Author: barış sanlı

Bugün bazı teorileri doğrulayan durumlar oldu. Petrol fiyatları çok hızlı gerilemeye başladı. Hafta ilginç olacak. Bu arada araba sektöründen çok haber geliyor, ride sharing, hailing amma çok kavram var. Ama otomotiv sektörü hisselerini de izlemek gerekecek. Günün haberi Şili’den güneş 2.9cent/Kwh

Bilgiler

EON ve RWE’inin yeni stratejisi piyasa tarafından test edilecek.Strateji neydi? Geleneksel fosil yakıtlar ile yenilenebilir yatırımları ayrı şirketlere almak. EON, geleneksel üretim ve ticareti Uniper adlı şirkete alırken, RWE’de RWE Innogy’yi kurdu. İki firmanın da treni kaçırdığı iddia ediliyor. Avrupadaki 200 GW kapasitede EON sadece 2.1 GW, RWE 3.1 GW’a sahip deniyor.

Ford 2021’de otonom bir araç ile yollarda olacağını duyurdu. Araçları öncelikle sürüş paylaşımı için kullanılacak. Bu araç-sürüş paylaşımında amma çok kavram var. Ford CEOsu Mark Field bence çok ilginç bir şey söylemiş Ford “artık sadece bir otomobil firması değil, bir hareketlilik, mobilite firması”. Bu cümlede güzel “Ford sürücüsüz araçları icat eden değil, onu kitlelerin erişimine sunan firma olmak istiyor”.

İspanyol Solarpack, Şili de 120 MW güneş santrali yatırımını 29.10$/MWh’e kazandı. Yani 2.9 Cent/kWh. Bu şu ana kadar ki, en düşük fiyat. Şili’nin ilginç bir ihale mekanizması var. Bu arada Polysilicon güneş paneli de 44.7 cent/W, yani MW’ı 447bin $’a kadar düşmüş.

Nature Energy’deki makaleye göre, 100C buhar üretmek için çok ucuz bir yöntem tanıtıldı. Bu güneş enerjili buhar üretici ile termal güneş sistemlerinin fiyatları daha da düşecektir.

Yeni Lityum metal piller, kilogram başına 2 misli fazla enerji depolayabiliyor. Bu da 400-500 Wh/kg oluyor. Normalde bu rakam 200-250 Wh/kg oluyor. 1 kg dizelde ise neredeyse 10kWh enerji var. Ekim 2015’te Solid Energy ilk çalışan prototipini tanıttı. Piller 2017 ilk çeyrekte ve elektrikli arabalarda 2018’de bekleniyor.

Morgan Stanley haklı çıktı diyorlar. Suudilerin tam da piyasa da rekor short pozisyonlarda konuşması ile (üretimi durdurabiliriz diyerek), bir anda petrol fiyatlarını arttırdı. Bu ralli bitti ise şimdi tam tersine hareketler başlayabilir.

2017’de ABD’de kömür eksikliği hissedilebilirmiş. Kömür üreticileri ABD’de o kadar sıkışmış durumdaki bir talep artışı olsa karşılayamayabilirler.

İstatistik

Şili’de ihale sonuçlarına göre

Rüzgar 31$/MWh, Doğalgaz 47$/Mwh, Kömür 57$/MWh, Hidro 60$/Mwh, jeotermal 66$/Mwh

 

http://energy.mit.edu/news/doubling-battery-power-consumer-electronics/

Elektrikli araç sektör standardı “tek şarjla 200 mil”(320 km)

ABD’de iki yıl öncesine göre kömür üretimi %33 düşmüş.

Tarih

Uluslar arası Enerji Ajansı’nın dünya enerji görünümü ile gündeme gelmediği yıllardan

 

Dolardaki zayıflık petrol rallisini destekliyor. Fakat trendi değiştirecek bir davranış görmedik. Eğer ABD körfez bölgesinde hortum-fırtına olursa yukarı yönlü hareket imkanı var. Bugün ilgi çeken bir konu ise ASEAN-5’lisinin emtia fiyatlarını etkilemesi idi. Aynı şekilde Avustralya ve İngiltere’nin Çin yatırımlarına soğukluğu vs. Petrol fiyatı takip ederken rasyoneliteyle inancı karıştırmamak lazım. Yani fiyatlar 2017de dengelenir yanlış bir cümle, fiyatlar şimdi de dengelenmiş durumda. Dengenin $60 üzerinde oluşmasına inanmak ise ayrı bir konu

Bilgiler

Bugün petrolle ilgili okunması gereken yazı: “İnsanlar neden piyasaların ne zaman dengeye geleceğini konuşuyor”. Dieter Helm çok ilginç iki cümle kullanmış. Başlarken “Petrol fiyatları rasyonel insanları ‘inananlara’ çevirme alışkanlığı var”, son cümlesi de “Fiyatlar iner çıkar, asıl önemli olan trenddir”.

Orta Asya’nın petrol ve gazı doğuya akıyor. Yazıda klasik IR argümanları, önemli noktası Çin’in orta asya ile kurduğu bağlar önümüzdeki yıllarda Hindistan’la da artabilir. Orta Asya iyiden yönünü doğuya döner diyor.

Çinlilerin İngiltere’de Hinkley Point C nükleer projesinde beklediği onayın ertelenmesi ilginç oldu. Anglo-Saxon taraftan(Avusturya, İngiltere, daha önce ABD) Çinlilerin yapacağı yatırımlara “güvenlik riski” ile yavaşlatma/durdurma  uygulaması da göz önüne alınmalı. Yazının sonucu para kadar “güven” lazım.

Çin yavaşlasa da ASEAN-5 (Endonezya, Tayland, Malezya, Filipinler ve Vietnam) sayesinde emtialar değer kazanıyor. BHP Billiton CEO’su bu bölgelerdeki emtia yoğun altyapı projelerinin (inşaat, yol, hat, boru) emtia talebini arttıracağı ve destekleyeceğini söylüyor. Yeni Çin olmasa da, bu ülkeler yeni büyüme hikayesi.

Uber, özel tasarım Volvo XC90lar ile Pittsburg’da otonomhizmetlere başlıyor, ama koltukta yine de insan oturacak. Uber 2021’e otonom araçlı servislere göz dikmiş ama kendi arabasını yapmayacak. Haberden anladığımız kadarı ile yeni sistemi ile Federal otoritelere başvurmadan önce data ve mil yolculuk tecrübesi edinmek istiyor. Uber CEOsu Travis Kalanick.

Siemens bültenindeki bir yazı elektrik sistemi için güzel bazı ilginç kavramlara sahip. “Bölgesel enerji hücreleri kavramını tartışıyoruz…. Nasıl vücuttaki hücreler beyne bağlı ise,geleceğin elektrik sistemi de ağları organize eden ve yerel enerji piyasaları oluşturan birbirine bağlı iletişim sistemleri tabanlı olacak”.

İngiltere’de OFGEM ulusal şebeke operatörü National Grid’in bütçesinde kesinti yaptı. Sebebi “daha az üretim santrali yüksek voltaj şebekesine(YG) bağlanıyor”.Daha önce 33 GW yeni kapasite YG’ye bağlanması beklenirken, 14 GW’ye düşürmüş. 2012’de dağıtık üretimin 2013-2021 döneminde 0.5 GW olacağını öngörürken, şu anda 11 GW bağlanmış ve 13 GW’da yolda

İngiltere’nin planladığı 6 nükleer santralden hiç biri İngiliz bir firmanın değil. (Fransızi Çin, ABD, Japonya) Hiç İngiliz firmanın olmaması politik tartışma konusu. Sadece nükleer santral değil, İngilteredeki çoğu büyük altyapı yatırımı yabancılar tarafından yapılıyor.

Meksika körfezindeki bir iki hortum WTI fiyatlarını 50$’ye getirebilirmiş.

İstatistik

Çin:

• Kazakistan’da petrol üretiminin %20sini kontrol ediyor, 1700 km sınırı var, 2300 kmlik dünyanın en uzun boru hatlarından biri ile Hazar denizini Sincan’a bağlıyor
• Türkmenistan-Çin arasında Orta Asya-Çin gaz boru hattı ile satış yapıyor. Hatta Özbekistan’da gaz sağlıyor.
• Kırgızistan’da iki rafinerinin finansmanını da Çin yapıyor.
• 2020’de Çin bölgenin petrol ve doğal gazının %50sini kendine ithal edecek (IEA)

ASEAN-5’te çelik talebi büyümesi %6 olacak

Çin dünya bakırının %50sini, denizaşırı kömürünün %21ini, ve demir cevheri ithalarının %65’ini tüketiyor.

Suudi Arabistan, Haziran petrol ve ürünleri ithalatı 8.83 milyon varil/gün. Bunun 7.46 mv/g’ü ham, 1.37 mv/g’ü de işlenmiş ürün. Jodidb.org

Aralık 2017 teslim Brent 55$.

 

Kitap Özeti

What Went Wrong at Enron? Enron’da ne yanlış gitti? “ABD tarihinin en büyük iflasını anlamak için herkesin rehberi”   Peter C. Fusaro ve Ross M. Miller   2002

 

Enron niye battı? Hemen kategorik cevapları sıralayalım, kapitalistti, aç gözlüydü, hırsızdı, açtı…

Peki Enron’un batışını getiren teknik olaylar dizisi neydi? Kitap bu konuda basitçe anlaşılabilen, okuması kolay bilgileri bir araya getirmiş.

Kitap Star Wars’ın popüler olduğu yıllarda, Star Wars kahramanlarının kartlarının çocuklar arasında nasıl değiş tokuş yapıldığı ile başlıyor. İki sebepten: bu ticaret mantığı daha sonra Enron’u anlatırken de kullanılyor;iki Enron’un bazı şirket isimleri de Star Wars’tan esinlenmiş.

Enron aslında Houston Doğal gaz şirketi olarak başladığı hayatında, doğal gaz sektörünün deregüle edilmesi ile piyasalar oluşturma konusunda fırsatlar görüyor. Deregülasyon fiyatlardaki belirsizliği arttırdığı için gelişmiş risk yönetim araçlarına ihtiyaç oluyor, bu araçları da Enron sağlıyor. Aslında yaptığı tüm kontratların al yada sat tek tarafı Enron oluyor.

Enron öncelikle ABD SPKsı tarafından gözetim altında olmayan swaplara eğiliyor, daha sonra ise kendi kontratlarını yayınlıyor. Sonra interneti keşfederek EnronOnline’ı kuruyor(youtube videoları var). Anladığım kadarı ile işe ilk girdikleri boru hattı ile gaz taşımacılığı işinde büyüyemeyeceklerini görerek ticaret tarafına ağırlık veriyorlar. Büyük firmalara toptan satış, kontrat işi ile piyasa oluşturmaya çalışıyorlar. Sonra müzik(Rythms), genişbant internet vs.

Enron’un temel sorunu aslında, batışının habercisi olan makalede de Bethany McLean’in “Enron çok mu yüksek fiyatlanıyor?” – Is Enron Overpriced? Makalesinde geçen bir soru “Enron gerçekte nasıl para yapıyor?” (How exactly does Enron make its Money?”

Bunun için de SPE – Special Purpose Entity’leri(SPV-Özel maksatlı şirket) anlamak gerekiyor. Bunlar özel bir iş için kurulan ayrı alt firmalar. Mesela bir şirket tüm işlemlerini aynı ana firma altında değil, ama ilerde satarım diye, mesela market zincirini ayrı bir alt firma, finans hizmetlerini ayrı bir firmada tutar. Böylelikle ana firmanın riskini sınırlamış olur.

Enron’cular bu kurdukları SPE şirketlere Star Wars, Jurassic Park’tan isimler veriyorlar. JEDI 1, JEDI 2, Raptor. Çocuklarının ve eşlerinin baş harflerinden LJM 1, LJM2. Bir diğer yaptıkları şey ise, muhasebe de mark-to-market, cari piyasa değerine göre değerlemeye geçiyorlar. Muhasebesel olarak işleri kuralına göre yapmayarak, bir şirketi aldıklarında o andaki değerlerden tüm kârını bugüne endeksleyip sanki kâr varmış gibi gösterip, zararları da SPE’lere yıkıyorlar. (Teknik detayların bir kısmı kitapta var, ABD’deki muhasebeleştirme kurallarını kötüye kullanıyorlar, sonra 2002 yılında Sarbanes-Oxley yasası çıkıyor)

Yani ana şirket aslında çok kar etmiş gözükürken, tüm zararlar SPE’lere itiliyor. Ve olaylar anlaşılmasın diye de en iyi muhasebecilerle çalışarak bilanço, gelir tablolarını mümkün olduğunca az bilgili ve anlaşılmaz yapıyorlar. Aslında sorunlar Enron’un kredi notu “junk” seviyeye düşmese daha da ileri itilebilir gibi bir his var kitapta. Ama zararlar ortaya çıkınca hisse değeri $1’ın altına düşüyor.

Kitapta Enron’u boru hattı ile gaz işinden, deregüle piyasada “inovasyon” oluşturan, risk araçları geliştiren, piyasalar kurmaya çalışan, bir çok ürün için piyasa oluşturan bir şirket olarak görülüyor. Ayrıca en zeki insanlarla çalışıyorlar. Burada kitapta verilen bir diğer mesaj da, en iyilerle çalışmak başarıyı garanti etmez. Bunun için de Long Term Capital Management hedge fonu örnek veriliyor. Nobel ekonomi ödüllü iktisatçıların inovatif fonunun bile (1994-1998), bir Rus krizi ile battığı anlatılıyor.

Kitapta 3 temel kişinin etrafında dönüyor. Ken Lay, Bush ailesinin de takdirini kazanan Enron’un kurucusu. İsmi EnterOn’dan geliyor ama kısaca Enron deniyor. ABD başkanı George W. Bush (oğul Bush) “Kenny Boy” diyor. 2006’da kalp krizinden ölüyor

Jeffrey Skilling, en çok kötü adam olarak hissetirilen kişi, hatta 6 ay da CEO’luk yapıyor. Aslında master planlar Skilling’den. Harvard mezunu olması ve Harvard’da bir derste durum değerlendirmesinde, “insanları öldürse de ürünleri satmaya devam edeceği” şeklindeki cevabı şoke edici. 2017’de hapisten çıkabilecek.

Andy Fastow, SPE’leri yöneten ve muhasebe işlemlerinden sorumlu kişi. Muhasebe ile ilgili teknik kısımları organize ediyor, 2011’de hapisten çıkıyor.

 

Tarih

24 Ocak 2002- Enron, ABD Başkanının Kayınvalidesini de batırmış, Milliyet

 “Nullius in verba”, hiç kimsenin sözünü –hemen- doğru diye kabul etme, Royal Society’nin de mottosu. Petrol fiyatları konusunda bu yanlışa çokca düşüyoruz, hep bizden daha iyi “trader”ların açıklamalarını baz alıyoruz, bu da emtia piyasalarında bir “sürü” psikolojisi oluşturuyor gibi.  Ama bence günün önemli haberi GE’nin kömüre daha çok eğileceği haberi, acaba ne gördüler? Yükselen doğal gaz fiyatları, yenilenebilir de bir sorun mu?

İklim konusunda tweetlerden dün akşam ilginç bir öngörü geldi. Türkiye’de ve Avrupa da 1963 kışı –ki çok çetin geçmiş, 2017’de yaşanabilir diye. Sebepler: Güneş aktivitesinin tersine dönmesi (azalması), La nina. En son Çin tahminleri de Aralık-Mart’ı Türkiye’de 2C daha soğuk göstermiş. Hava tahminleri yalan olsa da daha doğrusu şimdilik yok.

 

Bilgiler

Dünya petrolden kurulu değil, balık da önemli. Güney denizindeki Çin ve Filipinler arasındaki tahkim davalarının asıl sebebi balıkçılık ekonomisiymiş. Alan 3365 tür balığa ve dünya balık avcılığının %12si, 21.8 milyar $lık ekonomisi bu bölgeden geliyormuş. 3.7 milyon insan da bu bölgedeki balıkçılık sayesinde istihdam ediliyor.

Batı Afrika sahilinde Gana günlük 80bin varil/gün üretime başladı. Ayrıca üretilecek doğalgazın da değerlendirilmesi gündemde. Tullow Petrol tarafından yapılan üretimin yanında Fildişi Sahilleri ile Gana arasında 2017’de çözüme kavuşturulması beklenen 10 saha da var. Tüm afrikanın bu sene 2.1 milyon v/g(2015’e göre -30000) üretimesi bekleniyor.

Türkiye’de elektrik talebinin olmazsa olmazı çelik talebidir. Faizlerin düşmesi ve konut ile birlikte çelik talebinde  artış bekliyor Çelik Üreticileri Derneği.Çelik talebi elektrik talebini de canlandıracaktır, eğer Çin sübvanseli çelik ile yerli firmaların pazarını küçültmezse

California Hava Kaynakları komisyonu 2030’a kadar metan emisyonlarını %40 azaltmayı hedefliyor. Bu sebeple bölgedeki inekler de bu çevreci amaca hizmet etmek için strateji raporu ile gündeme geldi. Strateji dökümanında tezek yönetim pratikleri, hayvanlar için yeni beslenme reçetesi ve karındaki mikroorganizmalara müdahale ile metan emisyonları azaltılacak.

OPEC+’in üretimi sınırlama anlaşması yanlış soru, asıl soru üretim limiti getirirlerse bir işe yarar mı? Eğer bir anlaşmaya varılsa da bu daha çok ABD şeyl ve Kanada petrol kumu firmalarının üretimini arttırmalarına yarar deniyor. Kaldı ki jeopolitik sıkıntılar sebebi ile üretimi düşen Nijerya gibi ülkelerde bu anlaşmalara girmeyebilir.

Prof Han Wanke(Çin Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu Enerji Enstitüsü Genel Müdür) ile röportaj Çin stratejisi için okumaya değer. Wenke, ilk olarak Çin’in kömür tüketimini azaltacağını, ikinci olarak daha fazla rüzgar ve diğer yenilenebilir enerjilere yatırım yapacağını, üçüncü olarak enerji yönetimi ve işleyişinin reforme edileceğini, son olarak da devletin rolünün azaltılarak özel yatırımın öne çıkarılacağını söyledi

Günün haberi GE’nin şimdiye kadar kömürden uzak durmasına rağmen tekrar kömür teknolojileri konusunda iyimser olması. Eski santrallere güncellemeler ile emisyon iyileştirmesi, gelişen ekonomiler (ve özellikle Asyada) yeni kömür santralleri işine girmesi dikkat çekiyor. Acaba orta-uzun vadede yüksek doğalgaz fiyatları da mı görüyorlar.

Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarının ABD’deki ESA (PPA) Elektrik Satış Anlaşmalarına göre çıkardığı grafikte, rüzgardan elektrik üretimi anlaşmalarının 2cent/kWh’e kadar düştüğü iddia edildi. Dikkat edilmesi gereken nokta ABD’de ESA’lar rüzgarda genelde 20 yıl oluyor. Bu arada raporun excel’i sunumu halka açık.

İstatistik

Çin’in 13. Beş yıllık planı (2016-2020) hakkında bazı rakamlar

• 368 milyar dolar akıllı şebekeler, ultra yüksek voltaj ve dağıtım şebekeleri yatırımı
• Rüzgar kapasitesi ikiye katlanarak 250 GW’a çıkacak
• Güneş kapasitesi üç misline -> 160 GW’a yükselecek
• Hidro %40 arttırılarak 420 GW’a arttırılacak
• 2030’da enerjisinin %20sini fosil olmayan yakıtlardan karşılamk istiyor
• 2020’de enerji yoğunluğunu %15, kömür kullanımını %20 azaltmak, fosil olmayan yakıt oranını %15’e çıkarmak istiyor
• 2020’de nükleer 26 GW’tan 58 GW’a ulaşacak, 2030’da ise 150 GW hedefleniyor.
• Önümüzdeki 5 yılda da doğalgazın oranı %5’ten %10’a çıkacak

Rapor

Energy Storage Requirements for Achieving 50% Solar Photovoltaic Energy Penetration in California

National Renewable Energy Laboratory, http://www.nrel.gov/docs/fy16osti/66595.pdf

Türkiye’de çok konuşulmayan ama daha fazla güneş sisteminin devreye gündeme girmesi ile gündeme gelen “üretimden kesinti” (“curtailment”), aslında önümüzdeki dönemde önemli olacak. Raporda daha önceki analizlerdeki %20-25 güneş penetrasyon oranlarından %50ye yakın penetrasyon ve depolamanın potansiyel rolü incelenmiş.

Ne kadar depolama yapılması gerektiği hesaplanırken ne kadar güneş kesintisinin kabul edilebilir olacağı incelenmiş.Sistemde genel olarak esneklik(flexibility) sağlayan üretim santrali, talep yönetimi, ithalat, elektrikli arabalar ve depolama değerlendirilmiş. 6.4 milyon elektrikli arabanın da sistemde olacağı öngörülmüş.

Raporda 2030’da LCOE olarak güneş 3 cent/kWh’a kadar fiyatların düşeceği söylenmiş. Bu sayede güneş üretimi kesilerek sistem dengelense de, güneşın alacağı net fiyat o yıldaki kombine çevrim elektrik üretimi maliyeti 7 cent’in altında kalacağı kabulu yapılmış.

 

 

Tarih

Osmanlı da MikroGrid’in Temelleri ,  1915.. Daha önce twitter’da bölüştüğüm bu sayfayı bölüşmek istedim.

Kendi koleksiyonumdan, http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/elektrikpilleri-1915-bs.pdf

Mustafa Rüşdü Dar-ül Fünun Mezunlarından     Herkes kendi hanesinde kendi kendine ELEKTRİK Ve AKÜMÜLATÖRLER İle tenvirat (aydınlatma) icra edebilir.     “1” Amperden “40” ampere kadar ceryan hasıl eden müteaddid piller ile muhtelif iktidarda akümülatörlerin sureti imal ve istemalinden bahsi amali bir kitapdır   Müteaddid resimler ve tesisat pillerine havidir   Sahib ve neşir : İlyas   Kafi hukuk mahfuzdır   Dersadet – Kanaat Matbaası 1331

16.8.2016- EAK

-Tamamen kişisel notlar  yanlışlar için barissanli2@gmail.com –

Petrol de yarını bekliyoruz, yarın fiyatlar düşerse trader’ların short posizyonlarını kapatmak için long gittiklerini anlamış olacağız(yarın 17:30 demek daha doğru olur),Bu da bir senaryoya göre fiyatların bugün olmasa da yarın kısaca düşeceği anlamına geliyor. OPEC ve Rusya’nın sadece görüşebiliriz demekle bile fiyatları etkilemesi o kadar da güçsüz olmadıklarını ama yapabileceklerinin sınırlı olduğunu gösteriyor. Her yüksek fiyat noktası ABD’deki shale üreticileri için uzun dönemli hedgeler için bir fırsat, hedge ettikçe de daha çok fiyattan bağımsız üretim yapıyorlar. Petrolün doğal fiyatı 50$ gibi gözüktüğü için bunun etrafındaki oynamalar ne kadar fundamental ne kadar trader hareketi tartışılır.

Bilgiler

Sonunda Ida Tarbell’in de filmi yapılacak. Tarbell kimdir? 1902-1904 arası McClure Dergisinde Standart Oil ile ilgili yazdığı yazılar, 1911’deki Standart Oil’in devlet tarafından bölünmesini getirmişti. 1902 yılında ait McClure Dergisi. Yazıların toplandığı History of Standart Oil kitabı.

Uber tartışmasında, ilginç bir konu, eğer şöforler fiyat yapısı ile ilgili anlaşırlarsa bu fiyat belirleme “price fixing” e girer deniyor. Uber de aslında bir fiyatlandırma yapısı sunuyor.

Düşen petrol fiyatlarına rağmen, elektrikli araç satışları ABD’de artmaya devam ediyor. İlk 7 ayda 2015’e göre %23 artış var. Temmuzdaki Pazar payı %0.88 oldu.

Hollanda petrol ve dizel hafif araç satışlarını 2025 gibi yasaklamayı planlıyor. Elektrik, hidrojen veya fosil olmayan yakıt kullanan araçlara izin verilecek. Norveçte 2025’te yasaklamayı planlıyor. Norveçte yeni satışların %24’ü elektrikli (haberde yanlış). Oysa Kalifornia, 2025’te tüm arabaların(car) %15’inin elektrikli olmasını planlıyor. Almanya ise 2030’da elektrik olmayan araç satışlarını yasaklamayı planlıyor.

Madencilik şirketi BHP Billiton 6.38 milyar $ zarar ilan etti.(yılbaşından hazirana kadar). Tarihinin en büyüğü. 2016 yılında üretim maliyeti petrol için %30, demir cevheri için %19, Queensland kömürü için %15 düştü.

Kanatları daha uzun olan rüzgar türbinlerinin üretim değişimi daha az oluyor.

Çinliler, yörüngeye ilk quantum deney için de kullanılacak uydu atıyorlar. Uydu ile 1200 km’ye kadar quantum haberleşme test edilmesi bekleniyor. Ne sağlar? Daha güvenli ve hızlı iletişim. Tüm dünya da bu işi yapmak için 20 uyduya ihtiyaç var. Kuantum kavramlar üzerine bu da güzel bir makale.

Irak’ın aldığı doğrudan yabancı yatırım miktarı 2015’teki 3.5 milyar dolarladan, 2016’da 4 milyar dolara gelmesi bekleniyor.

Çin, Kalifornia benzeri üreticilere satılan araçların belirli bir kısmının elektrikli olması zorunluluğunu getirmeyi planladığı bir taslağı paylaştı.

İstatistik

New York’ta taksi lisansları 2013’teki 1milyon $ seviyelerinden 2015’te 700-800bin $’lara geldi. 1000 kişiye New York’ta 13.5, Londra da 10.8, Stockholm’de 7.8, Paris’te 3.4, İstanbul’da 1.18 taksi düşüyor.

Atwood Advantage gemisi Tamar 8 kuyusunu delecek. 3567 m su derinliği ve toplam 12000m’ye kadar delebiliyor. Kasım da başlayacak işlemler 3-4 ay, kıyıdan 100 km açıkta sürecek. O noktada su derinliği 1670 m, toplam kuyu derinliği 5050m.  Kuyu 160 milyon $ kuyu delme, ve 105 milyon $ altyapı olmak üzere toplam 265 milyon $’a mal olacak.

Almanya’da 30 milyon benzin 14.5 milyon dizel araba var, Ocak 2016 itibari ile sadece 130bin hibrit ve 25000 elektrikli araç kaydı var.

Çin 2025’te yeni-enerji arabaların (elektrik, hidrojen vs) satış rakamının 3 milyona ulaşmasının bekliyor. Şu ana kadar 2009’dan beri 2.3 milyar dolar sübvansiyon verdi.

Türkiye’nin 2014 yılı enerji kaynaklı CO₂ emisyonları 0.33 Gigaton, ardından sanayi prosesleri 0.05 ve toprak kullanımı (land use) 0.05.(PRIMAP)

2016’da metallerin kazandığı değerler ve sebepleri:

• Çinko-Zinc %40 (Glencore dahil bazı üreticiler üretimi kıstı)
• Kalay-Tin  %25 (Endonezya üretim ve ihracatına sınırlama getirdi)
• Nikel %17 (Filipinler, uluslar arası standartlara uymayan madenleri kapattı. dünya arzının %2si)
• Alüminyum %12 (diğer emtia ile birlikte yükseldi)
• Kurşun-Lead %4.2 (elektrikli bisiklet için talep yavaşlarken, daha fazla geri dönüşüm araba pili kurşun arzını arttırdı)
• Bakır %1.9 (arz artıyor- Goldman Sachs)

 

 

Uber’in değeri (Bruegel.org)

Makale

AB Hedef Elektrik Modelinin sürecini izlemek – Jean Michel Glachant 

Mapping the course of the EU “Power Targer Model” on its own terms

http://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/40987/RSCAS_2016_23.pdf?sequence=1

Bugün Glachant’ın yeni makalesine erişemediğimden aynı minvaldeki yukarıda erişime açık makalesini okuma fırsatı buldum.

Makalenin başında derdini anlatıyor zaten:”

• 2004-2009 artası şekillendirilen mevcut AB elektrik hedef modeli daha önceden görünmeyen bir çok değişikliğe ihtiyaç duyuyor
• AB’nin tüm bu güncellemeleri yapabileceğini bilmiyoruz

AB Hedef model neydi? Glachant’a göre 3 temel üzerinde duruyordu

1. Merit-order’a dayalı Güç Borsalarında işlem gören gün öncesi piyasası
2. İletim bölgelerinin bölgeselleştirilmesi (zoning) ve arasındaki ticaretin kolaylaştırılması
3. Son olarak da gün içi ve dengeleme konusunda sınır ötesi işlemler

Tarihçe olarak, 1996-2014 dönemini çok güzel özetlemiş.

3.Enerji paketinden devam edersek, daha çok kurumsallaşma göze batıyor, ACER ve Entso-e. Aslında tam hedef piyasa modeli olgunlaştı denirken (20 yıllık deneme-yanılmalarla), 2008’den itibaren sisteme eklenen YEK (yenilenebilir enerji kaynakları) hedef modeli neredeyse kemiklerine kadar sarstı. “eritme potası ve salata kasesi” kısmını okuyun.

YEKler sisteme entegre olduktan sonra ise uzun dönemli üretim yeterliliği nasıl sağlanacak? Bu noktada kapasite piyasaları bir “eklenti/add on” şeklinde öne çıktı. Glachant daha fazla YEK entegresinin hedef piyasa modelinin gün öncesi ve sınır ötesi ticaretin kolaylaştırılmasını sarsacağını iddia ediyor.

Son kısımda ise bir Hedef Model’den “Hedef Model +” veya “Hedef Model 1.1”mi yoksa “Hedef Model 2.0”’a mı geçileceği sorgulanıyor. Bu da zonların değişmesi, düğüm fiyatlaması (nodal pricing), uzun dönemli piyasa tabanlı YEK yatırımlarının nasıl sağlanacağı, ve kısa dönemli gerçek esnekliğin nasıl sağlanacağı konularına değiniyor.

 

Tarih

Standart Oil kartelinin bölünmesiyle sonuçlanan, Ida Minerva Tarbell’in yazılarının ilki 1902- Kasım.. http://library.brown.edu/pdfs/1433779164777330.pdf

 

 

 

12.8.2016- EAK

-Tamamen kişisel notlar  www.barissanli.com-

Dün EAK’ı  12:00 gibi yazmayı bitirmiş ve 19:00 sonrası gelişmeler dikkate alınmamıştı. Dün Brent çok hızlı bir yükseliş yaptı.

Petrol fiyatları dün neden yükseldi? OPEC toplantısı öncesi Suudi Bakanın açıklaması , Eylül de Cezayir toplantısında üretim tarafı önlemleri (sınırlama) gündeme geldi.

Bu sefer neden daha pozitif bakılıyor? Çünkü İran ve diğer tüm ülkeler en yüksek üretim seviyelerine yakınlar, bu noktada bir hareket yapılabilir deniyor.

Finansal analistlerin bazıları “FED faiz arttırama” gibi sözler edince, emtialarda toparlanmada pozitif bir algı oluştu

Bilgiler

Termal kömür/buhar (thermal-steam coal)-  ısı ve elektrik üretimi için kullanılan kömür

Metallurgical/coking kömür- çelik üretimi için

Çin’in kömür üretimini azaltması, kömür fazlasını azalttı, aynı zamanda çelik üretimini de arttırması, kok kömürü talebini arttırdı. Demir cevheri fiyatları ile kok kömürü fiyatlarından pozitif korelasyon gözlemlenebilir

İspanyol Abengoa, (konstantre güneş teknoloji firması), 1.17 milyar euroluk borç yapılandırması aldı.Geçen kasımda 8.9 milyar euroluk borç yükü beyan etmişti.

ABD’nin en çok ham petrol ihrac ettiği, Curacao adası, Kayayiplerde ve neredeyse 100 yıldır rafineri faaliyeti varmış.

Marshall adalarına da çok fazla ihraç yapılmış, ama burada gemiden gemiye(Asyaya gidenlere) transfer olduğu zannediliyor.

Japonya 5. Reaktörünü de tekrar devreye aldı. Her reaktörü devreye alması, LNG talebini azaltıyor, fiyatları etkiliyor.

Zayıf petrol fiyatlarına rağmen Kanada petrollü kum üretimi artıyor.

Nuscale – Küçük modüler reaktör – 50 MW izni aldı. Aynı tesise 12 tane konabiliyor.

İstatistik

Çin’de tahmini Temmuz petrol talebi 10.11 mv/g

İzin alan küçük modüler nükleer (Small modular reactor ) enerji 50 MW

Ekonomik büyüme arttıkça daha fazla elektrik kullanılıyor.  Kişi başı gelire göre elektrik talep esnekliği (Gelir büyüme* esneklik= elektrik büyüme)…..Esneklikler:  Konut 0.78, Tarım 0.5, Ulaştırma 1.35, Sanayi 0.88, Hizmet 1.18, Toplam 0.88… Dolayısıyla enerji talep artışında, ekonomik büyümenin komposizyonu önemli

Rapor

A National Strategy For Energy Security The Innovation Revolution: http://secureenergy.org/wp-content/uploads/2016/05/SAFE-National-Strategy-for-Energy-Security-2016.pdf

 

 

 

Tarih

20 Şubat 1998 tarihli gazete haberi – Türkiye’nin ilk rüzgar enerji çiftliği – İlk rüzgar enerjisi ile mutlu olan aile

 

11.8.2016- EAK

-Tamamen kişisel notlar  www.barissanli.com-

Petrol fiyatları bugün sabah niye düştü? Artan ABD stokları, rekor Suudi üretimi ve talep artışının yavaşlamaya devam etmesi, Çin enerji ithalatından yavaşlama

Sektörde OPEC toplantıları çok önemli olarak görülse de, nihai etkileri açısından çok anlamlı değildir. OPEC’de bakılacak ilk yer, Asyadaki Pazar kapma savaşı, ikinci olarak da ne kadar daha 50 $ ile idare edebilecekleri. Suudi Arabistan’daki Asyalı işçilerin durumunu takip etmek gerekir.

Bir diğer teori de, OPEC toplantısında karar alınma ihtimaline karşı, üreticilerin üretimlerini yüksek tutma eğilimi

Bilgiler

Pil teknolojisi yeteri kadar gelişirse 20.yüzyıl santrallerine gerek kalmayabilir. Telegraph özet olarak Arpa-E ve pil teknolojilerini incelemiş()

IEA Oil Market Report özeti talep artışında yavaşlama (2016 1.4 milyon varil/gün’den 2017’de 1.2 milyon varil/gün artışa düşecek). Arz da ise 215bin varillik bir düşüş var(yıldanyıla)() <- istatistiksel hata aralığında

FERC, Apple’a fazla elektriğini satma hakkı verdi. Apple’ın dünyadaki tesislerinin %93’ü yenilenebilir enerji kullanıyormuş. ABD’deki FERC’den alınan izin 480 MW güneş projelerini kapsıyor.

ABD’de 2015 aralık’ta ham petrol ihracat üzerindeki sınırlamalar kalkınca 450bin v/g’den 501bin v/g’lere çıkan bir grafik var.  En büyük ihracatçı PDVSA-Venezuella devlet şirketi. Şirket Curacao’daki rafineride, ağır Venezuela petrolünü hafif ABD petrolü ile karıştırarak üretim yapıyor gibi

Ortadoğudaki hava durumu da ısınıyor. Bu da elektrik üretimi için daha çok petrol tüketen ülkelerde talep artışı anlamına geliyor.

Venezuela üretimi son 13 senenin en düşük seviyesinde.

Küresel maden firmaları yenilenebiliri keşfediyor. Bir çoğu düşen bakır, kömür fiyatlarından müzdarip oldu, fakat madencilik faaliyeti için gereken enerjiyi km’lerce kamyonlarla petrol taşımak yerine güneş paneli ve rüzgar türbininden elde ediyorlar.

İstatistik

Pil üreticilerinin sihirli rakamı: 100$/kWh

İngiliz Hinkley Nükleer santralinin üreteceği elektriği MWh’, 92.50(bugün 97 ve enflasyon düzeltmesi vaR) pound 35 yıl için

Rosneft 2016 2. Çeyrek üretimi 4.11 milyon varil/gün

Rapor

Tarih

Türkiye Enerji Kurumu fikri 1950’lerden beri vardı ama bu haber aslında kanunlaşamamış Türkiye Enerji Kurumu ile ilgili. Daha sonra 1970’de Türkiye Elektrik Kurumu olarak kuruldu.

 

 

 

 

 

 

 

 

10.8.2016- EAK

-kişisel notlar-

Petrol Fiyatları

Ham petrol kendi başına tüketilmediğinden, ham petrolden elde edilen ürünlerin talebinin değişimi çok önemli.  #OOTT ekibi hem stoklara hem de yüzen depo olarak gemilere dikkat kesiliyor. Petrolde stok seviyeleri son yıllardaki en yüksek seviyelerde olduğundan stok arz-talep değişimlerini perdeliyor. Bu sebeple son dönem ürün stoklarının durumu temel izleme göstergesi oldu. Short(sat)-long(al) pozisyonlarda ise shortlarda artış devam ediyor.

Bilgiler

Hindistan yeni bir Yeşil Enerji Borsası kurmayı düşünüyor. Sebebi de bir çok güneş üreticisinin dağıtım şirketlerinden paralarını alamaması. 10 aydır parasını alamayanlar var

Çinde ilk 6 ayda 20GW, ikinci 6 ayda da 5-10 GW ek kapasite bekleniyor. 1 Temmuzdan sonra devreye giren projelere %2-11 tarife kesintisi yapılacak. Gansu^daki güneş gücünün %39’u, Sincan’dakinin yarısı şebekeye bile bağlı olmayabilir. Seneye tahmin 19.8 GW devreye girmesi bekleniyor. 2020 hedefi 125 GW, (daha önce 150 GW)

İngiltere kıyılarında 10 milyon varil petrol taşıyan gemiler park etmiş durumda.

Peki Tankerler neden önemli? Reuters İran’ın 30 milyon varil gemilerde depoladığı ham petrol olduğunu iddia ediyor, İsrailli bir firma da bu rakamın 46 milyon varile kadar çıktığını raporunda söylemiş. Eğer doğru ise, aslında İran’ın üretimi artmıyor, stoklarından ham petrol satışı yapıyor demektir. Bu da stoklar bitince fiyatlar artar demek oluyor.

Nijerya da Usan derin deniz terminalindeki üretim problemi ilginç, söylentiler doğru ise militanlar kıyının 100km ötesindeki üretim noktalarında da sabotaj yapıyorlar.

İstatistik

Çin’deki kurulu güneş kapasitesi 63 GW civarı

Yeni Panama kanalı genişlemesi, 5 milyar $’a mal oldu, bu sene için çoğunluğu Yeni Panamax tipi 170 rezervasyonu var. Asya’ya yolculuğu 11 gün kısaltıyor

ABD körfezinden yola çıkan Shell’e ait Maran Gas Apollonia, 25 Temmuz da 289 metre boyu ile kanaldan geçen ilk LNG gemisi oldu

Genişletme ile eni 33 metrede 54 metreye çıktı.”New Panamax”

ABD Körfez- Asya gemi süresi 20 gün, Suveyş kanalından 31 gün, Afrika ümit burnundan 34 gün

Petrol ve ürün stokları:

• ABD: benzin son 5 senenin %5, distilat (dizel vs) %36 üzerinde
• AB: ARA’da benzin %17, distilat %2
• Almanya, dizel son 7 senenin en üst seviyesinde

9 Ağustos 2016 – Çarşamba 902 milyon kWh Türkiye rekoru, pik talep 43895 MW

Tarih

Ham petrol depolayan gemilerin kıyılarda fiyat yükselişini beklemesi, en dramatik şekilde Daily Mail gazetesinin haberindeki resimde görülüyordu. “Sharks off the British Coast”, “Köpekbalıkları Britanya Sahillerinde” haberinde köpekbalıkları fiyatların yükselmesini bekleyen spekülatörlerdi.

 

 

 

2009 yılından DAily Mail haberi

 

23 Ağustos 1982

 

 

 

9.8.2016- EAK

-kişisel notlar-

Bilgiler

OPEC üyesi altı ülke ve Rusya, Doha öncesi üretim rakamlarını abartmakla itham ediliyor (KSA, Irak, İran, Kuveyt, UAE, Venezuela)

Japonların denizaltında maden işletme fikirleri…. 1970lerden beri Japonlar arama çalışmaları yapıyorlarmış. Ton başına çıkarma 70 $’a mal olabiliyormuş.

ABD’de Güneş PV’de meslek tanımları 30’un üzerinde ve her birinin ayrı sertifikalandırması var. (Appendix 1’e bak)

Baz yükün sonu mu? Daha önce Kalifornia ördek eğrisi, Güney Avusturya da gerçekleşiyor… Ama Avustralya da depolama sistemleri ile dünyanın en büyük sanal güç santralini oluşturma yolunda ilerliyor.

Tesla hayat kurtardı- Otopilot’un geleceği karışık : Akciğer embolisi geçiren bir hastayı hastane yakınına kadar götürdü. Yazıda Tesla’nın adım adım nasıl otopilot programını yürüttüğü var.

DAEŞ sonrası ne olacak? (Önce minimum güvenlik)  … İnşa projelerinden önce minimum güvenlik ve kaynakların doğru aktarılmasını sağlamak

 

İstatistik

Enerji ve Tabii Kaynaklar Görünümü

Raporlar

World Nuclear Industry Status Report 2016 , http://www.worldnuclearreport.org/IMG/pdf/20160713MSC-WNISR2016V2-HR.pdf

 

En iyi enerji think tankları listesi

 

Tarih

Urfa T-1 Tünelinin açılışı ardından Yavuz Donat’ın köşe yazısı

 

8.8.2016- Dış Yayınlardan önemli bilgiler

Shale Gaz

-İngiltere’de Shale gaz üretiminde karşı halkı teşvik etmek için “Shale Wealth Fund” isimli bir fon tartışmaya açıldı. Arazisinde Shale Gaz olanlara 10000 pound’a kadar para verilecek. Bu para, üretim vergisinden sağlanacak. Parayı almak için gaz üretiminin başlaması şart koşuldu. (Guardian)

İstatistik

Barclays analisti Brian Johnson’a göre binek araçlar:

• Günde ortalama 56 dakika kullanılıyor (zamanın %4’ü)
• En pik saatlerde bile tüm araçların %11’i kullanımda oluyor.

 

The Gartner Hype Cycle- Gartner Abartı Döngüsü

Beklentiler, innovasyonla tavan yapar, bir süre zirvede kalır, sonra yanılgı çukuruna düşer, sonra aydınlanma eğrisi üzerinden, üretim platosuna ulaşır