Category: Uncategorized

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTddElFdGtvT2hVakU

OPEC ülkeleri anlaşmaya uzak ve dünya büyümesi de aşağı yönlü revize edildi. Petrol fiyatları düşüş yaşadı, stok verilerine bakılacak. Çin’deki enerji şirketleri ile ilgili makale tarihsel süreçler açısından ve linkleri ile güzel. Bir süredir kitap özeti veremeyince, bugüne birikti. Handbook of Multi Commodity Markets kitabındaki doğal gaz piyasasındaki futures ve opsiyon sayısal örnekleri sonunda notlarıma alabildim.

Bilgiler

Goldman Sachs, 2017 petrol fiyat tahminini 52.50’den 45 dolara düşürdü. Muhafazakar senaryoda, mevcut arzın 100,000 v/g daha artacağı, 500,000 v/g de yeni arz geleceğini öngörmüş.

Pakistan’da Hala arama lisansı kapsamında Bashar X-I ST’de bulunan doğal gaz’ın test akışı 8.7 milyon feet küp/gün. Pakistan Petroleum Limited (PPL) Sindh’de daha fazla rezerv bulmaya devam ediyor.

Moody’s göre Çin’in KİT’lerinin borcu Çin GDP’sinin %115’i seviyesinde. KİT’lerin büyük kısmı enerji KİTleri. Makalede yazar çok güzel linkler vermiş, kendi çıkarımı Çin devlet şirketleri petrolde bünyelerine aldıkları yabancı şirket ve varlıklara %20-%50 fazla ödemişler. Addax ve Nexen gibi alımlarda ise %47-%60 fazla ödenmiş.

Çin çelik kapasitesini bu sene 45 milyon ton azaltmayı hedeflemişti ama Temmuz sonunda 21 milyon ton düşürmüş.

Otonom araçlar sigorta şirketlerini nasıl etkiler? Sürücü hatası artık gerekli güncellemeyi yüklememek olur.

Bulgaristan kurmayı düşündüğü hub’a Kıbrıs gazını da ya Yunanistan üzerinden ya da Yunanistan daki LNG terminali ile entegre etmek istiyor.Bulgaristan Yunanistan gaz boru hattı 2018 sonunda aktif olacak. Varna’da 1.5 milyar avroluk bir hub planlıyor.

Suudi Arabistan, ülkedeki istihdamın 3’te 2si olan kamu personellerinin bonus ve yardımlarını kesti. Bakanların maaşını da %20 azalttı. Bazı traderlar bu önlemleri Suudilerin “daha uzun soluklu bir düşük fiyat atmosferine hazırız” mesajı olarak yorumladı

Bu sene Suudi Arabistan %13.5, İran %2.5 bütçe açığı verebilir. IMF’e göre Suudi’lere 67$, İran’a 61.5$ petrol fiyatı yeterli

Uluslar arası havayolu şirketlerinin 2016 için ortalama 51.1 $/varil jet yakıtı fiyatına karşılık faturaları 24 milyar $ daha az olacak.

Fransız Engie, Beijing Gas Group’a 12 ay içinde 10 LNG kargosu teslim edecek.

Bu sene son çeyrekte, Çin tüketicileri Türkmen-Özbek gazının yanında Kazak gazına da kavuşacaklar. Ortaasya-Çin boru hattı A ve B segmentleri 30 milyar m3 taşıyordu. Kazakistan’dan gazı taşıyacak C segmenti ise 20 milyarm^/yıl kapasiteye sahip. Boru hattı(C), Özbek Kkazak sınırından 1300 km ötede Çin’de Khorgos’a ulaşıyor.

Şeyl üreticileri kendi ülkeleri ABD’deki doğu sahilini ithalatçılara kaptırdı. İki sebep, düşen üretim, azalan WTI-Brent farkı

Avrupa elektriğinin %45’îni çatılardan üretebilir. Hollandalı Danışmanlık firması CE Delft demiş. Rapor burada. Excel de burada . Rüzgar + güneş üretimler UK için 200 TWh,depolama 2030’da 1.6 TWh’den 2050 10 TWh.

Exxon en büyük 250 enerji şirketinde ilk 10’da 1 numara, sonra Koreli Kepco, Gazprom ve Phillips 66 (USA) geliyor. İlk 10’da Rusya’dan 10 şirket var

İstatistik

Küresel hava kirliliği verileri Dünya Sağlık Örgütü.

Çin petrol üretim maliyeti 30$/varil.

En büyük sahası Daqing, bu sahadan üretimi 700,00 v/g

İran üretim sahaları bilgileri (twitter Lee_Saks):

Kuzey Azadegan Petrol alanı:

• Rezerv 6.5 milyar varil, 330 milyonu üretilebilir, çıkarma 4 ay önce başladı
• Mevcut üretim 50bin v/g, 21 noktada 58 kuyu
• Eylül’de 80bin v/g
• 2017 Mart’da 110bin v/g
• Çinliler ilgileniyor

Güney Azadegan Petrol alanı:

• 2019 Mart’ta üretimin 320bin v/g’e çıkması bekleniyor
• 38 kuyu açıldı, 132 planlanıyor. Hedef 185 kuyu
• Kuyu başı maliyet 7.5 milyon $, 2014’te 12.5 milyon $’dı
• Fransa Total ilgileniyor, Japon Inpex’de Faz2 ile ilgili

Yadavaran Petrol alanı:

• 31 milyar varil rezerv
• Mevcut üretim 100bin v/g, 83bin v/g hafif, 17binv/g ağır petrol
• Sinopec Faz1 “buy-back” modeli ile yaptı, 2008’de devreye girdi
• Faz2’de Sinopec’in 105 yeni kuyu ve boru hattı
• 4 yılda 180bin v/g Sinopec’in hedefi
• Faz3 300bin v/g getirecek
• Fahlian petrol kesiti hafif – API:40
• Sarvak petrol kesiti ağır – API:24

Kuzey Yaran Petrol alanı:

• 998 milyon varil rezerv, 52.48 milyon varil çıkarılabilir rezerv
• Eylül sonunda 20 kuyu ile 30bin v/g üretim bekleniyor
• “buy-back” kontratı ile yerel Persia Oil and Gas’a berildi
• Üretimin 40bin v/g’ü aşması beklenmiyor

Kitap Özeti

Doğal

Grafik

Dünyadaki Çin yatırımları ve sektörlere göre dağılımı, veri seti de indirilebiliyor.

 

Kitap Özeti

Handbook of Multi-Commodity Markets and Products: Structuring, Trading and Risk Management

Andrea Roncoroni, Gianluca Fusai, Mark Cummins

Bölüm 3, sayfa 163 – Doğalgaz Piyasası ve Ürünleri ( Not: kontrat bilgileri 2014’e ait, güncellemelere dikkat)

Daha önceki özetlere örnekler ile devam ediyoruz

Örnek: Henry Hub fiziksel satın almanın hedgelenmesi

Şubatda bir tüketici, Nisan’da tüketeceği gazın fiyatının daha da yükselebileceğinden endişe ederek, Nisan ayında teslim edilmek üzere Henry Hub üzerinden futures 100,000 mmbtu doğal gaz alıyor. (Fiziksel her kontrat 10,000 mmbtu’idi. 100,000 mmbtu 10 kontrat yapar). Yaptığı kontratı kapatmak için de Nisan ayı geldiğinde spot gaz fiyatına tahvil ediyor.

10 kontratı Şubat’ta 4.549 $/mmbtu’ya alıyor

26 Mart’ta doğalgaz Henry hub futures’lar 4.846 $/mmbtu civarına geliyor. Elindeki 4.549’a aldığı kontratı 4.846’ya satıyor. 100,000*(4.846-4.549)=29,700 $ geliri oluyor.

1 Nisan’da spot fiyat $4.85’a geliyor, Nisan ayı gerçek değerden fiziksel gaz ile fiziksel alışverişi yaptığında 4.85*100,000=485,000 $ ödemek zorunda kalıyor.

Futures’dan 29,700 $ bir bedel almıştı, gerçekte 485,000 $’ı toptan satış şirketine ödemişti. Sanki doğal gaz fiyatı (485,000-29,700)/100,000= 4,553 $/mmbtu gibi olmuş oldu.

Dolayısıyla Nisan’da toptan satış şirketine mmbtu başına 4.85 ödese de, daha önce yaptığı hedge ile elde ettiği gelirle Nisan ayında gazı 4,553$/mmbtu’ya tüketmiş oldu.

Örnek 2: Henry hub’da satışı yapılan fiziksel bir gazın riskini düşürmek/hedge etmek

Bir doğalgaz üreticisi Şubat ayında, Nisan’da satmak üzere (GSA-gaz satış anlaşması) yapıyor. 100,000 mmbtu satıyor. Fiyat olarak da anlaşmada 1 Nisan itibari ile geçerli spot fiyat deniliyor.

Üretici fiyatların düşmesinden korkuyor. Bu sebeple 100,000 mmbtu’luk gaz Henry hub futures kontrat satıyor, futures kontratın teslim tarihinden önce de kontratı alarak kapatıyor

Şubat’ta 10 kontratı, Nisan teslim futures olarak 4.549 $/mmbtu’ya satıyor (Her kontrat standart 10,000 mmbtu)

26 Mart’Ta doğal gaz Henry hub teslim fiyatı 4.327 $’a düşüyor. Pozisyonunu kapatıyor. 4.549’a sattığı gazı, 26 Mart’ta 4.327’ye alıyor.

100,000 mmbtu*(4.549-4.327)=22,200 $ net gelir alıyor.

1 Nisan’da spot fiyatlar (üreticinin satış fiyatı) 4.32 $ olarak gerçekleşiyor. 100,000 mmbtu için 432,000 $ alıyor.

22,200$’da hedge ettiği için geliri vardı. Nisan ayında sanki gazını 454,200$’a satmış oluyor. Yani efektif doğal gaz fiyatını 4,542$/mmbtu olarak görüyor.

İngiltere NBP gelecek kontratları: (TheIce.com’da NBP futures contract’lara bakın)

• Bu kontratlar alternatif, aylık, çeyreklik, mevsimlik ve yıllık parçalara bölünmüştür.
• 78-83 takip eden ay, 11-13 çeyrek, 13-14 mevsim ve 6 ardışık yıl kontratı mevcut
• Mevsimler ise Nisan-Eylül, Ekim-Mart
• Her kontrat 1000 therm, 1 therm= 29,3 kWh
• ICE’da ayrıca MWh birimli kontratlar da var
• Mart, 31 gün = 743 MWh
• 42 gün ileri kontrat mevcut(gün öncesinden itibaren)
• BOW Balance of Week contract – Hafta bakiyesi kontratı, !
• 3 haftasonu (W/E),
• 5 iş günü kontratı (Working days next week – WDNW)
• BOM Balance of Month, ay bakiyesi kontratı. !,

Hollanda TTF kontratları:

• 83 takip eden ay
• 11 takip eden çeyrek (Jan-Mar, vs)
• 11 takip eden mevsim (Apr-Sep veya Oct-Mar Ekim-Mart arası veya Nisan-Eylül arası)
• 6 takip eden yıl

Gaspool & Netconnect:

• 59 takip eden ay
• 7 takip eden çeyrek
• 7 takip eden mevsim
• 4 yıl ileri

ABD ve Kanada – Bölgesel Gaz Futures

3 tip ana futures kontrat tipi var:

• Baz (basis) futures: Baz riskin temel sebebi, kontrat ile kontratın fiyatladığı piyasanın fiyat oluşumu yönünden uyumsuzluğudur. Henry hub fiyatının çok likit iken, bölgesel fiyatların bu kadar likit bir ortamda oluşmuyor olması bir baz riskidir. Baz futures, Henry hub ile bölgesel bir gaz piyasası arasındaki fiyat farkını sabitlemelerini sağlar. Bu fiyat farkı (price differential), CME Henry hub ile aylık “Inside Ferc”’de belirtilen lokasyon için yayınlanan gaz fiyatı arasındaki farktır.Böylelikle bölgesel farkları (locational spread) yönetmeye yardımcı olur.
• Index futures: Bu borsa üzerindeki OTC index swap’larının karşılığı, belirlenmiş bir periyot boyunca alınan ortalama fiyatına denk geliyor. Böylelikle günden güne oynaklıklara karşı koruma alınmış olunuyor.
• Swing futures: Yukarıdaki iki kontrattan farklı olarak beklenmedik/olmayacak durumlarda (zamanlarda) risk yönetilmesini sağlar.

Baz Futures(Basis): San Juan basis futures kontrat, sembol NJ.. Bu kontrat San Juan ile Henry Hub fiyat farkını sabitlemeye yardımcı olur. Yani kontratın alındığı tarihteki kontrat fark fiyatı artık iki lokasyon arasındaki fiyat farkı olur, gerçekleşmelerden etkilenmez.

Henry Hub – San Juan fiyat farkı ABD’de doğu batı farkı olarak bilinir.

Örnek : Baz futures

Gene Şubat ayında, bir tüketici Haziran’da San Juan’da teslim edilecek 100,000 mmbtu gaz için, 1 Haziran 2014 spot fiyat üzerinden bir fiziksel anlaşma yapar. Bu riskini yönetmek için de futures ve baz futures kontratlar ile hedging yapar

FERC’ın Gaz Piyasası raporunda San Juan’daki fiyatlar, San Juan Basin Index kısmında gösterilir

Kendini haziranda olası yüksek fiyatlardan korumak için tüketici, (GSA: Gaz satış anlaşması)

1. GSA’kadar Henry hub futures alır, kontratın teslimi gelmeden kontratın ödeyerek kapatır
2. GSA kadar San Juan baz futures kontratı alır, ya bekler ya da kapatır. (Basis futures finansal olarak uzlaştırılır)

Şubat’ta 10 kontrat, Henry hub teslim 100,000 mmbtu aldı diyelim. Fiyatı 4.466 $/mmbtu

Aynı şekilde baz kontratların bir tanesi 2,500 mmbtu olduğundan, 100,000 mmbtu’luk olması içinde 40 tane San Juan Basis Futures kontratı alır. O tarihte -0.21 $/mmbtu’dan işlem görmektedir.

Mayıs’ın son haftasında, doğalgaz fiyatları artar ve fiyatlar 4.933$/mmbtu’ya gelir.

Tüketici kontratlarını kapatmaya başlar:

1. Kontratını satar. (4.933-4,466)*100,000=46,700 $ gelir elde eder
2. Aynı tarihte baz futures fiyatı da -0.15 $/mmbtu’ya geldiğinden (-0.21+0.15=-0.06 $/mmbtu fark oluşur. 100,000 mmbtu için : 100,000 * 0.06= 6,000 $ eder
3. Tam 1 Haziran’da fiyatlar San Juan’da 4.765$/mmbtu olarak gerçekleşir
4. Toplamda 476,500 $ (=4.765*100,000) tüketim bedelini fiziksel anlaşma karşılığı öder
5. Riskini hedge ettiği için doğal gaz fiyatını efektif olarak: 4.765 – (0.467+0.06)=4.238$/mmbtu olarak görür

Index Futures: Fiyatı şöyle hesaplanır. Platts Inside Ferc’deki aylık fiyatın, günlük ortalama Platts Gas Daily’den çıkarılması ile hesaplanır.

Doğal gaz Spread Futures (Marj Futures): Örneğin iki tarih arasındaki futures kontrat farkı bir takvim marjı (spread)idir. ICE, takip eden ilk ay ile ikinci, dördüncü ve yedinci aylar arasındaki farkları fiyatlayan kontratlarla işlem yapmaktadır. Aslında bu marj kontratları gaz depolama için önemlidir. Aslında takvim kontratları doğru dönemler için yapılırsa sanki sanal bir depolama yapılmış olur.

Doğal gaz Opsiyonları (Options) : Bazen kayıpları(downside risk) yönetebilmek için daha esnek kontratlara ihtiyaç vardır. Opsiyon kontratları, sahibine zorunluluk değil, isterse kontratı alma veya satma hakkını verir. Henry hub’da iki tip ana opsiyon kontratı var(2014). En çok kullanılan Avrupa tipi (European exercise) doğal gaz opsiyonu

• Call opsiyonunda fiziksel kontratı alma hakkı
• Put opsiyonunda fiziksel kontratı satma (short) hakkı verir.

Avrupa tipi call opsiyonunda, kontrat sone erme tarihinde Henry hub fiyatı, anlaşılan işlem fiyatını (strike price) aştığı zaman yürütülür/işlem görür.

Avrupa tipi put opsiyonda ise, Henry hub fiyatı anlaşılan işlem fiyatının altında kalırsa kontrat sona erme tarihinde işlem görür

Amerikan tipi opsiyon da ise, kontrat sona erme tarihi de dahil o tarihe kadar kontratı işleme koyma imkanı verir.

Örnek: Henry hub gaz kontratında kayıpların opsiyon kontratı ile yönetilmesi

Şubatın son haftasında bir tüketici bir anlaşma yaparak Nisan ayında 100,000 mmbtu’luk gaz teslimi için kontrat imzalar (fiziksel). Fiyatların yükselmesinden korkar ama fiyatların nereye gideceğini bilmediğinden futures kontrat da almak istemez. Ayrıca fiyatlar düşerse de kâr etmeye açıktır.

Yapacağı iş, Amerikan tipi opsiyon almak

10 tane Henry hub Amerikan opsiyon alır. Şubat’ta fiyatlar 4.549 $/mmbtu olduğundan, opsiyon kontratında 4.6$/mmbtu’luk işlem fiyatına göre olan opsiyonu alıyor. Yani fiyat 4.6$/mmbtu’yu aşarsa kontratı 4.6 $/mmbtu’ya alma hakkına sahip olacak. 4.6 $ kontratı 0.165$/mmbtu’dan işlem görmektedir.

26 Mart’ta doğalgaz futures kontrat fiyatları 4.86 $/mmbtu seviyelerine geliyor. 4.6 seviyesini aştığı için kontratı işletebiliyor.

(4.86-4.6)*100,000 = 24,600 $ gelir elde ediyor

Mmbtu opsiyon kontratı başına 0.165 $ verdiğinden 100,000*0,165 = 16,500 $ kontrat bedeli ödedi

Net geliri 24,600-16,500 = 8,100 $ oldu.

1 Nisan geldiğinde ise fiyatlar artmaya devam etti ve 4.85 $/mmbtu oldu.

Tüketici fiziksel sözleşme karşılığı 100,000*4,85 $/mmbtu’dan = 485,000 $ ödedi.

8,100$ hedge’den kazandığından, gerçekte 476,900 $ ödemiş oldu, yani efektif doğal gaz fiyatı 4,769 $/mmbtu oldu.

16,500 $’ı her halükarda opsiyon kontrat bedeli olarak ödeyecekti.

OTC Piyasaları ve Servisleri

Tezgah üstü, over the counter piyasalar hem esnek, hem daha standardize olmamış kontratlar ile bir rahatlık sağlarken riski daha çok kontrat yapanlara yıkar. OTC ile borsa arasındaki temel fark, standardize olmamış kontratlardır. Futures borsa da, forward’lar OTC’lerde işlem görür denebilir. Şeffaflık ve iflas durumlarında risk kontrat yapanlardadır.

Egzotik opsiyonlar bulunmaktadır.

 

Tarih

İlk OPEC konferansı 10-14 Eylül 1960’da Bağdat Irak’ta yapıldı.

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdaWY2N21GeUJrTDQ

OPEC işi, enerji sektörünün Fed’i oldu. Oysa stratejik analizlerde bilinen bir etkinin bilinmeyen artçıları daha önemlidir. Elektrikte New York’un enerji devrimini takibe devam, ilginç bir örnek olabilirler. Arpa-e projeleri neden önemli, temel enerji analizini değiştiren en önemli faktör oyun değiştirici teknolojiler, arpa-e bir portföy. Havayollarının da iklim değişikliğine karşı proje desteklemesi pazarı büyütür. Çin’in bunca duruma rağmen Kuzey Kore’den rekor kömür alımı hem ekonomik hem de incelenmeye değer. Bence önemli istatistik, ABD ulaştırma emisyonlarının elektrik emisyonlarının üzerinde olması…

Bilgiler

Yunan doğalgaz iletim operatörü DESFA’nın satışında 2013’teki ihaleden bu yana görüşmeler devam ediyor. İtalyan Snam Yunan Bakana Socar varsa biz varız demiş.

Sahra altı Afrika’da 29 korunan bölgede 6 ingiliz şirketin lisansı var. Tullow firmasına göre Uganda’nın petrolünün %40’u Murchison Şelaleleri parkında. Greenpeace’in İngiliz hükümetinin desteğinin ispatı olduğunu iddia ettiği sunum.

NYPA – New York Power Authority 1930’da kurulmuş ve hidroelektrik gücünü New Yorklular için kullanmayı hedeflenmiş. New York ayrıca California’dan sonra en hırslı yenilenebilir dönüşümüne de öncülük ediyor. Bu kapsamda 1000 kamu binasının enerji tüketimini takip eden bir “digital foundry” kurdu.

Çin Kuzey Kore’den rekor 2.46 milyon ton kömür ithal etti. Nisan’ın da %61 üzerinde. Pyongyan’ın ticaretinin %90’ı Çin’le ve bunun %40’ı kömür. Moğolistandan ithalat %50, Endonezya’dan %18 artmış. 2016’nın ilk 8 ayındaki 17.28 milyon ton antrasit ithalatının (Çin’in), 14.91 milyon ton’u Kuzey koreden. Rus fiyatı 70$ iken K.Kore fiyatı 45.55$

Hindistan Çin kadar olmasa da, petrol, kömür, demir cevherinde etkisi hissedilir olabilir. Ed Morse, Citi’den, takip edilir. Hindistan ham petrol talebi 350,000 v/g arttı, artış Çin’in artış miktarının üzerinde. Benzin talebi %14 arttı. Kömür talebi %6-8 arasında artar. Citi çok iyi bir bilgi daha veriyor. Hindistan büyümesinde ülkenin yarısı vegan veya vejeteryan olduğundan, et pazarında bir etki olmayabilir.

Noble Energy Ürdün’e Leviathan’dan 2020’den önce gaz satışında anlaşmış. 8.57 milyon m3/gün ortalama ile 15 yıl gaz satışı 10 milyar $ ise, doğru orantı ile m3’ü 213 $’a mı geliyor?

Büyük havayolları “iklim değişikliğine etkilerini tazmin etmek için” hazır olduklarını bildirdiler. 15 yıllık anlaşmada, havayollarının emisyonlarını azaltmalarını değil, 2020’den sonraki emisyon artışlarını yenilenebilir enerjiye destek, orman korunması ve diğer çevreci projelere destekler ile karşılamasını istiyor. 2025’te 2 ila 6 milyar $’a mal olur.

Arpa-e, meşhur Darpa’nın enerji versiyonu, Arpa-e altında IONICS proje kapsamındaki 4 kategorideki 16 projeyi tanıtıyor. Arpa-e’nin mantığı oyun değiştirici enerji teknolojilerine destek. IONICS ile depolama alanında “game changer”lar planlanıyor.

ABD’de 2016’da ulaştırma emisyonları elektrik üretimi kaynaklı emisyonları geçebilir.

ABD EPA (Çevre Koruma Ajansı) hava kalitesi ve ulaştırma bölüm başkanı Chris Grundler VW skandalını da doğrulayan kişilerden biri. Alman kökenliymiş bir de. İlginç kısım şu ABD’deki hava kalitesi düzenlemelerine uymak için araba başına Fiat Chrysler 2,254 $ ,Honda 901 $ harcaması gerekiyormuş

Özellikle yeni teknolojilerde iki tarafı iyi takip etmek gerek. WSJ otonom arabaların uzak olduğuna dair akademisyenlerin şüphelerine yer vermiş. Tesla 24 ay, diğerleri 2021’de otonom (aslında 5 sınıf otonomi var) araba planı yaparken hocalar 15-20 yıl var demiş.

Argus, ABD şeyl üretimindeki Cushing’de işlem görecek 3 grade petrolü daha değerliyecek. Bakken, Niobrara, White Cliffs . Bakken’ın 0.5 ila 0.8 $, Niobrara 0.45 ila 0.95$, White Cliffs ise -0.7 ila+0.05 $ arasında WTI’a göre farkla işlem görüyor.

ABD Enerji sekreteri Ernest Moniz, nükleer enerjinin iklim değişikliğini çözmek için anahtar teknolojiolduğunu söyledi.

Makale

NATURE ENERGY | www.nature.com/natureenergy 1commentPUBLISHED: 26 SEPTEMBER 2016 | ARTICLE NUMBER: 16137 | DOI: 10.1038/NENERGY.2016.137

Selecting tandem partners for silicon solar cells

Zhengshan (Jason) Yu, Mehdi Leilaeioun and Zachary Holman

Makalede silikon %20 ve %25 verimli alt güneş hücresi üzerine üst hücre materyallerine göre verimlilikler incelenmiş. Tandem (ikili) teknoloji kullanımında silikon üzeri III-V grubu materyal ve perovskite’lerin daha başarılı olduğu görülmüş.

Spektral verimlilik çok önemli deniyor.

Tablo – Alt tarafı silikon üst materyal yukarıdaki tablodaki gibi olan materyaller için verimlilikler

Alt tarafı %20 verimli hücreler için değişik materyaller ile verimler. Beyaz kesikli çizgiler, üst hücre verimi… Siyah çizgiler de tandem verim

 

 

İstatistik

Yukarıdaki makaleden:

• Çoklu kristal silikon modülleri PV piyasasının %60’ını teşkil ediyor
• 2015 yılında verimlilikler 2010’daki %15.5’den %19.2’ye çıktı
• Panasonic, SunPower ve Kaneka %25 verimlilikli monokristal silikon hücreleri başardıklarını iddia ediyorlar
• Teorik limit %29.4, ama pratik limit %26.
• Şu anda 60 GW üretim kapasitesi var
• III-V tandem (ikili) verimlerde %31.6 verimlilik elde edildi

Tarih

1 Temmuz 1979, petrol krizlerinden Türkiye nasıl etkileniyor? OPEC krizlerinin Türkiye’ye etkisi güzel makale olur.

Word  formatı: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdUW9sOTQ4N2l4RG8

Dünya ticaret örgütünün anlaşmalarının çalışmaları gizlilikle yürütülüyor. Greenpeace’in sızdırılan kısımlara ilişkin bir yaklaşımı var ama hala enerji kısmı eklerini göremedik. Suudi Arabistan’ın İran’a sen üretimini arttırma ben de üretimimi düşüreyim teklifi beni çok düşündürüyor. Bence fiyat stratejisi işe yaramadı, ABD şeyl beklendiği kadar düşmedi. Panik gibi geliyor bana. Güneş tutulmalarının öncesi kadar sonrası da önemliymiş, hızla güneş üretimi artıyor. Türkiye’de güneş 1500 MW’ı bulunca bu etkiler bizi de bulacak. Tekstilde kaliteli elektrik önemli, sadece kesinti değil frekansıda düzgün isteniyor.

Bilgiler

Dünya Ticaret Örgütünün gizli yürütülen çalışmalarından TiSA (Trade in Services Agreement) taslağı ile ilgili olarak Greenpeace’in şikayetleri var. Devletlerin karar alma haklarını ellerinden alarak, liberal politikaları zorladığı ve çevre konusunda ülkelerin yapmak isteyeceği düzenlemeleri de tehdit edeceğini öngörüyor. 3 noktada : “ratchet”,”standstill” ve “necessity tests”. Hikaye şu , yeni düzenleme serbestleşmeyi ve ticareti azaltıcı olamaz.

Avusturya’da Kreisel elektrik diye bir firma mevcut araçları elektrikli ve hibrit hale getiriyor ve BNEF bu fikrin Tesla’yı tahtından edebileceğini anlatıyor. Çok başvuru alıyorlarmış ve büyüme planları da 100,000 arabayı hedefliyor

Eon ve RWE yenilenebilir varlıklarını ayrı şirketlere almışlardı. RWE’nin yenilenebilir varlıklarını taşıdığı Innogy şirketinin %10 hissesini 2 milyar €’ya satmayı planlıyor.

Goldman Sachs önümüzdeki iki yıl için kok kömürü fiyat öngörülerini arttırdı. Çin’in üretimi sınırlandırmasının ardından dünyanın dört bir yanındaki madenler artan fiyatlar ile tekrar açıldı. Perşembe günü üst kalite Avustralya kok kömürü 206$’a ulaştı,2017’de 134$, 2018’de 125$ fiyat tahmini var. Kazananlar ABD, Avustralya, Mozambik

Çin’de kömür balonu var mı? Çin de 900,000 MW gücünde 1300 kömür santrali var, 2015’te 200 tanesine daha izin verildi. Hepsi de harita da var .

Suudi Arabistan İran üretimini arttırmazsa ben kesinti yaparım dedi. Bazı analistler ise geçmişe bakıldığında Suudi Arabistan’ın Eylül sonrası üretiminin düştüğünü iddia ediyorlar. İran’da 3.6 mv/g ‘ü kabul etmedi 4.2 mv/g istiyor.

Şah Deniz 2 projesinin %82si tamamlandı. SD2 2018 ortasından itibaren 2 kuyu ile operasyona geçerek 0.5 milyar m3 üretim yapacak. 2 yıl içinde üretimi 16 milyar m3’e çıkacak

Mısır’ın LNG alım ihalesinde Ekim’de Glencore, Kasımda Trafigura, B.B. Energy’de Aralık kargosunu getirecek.

Pakistan’daki elektrik kesintileri (sektör temsilcilerine göre) 2 yılda 100den fazla fabrika ve 500,000 insanın işsiz kalması ile sonuçlandı. Vietnam ve Bangladeşe kayan tekstil üretimleri sebebi ile ülke de gelir kaybına uğruyor.

Kalifornia 21 Ağustos 2017’de gerçekleşecek güneş tutulmasına hazırlanıyor. 3 saat için 5 GW’lık güneş gücünün tutulma sebebi ile sistemden düşeceği öngörülüyor. CAISO’nun 8 GW güneş kurulu gücü var. Sorun olan ise güneş tutulması sonrası ani güneş üretim artışı. Normalde güneş enerjisi dakikada 27 MW artıyor, tutulma sonrası bunun 54 MW/dakika hızla artması bekleniyor.

Sanal LNG boruhattı ne ola? Büyük gemiden küçüklere mal aktarımı.

İstatistik

Kömür santral istatistikleri:

Dünyada işletmede

– 1.88 milyon MW kömür santrali var

– 1.25 milyon MW subkritik

– 440bin MW’ı süper kritik

– 193 bin MW’i ultra süper kritik

Dünyada inşaat halinde olan 299 bin MW, yapımından vazgeçilen 209bin MW

Dünyada izin ve lisans almış fakat işletmeye geçmemiş 562bin MW santral var. Bunun %41 ultra süper kritik, %44’ü süper kritik, %16sı subkritik.

Çin’de İnşa halindeki santrallerin %59’u ultra superkritik, %35’i süper kritik, %6sı subkritik

Çin’de yapılması planlananların %62si ultra superkritik, %29’u süperkritik, %10’u subkritik

Makale

Monetization options for emerging and future gas producers (LNG-CNG-Downstream options)

Thanos Pitatzis ,

www.oilvoice.com/n/Monetization-options-for-emerging-and-future-gas-producers-LNGC-/c55032a786b0.aspx

Bu makale eski ama güzel verileri kullanıyor. Kısaca gazı hangi amaçla kullanarak ne ekonomik değer oluşur şeklinde

Benim laptop’da açık, iki güzel grefiği var.

Bir tanesi deniz mesafesinde ne kadar uzaklık ile ne mantıklı?:

İkinci grafik ise Gaffney, Cline & Associates’in sunumundan bir grafikte (yukarıda)

Tarih

4 Ocak 1903’te, Edison’un alternatif akımın ne kadar zararlı olduğunu göstermek için önerdiği şekilde Topsy denilen bir fili 6600 Volt ile öldürdü. Videosu burada.

Word (resimlerle): https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdZkJpOGVES2FLVlE

Anladığımız kadarı ile enerji belgeleme testlerinin tamamında firmalar değişik yöntemlerle kendilerini daha iyi çıkarmışlar. Maersk ikiye bölünüyor, Fracking’i bir de Rusya keşfederse, fiyatlar zor yükselir. Gülen araba mı olur dememek lazım, yaya karşıdan karşıya geçerken otonom arabanın durduğunu nereden bilecek. Offshore petrol şirketlerinin offshore rüzgara destek vermesi “economies of scope”, kapsamı genişleterek iki tarafta da maliyet avantajı sağlamaya çalışmaları acaba iki sektörü birden verimli yapar mı

Bilgiler

VW benzeri skandal TV setlerine mi sıçrıyor. Samsung, LG ve Vizio, tvlerinin enerji tüketimlerinin kullanıcıların “ana resim menü” ayarlarını değiştirir değiştirmez belirtilenin en az iki misline çıktığı iddia ediliyor. Guardian’a göre sadece bu 3 marka tüketicilerin 3’te 1’i bunu yapsam 1.2 milyar $ ek enerji faturası öder.

Puerto Rico’da elektrik krizi 2.gününe girmiş, adadaki 3.5 milyon kişi elektriksiz. Trafo merkezindeki yangın sebebiyle

Meşhur gemi taşımacılığı firması Maersk ikiye bölünüyor. Maersk A/S entegre ulaşım ve lojistik, Maersk Oil’de Danimarka, İngiltere ve Norveç kıta sahanlıklarında güçlü pozisyon alacak

Doğalgazı paraya çevirmek. Bu sunumu çok beğendim. Eski ama bakılır.

Güney Koreli SK Innovasyon, pil üretimini %25 arttırarak yılda 1 milyon kWh kapasiteli pil üretimine geçecek. Bu kapasite 40.000 elektrikli arabaya yeter. Chevy Bolt LG Chem’den, Tesla Panasonic’den, SK ‘de Kia ve Mercedes Benz’e pil üretiyor. SK’nın rafinerisi de var.

Petkem(Petchem)-petrokimya için petrol talebinde Çin’de kurulacak bir tesis 2018’de 400,000v/g, 2020’de de 800,000 v/g kapasiteye ulaşacak. Dünya talebi 1.3 mv/g artıyordu unutmamak lazım. Rongsheng PetroChemical, Zhoushan adasında 10.4 milyon ton aromatikler (paraxylene) ve 2.8 milyon ton ethylene (plastik için) üretecek

2006 daki ilk 6 daki 3 petrol firması yerine (ExxonMobil, BP, Shell), hep teknoloji firmaları gelmiş. Slate’e göre dünyada ilk defa böyle bir durum olmuş. Oysaki ExxonMobil, petrol fiyatları 2006’dan bu yana düşmesine rağmen aynı piyasa değerinde. Teknoloji firmalarının değeri artmış .Balondur balonJ

Petrol offshore servis şirketleri, işsiz kaldıklarında rüzgar projelerine destek oluyorlar. Kapsam(scope) ekonomisi

Norveçte 300 petrol işçisi ücret artışı için eylemde, 6000’e çıkabilirmiş. Sendika küçük: Industri Energi

Birleşik Arap Emirliklerinin Fujairah emirliği Hindistan Okyanusuna bakan yerde ilk petrol jetty tesisi ile yüklemeye başlamış. Emirliğin depolama kapasitesi 10 milyon m3=70 milyon varil

“Kuyudaysan kazmayı bırak”, fosil yakıt karşıtı Price of Oil’in raporunun ikinci sayfası. Rapora göre 2C için fosil rezervlerin %68’i, 1.5C için ise %85’inin kullanılmaması gerekiyor (başka rapora atıf). Öneri Avustralya kömür rezervlerinin bir kısmını kullanmasın

Dün Rusya rekoru dediğimiz, post Sovyet rekoruymuş. 1987’deki rekor 11.4 mv/g. GoldmanSachs’a göre önümüzdeki 3 yılda Rusya üretimi 590,000 v/g artabilir. Rosneft 2014’teki 750 kuyu rakamını gelecek sene 1700’e çıkaracak. Rus petrol sektöründe de fracking yaygınlaşıyormuş . FT başlığı :”Rusya: Sibirya Baharı”

FED faiz artışını Aralığa bırakınca, BHP Billiton, Glencore, Anglo American gibi madencilik hisseleri %3.2 arttı, FTSE 350 Mining Endeksi 14 ayın zirvesine çıkmış.

ABD Başkanı Obama, ulusal güvenlikle alakalı 20 federal kuruma iklim değişikliği etkilerini planlarınıza dahil edin dedi.

“Gülen Araba”?. Yayaların %80’i sürücülerle (karşıdan karşıya geçerken) bir göz göze gelme ihtiyacı hissedermiş. Bu sebeple, otonom arabalar için Semcon arabanın ön kısmına durunca yayalara geçmesi için gülümseme veren bir ekran konulmuş. Türkçe versiyonlarında yayaları daha hızlı geçmeye teşvik için “Hadi Hadi” müziği de eklenir kesin

Sibergüvenlikte uzay önemli. GPS verileri uydulardan geliyor. Bu aynı zamanda zaman senkronizasyonu da sağlıyor. Rapor güzel, Mart 2014’te Rusya Ukrayna’yı bir Rus uydusunun yörüngesini dünyaya çekmeye çalışmakla suçlamış. 2014 yılında Rusların araştırmasına göre internete açık 14000 SCADA sistemi varmış.

IRENA’nın Afrika’da güneş panel maliyetleri raporu güzel. Afrika’da panel kurulumu gelişmiş ülkelere göre daha fazla olabiliyor, hatta maliyetler de  PV maliyetleri işçilik maliyetlerinden bile düşük olabiliyor, grafikten anladığım. İşçilik!

Hindistan’da planlanan 6 kömür santralinden sadece 1’i yapılabiliyormuş.

Yarın, haftalık Baker Hughes petrol kulesi rakamları açıklanacak.

Grafik

Solar PV in Africa Costs &Markets raporundan. Afrika’da elektriğe erişim oranları, yeşil %100

İstatistik

Çin’in ortadoğudan ithalatı (Ağustos miktarı, geçen yıl Ağustos’a göre değişim):

• Irak ,565bv/g, -28.9 % (bin varil/gün)
• Oman, 837bin v/g, +37.9%
• Angola, 769bv/g, -7.2%
• Suudi Arabistan, 1.03 mv/g, +11.7%
• Rusya, 1.09 mv/g, +50.2%
• İran, 746bv/g, 48.4%

Tarih

15 Ekim 1977, Enerji Darlığına karşı 2 gaz türbini alınıyor

Word (grafikler için): https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdS1l3MkhuT2ZZWjQ

Petrol fiyatları ile ilgili olarak günü ikiye ayırmak gerek, Avrupa Borsaları ve ABD piyasa açılışları.. Petrol fiyatları neden yükseldi? Stok düşüşleri, bu arada seneden seneye ABD üretimi düşse de son veride artış görmüş. Günün tek geçerim haberi Rusya’nın tarihi rekoru 11.086 mv/g. ABD sayıştayı GAO’nun “veri yeni petrol” lafı güzel. Çin altyapı inceleme makalesi iyi. En sondaki linkteki Beyaz Saray raporundaki orta bölümden sonraki kısımlar da mutlaka göz atılacak cinsten.

Bilgiler

Avrupa’nın SPK’sı ESMA fiziksel ve nakit uzlaşmalı emtia türev limitlerini belirleyen bir metod üzerinde çalışıyor. Bu metod ve kurallar Ocak 2018’de devreye girecek MiFID II için gerekli. Trader’ların gıda piyasa türevlerinde spekülasyon yaparak fiyatları oynatmalarını sınırlamak istiyorlar. Özellikle fiziksel işlem yapmayanların.

Lityum’a yatırım hızla artıyor. Batı Avustralya’da çok önemli rezerv ve tesis çalışmaları, ayrıca Şili’de de var.

Guardian’dan Monbiot: Herkese bir araba vaadiyle, yolları arabalarla doldurdunuz, beynimizde metal zerreler bulunuyor, çocuklar zeka geriliğine uğruyor. Okunur. “carmagedon”

GAO, ABD sayıştayı, çıkacak kanunların etki analizlerini yapar. Data tsunamisi ve gelişmiş analitik araçlar ile inovasyon etkilerine değinmiş. “Veri yeni petrol” olarak adlandırılıyor demişler daha introduction’da. OPEC duymasın. (s8 iyi)

American Trucking Association’ın mevsimsellikten arındırılmış ton indeksi %5.7 artmış. Bir de “Cass Information System” var, orada hem kamyon hem tren taşımacılığı %0.4 artmış. Büyüme güçlü değil stabil.

Altyapı yatırımı ekonomik büyümenin öncüsüdür diyen makalede Çin’in eğer daha düşük seviyede yüksek kalite altyapı yatırımlarına eğilmezse altyapı sebepli bir krize gideceği iddia ediliyor. Pekin’e 7. Çevre yoluna başlayacak Çinliler, 100 mil uzaktakı belediyeleri de bir araya getirerek bir nevi 130 milyonluk “supercity”-süperşehir planlıyor.

Vancouver ve Seattle arasında en az 1 şerit sürücüsüz arabalara ayrılsın denmiş.

Paris anlaşmasını onaylayan 61 ülke, emisyonların %47.62sine denk geliyor. Uygulamaya girmesi (entry into force) için 55 ülke ve emisyonların %55i kuralı mı var? Bu tweete göre var.

Rusya petrol üretimi tarihi rekor : 11.086 mv/g ,Rus enerji bakan yardımcısı. Rus petrol ve gaz sektöründe 950,000 kişi çalışıyormuş. (11.75 mi 11.086 mı haberler karışık, bakanın dediği 11.086’yı aldım)

ABD sürüş sezonunda, araç-mil rekoru temmuzda kırılmış, en yüksek 3. Yıl (2000 ve 1998’den sonra).

Mineral kaynaklar bakımından zengin Moğolistan’da para birimi tugrik sene başından beri %15 değer kaybetti. Hükümetin borcu 3 milyar $. Ülke ekonomisinin değeri ise 12 milyar $

ABD Mississippi’de Kemper bölgesi linyit santrali yakında devreye giriyor, neden önemli? Linyiti yer yüzüne çıkarınca gazlaştırıyor, CO2 de yakalıyor. 2004’te 2.2 milyar $ denilen proje 6.6 milyar $’a mal olmuş. 582 MW. Emisyonların %65ini de yakalıyor.

ABD Başkanının “İklim değişikliğini dikkate almak- Obama döneminin ekonomik karnesi” raporu yayınlandı. Hava olayları/Fırtına hasar maliyetleri artıyor. Yakıt verimliliği artmış. Elektrik sektör emisyonları düşmüş.

PJM (ABD’de elektrik sistem operatörü) her MW pik talep için 28,000$ iletim yatırım harcaması yapması gerekmiş.

 

 

İstatistik

Bu günün en iyi istatistiği ama grafik modunda:2015 yılı ülkelere göre üretim maliyetleri/ yatırım ve işletme maliyetleri il @anasalhajji , o da Patrick Corvest/Total’e atıf yapmış

Grafik

Cep telefonlarına alışır gibi elektrikli arabalara alışırsak, uyum süreleri… Rapor

Sürdürülebilir enerji “parti şapkalı fil” grafiği, sustainable energy “elephant w/ party hat” curve (Makale)

Kitap Özeti

Handbook of Multi-Commodity Markets and Products: Structuring, Trading and Risk Management

Andrea Roncoroni, Gianluca Fusai, Mark Cummins

Bölüm 3, sayfa 154 – Doğalgaz Piyasası ve Ürünleri

• Doğalgaz kontratları ve fiyatlaması
• Uzun dönem kontratların unsurları
  • Take-or-pay: Yıllıkontrat miktarı – ACQ –annual contract quantity, Avrupa kontratlarında üreticinin vermeyi taahhüt ettiği miktar, alıcı ise bunun %85-100’ünü alır. Alıcı tarafından minimum ödeme yapıldı ise, bir sonraki yıla kalan gaza “free gas” deniyor (s155)
  • Swing: tüketiciye daha önce anlaşılan bir tüketim değerinin üzerinde/altında nominasyon imkanı sunar (talep etme hakkı). DCQ: average daily contract quantity, günlük nominasyon DCQ+-%10 ile %0 ile %200 arasında olabilir
  • Formula pricing: kontratlar bir başka enerji fiyatı veya indeksiyle ilişkilendirilir. İndekslenen ürün fiyatlarının belirli bir gecikme ile hesaplanması ile fiyat oluşur. Bu 3-9 ay arasında değişebilir. Kontratlar enflasyon ve değişikliklerden dolayı her 3 ila 5 yılda yeniden belirlenir/müzakere edilir
  • Interruptable contracts: Kontratlarda satıcının belirli bir süre gaz satmamam esnekliği olabilir, İngiltere piyasasında bu maksimum 45 gün/yıldır. Alıcı verilemeyen gaz için tazminatlandırılır
• Doğal gaz fiyat oluşumu
  • IGU raporuna göre, petrol fiyat eskalasyonu, gaz-gaza rekabet, ikili monopol, nihai üründen netback(geri hesaplama), hizmet maliyeti düzenlemesi, sosyal ve politik düzenleme, maliyet altı düzenleme ve fiyatsız (flare-yakma için) yöntemler vardır
  • 2012 verileri 157. Sayfa da direkt IGU “Wholesale Gas Survey” raporuna bakılabilir.
• Finansal Doğal gaz piyasaları
  • İki temel borsa grubu var : CME Group, the Intercontinental Exchange (ICE)
  • Buralardaki kontratlar riski elimine etme (futures) veya aşağı yönlü risk (opsiyon kontratları), lokasyonel, kalite ve mevsimsel farkları yönetmek için
  • CME: Chicago Mercantile Exchange, Chicago Board of Trade, New York Mercantile Exchange, Commodity Exchange’den oluşmaktadır. Bir sürü de ürün var
  • ICE’da ABD, Kanada ve Avrupa daki piyasalarla ilişkili bir çok ürünü barındırmaktadır. IPEyi de satın almıştı. Başka kitabın konusu bu
• Doğal gaz Futures
  • NG-> CME Henry Hub fiziksel kontratlar, her kontrat 10,000 mmBtu, ve 118 ay ileri doğru, fiziksel olarak FERC tarafından onaylanan Sabine Pipe Line şirketi tarifesi kuralları ile uyumlu olmalı
  • HH-> CME finansal doğal gaz kontratları 10,000 mmbtu,
  • NN-> CME Henry hub son gün finansal kontratlar, 2,500 mmbtu, kontrat ayının son uzlaşma günü fiyatı

Tarih

Aralık 1908 – 50 yıl sonra Türkiye, Ottoman History Podcast

Word(grafik-resimler için): https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdci1vZW40aDlCSEU

2.42’ye güneş… günün haberi. Daha da düşecek sanki 3 ayda bir %10’u aşan düşüşler oluyor. Bu ülkenin güneşlenme, kredi bulma ve anlaşma şartları (süresine bağlı). Peki büyülü rakam ne? Bence 2 ile 1.5 cent/kWh. Çünkü bu doğalgaz santrallerinin ihtiyaç duyduğu sermaye ödemesi için elde etmesi gereken kâr. Venezüella, bu gidişle petrol fiyatlarının yükselme sebebi olabilir. Üretim maliyeti 8$/v, Exxon 12.97$/v, Chevron 14.6$/v.

Bilgiler

2.42 cent/kWh, Abu Dhabi’de güneş için verilen teklif. Pazartesi 350 MW için ihale açan Abu Dhabi Water& Electricity şirketinin ihalesine JinkoSolar Holding (Çin) ve Japon Marubeni Corp en düşük teklifi vermiş. Anlaşma daha imzalanmadı ama fizibil mı inceleniyor. Neden ucuz? Ucuz finansman ve Çin’in panel rekabeti

Çin bir “kömür balonu”, Greenpeace China BBC’ye söylemiş. Çin’in ihtiyacı olduğundan daha fazla kömür santrali olduğu ve hala kömür santrali yaptığını söylemiş. Çin her saat de iki rüzgar türbini yapıyormuş. Çin’in yenilenebilir büyümesindeki sorun ne? Şebeke entegrasyonunda müteahhitlik kadar başarılı değillermiş.

Standard & Poors Venezüella petrol şirketinin kredi notunu CCC’den CC’ye düşürdü.

Trinidad’ın bir önemi de sondaj gemilerinin park alanlarından biriymiş. Transocean, BP’nin 2010 Meksika kazasındaki kuyunun da sahibi. Gemilerin günlüğü 400,000 $ civarında, 2014’te 681,000$’ı da görmüş. Gemiler 500 milyon $, petrol aramacılığının Ferrarileri deniyor. Şimdi ise fiyatlar 200,000$’lara düşmüş. Gemilerde motorlar açık park edilirse günlük kayıp “40,000$” “warm-stacking”; eğer motorda kapanırsa “cold-stackking”, “15,000$”

Venezüella’nın üretim maliyetleri ortalama 8 ila 9 $/varil civarında. Bu seneki ortalama ihracat fiyatı ise 32$/varil. PdV’nin genel müdürü Eulogio Del Pino dünya üretiminin de 94’ten 85 mv/g’e düşmesi gerektiğini söylemişti. PdV Venezüella’nın harbici döviz rezervinin %95’ini sağlıyor.

Ekim 3’te Belçika’nın en büyük gaz ve elektrik dağıtım şebekesi Eandis’in %14 hissesinin Çin State Grid Europe firmasına satışını hissedarlar onaylayacak. %14 hissenin kitap değeri 484 milyon avro. Çinliler 830 milyon avro önermiş.

Libya’da çatışmalardan dün limana yanaşamayan Seadelta limana yanaşarak 781bin varil yükleyerek İtalyaya yole çıkmaya hazırlanıyor.

Çin Gaz şirketi, İngiliz National Grid’in 11 milyar poundluk gaz iletim ve dağıtım işinde de çoğunluk hissesini almak için teklif vermiş. Çin yatırım şirketi Thames Water’ın da %10 hissesine sahipmiş.  Çin konsorsiyumunda Fosun ve China Gas var. Ofgem ve hükümet onaylayacak kazananı. Çin, Yunanistan, Portekiz ve İtalya’da da alım için uğraştı.

Exxon’a, düşen fiyatlardan dolayı varlıklarında düşüşe gitmediği için New York savcısı inceleme açmıştı. FT biraz savunma yapmış. “Bu adamlar idealist değil materyalist <yani ucuz olmasa hemen üretimi durdurur, bir şey bulamazsın>” diyor. Exxon’un üretim maliyeti 12.97 $/v, Chevron’un ki 14.6 $/v

Venezüella’nın durumu endişe verici. Petrol işçileri yeteri kadar yiyecek bulamadıklarından kuyu tepesinde bayılmamaları için birbirlerini izlemek zorunda kaldıklarını anlatıyorlar. Üretilen petrolün 3’te 2si Çinlilere ve diğerlerin borç olarak gidiyor. 25 milyar $’da Halliburton ve Schlumberger. Petrol’de ağır hafif petrol alarak karıştırıyorlar.  2002 sonunda Venezüella’da işçi eylemleri ile tüm üretim durduğunda petrol fiyatları %30 sıçramıştı

70 $ iyi kalite kömür 3.07$/mmbtu, Asya’da LNG hala 6.39$/mmbtu ile kömür kadar rekabetçi değil.

Bugün ABD sürücüsüz araçlar için 15 noktada “güvenlik değerlendirmesi” kurallarını yayınlayacak. Ayrıca araçların hack edilmemesi için önlemler de yer alacak.

ABD aynı anda hem benzin alıyor hem satıyor. Doğu sahili Avrupadan alıyor, Körfez bölgesi de kıtaya satıyor.

Grafik

Avrupada yollardaki kirli dizel araçların marka ve Euro standardına göre grafiği. Rapor güzel. AB’de 29 milyon kirli dizel (emisyon limit üstü) araç var.

İstatistik

Bu ankette ilginç sonuçlar var. Amerikalılar Enerji ve İklim değişikliği arasında nerede duruyorlar?

Anket Ağustos 11-14 arasında 1096 yetişkin ile yapılmış.

• Amerikalıların %65’i iklim değişikliğinin bir problem olduğu ve ABD hükümetinin bir şey yapması gerektiğini
• Demoktratların %84’ü, Cumhuriyetçilerin de %43ü bu görüşte
• %77 iklim değişikliğinin olduğu, %10’u da olmadığını
• İklim değişikliği ile mücadele için aylık faturaya (elektrik) 1$ artışı, katılımcıların %57si kabul ederken, %42si karşı çıkıyor
• 10$ artışa %61 karşı çıkıyor
• 40$’a %81, 50$’a %80 karşı çıkıyor (Q16 – nasıl iş bu)
• Oy kullanacaklar açısından en önemli 4. Konu enerji politikası (seçim azmış ama), ilk sırada “ekonomi ve işler”, “ulusal güvenlik ve terörizm”
• Hava kalitesi açısından ise kömür kullanımının azaltılmasında kuralları destekleyenler karşı çıkanların en az iki katı kadar

 

Kitap Özeti

Handbook of Multi-Commodity Markets and Products: Structuring, Trading and Risk Management

Andrea Roncoroni, Gianluca Fusai, Mark Cummins

Bölüm 3, sayfa 135 – Doğalgaz Piyasası ve Ürünleri

• Doğalgaz: İşlenmemiş halde %70-95 metan(CH4) içeren ama LPGde de kullanılan doğalgaz sıvıları diye de adlandırılan benzer hidrokarbonları(ethane C2H6, propane C3H8, butane C4H10) da barındıran karışım
• İçinde helyum argon xenon da bulunabilir,
• Bu içindeki kirliliklere Bottoms, sediment and water BS&W denir.
• Ham petrol ile birlikte bulunuyorsa associated gas, birleşik gaz
• Sadece gaz formundaki bir rezervde bulunuyorsa non-associated gaz, ilişkisiz gaz denir
• Dry-kuru: neredeyse saf metan bulunan gaz
• Wet-ıslak: içinde LPG gazlarının da bulunduğu doğalgaz
• Sweet – kükürtsüz (ham petrol gibi), sour – ekşi
• “H-gas”, yüksek kalorili gaz
• “L-gas”, düşük kalorili gaz
• Üretim ve arz’da daha fazla volumetrik birimler, m3, feet küp
• Tüketim ve satışda ise daha çok enerji içeriği/enerji birimleri, MJ,kcal,mmbtu
• Sektörde 3 ölçüm şartı var
  • Standart birimler, 15C, 1.013 bar
  • Normal birimler, 0C, 1.013 bar
  • Rus birimleri 20C, 1.013 bar
• Kullanılan birimler
  • ABD – Btu (British Thermal Unit)
  • İngiltere – therm (100,000 Btu)
  • Kıta avrupası kWh, GJ-gigajul
• Doğalgaz işlemede 3 yöntem var
  • Dehydration (sudan arındırılması)
  • Sweetening (kükürtten arındırılması – karbon dioksit de)
  • Absorption (doğalgaz sıvılarından arındırılması)
• Depolama:
  • Mevsimsel depolama – depolamanın baz yükü (düşük enjeksiyon ve düşük geri üretim)
  • Pik depolama – tuz mağaraları, tanklar, boru hattı yastık gazı, LNG tankları
  • ABD’de en yüksek depolama Michigan’da, sonra Illinois, Texas
• Önemli Market hubları
  • Henry hub – fiziksel bir hub, Erath, LA’da 9 eyalet içi , 4 eyaletlerarası boruhattı
  • NBP – national balancing point, sanal nokta , TR’de UDN –ulusal dengeleme noktası
  • Zeebrugge – fiziksel, Norveçli Zeepipe ile İngiltere-Avrupa karası bağlantısının birleştiği yerde,Belçika, fiyatlama açısından sanal nokta
  • TTF- 2003’de Hollanda da yer alan sanal ticaret noktası
• LNG
  • -162 C’ye kadar soğutulan doğal gaz, hacim olarak 600’de 1’ine düşer veya %0.16sı
  • Sıvılaştırma ürünün %30sunu, gazlaştırma da %10’unu tüketir. (ısıtma, enerji, soğutma için doğalgaz kullanılırsa)

 

 

 

Tarih

Haziran 1932, Alman mühendisin hayalinden büyük rüzgar türbinleri. 426 metre yükseklik

 

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdRmFoOFhfVlZYMkk

Bugün ki petrol artışının sebebi Libya. Amazon’un sloganı çok iyiymiş “Bulut da daha çevreci”. Yani yenilenebilir enerjiden bir de hizmet alanında bir kez daha katma değer. Bence kömür ölmez, fiyatlar hala tırmanıyor, madenler açılıyor. İlk güneş paneli 1953-1954. İngiltere’deki tüketiciler de VW’ye dava açacaklar galiba. VW bu gidişle kendini emisyonsuz araç üreticisine çevirmek zorunda kalabilir. LED ampüllerde hep sorundu ne alacağım diye, 1100 lümen ve biraz da sıcak ışık. Çin’deki nihai petrol ürün talebi daha orta sınıf bir büyüme diyor.

Bilgiler

Wood Mackenzie de 2016’da petrol talebi 1.3 mv/g artar demiş. 2016 3.Ç. büyümesi 0.9 mv/g (yıldan yıla aynı çeyrekler bazında), gelelim beklentiye 4.Ç.’de 1.5 mv/g. Çokmuş.

2016’da Çin’de petrol talebi %3.8 artacak(425,000 v/g). Geçen yıllara göre aynı-benzer büyüme oranlarına karşılık ne değişiyor? Ürün kompozisyonu. 2011’deki 450,000 v/g artış daha çok dizelden iken şimdi benzinden. Basit analiz: sanayiden çok tüketime dayalı büyüme.

Petrol fiyatları niye arttı? Reuters’e göre Libyada artan gerginlik ve OPEC-Rusya arasında bir üretim sınırlama ihtimali.

LED ampüller ile watt ile aydınlık kararı vermek güçleşti. Artık ampüllerde watt yerine lümen’e bakacağız. 60 watt=800 lümen, 75 watt=1100, 100watt=1600 lümen.ABD Enerji Bakanlığı güzel bir video hazırlamış. Eskiden Şimdi ise iki opsiyon var, lümen(aydınlık) ve ısı(sıcak-soğuk). Mümkünse warm-sıcak tercih edin.

Archae adlı organizmalardan, methanogen archae, havadan karbondioksidi alıyor, serbest Hidrojen ile birleştiriyor ve methane üretiyor. Buna methanogenesis deniyor. Serbest hidrojen nerden bulunur bilinmez. Ama ilginç.

ABD’de Colonial Pipeline, Houston’dan ABD’nin doğusuna günde 1.3 milyon varil benzin taşıyor. Bu boru hattının birinci kısmında bir sızıntı oldu. Boru hattı 36 inch borulardan oluşuyor, ilk 1963’te yapılmış. ABD doğusunun benzin arzının %40’ını karşılıyor(line 1). Bir de ikinci hat (line 2) var o da dizel , jet yakıtı vs taşıyor. (harita)

Norveçli Statoil, İskoçya Aberdeen’de en az 700 kişiye istihdam sağlayacak ofis açıyormuş. Kuzey denizinde hala hayat var demek ki. Mariner alanı üretim 2017’de başlayacak, pik üretimi 55,000 v/g olacak. Ekimde de Angola üretimi tekrar artışa geçecekmiş.

“Captive power generation” neymiş? Kendi üretimi için küçük-jeneratör ile elektrik üretimi.Bizdeki otoprodüktör. Makalede Afrika için “captive asset”lerin elektrik kalitesinden dolayı imalat sektöründe meydana gelen kayıpları azaltacağı dile getirilmiş. Ülkede elektrik fiyatları artınca veya kalite düşünce otoprodüktör güç artar.

“Yeşil ekonomi”. Amazon web services’in web sayfasında çok güzel bir reklam var “Bulut’da daha yeşil(çevreci)”. Dökümanda, eğer AWS’ye geçerseniz normal sunuculara göre emisyonlarınızda %88 azalma olur diyor. Amazon’un kurulu gücü: 458 MW rüzgar, 80 MW güneş. Tamamı Mayıs 2017’de devreye girmiş olacak.

Pakistan’da Cholistan çölünde, Pencap hükümeti 100 MW’lık Quaid-e-Azam güneş parkını açmış, ve 900 MW’da yabancı yatırımcı ile yapmak istemiş. Zonergy Limited, Çinli firma, 1.5 milyar$ yatırım yapmayı kabul etmiş. Geçen Aralık Pakistan’ın National Electric Power Regulatory Authority garantileri 14.5 cent’ten 9.25’e düşürünce işler karışmış.

Hollanda’da LNG’nin taşımacılıkta kullanılması için kurulan alt çalışma grupları ilginç. Bio-LNG bile var. Dergi de güzel

Koreliler Brezilya’ya 12 mm2/gün gazlaştırma kapasitesine sahip bir kıyı terminali yapacak. FSRU’dan dönüştürecek diyor haberde. 2018’e kadar Golar’ın sahibi oldu Spirit FSRU, Pecem terminalindeymiş.

Telekomda 5G ne? Henüz karar yok, ya devrimsel ya da evrimsel 5G var. Üreticiler 6 GHz altı için hazırlanıyor. Ama 2020’den sonra milimetre dalgaların spektrumu hazır olur diyor uzmanlar.

Shell’in belalısı Leigh Day firmasıyla (Shell’den Nijeryalı köylüler adına 55 milyon pound tazminat almışlar) 10,000 ingiliz VW sahibi tarafından dava açması için iletişime geçmiş.

İstatistik

Pakistan’da bu yaz 7000MW’ı, günde 10 ila 14 saat süren elektrik kesintileri yaşanmış.

Foreign Affairs’deki “Powering Africa” makalesinden ($$$)

• Sahra güneyi ülkeler Güney Kore’den %30 daha az elektrik tüketiyor, oysa ki nüfusları Korenin 20 katı
• 31 Mart 2016’da Nijerya’da 180 milyon insan 2 saat boyunca hiç elektrik kullanamadı
• Bölge büyümesi 2007-2014’te ortalama %5.1
• McKinsey’e göre bölgede 2040’a kadar gerekli yatırım miktarı 800 milyar $
• 2012’de özel şahıslara ait dizel jeneratörler bölge elektriğinin %5’ini karşılamış.
• Nijerya’daki dizel jeneratör kapasitesi 12 GW
• Bu 12 GW, ülke kurulu gücünün 4 misli.
• Ülkedeki işletmelerin %59’u kendi elektriğini üretiyor
• Bölgede acil durum jeneratörleri çalıştırmak GSYİH’nın %1 ila %4 üne mâl oluyor.

Twitter’da kimi takip etmeli

Uluslar arası enerji muhabirleri dökümünü, Reuters’den John Kemp bölüşüyor. Bunları eklemekte fayda var. Niye not aldım, bir gün bu pdf’ler gidiyor. Sonra ara bul

Reuters Commodities top news feed @ReutersCommods

Clyde Russell at Reuters on Asian commodity markets @ClydeCommods

David Sheppard at the FT on all things oil @OilSheppard

Stuart Wallace at Bloomberg on commodities and energy @StuartLWallace

Sam Wilkin at Bloomberg on the Middle East @MrSamWilkin

Mason Hamilton at EIA on global energy @T_Mason_H

Ed Crooks at the FT on all things energy related @Ed_Crooks

Javier Blas at Bloomberg on energy @JavierBlas2

Collin Eaton at the Houston Chronicle on US oil and gas @CollinEatonHC

Valerie Marcel at Chatham House on oil and gas @ValerieMarcel

Ernest Scheyder at Reuters on US energy @ErnestScheyder

Nicole Friedman at the WSJ on all things energy @NicoleFriedman

Sarah Kent at the WSJ on oil and energy @SarahKentWSJ

Henry Sanderson at the FT on commodities @hjesanderson

Summer Said at the WSJ on Middle East energy @summer_said

Christopher Johnson at Reuters for oil @chris1reuters

Neil Hume at the FT for all things energy and commodities @humenm

Oil Merchant on everything related to oil industry and financial markets @EnergyRosen

Ross McCracken at Platts on everything energy @McCrackenEnergy

Bloomberg Energy News @BloombergNRG

Bloomberg Commodities @BNCommodities

Bloomberg Business @business

Anjli Raval at the FT on oil and gas @AnjliRaval

Michael Amon at the WSJ on oil and gas @michaelkamon

Fuelfix on US oil and gas @fuelfixblog

People’s Daily, flagship of China’s Communist Party @PDChina

Robin Mills on Middle East energy @robinenergy

John Krohn at the EIA on US energy @Krohn_DC

Shawn McCarthy at the Globe and Mail on Canada energy @smccarthy55

Matt Robinson at Columbia Center for Energy Policy @mattenergy

International Energy Agency @IEA

Energy Information Administration @EIAgov

Jason Bordoff at Columbia Center for Global Energy Policy @JasonBordoff

Financial Post Energy for news on Canada’s oil and gas sector @FPEnergy

FP Energy Editor Yadullah Hussain @Yad_FPEnergy

Brian Scheid at Platts on US oil production and policy (@BrianJScheid)

Scott Irwin at University of Illinois on agriculture and energy (@ScottIrwinUI)

Philip Tetlock at Wharton on everything related to forecasting and analysis (@PTetlock)

Andy Home at Reuters on metals and mining @AndyHomeMetals

Jonathan Leff at Reuters on commodities and energy @jonathanaleff

Patrick Rucker at Reuters on Washington energy policy @PatrickMRucker

 

Tarih

1953, 1954 – ilk güneş paneli Bell Telephone Laboratuvarları tarafından geliştirildi ve kırsal bir telefon santralinde kullanıldı. Transistörün hastasıyız.

 

 

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdelcyUnhiUWtNdzQ

Dünyada petrol gaz yatırımları düştü. IEA’de öyle diyor. Peki bunun ne kadarı yakıt ve emtia fiyatlarındaki düşüşten oldu, ne kadarı da geri çekilen yatırımlardan. Büyük projeler daha kırılgan oluyorlar. Enerji altyapılarını sadece saldırıya dayanıklı değil, saldırı karşısında daha hızlı ayağa kalkabilen şekilde tasarlanması öneriliyor. Exxon’a demokrat savcıdan soruşturma. Afrika’da “Kirli Dizel” raporu, zayıf devletleri büyük şirketler affetmiyor. ABD ekonomisi düşük petrol fiyatlarından ne kazandıysa azalan petrol ve gaz yatırımlarından geri vermiş, olsun işlem hacmi olmuş.

Bilgiler

ABD LNG sektöründen verilen örneklerde Exxon’un Goldenpass macerası önemli, gaz ithalat noktası iken ihracat için başvurusu yapıldı. En ilginç grafik ise, IEA raporundan alınan, yıllar geçtikce LNG terminal maliyetlerinin artması.

Büyük projeler daima kırılgan mıdır? Megaprojeler ya verimlilik ya da talep öncesi kapasite oluşturmak için önemli. Hidrolik santral verile ile yapılan araştırmaya göre, rastgele olayların etkisinden dolayı büyük projeler çok kırılgan. Ayrıca büyük projelerin kompleksitesi de boyutları ile birlikte arttığından sorun ihtimali daha çok. Ölçeklenebilirlik örnekleri güzel: Dijital müzik ve klasik müzik . Peki cevap ne? Modularizasyon. Modüllere ayırma, parçalama

Tesla, Southern Edison California’dan 20 MW(80 Mwh) ’lık şebeke için depolama/pil ünitesi ihalesini kazanmış. BNEF’in grafiği güzel, pillerin ihaleden devreye alınması 10ayın altına düşmüş. 2MW 2.9 milyon $, ama daha yukarısı indirime tabi

Exxon’un muhasebe uygulamaları New Yorklu demokrat savcı tarafından incelemeye alındı. Sebep: tüm firmalar düşen petrol fiyatları ile sahip oldukları varlıkların değerini de düşürürken (bir kısmı da ekonomik olarak üretilemez hale geleceğinden -impairment). Ohio emeklilik sistemi de 2004’de dava açmışlardı.

Özellikle batı afrika’daki benzin ve dizel yakıt standartlarındaki zayıflık ve kontrol eksikliği, Trafigura ve Vitol gibi firmaların daha toksik ve sülfürü yüksek yakıtları bu pazarlara satmasına yardımcı oluyor. Hatta kirli katkılar mesela benzen ve diğer aromatiklerle “Afrika kalitesi” elde ediliyormuş. Afrika’da “Kirli Dizel”, İsviçreli Public Eye’in raporu. “Return to Sender” kampanyaları da güzelmiş. Ucunda para olunca kirliliğin bile bir kalitesi var demek ki..

Düşük petrol fiyatları ABD ekonomisine tüketimi arttırarak %0.7 , petrol ticaret dengesinden de %0.04 büyüme getirirken, düşük fiyatlardan azalan petrol ve gaz sektörü yatırımları tüm bu pozitif büyümeyi sıfırlamış. 1986 dönemi ile kıyaslandığında, tüketici bütçelerinde petrol harcamalarının daha az yer tutması ve şeyl’in petrol hareketlerinin ABD ekonomisinde etkisini değiştirdiği sonuçları var. Makale uzun

Bu raporu gözden kaçırmışız, “The road to resilience: Financing Resilient Energy Infrastructure” 3 kritik riske işaret ediyor: “ekstrem hava olayları, energy-su çekişmesi, siber güvenlik”. Ne öneriyorlar, 7 madde var, dayanıklılık tanımına yumuşak dayanıklılık da eklensin (sistemi geri kurtarma) vs, okumalı

Grafik

Dünyada dizelde kükürt limitleri

İstatistik

IEA’in World Energy Investment 2016 raporu Factsheet’inden. Güzel rapor, en azından kapağı sarı kırmızı değil, ama Sayın Birol’un twitter’dan tebrik ettiği Leicester City renklerinde

– 2015’te enerji yatırımları 1.83 milyar $ oldu. 2014’ten %8 düştü

– Bu yatırımın %55’i fosil yakıtlar, 2014’te %61Dir

– Yenilenebilirin payı %17 , 2014’te %16

– Çinin enerji arzında yatırım miktarı : 315 milyar dolar, en büyük enerji yatırımı ejderlerde

– ABD’nin ki 280 milyar $

Bir çok kişi farketmese de IEA’de nüanslar önemlidir. “energy supply spending”… yakıt fiyatı dahil mi, bunu nihai tüketici ödemiyor mu? Kafa karışınca hemen IEA’den tanımı okuyun, doğaçlama zararlı

– Elektrik yatırımları 420 milyar , Yenilenebilirler bunun %70’i 288 milyar $

– Bura önemli: Gaz yatırımları %40 düşerek 31 milyar $’a gerilerken, kömür 4’te 1 artarak 78 milyar $ olmuş. Sebep Çin

– Burası da Türkiye için önemli – Çin günısı sistemlerinde de en büyük yatırımcı 15 milyar $ ile.

– Şebeke pilleri 1 milyar $’a ulaşmış, 2010’un 10 katı

– Nükleerde yeni kapasite 20 yılın en yüksek seviyesinde 10 GW -21 milyar $

– Emisyonlar 2015’te ortalama devreye giren kapasite 420gr/kWh

Makale

Expert elicitation survey on future wind energy costs

Ryan Wiser, Karen Jenni, Joachim Seel, Erin Baker, Maureen Hand, Eric Lantz and Aaron Smith

(link: http://www.nature.com/articles/nenergy2016135.epdf)

Ek bilgiler de işe yarayabilir: http://www.readcube.com/articles/supplement?doi=10.1038~2Fnenergy.2016.135&index=0&parent_url=1&preview=1

Nature Energy son dönemdeki en önemli akademik dergilerden biri .

Bu makale okunmalı mı? Eh işte. Ben ne anladım? Bu öğrenme eğrisi ile bir teknolojinin fiyatı düşerken aslında sadece türbin-panel diye değil, tüm bir sistem ve işletim maliyetlerindeki düşüşleri dikkate almak lazım. Yani sadece türbin fiyatları ne olur dersek, seneden seneye %6 düşüyor, peki rüzgar santrali kurma ve işletmenin maliyetleri dersek %18’leri bulabiliyor. Aşağıdaki grafikte bunun özeti.

Ben okurken aslında rüzgar uzmanlarına rüzgar ne olacak diye sorma kısmına pek ısınamadım, ama bilimsel bir eki var 88 sayfa ona bakabilirsiniz. 3 rüzgar santral tipine bakıyorlar, kara, kıyı ve yüzer platformlu kıyı.

Herkez kapasite faktörünün artacağını iddia ediyor. Kanatların süpürme alanı da artacak. Ama makalede süpürme alanı/türbin kapasitesi genelde sabit kalmış.

Nasıl maliyetler düşecek? Kapasite faktörleri iyileşecek, projenin ömrü artacak, yatırım maliyeti, işletme giderleri düşecek. WACC’da ağırlıklandırılmış, ortalama sermaye maliyeti.

Rapor

GCC- East Asia Relations in the Fields of Nuclear and Renewable Energy : Opportunities and Barriers

Makio Yamada

https://www.oxfordenergy.org/publications/asia-relations-fields-nuclear-renewable-energy-opportunities-barriers/

Oxford Energy Institute

Okuma süresi 1.5 saat

Bilgiye erişimde Brookings, Oxford Energy gibi kaynakların raporları önemli. Raporu beğendim, çünkü kompakt, düzenli ve kafada kalıcı noktalar var. Türkiye ile ilgili bir çok nokta var. Yazar biraz garip, oturmuş ENET, ENRET, ERET gibi kavramlar geliştirmiş, sonra kendisi de kullanmamış. Bu kavramlar ne? İhracata dayalı nükleer/yenilenebilir enerji teknolojisi

GCC ülkeleri dediği: Birleşik Arap Emirlikleri,(BAE) Katar, Kuveyt, Suudi Arabistan (KSA – Kingdom of Saudi Arabia)

Doğu Asya ülkeleri de: Japonya, Çin, Güney Kore

Temel tezi şu: Doğu asyalılar büyümek için kendi teknolojilerini (ürün değil teknoloji) ihrac edecekleri ve bu sayede piyasayı genişletecekleri pazarlara ihtiyaç duyuyorlar. GCC ülkeleri de ekonomilerini çeşitlendirmek ve teknoloji elde etmek istiyorlar. Yazarın soruları da iki bölge birbiri ile nasıl etkileşime girer, imkanlar fırsatlar

Önce nükleeri anlatırken bir iki tema öne çıkıyor

– ABD’nin nükleer rejimden kopmamak adına Japonya’nın nükleer teknoloji satmasını desteklediği
– Japonları Fransa ve ABD’nin desteklediği,
– Artan bir Rus nükleer teknoloji pazarı olduğu
– Korelilerin finansman erişimlerinin olmadığı için bir çok yerde (Türkiye’de gibi) diğer ülkelere göre geride kaldıkları
– Korelilerin BAE’lerinde yaptıkları santralin benzerini önceden bitiremedikleri için ceza ödedikleri
– KSA’nın ise biraz geri durduğu, sadece ilk nükleer reaktör yerinin çalışılması ve belirlenmesini planına koyduğu
– BAE’de daha fazla reaktör yapılabileceği
– Kuveyt’in nükleer çalışmalardan çekildiği
– GCC ülkelerinin benzer kurumsal süreçleri izlediği
– 123 Agreement – US Atomic Energy Act 1954 – Bölüm 123 – teknoloji verilen ülke bağımsız yakıt zenginleştirmeyecek. Türkiye, BAE imzalamışi KSA imzalamamış. (s17)
göze çarpıyor.

Türkiye en az 4 yerde geçiyor. Atmea-1’den korelilerin neden kazanamadığı (finansı bulamamaları), Japonların bakışına kadar okunacak yerler var.

Yenilenebilir de ise:

– Çin sanayisinin daha gelişmiş olduğu
– Japonya’nın 2004’e kadar dünya PV ihtiyacının yarısını karşıladığı, çalışmalara ise 1974’te “Sunshine Project” ile başladığı
– 2014’te Japonyanın küresel payının %4’e düştüğü
– Güney Kore’de chaebol (oligarkın korecesi) Hanwha grubun, hem Çin hem Almanya’da firma satın alarak büyüdüğü
– GCC ülkelerinde ise BAE’de Masdar’ın öne çıktığı
– Projelerle birlikte BAE’de yerel mühendislik (EPC) firmalarının da arttığı
– KSA’nın ise bir dizi kurumsal maceradan sonra hızlandığı, ISCC (Integrated Solar Combined Cycle) teknolojileri ve İspanyollarla
– KSA’nın petrol ve mineral kaynaklar bakanlığını, Enerji, Sanayi ve Mineral Kaynaklar bakanlığı haline getirdiği
– Haziran 2016’dan beri gelişmelerin KSA’da hızlandığı
– KSA’nın kendi teknolojisini üretmek istediği
– Japonların bölgede “ısıya dayanıklı, ince film teknolojisi olan CIS (copper, indium, selenide) ile bir pazar payı yakaladığı. CIS’in %5 daha verimli olduğu (c-Si kristal silikon teknolojisine göre)

anlatılıyor.

Makalede anlatılan bölgeler dışında nükleerde Ruslara ve yenilenebilirde İspanyollara özel vurgu var. Rusların başarısındaki sır, devlet gücü ve finansmanı da projeyle birlikte sağlamaları. İspanyollarını başarısında iki faktör var: yenilenebilire erken girdiklerinden know-jow ve teknoloji birikimleri var, ayrıca ispanyol pazarı küçüldüğünden küresel pazar erişimi arayan firmalar var. Ucuz paneller iyi olsa da, GCC ülkeleri teknoloji de istiyor.

Tarih

23 Ekim 1920 – Bugünün Şeyl Petrol Öncüleri, Sektörün gelecekteki kurtarıcıları olacak

İlk şeyk üretimi de 1917’de Ute Oil tarafından yapılmış. Ama yatay sondaj yok tabi.

Word : https://drive.google.com/open?id=16J_2P6MrU_Rop24-LPpSZlFwdglFufOZEhWt2E9lsH8

Hollanda da hane elektrik tüketimlerinin düşmesi biraz sürpriz oldu. Genelde hane halkı elektrik tüketimi hep artar. Elektrikli arabaları bekleyeceğiz artık. Groningen gaz sahasında işler karıştı, bence daha da limit gelir. Neyi etkiler? AB’nin gaz ithalatını. Suudi Arabistan resesyona giriyorsa, aynı üretimle daha çok ihracat demek. İran’da çok sık petrokimya tesisi yangını oluyor. Bu sene 9 günlük büyük kavimler göçü olimpiyatlarında hibrit araçları temsil ettik. Hibrit araçla rekorumuz gerçek değer (full depodan full depoya) klima açık 3.9 l/100 km.

Bilgiler

IEA raporundan yanlış sonuç çıkarılmasın. IEA petrol talebini aşağı 0.1mv/g revize ederek 2016’da 1.3 mv/g büyüme, 2017’de de 1.2 mv/g petrol talep artışı beklediğini belirtti. Bu ise hala uzun dönemli senelik 1.1 mv/g büyümenin üzerinde.

Hollanda da Groningen gaz sahasında depremlerden dolayı üretim önümüzdeki 5 yıl soğuk kış olmazsa 24 milyar m3 olarak sınırlandırıldı. 1959 da bulunan saha, Exxon ve Royal Dutch Shell tarafından işletiliyor. 1975-1976 da pik üretiminde 96 milyar m3 üretmiş.

Yıllardır bu haberi bekliyordum. Dünyada konut elektrik tüketimi düşüyor mu? Hollanda da düşmüş, 3200 kWh/hane’nin altına inmiş. Doğalgaz tüketimi de 1400 m3’ün altına gerilemiş. Küresel ısınma etkisinden arındırılmış mı bilmiyoruz. Yakında elektrikli arabalarla tekrar yükselir belki de

Suudiler bir OPEC yetkilisine göre Cezayire bir üretim limiti için gidiyorlar. Sebebi ise Aramco’nun halka arzından daha fazla gelir elde etmek. Bu arada Suudi Arabistan resesyona girmiş olabilir. Hac sezonu da bitince iç piyasa petrol talebi de düşecektir.

Bu projeler izlemeye değer. Hacking for Defence and Hacking for Diplomacy. Stanford’da dersler. Bu derslere seçilen üstün öğrenciler gerçek devlet problemlerine “Lean Startup”-”Yalın Girişim” yöntemleri ile çözümler üretmeye çalışıyor. Böylelikle askeriye bir ürün almadan önce, onu projelendirmiş olabiliyor. Hacking for Energy lazım.

ABD Enerji istatistiklerinde ham petrol stok rakamlarının hesabında “lease stocks” – “kiralıktaki stoklar”’lar çıkarılarak yayınlanacak. Bu metodoloji değişimi ile 13 Ekimde yayınlanacak 7 Ekim ile biten hafta rakamlarında 31 mv’lik bir eksiklik olacak. Lease stocks=kiralık arazilerde üretilen petrol.(Th.Reuters’den Serkan Şahin bunun petrol/gaz sahalarında yer üstünde tutulan petrol olduğunu söyledi).

İngilizler Çinlilerin EDF ile yapacağı Hinkley Point’e izin verdi. Ne fark oldu? May hükümeti kritik altyapılardaki yabancı yatırımına dair yeni bir çerçeve oluşturdu. EDF, bunu Avrupa’da nükleerin yeniden başlatılması olarak yorumlamış.

Daha ucuz elektrikli arabalardan Chevy Bolt, Tesla model 3’den daha ucuz ve 230 mile kadar gidiyor. Resmi satışta ise 200 mil. Wired denemiş. 30000$’a elektrikli araç 200 mil. 7.2 km ‘de 1 kWh harcamış.

Kalifornia’da karşılanamayan elektrikli araç talebi. “The union of concerned scientists”- çevreci grup, Kalifornia’da sürücülerin %67sinin elektrikli araç ile ilgilendiği, %65’inin de daha fazla elektrikli araba modeli beklediğini belirtmiş.

İran’da bir petrokimya tesisi daha yanmış. Çok sık olmaya başladı. Assaluyeh limanının güneyinde Mobin Petrokimya tesislerinde. Sebep: yetersiz iş yeri ve sağlığı önlemleri

Dünyanın en pahalı petrol projesi neymiş? Kashagan, 50 milyar $. Wood MacKenzie 2017’de 154000 v/g sonra da 370,000 v/g üretim bekleniyor. Reuters 600bin ton/ay bekliyor. Test tekniği müdavimi bizlere böyle derin ayrımlı rakamlar vermeyin.(ilk halinde 600bin v/g’dü Reuters’den Serkan’ın uyarısı ile kaynaktan veriye tekrar bakılarak düzeltildi).

Grafik

Arabalarda en çok aranan özellikler (ABD).

İstatistik

Harvard araştırmacısı Shikhar Ghosh’un incelemesine göre tüm yeni girişimlerin (startup) %75’i başarısız oluyor.

ABD’de Güneş Gelişimine dair US Solar Market Insight raporuna ($$$) göre:

– ABD’de 2016 2Ç’de 2051 MW PV güneş paneli (PV) kuruldu. 2015 2Ç’ye göre %43 artış

-2016 ilk yarı da güneş kurulu gücü tüm yeni kapasitenin %26sına denk geldi

– Hane tipi PV ise 650 MW ile çok az arttı ama YdanY’a %29 artış gördü

– California 2012 4Ç’den bu yana en az paya sahip olmasına rağmen, çatı tipi PV’de %42 paya sahip oldu. Utah ve Texas hızlanmış

– 1 GW büyük PV kuruldu, 3 Çeyrektir bu rakamlar elde ediliyor. 2016’da 7.8 GW’dan fazla büyük PV tesisi bekleniyor

– Güneş fiyatları 2015’ten %18 daha aşağıda, 5 sene öncesine göre %63 daha düşük

– GTM Research 2016’da 13.9 GW yeni güneş PV bekliyor.

Rapor

IEA’in Oil Market Report’u 13 Eylül 2016’da yayınlandı

– Küresel petrol talebi daha önce beklenenden daha yavaş büyüyor: 1.3 mv/g (2016) , daha önceki tahmin 1.4 mv/g

– 2017’de beklenti 1.2 mv/g

– Ağustos’ta petrol arzı 0.3 mv/g düştü. 96.9 mv/g. Geçen sene 96.9 mv/g’dü.

– Non Opec üretimi bu sene ki 840,000 v/g düşüşün ardından 2017’de 380,000 v/g artış kaydedebilir

– OPEC üretimi bir sene öncesine göre 930,000 v/g yukarıda, 33,47 mv/g ile rekorları test ediyor

– OECD stokları yeni rekor olan 3.111 mv’e ulaştı. 32.5 mv arttı.

Tarih

15 Eylül 2008 – Lehman Brothers ABD tarihinin en büyük iflası oldu

Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdeW8zV29mMGtZR3M

Bugün hava olayları önemli geldi. Dünki hızlı yükselişte, ABD körfezindeki fırtınada yanaşamayan gemiler sebebiyle stoklarda çok büyük bir düşüş oldu. Bazı traderlar uzun (alım yönünde) pozisyon açıyorlar. Siemens’in endüstriyel 3D baskı tesisi önemli. Kömür fiyat artışları çok sürpriz, ama kalıcı mı. Asya pay kapma savaşı sadece OPEC üyeleri değil ticaret şirketleri içinde de devam ediyor. 8 MW türbin, yuh. Kalifornia elektrik krizinin hukuki süreçleri hala devam ediyormuş.

Bilgiler

İngiltere 2020 yenilenebilir hedeflerini tuttuamayacak. Bu hedefler AB kapsamında verildi ama Brexit bu hedeflere ait taahütlere zarar vermiyor.

195 m yüksekliğinde 8 MW rüzgar türbini İngiltere de devreye girdi. Dong enerjinin. Dünyada ilk defa bu büyüklükte türbin devreye giriyor. Deniz rüzgar türbinlerinde yeni bir dönemeç.

2000-2001 California elektrik krizine bakan savcı, FERC kararını onayan 9.bölge mahkemesi kararı üzerine mutluluk duyduğunu ve geri kalan paraları da alacağını açıklamış. FERC alınamayan 200 milyon $ daha ödenmesini istemiş.

Kömür öldü diyenler, fiyatlara bakmalı. Kömür fiyatları hem de Avrupa’da Ocak’taki 45$’lardan 70$’lara geldi. Sebepler: Çin yerli üretimi azalttığı için ithalatı arttı, ticaret arttı. El nino(oğlan), La nina(kız). La nina yılı olma ihtimali yüksek olduğundan, daha önce 2010-2011’de La nina’dan dolayı Avustralya ve Endonezya da madenler su altında kalmış, üretim yapamamıştı. Avustralya ve Endonezya en büyük iki ihracatçı. Hindistan’da grev varmış ya.

Norveçliler Duke’e yatırım yapmadı ama ABD’li büyük fonlardan Blackrock, Çin’de 8 kömür şirketinde 1.5 milyar $ yatırımı var. Aynı zamanda Exxon’da da en büyük hissedar.

Siemens İsveç’te üretim santral malzemeleri için ilk endüstriyel 3D yazıcı tesisini açmış. Metal tozuna lazer verince katılaştırıyor. Selective laser melting. Sanayi devrimi 4.0 hızlanıyor. Peki önemli noktalar ne %90 üretimde hızlanma, %60 daha az yakıt tüketimi, %65’e kadar az elektrik kullanımı.. işçi maliyetleri isterse bedava olsun, rekabet zor.

Petrol de dün %+4 artış oldu. Bu artış, ABD stoklarının Ocak 1999’dan beri en büyük düşüşü sebebiyle oldu. Fakat sebebi muhtemelen, Tropik fırtına Hermine sebebiyle gemiler Texas ve Louisiana’ya yanaşamayınca ABD’de stokları kullandı.

Rus petrol üretimi 1-7 Eylülde 11 milyon v/g’e ulaştı. Ağustos’ta 10.71 mv/g.dü.

Sadece ülkeler değil, firmalar da Asya’da petrol pazarı için rekabette. Hindistan talebinin canlanmasının ardından Trafigura da Hindistan’da petrol ticareti için bir ekip kurdu. Daha önce metal ürünleri ticaret ekibi vardı. Trafigura aynı zaman Hindistan’ın ikinci büyük özel rafinericisi Essar Oil’de de hisse arayışında.

Güney Koreli Hanjin Shipping’in iflas başvurusu 14.5 milyar $lık varlık taşıyan 66 gemiyi denizde yüzer vaziyette bıraktı. Haberde ilginç olan nokta şu: 1950lerden beri ilk defa 2015’te küresel GDP dünya kargo trafiğinden daha hızlı büyüdü. Çünkü multinational şirketler fabrikaları daha fazla yerel kuruyorlar…Yüksek petrol döneminde daha büyük daha yavaş daha verimli gemiler yaptılar (Airbus’ı da düşün), sonra petrol düşünce eski strateji yarı-çöp

La Nina – ABD’yi soğuk, Brezilyayı kurak, Avustralyayı da yağışlı yapabilecek hava olayı bu sene olmayabilir.

İstatistik

California Elektrik Krizi (2000-2001):

California’da deregüle ilk yıl olan 1999’da toptan elektrik pazarı 7.4 milyar $. Bu rakam 2000’de 27.1 milyar $ ve 2001’de 26.7 milyar $ oluyor. Savcılık California da piyasa manipulasyonundan Californialıların 9 milyar $ zarara uğradığını iddia ediyor. 7 milyar $ geri alınmış. California ekonomisine zarar ise 40 milyar $, çünkü PG&E batmış, Southern Edison’da batacaktı.

Blackrock’un Çindeki yatırım yaptığı kömür şirketleri:

 

Hindistan

• 2015’te petrol ürünleri talebi %8.5 büyüyerek 177 milyon ton, (=3.8 milyon v/g benzin)
• 2016 ilk çeyrekte Hindistan petrol ürünleri talebi %11.1 artarak 4.2 mv/g’e ulaştı

Trafigura (ticaret şirketi – petroldeki büyük ticaret şirketlerinden biri)

• Mart 31 son itibari ile 6 aylık brüt karı 1.17 milyar$, bir sene önce 1.52 milyar $
• İlk 6 ayda günde ortalama 4 mv/g petrol ticareti yaptı, 2015 ilk harıda 2.7 mv/g

Grafik

OPEC’in Pazar payı

 

Kitap Özeti

Handbook of Multi-Commodity Markets and Products: Structuring, Trading and Risk Management

Andrea Roncoroni, Gianluca Fusai, Mark Cummins

Sayfa 86’dan devam (7 Eylül’de bölüm 2 ilk kısım özet vardı) – Kömür Piyasaları

• Madencilik maliyetlerinin kırılımı:
  • Yakıt %30-40
  • Bakım, onarım, %30-40
  • İşçilik %10-20
  • Diğerleri 10-20% (loyalty vs)
• Güney Afrikalı bir üretici, kömürü 8$/ton’a çıkarıyor, 3 $/feed yıkıyor (kül vs için), geriye ürünün %65’i kalıyori kalorifik değeri de 6200 kcal/kg, buradan da limana taşınıp gemiye yükleniyor (bu işlem 30$/ton), toplam satışı 60$/ton’a geliyor
• Açıksaha kömür üretimi ton başına 2-3 litre yakıt gerektirir

Kömürün Kullanımı (s90)

• Çinliler 3000 yıl önce kömür kullanıyordu, ama metal eritmek ve metal para basmak için
• Batıda ise Yunan ve Romalılar öncelikliydi. İlk kömür ticareti(batıda) İngiltere ve Belçika arasında oldu
• 1769 James Watt buhar makinesini icad etti
• 1800’lerde Londra dahil bir çok şehir hava gazı-kömür gazı ile şehirleri de aydınlatıyordu

Kömür yakıtlı termik santraller (s93)

• Dünyada 2 tane birbirine benzeyen santral bulmak çok zor. Her santral farklı ve farklı çalışıyor, verimleri farklı vs
• Eğer Çin kömür santrallerinde Almanya’nın teknolojik seviyesini yakalasa, emisyonları neredeyse yarıya düşer.
• Çin –Rusya verimliği %23, Dünya ortalaması %30, Şu anda %46 (2012 verileri bunlar-kitap o yıl yazılmış)

Gelecek trendleri

• CtL: Kömürden yakıt, İlk 1913’te başlıyor, 1925’te Franz Fischer ve Hans Tropsch patentli bir kömürden yakıt sistemi geliştiriyor, meşhur Fischer-Tropsch sistemi
• Dünya savaşının sonuna doğru Almanya’da 27 CtL tesisi var, Almanya petrol talebinin %90’ı CtL’den
• Güney Afrika’da Sasol, 40 milyon ton kömürü yakıta çeviriyor, Güney Afrikanın yakıt ihtiyacının %60ını karşılıyor? (s 101)
• CtL’in ana dezavantajı ne? Normal yakıta göre 2-2.5 kata kadar fazla emisyon salıyor olabilir

Kömür Ticaretine bakış (s102)

• Temelde Atlantik ve Pasifik piyasaları var
• Atlantik talebinde Avrupa merkezde..
• Son dönemlerde Rusya’nın Asya’ya, Günef Arika’nın Hindistan Çin’e, Avustralya ve Endonezya’nın Avrupa’ya satışları artınca iki market benzeşti

 

Tarih

11 Haziran 1995 – İkinci KDV : Özel Tüketim Vergisi.  Dünki 20krş’luk ÖTV artışından sonra ÖTV’nin kökenine inersek….1995’ler