya yeni giren gibi soralım : “veriler ne kadar sağlıklı”

Eğer ABD’de petrole %20 sınır vergisi(DBTBA) uygulanırsa, yerel fiyatlar %25 artar. Bu da benzin fiyatlarını 30 cent arttırır. Hanehalklarına yılda 341 $’a mal olur. ABD’li şirketler yılda 20 milyar $ (E&P) kazanır. Üretim 1.5mv/g artar.

Suudi Arabistan, gerekirse üretim kesintisi uzatılabilir dedi. 25 Mayısta belli olacak. Şubat’ta OPEC üretimi referans seviyenin 1.3 mv/g daha azdı. Rusya ise kesintiler ile ilgili konuşmak için erken dedi.

BP’nin sahip olduğu Forties Boru hattını (FPS) İngiliz sanayici Jim Ratcliffe almayı planlıyor. Boru hattı şu anda 450,000 v/g petrol taşıyor, İngiltere üretiminin %40’ı. Ratcliffe Dr. No olarak biliniyor, sendikalarla mücadelesinden dolayı. İngiltere’nin JR’ı.

Avustralyalı yatırım grubu Cargil’in petrol bölümünü satın alacak. Haberdeki detay şu, Cargill petrolden çıksa da gaz ve elektrikte kalıyor. Bu çıkış haberlerinde bu nüansa önemli..

Dünyada kimse Glencore’dan daha fazla çinko çıkarmamakta. Glencore dünya çinko üretiminin %4’ünü kapatacağını duyurunca fiyatlar %7 arttı. Çinko çelik galvanizlemesinde kullanılıyor. Çinko’da küresel madencilikte %8 Glencore, %6 Teck Resources, %4 Vedanta Resources. Kısaca Çinko’nun Suudi Arabistan’ı, üretse de stoktan satmayarak yükseltiyor

31 Mayıs’ta İsviçre’de dünyanın ilk ticari DAC(Direct Air Capture) tesisi açılacak. Açık havadan senede 900 ton CO2 yakalayarak yakındaki seralarda sebzelerin büyümesini %20 aerttıracak. Proçe 3.2-4.3 milyon $.

Ocak 2017’de Japonya’nın LNG ithalatı yıldan yıla %15 artarak 8.3 mton oldu. ABD’den ortalama 12.44 $/mmbtu karaya çıkarma(landing) ile 3 kargo almış. Ortalama da ise Ocak’ta 7.44 $/mmbtu ödemiş. Çin’in ithalatı ise y-y’a %40 artarak 3.44 mton olmuş. Çin’in gaz üretimi ise 2016’daki 137 bcm’den 170 bcm’e çıkacak.

New York Kamu Hizmetleri komisyonu, Net metering yerine dağıtık üretimler için Value stack (değer katmanı tazmini) yöntemine geçiyor. Bu katmanlar, saatlık enerji değeri, kapasite değeri, çevresek değer, talep düşümü ve bölgesel sistem rahatlama değerinden oluşuyor.

Anglo American 100 yıllık bir şirket. Şirketin hisselerinin %13’ünü Anil Agarwal 2.4 milyar$’a (Hinidstanlı maden zengini) almaya çalışıyor. Agarwal’ın Volcan ve Vedanta şirketleri de var. Vedanta’da ise eski Anglo CEO’su Cynthia Carroll çalışıyor.

Grafik

Dünyada LNG fiyatları (Argus) – Asya fiyatları IEEJ ile çelişiyor.

Suudi Arabistan’ın stokları(JRJ_ALHAJRI)

Küresel petrol talebi genelde hep yukarı revize ediliyor (WSJ $$)- en alttaki link

Seçilmiş emtia fiyat ve endeksi 2016 başından beri ne kadar arttı (WSJ)

Tarih

Türkiye ile Rusya petrol için mücadele ediyor (Milliyet – 24 Ocak 1970 – sayfa 4)

 

ABD’de bütçe kesintileri belli oldu. Arpa-e gidiyor, EPA’nın bütçesinin çoğu gitti. Enerji Bakanlığı %6 kesinti görüyor. IMO kararı herkesi etkiliyor. Kükürt oranının düşürülmesi denizcilik yakıtlarının geleceği ile ilgili bir çok tartışmayı getiriyor. Bir dönüşümde yıkım da olur. ABD’de batan pil ve depolama ile güneş hizmeti veren iki şirket. Stok değişimleri nasıl okunmalı, öğretici bir yazı. Çin’in tüm taksileri elektrik veya gazlı hale getirme fikri var. Şehir içi taksilerde temiz yakıtlar yeni trend olabilir. Alternatif yakıt dönüşümleri taksi ve filolarla başlamasının örnekleri çok.

Bilgiler

İspanyol şirketi Gas Natural’in %85 hissesinn olduğu Kolombiyadaki kamusal Electricaribe’ye Colombiya hükümeti “enerji hizmetlerini kalite ve devamlılıkla sürdüremediği” için hisselerine el koydu. Electricaribe “kronik kayıp-kaçak ve ödemme sorunlarından dolayı 1.3 milyar€ ,2016’da 200milyon €” kaybetmiş.

Total, Kongo Cumhuriyetinin 75 km açığındaki Moho Nord’da üretime başladı. Üretim kapasitesi 100,000 v/g. Açık ve derin deniz projesi. %53 Total, %31.5 Chevron. 34 kuyudan üretim yapılıyor. Total ilk defa yüzen bir ünite (Likouf) ile üretim yapacak, üzerinde petrolü işleyerek sahildeki Djeno noktasına boru hattıyla gönderecek.

Trump’un özel danışmanı Icahn’ın CVR Energy şirketi, seçimden beri %58 değer kazandı. Icahn ayrıca EPA başkanı Scott Pruitt’i başkandan sonra mülakata almış. Konu karışık ama Icahn’ın rafinerileri var, ve rafinerilerin ethanol harmanlama sorumluluğunun alınmasını istiyor. Beyaz Saray’da bunu planlıyor sızıntısı var.

New York Power Authority(NYPA), dronelarla testlere devam ediyor. Dronlarda infrared kameralar vs. var. Dronelar hattaki manyetik alanlardan etkilenmiyormuş ilk bulgulara göre. İletim hatları, barajlarda dronelar hizmet kiralama şeklinde kullanılıyor. Ama önce test.

ABD’de Ocak 2011’den beri 600,000 elektrikli araç satılmış. 30 şehir 10 milyar$lık 114,000 araç/vasıta daha alacak gibi. 2017’nin ilk iki ayında ABD’de elektrikli araba satışları 2016’nın gözle görülür şekilde yukarıda.

IMO(Uluslararsı denizyolları organizasyonu)’nın 1 Ocak 2020’de denizcilik yakıtlarında kükürt miktarını %0.5’e düşürme kararı (mevcutta ECA – emission control areas%3.5) rafinerileri zorlayacak. Finlandiya’nın tek rafinericisi Neste, çok fazla yatırım gerektirecek çok zor olacak diyor.

ABD’de pil üreticisi Aquion ve konut güneş şirketi Sungevity battı. Aquion 200MWh fabrika kurmuştu (tuzlu su tabanlı), 2016 sonuna 36 Mwh pil imal etti. Fabrika boş kaldı.

Petrol stok değişimlerinde, değişimin arkasındaki sebep değişimden daha önemli: çok üretim, rafineri üretimi, yüksek ithalat, düşük ihracat?Stoklar piyasa dengeleyici. Fakat hareket ettikleri zaman aslında altta neyin değiştiği önemli, ama belirsizlikler da var (Unaccounted -belirsiz kalemi). Bu yazıda detaylı, tablolu anlatılıyor.

Çin’deki hava kirliliklerinin ardından, Pekin’de elektrikli ve gazlı taksilere [tam] geçiş gündemde. Çinli taksiciler kışın özellikle şarj sorunlarından şikayetçiydi. Petrol talebi Shell’e göre 2020 sonları, Statoil’e göre 2025-2030 sonu arası zirve yapabilir. Binek arabalar petrol talebinin 5’te 1’i.

İngiltere’de enerji şirketlerine zam yapmamaları konusunda uyarıldı. Şirketler artışın sebebi yeşil ve sosyal politikalar derken, çevreciler ateş püskürüyor. Avam kamarasında bugün de tartışma vardı. Bu durum daha çok standart tarifelerdekileri etkilese de, fiyat tartışması büyüyerek devam ediyor.

Grafik

Petrol talebindeki değişimin sektörel dağılımı (FT)

Ofgem’e göre ingiltere’de tedarik maliyet indeksindeki artış kalemleri (Energy&Climate)

 

 

 

 

 

“EIA verilerindeki en ilginc gelisme ABD stratejik petrol rezervlerindeki 816,000 varillik dusus. Gecen haftaki dusus ile beraber toplamda 1 milyon varilden fazla dusus oldu stratejik rezervlerde. Gecenlerde alinan rezerv satisinin gerceklestigini goruyoruz. Diger taraftan ticari ham petrol stoklarinda 237,000 varillik dusus var. Dususun cogu PADD 3 ticari stoklarindan geliyor. Ihrcattaki dusus bunun nedeni gibi. Cushing’de stoklarda 2.13 milyon varillik bir artis var. Gorunen o ki talebin cogu kondensat ve dogalgaz sivilarinda. Kuzey’in hafif petrolune talep dusuk. Toplam islenmis urun stoklarinda ciddi bir dusus var ABD genelinde. Rafinerilerdeki kullanim orani dususu ihracat dususu ile beraber stoklarda dusus olarak kendini gostermis. Talep yonlu bir hareket gibi gorunuyor.”

“Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Bugün blockchain(öbekzinciri) linkleri bence önemli, enerjide blockchain konferansı bile yapılmış. Petrolde yanılmayan yok, yalnız Pierre Andurand gibi her seferinde en iyi tahminci ödüllerini toparlayanlar yanılınca 130 milyon$ batırıyor. Mustafa Berke’nin önerdiği raporda tüm petrol şirketlerinin ve kurumların senaryoları kıyaslanmış, Greenpeace perspektifinden de olsa, kesinlikle okunması gereken derleme. OPEC raporunda Çin’de petrokimya artışı ürün azalışı gözüküyor. Bugün energyfuse.org sitesindeki yazılar çok iyiydi, Cezayir vs.

Bilgiler

Dün Maugeriden bahsetmiştik, bugün de eski Goldman traderi Pierre Andurand’ın 130 milyon $ kaybettiği haberinin analizi önemli. Andurrand 2016’da %22 getiri sağlamıştı. Vitol ham petrol yöneticisi Mark Couling ile Viyana’ya davet edilmişti. Kayıpların sebebi, 2017 ilk yarıda fiyatların 70$/v olacağı beklentisi

Ceraweek’teki çelişkiler: Kısa dönemdeki üretim fazlası ile uzun dönemde yatırım eksiği; yıkıcı ulaştırma yeniliklerine rağmen talep zirve yapmayacak; OPEC şeyl tarafından tehdit altında ama övgüye devam. En önemlisi OPEC’in hedge fonlarla ilişkisi: spekülatörler OPEC’e yardımcı olabilir ama fundamentaller kaygan ise fiyatı da çökertebilirler

Bugün ham petrol biraz toparladı, sebebi de ABD ham petrol stoklarında Sürpriz azalma bunun sebebi. IEA raporunda OECD stoklarının azaldığının altı çizildi. Aslında ürün stokları düşmeye başladı ama ham tarafta umut yüksek değil.

Cezayir’i büyük sorunlar bekliyor diyor bu yazı. Petrol ve gaz ülke ihracatının %95’i. 2016’da petrol ve gaz gelirleri 2014’e göre %54 düştü. Cezayir’in bütçe için 2016’da 93$/v’e ihtiyacı vardı. 2022’ye kadar 70 milyar $ düşen üretim için sahalara yatırım yapması gerekiyor. Diğer tarafta da AQIM -Al Qaeda in Islamic Magreb Ocakta cihat ilan etti.

OPEC raporuna göre Çin’de hem iyi hem kötü haber var. Petrokimyadaki artış talep getirir ama çevresel politikalar-hava kirliliği sebebi ile ulaştırma yakıt tüketimi düşebilir. Suudi Arabistan üretimi ise ikinci kaynaklara göre Suudilerin söylediğinden daha çok düşmüş. Suudiler 10mv/g dese de ikincil kaynaklar 9.86 mv/g demiş.

Fransa’da ısıtma da elektrik yoğun olup, bu sene nükleer santral kontrolleri vs, elektrikte 1980’den beri rekor ithalat rakamı gördü ve görecek: 0.95 Twh. Başkan adayları Macron: 2022’de kömürü kapatacak, %50 nükleer hedefine sadık, 26 GW yenilenebilir; Le Pen EDF’i enerji güvenliğinin merkezine alacak, nükleer aynen; Fillon’da nükleere devamcı.

Kuveyt ve Suudi Arabistan arasındaki tarafsız bölgede Wafra petrol sahası 200,000 v/g ve denizdeki Khafji sahası 300,000 v/g OPEC kesinti kararı sebebi ile tekrar devreye giremiyor, ama girse 500,000 v/g de oradan gelir.

Bugün Mustafa Berke önerdi. Mutlaka bakılması gereken bir rapor. Petrol şirketlerinin tahminlerinin anatomisi, 21 sayfada. Şirketler fosil yakıtlar olacak, yenilenebilir o kadar hızlı artmayacak,teknoloji maliyetleri yüksek tahmin etme, elektrikli arabada ise petrol şirketleri araba şirketlerinden daha kötümser. “Forecasting Failure” raporu.

Enerjide öbekzinciri(blockchain) konusundaki gelişmeleri takip eden web sitesi, enerjide öbekzinciri konferansı bile Viyanada yapılmış. Enterprise Ethereum Alliance ve Energy Web Foundation da standartları hızlandıracak.

Grafik

Aktif kule başına üretim (EnergyFuse)

OPEC raporuna göre Çin’in petrol ve ürün talebi (Clipperdata)

 

 

Shiller’in açıklamaları stoklar çok mu değerli sorusunu, Maugeri’nin yazısı petrol hala yüksek mi sorusunu sordurdu. Maugeri “substantial”-önemli- düşüş gelebilir diyor. Flettner rotoru neymiş, Russell 2000 indeksi ne tanımları var. HVDC mi AC mi? Avustralyada 10 dakikalık dengeleme fiyatları ile gerçekleşmeler 30 dakikada, pilleri dezavantajlı hale getiriyor. Teknoloji değişince, regulasyon o kadar hızlı değişmiyor. Kelime oyunları ile direktifler nasıl bağlayıcı yapılmaz, İngiltere kapasite piyasasını bir daha mı reforme edecek? Bugün petrol ile ilgili kötümser havayı tam hissettim. Petrol bugün niye düştü? Suudi Arabistan üzerine düşenden fazla kesinti yapmıştı, üretimi tekrar 10 mv/’g çıkardı, kendi kesinti rakamının hala altında ama fiyatlar şok. Şimdi bir de hedge fonlar panik yaparsa

Bilgiler

Malta dönem başkanlığında AB enerji verimliliği direktifinde, enerji verimlilik hedefi 2030’a %30(1990’a göre) ama hedefler indicative yani bağlayıcı olmaması için hükümetler devrede.

HVDC mi HVAC mi (High Voltage AC mi DC mi?).HVDC: Sualtında yüksek kapasitans daha fazla AC kayıplarına yol açar. Senkron çalışma gerektirmez, corona kayıpları azalır, maksimum kısa devre akımını arttırmadan stabiliteyi arttırır, hat maliyetlerini azaltır (trafo değil), aynı güç için daha az iletken gerekir.

Robert Shiller, dot-com ve ev piyasası uyarıları ile bilinen Nobel ödüllü ekonomist. Şimdi “Büyük Lider[Trump]” ile piyasalar çoşuyor … ama hisseler 1929 krizi öncesindeki kadar pahalı. Shiller’in finansal piyasalar dersi-online

Yeni teknoloji her yerde düzenlemelere takılıyor. Tesla, Güney Avustralya elektrik sorununa pil çözümü önermişti, ve yapamazsam para almam diye ciklemişti. 30 dakikada uzlaşma kuralı gazları pillere tercih ediyor. Nedir bu? Yani 10ar dakikalık fiyat oluşuyor ama yerine getirmek için 30 dakikalık zaman dilimin var.

Mart 1’den bu yana Russell 2000 enerji sektörü %13.5 değer kaybetmiş. Russell 2000 ne? ABD’deki en büyük şirketlerdeki en düşük hacimli 2000 şirket. Yani küçük şirketler petrol fiyat düşüşünden çok hızlı etkilenmiş. Bu şirketler genelde 300 milyon $-2 milyar $ bütçeye sahip. S&P 500 energy endeksi ise 1 Marttan beri %3.8 düştü.

Uluslar arası Enerji Ekonomisi ve Finans analizi enstitüsünün devam eden(13-15 Mart) muhtemelen tüm sunumları burada. Ceraweek videoları da burada

Çinde kömürdeki rekor üretim 2013’te oldu. 2016’da %4.7 kömür tüketimi düştü. Güneş 77000MW, rüzgar 149000 MW

İngiltere’de -devreye gireli daha çok olmadı- Kapasite piyasasında tekrar reform çağrısı var. Ama sebebi, kapasite bedellerinin daha esnek ve emisyonu düşük kaynaklara sağlanması. Reform bir İngiliz ata sporuna dönüştü

İçten yanmalı motorlar daha ölmedi, hala ORC (Organic Rankine çevrimi), turbocharger ile değişken yönetim ile verimlilikler mümkün. Daha küçük bir motor ile aynı güç ve atık ısıdan geri enerji kazanımı, bu da önemli

ABD şeyl, 2022’ye kadar 1.4 mv/g üretim ekleyecek. Aynı dönemde Kanada ve Brezilya 2mv/g ekleyebilir. Kanada 2017-2022 900,000 v/g ekleyerek üretimi 5.3mv/g’’e çıkaracak. Brezilya 2017’de 230,000 v/g ve 2022’ye kadar 1.1 mv/g ekleyecek.

ABD’de sürücülerin büyük kısmı tamamen otonom araba istemiyor. Sadece %10’u sürücüsüz araba ile kendini güvende hissediyor.

Flettner rotorları, geminin üzerine eklenen iki direk. Magnum etkisi ile dönerken gemiyi ileri itiyor. Shell ve Maersk denemişler, %10 yakıt tasarrufu sağlıyor. 2018 ilk yarıdan itibaren testler yapacaklar. 100 yıllık teknoloji, şimdi karbon fiber ile daha hafif yapma imkanı ile gündemde.

Harvard’da Leonardo Maugeri diye bir adam 2012 petrol fiyat düşüşünü doğru tahmin etmiş. Şimdi yine önemli düşüş uyarısında bulunmuş. Kendi veri tabanından saha saha yaptığı çalışma ile Ocak’ta üretim artışı geliyor, talep o kadar gelmiyor demiş. Destek psikolojik demiş. Mart-Nisan’da 3mv/g rafineri bakımı var.. Ham petrol talebi düşer

Grafik

ABD’de gaz talebine etki eden faktörler (Statoil)

Avrupada gaz tedariği(Statoil)

Brezilya 2017-2022 toplam petrol üretimi (EnergyFuse)

Kanada’nın 2015-2022 toplam petrol arz artışı (EnergyFuse)

 

DeepMind’in NationalGrid’e de el atması çok önemli, yapay zeka elektrik sistem işletmecisinde. Petrolde fiyatlar ağır ağır kayıyor. Avrupada gaz depolamalar sakatta, 10 yılda %5 kapanmış. LNG ne yapar? Tesla fabrikasının benzerini NorthVolt İsveçte kuracak. Büyümeyi karbondan koparabilirmiyiz, hayır, bu geçici, asıl büyüme tanımını değiştirmek gerek.

Hafta Başı – Serkan Şahin

Aşağıdaki yorum Serkan Şahin’in hafta başı yorumudur:

“Son zamanlarda yine OPEC uretim kesintisi (ki bence kesilen bir uretim yok ama) uzerine tartismalar basladi. OPEC’in Mayis ayindaki bir sonraki olagan toplantisinda uretim kesinti kararini devam ettirip ettirmeyecekleri ya da yeni bir kesinti karari cikip cikmayacagi surekli sorulan soru. OPEC’in karar alici merkezinin Arap Korfezi etrafinda oldugunu bilmeyen yok ve ABD uretiminin artmasinin OPEC’in Arap Korfezi ureticileri ile dogrudan bir ilgisi olmadigini bu zamana kadar defalarca yazdim. Su an icin ABD petrolunun dis piyasada dogrudan rakip oldugu OPEC uyeleri Angola, Nijerya ve Libya, ve son ikisi zaten bu kesinti kararindan muaf. Venezuela ise ABD uretim artisindan fayda saglayabilecek durumda. Bu sartlar altinda OPEC’in ABD’deki uretim artisindan (ki bence cok ciddi bir uretim en az bir yil daha gelemez) paniklemesini hele ki Mayis ayina kadar beklemek gercekci degil. Muhtemelen Rusya sozunde durdugu surece OPEC’in su anki karardindan donmesi icin bir neden yok. Asya talebi simdilik iyi durumda ve boyle gittikce talep, kesilen arz miktarinin artirilmasini da gerektirmeyecek performansta. Ben Mayis’ta OPEC’ten bir karar degisikligi beklemiyorum. Ancak Rusya Iran konusundaki beklentilerine karsilik almazsa bu anlasmadaki tarafini bozabilir ve ABD icin yine sorunlu gunlere geri doneriz.”

“Buradaki gorusler yazarin gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari baglamaz.”

 

Bilgiler

Bu hafta: Salı, OPEC aylık raporu ve API haftalık petrol arz raporu; Çarşamba IEA aylık petrol raporu ve EIA haftalık petrol ve benzin stokları; Perşembe ABD gaz stok rakamları; Cuma Baker Hughes ABD petrol kule rakamları

ABD’de gaz fiyatlarındaki oynaklığın etkenleri: Kısa dönemde kış mevsimi, emtia döngüleri, şeyl üretim süreci (önce hızla yükselip, düşmesi; doğalgaz-kömür rekabetinin yansımaları; elektrik üretiminin dengeleyici unsur olması..

Suudiler, Asya’ya Nisan ayı [hafif petrol için] fiyatlarını düşürdüler. Yani hafif tatlı da rekabetteler. Stoklar ABD’de 1.36 milvar varillik 10 Şubat’in biraz altında. OECD stokları 4.çeyrelte 800,000v/g düştü. 2017’de ise ABD’nin ki 400,000V/g arttı. Sadece ham petrol 800,000 v/g arttı.

ABD’de tekrar yaz saatine geçildi. Time’a göre bu geçişleri takip eden haftada hamilelerin düşük miktarı artıyor. Kalp krizi miktarı takip eden pazartesi de %25 yükseliyor. Felç miktarı hem ileri hem geri alırken Finlandiya’da %8 artıyor. Bioritm ve uyku deseni değişikliği kalp krizi artışlarına sebep olabiliyor. Yani kötü olan saatleri bir ileri bir geri almak

Gaz fiyatlarındaki zayıf farklar (spread) geçtiğimiz 10 senede Avrupa depolama kapasitesinin %5’inin kapanması ile sonuçlandı. Asıl sorun arz fazlası. AB’de 90 milyar m3 gaz depolama kapasitesi var. Talebin 4’te 1i. Centrica depolama birimi Rough’da 52 milyon $ ile ilk işletme zararını yapmış. Soru daha fazla LNG depolamayı gereksiz hale getirir mi?

Fon yöneticilerinin uzun:kısa pozisyon oranı hala 7:1. Yani hala 7 yükselme, 1 düşme beklentisi var diyelim. Ama yavaş yavaş uzun pozisyonlardan çıkıyorlar.

DeepMind şirketi, “tahminsel makine öğrenme teknolojisi” ile enerji tüketimini azaltacak. Firma yazılımı ile, Google için geçen sene verimliliği %15arttırırken, soğutma merkezlerinde enerji talebini de %40 düşürdü. Mustafa Suleyman İngiltere Ulusal şebekesine aynı teknolojiyi uygulayarak enerjiye de el atmak istiyor.

İngiltere’de izinlerini 2008’de almış, yapımına 2012’de karar verilmiş 884 MW gaz santrali (710 milyon pound) bugün devreye girdi. Sahibi İrlandalı ESB. İngiltere karbon tavan fiyatı iki katına katlayınca kömürler sistemden ayrılmaya başlamıştı. 3.4 milyar pound kapasite piyasası ödemesi ile IEEFA daha başarılı yeni santral görmedik diyor.

Büyümeyi sürdürülebilirlikten ayırmak bir ilüzyon. Çünkü büyüme dediğin materyal,kaynak alan kullanıyor, finansalla da bu iş olmaz. Şimdi görülen kazanımlar geçici. NE oluyor: İkame (enerji kaynakları birbirinin yerine geçiyor), finansal hizmetlerin artması, imalatın fakir ülkelere kayması. GSYİH tanımını değiştirelim,

Arjantin 4 büyük enerji ihalesi planlayarak 7 milyar $ çekmeyi planlıyor. Daha önce yaptığı ihaledekiler hala finansman arıyormuş.

İngiltere’de kışın hazırda beklesinler diye santrallere 122 milyon pound ödendi. Eleştirmenler ee kriz olmadı bu para boşa ödendi demiş.

Eski Tesla yöneticisi İsveç’te NorthVolt şirketi ile 4 milyar $ lityum ion fabrikası kuracak. Ama daha finansmanı çözememişler. Vattenfall da işin içinde. Hedef Avrupa piyasası. İlk etapta hedef 8GWh/yıl pil üretme sonra 32’ye çıkılacak

Grafik

Elektrik sektörü pillerde ne zaman elektronik aletleri geçecek (Bloomberg)