21 Aralık 2020

Brent yeni ve daha hızlı yayılan covid mutantı ile düştü. 16 milyon İngiliz evlerinde kalacak ve Avrupa’da bir çok uçuş da iptal oldu. Ekimden bu yana %33 artan petrol bu sabah %3 düştü. Haftasonu OPEC+ toplantısında, daha çok ve aylık toplantılar ile hızlı müdahale çıktı. ABD’de 900 milyar $’lık harcama paketinde de uzlaşıldı. Sinyaller çelişkili

Ekim’de tüm hedge fonlardan 55 milyar $ çıkış olmasına rağmen emtialara 4.3 milyar $ para girişi olmuş. Pierre Andurand’ın fonu bu sene %152 artmış. Fakat emtialardan son yıllarda 130 milyar $ çıkış olmuş. Emtia yeni bir boğa marketine girebilir 2021 2.çeyrekte’de

ABD’nin yeni harcama paketine bağlı “2020 Enerji Yasası“‘da geçmiş. Enerji ArGe’sine 35 milyar $ ve açık deniz rüzgar, güneş’e üretim vergi kredilerinin devamı da onaylanmış.

Demir cevherinde, Brezilya’da toprak kayması sebebiyle bir işçi ölünce madendeki aktiviteler en az 7 gün durduruldu ve fiyatlar bugün de yükselişte

Çin’de çevrimiçi alışveriş 2018’de 9.4 milyon ton paketlemeye sebep oldu. 2025’te Greenpeace’e göre bu rakam 2025’te 41 milyon tona çıkacak.

Boston danışmanlık grubu (BCG) Çin’in 2060 net sıfır yol haritasını modellemeye çalışmış. 2013’ten beri Çin’in emisyonları %8 artıyor. Çin küresel emisyonların %20sinden sorumlu. 2019’da 1000$ GSYİH için 1 ton CO2 emisyonu var.Küresel ortalama 0.4 ton. Çin’in çelik ve çimento sanayi küresel üretimin %50si ve emisyonların %17si.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına göre bu sene 4284 MW 6 reaktör emekli oldu, 5 tane 5521 MW reaktör devreye girdi. 3 yeni inşaat başladı(3356 MW)

Çin’in Avustralya kömürünü politik sebeplerden yasaklaması sonucu Çin’de elektrik kesintileri gözleniyor. Birçok termik santral yüksek verimlilikten dolayı Avustralya kömürüne muhtaç. Çin’in 4 bölgesinde gece sokak lambaları kapanıyor ve asansörler de çalıştırılmıyormuş. Kasım’a kadar termik elektrik üretimi %6.6 artarken, Çin’in kömür üretimi %1.5 artmış

Biden, Demokratlar senatoda çoğunluğu sağlayamadığı için 2trilyon$’lık temiz enerji devrimini en az 2 yıl kısmen başarabilir. Bürokratik ve Başkanlık kararları ile gidebileceği bir yer var. FERC, EPA ile bazı kararlar alabilir. Nükleer konusunda da iki partinin desteklediği bir tasarı var.

Çin ulusal petrol şirketi CNPC’ye göre Çin’in petrol talebi 2030’da 14.86 mv/g ile zirve yapacak. Çin petrol ürünleri piyasası 2050’ye kadar arz fazlası verecek. Çin’in rafineri kapasitesinin 2019’daki 17.2 mv/g’den 2025’te 20 mv/g’e ulaşması bekleniyor. Pet-kim talebi de 2020’de %18.7’den 2050’de %37.3’e çıkacak. Çin yerli hampetrol üretimi de 4 mv/g’de kalacak.

Doğalgazda ise Çin’in 2000’den 2020’ye talep büyümesi yıllık ortalama %13.6ydı. Yani yılda 14.6 milyar m3. 2020’den 2050’ye elektrikte gaz kullanımı tüm gaz talep artışının %46’sı olacak. Gaz talebi 2035’de 600 milyar m3’ten 2050’de 670 milyar m3’çıkıyor. İç üretim de 300’den 350 milyarm3’e…

AB, 2030’a kadar ki emisyon düşüşünün önemli kısmını olgun ve erken uygulama sürecindeki teknolojilerle başarabilir. Isı pompaları, elektrikli arabalar. 2030’a kadar AB emisyon azaltımı daha fazla elektriklendirme(%47= ve enerji verimliliği (%17) ile sağlanabilir.

Irak’ı 2021 taslak bütçesinde KRG’nin 250,000 v/g petrolü Irak petrol şirketi SOMO’ya vermesi öngörülüyordu. Ama bu petrolün ticaret hakkı mevcutta 5 ticaret firmasına borç karşılığı verildiğinden teslim edilemeyecek. Irak’da bu kısmı KRG’ye ayrılan bütçeden düşecek. Irak’a göre KRG, 5-7$/v daha ucuza petrol ihraç ediyor.

Çoğu iklim değişikliği konusunda 23 ilginç makale

Çin’in yavaşladığı bir dünyada petrol ve emtia

Bugün ki en önemli rapor (kendi yayınladığımız Karadeniz raporundan sonra) Baker Institute’un “Çin petrol talebindeki yavaşlamanın küresel etkisi“.

Rapor neden önemli:

  1. 2003-2014 arasında Çin’in talebi 5.4 mv/g (milyon varil/gün) arttı. Diğer tüm emtia ithalatçılarının hiçbirinin talebi Çin kadar hızlı artmadı
  2. Hane halklarının borçlanmasında kısa dönemli büyüme uzun dönemli büyümeyi tehlikeye atıyor. Hanehalklarının borcunun GSYİH’a oranının %1 artması uzun dönemli büyümeyi %0.1 düşürüyor. Ve Çin hanehalklarında hızla artan bir borçlanma var.
  3. Japonya’dan örnek vererek giden raporda:Yaşlı nüfustaki hızlı artış ekonomide büyümeyi zorlaştırıyor.Japon Merkez Bankasının 2008-2013 yılları arasında Başkanlığınıı yapan Maasaki Shirakawa’nın sözlerini okuyunuz.
  4. Çin aslında petrol talebini sürüklemişti. Nüfusa göre petrol yoğunluğu çok fazla hız kesti.

Rapordaki önemli noktalar şu:

  • Marjinal üretim gibi, marjinal talep çok önemli ve Çin marjinal (yani fiyat belirleyici) talepti.
  • Demografik denge ve hane halkı borcu Çin büyümesi için kötü bir haber
  • Çin büyümezse petrol talebi artmazsa, petrol talebi güneydoğu Asya’da artabilir.
  • Fakat üretici ülkeler için (ABD şeyl üreticileri dahil) kalıcı bir düşük fiyat dönemi bekliyor olabilir.

Raporu tavsiye ederim

Rapor: https://www.bakerinstitute.org/research/chinas-debt-bubble-and-demographic-stagnation-pose-major-risks-to-global-oil-pricesand-us-shale-pros/

PJM’in 2020 uzun dönem yük öngörüsü raporundaki teknik detaylar

Tüm detaylı bilgiler, Excel dosyaları ve rapora bu linkten erişebilirsiniz.

Neden önemli gördüm?

PJM’in öngörülerinde modelin arka planında bazı parametreler çok ilgimi çekti. Mesela veri merkezlerinin enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasında birebir ilişki olmaması, CVR gibi gerilim düşümlü tasarruf yöntemlerinin etkileri, talep düşümünde verimliliğin güneşten daha etkili olması, teknik detaylarda günlerin, noel ışıklandırmalarının, CDD yani soğutma gün derecenin gecikmeli olarak da hesapta yer alması vs. ilginç geldi.

PJM nedir?

30 Aralık’ta ABD’deki önemli bölgesel iletim birliklerinden (organization). PJM ile ilgili yazılmış bir kitap da var : “Creating Competitive Power Markets: The PJM Model” adıyla (link)

PJM’in öngörüleri önemli, çünkü teknolojinin uç noktalarında denemeleri ve planlamaları var. Bunun en büyük sebebi ise muhtemelen bağımsız bir organizasyon anlaşması ile kurulması ve yeni şeyler denemek için kanun değişikliklerine ihtiyacının olmaması.

Benim ilgimi çeken PJM’in 2020 yük öngörüsünden çok ek yani supplamentteki bazı detaylar.
Rapor ile ilgili özet burada :
Sayfanın son paragrafında raporun linki ve ekinin linki var.

Rapor özetinden bazı satır başları

-Hane tüketim artışlarını 1998’den bu yana gelen %0.9’dan geleceğe %0.6 artış olarak düşürerek taşımaları
-Ticari tüketim de %1’den 2020-2035 içi %0.6 olarak öngörülmüş
-En ilginci ise sanayinin 1998-2018’de ortalama %-0.5 küçülen sanayi elektrik talebini ile pozitif yani %0.4 ile öngörmeleri
-Elektrikli arabaların talep artışına %0.1den daha az tüketim artışı ekleyeceğini öngörmüşler
-Eğer güneş ve cihaz verimliliklerindeki artışlar olmasa talep artışını %1 bekliyorlar
-Fakat mevcut yük artışı %0.5.
-Yük artışındaki düşüşün %0.2si tüketicilerin yaptığı güneş üretimleri, %0.3’ü de verimlilik. VERİMLİLİK etkisini güneşten fazla öngörmeleri de ilginç

Asıl Kısım:Ek ve Model detayları

(link)

PJM rapora verdiği ekte detaylı olarak modellemedeki temel parametrelerini anlatmış. Bana ilginç gelen bir kaç kısım şunlar:

  1. Model Yapısı:Modeli önce iklim-hava faktörlerinden etkilenmeyen şekilde kurgulayarak daha sonra hava etkilerini içeren ikinci modele geçiyorlar.

2. Takvim etkilerinde Christmas – yani Noel aydınlatma etkilerini de dikkate alıyorlar. Tatilden önceki günlerde de sanki %20lik bir göreceli (tatil=1, diğer günler =0, tatilden önceki gün =0.2) bir düşüşleri var.

3. Alt sektörler bazında 3 ana sektör var ve “Appliance Saturation” yani cihaz sayısındaki doygunluk en ilginç parametrelerden biri. Daha önce gördüğümüz makalelerde cihaz sayısındaki doygunluk yanında, yeni tip cihazlar (ipad, vs) daki artışında önemli olduğunu görmüştük

4. Konut tüketiminde ısıtma, soğutma ve diğer diye bir ayrım var. Yıllık konut kullanımında bu 10000 kWh’e denk geliyor. Yani aylık 900kWh, bunun 500 kWh ‘ı ısıtma hariç gibi gözüküyor. Sanki Türkiye’deki ortalamanın 3-4 katı.

5. Ticarethanede alan başına tüketim esas alınıyor. Buradaki dikkat edilmesi gereken nüfus başına alanın da artacağı tahmini

6. Sanayide ise 3 ana sektöre bakılmış. İnşaat, doğal kaynaklar ve maden ile imalat sektörleri. Moody’s Analytics’den istihdam öngörüleri almışlar. Burada da sanayi enerji yoğunluğu energy use per output,yani çıktı/üretim başına enerji kullanımı bana ilginç geldi. Normalde birçok kişi $ çıktı başına enerji kullanımına bakar

7. Isıtma ve soğutma kısmı çok detaylı: Nihai tüketimde ısı tüketimi endeksini sabit tutarak, soğutma endeksini yükseltmişler. Yani ısınma ihtiyacı nisbeten sabit, ama soğutma talep artışı bayağı pozitif görünüyor.

8. Isıtmada CDD yani soğutma gün derecesini kullanmışlar. Fakat daha da farklı olarak geciktirilmiş CDD (lagged Cooling Degree Days) de kullanılmış. Bizdeki modellerde genelde bu bir gün önceki talep ile aslında modellere dahil edilir. Sayfa 18’e kadar detaylı kısımlar var

9. Dağıtık güneş ise dağıtım altında olduğundan PJM’in piyasalarında yer almıyor kabul edilmiş. Yani PJM’in hesapladığı talepten pay alan, PJM’i gördüğü talebi düşüren bir faktör.

10. PEV :Şarjlı elektrik arabalar, PJM’in 2020 raporuyla ilk defa yer verdiği bir konu. Bu hesaplamada araçların 20 yıl piyasada kaldığı öngörülmüş. Pik talebe etkide ise iki seviye şarj ayrımına gidilmiş. Seviye 1 (Level 1) şarj 1.4kW ve seviye 2 şarj 7.7 kW çekiyor kabul edilmiş. Araçların %80’i 1.seviye şarj kullanacak deniyor Oysa ileri doğru tahminlerde 40kWh batarya için seviye 1 tahminleri çok yüksek. Buradaki tahminlerine katılmıyorum. Seviye 2 bence daha çok olmalı

Ortalama şarjlı elektrikli araba (PEV)yılda 4500kWh tüketiyor var sayılmış. Kabaca 21-22 kWh/100km dersek yılda 20000 km’ye denk geliyor.

11. CVR – Yani Gerilim Düşürmeli Tasarruf – Conservation Voltage Reduction konusunda sayfa 23’teki Baltimore Gas and Electric’in (alt dağıtım bölgesi) kısmı bana ilginç geldi. 2014’te başlayan program 2022’de tüm bölgede kullanılacakmış. Bu sistemde trafo çıkış voltajları cihazları kapatmayacak şekilde tolere edilebilecek şekilde düşürülerek, bir miktar tasarruf sağlanıyor. Benzer şekilde detayını anlayamamakla birlikte COMED bölgesinde de Gerilim Eniyileme (Voltage Optimization) programı da oldukça talepte etkili gözüküyor

12. Belki de en ilginç noktalardan biri veri merkezleri (data center) : Dominio bölgesi, bölgesindeki veri merkezlerinin yük oluşturduğunu ama ekonomik etkisinin nisbeten daha az olduğunu söyledi. Şöyle düşünün Google 5 tane daha veri merkezi kurdu ama fatura ve ekonomik büyüklük California’da. Yani veri merkezleri ile ekonomik büyüme-talep ilişkisi gerçekten anlamsızlaşıyor.

13. İleri doğru yük tahminlerinde ise (sayfa 29) olasılıksal yani percentile bir grafik oluşturmaları gayet iyi olmuş. Yani o yıldaki pik ne olacak yerine, yazın pik talep dağılımı olasılığı nasıl olacak sorusu daha mantıklı(aşağıda).