Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTddElFdGtvT2hVakU
OPEC ülkeleri anlaşmaya uzak ve dünya büyümesi de aşağı yönlü revize edildi. Petrol fiyatları düşüş yaşadı, stok verilerine bakılacak. Çin’deki enerji şirketleri ile ilgili makale tarihsel süreçler açısından ve linkleri ile güzel. Bir süredir kitap özeti veremeyince, bugüne birikti. Handbook of Multi Commodity Markets kitabındaki doğal gaz piyasasındaki futures ve opsiyon sayısal örnekleri sonunda notlarıma alabildim.
Bilgiler
Goldman Sachs, 2017 petrol fiyat tahminini 52.50’den 45 dolara düşürdü. Muhafazakar senaryoda, mevcut arzın 100,000 v/g daha artacağı, 500,000 v/g de yeni arz geleceğini öngörmüş.
Pakistan’da Hala arama lisansı kapsamında Bashar X-I ST’de bulunan doğal gaz’ın test akışı 8.7 milyon feet küp/gün. Pakistan Petroleum Limited (PPL) Sindh’de daha fazla rezerv bulmaya devam ediyor.
Moody’s göre Çin’in KİT’lerinin borcu Çin GDP’sinin %115’i seviyesinde. KİT’lerin büyük kısmı enerji KİTleri. Makalede yazar çok güzel linkler vermiş, kendi çıkarımı Çin devlet şirketleri petrolde bünyelerine aldıkları yabancı şirket ve varlıklara %20-%50 fazla ödemişler. Addax ve Nexen gibi alımlarda ise %47-%60 fazla ödenmiş.
Çin çelik kapasitesini bu sene 45 milyon ton azaltmayı hedeflemişti ama Temmuz sonunda 21 milyon ton düşürmüş.
Otonom araçlar sigorta şirketlerini nasıl etkiler? Sürücü hatası artık gerekli güncellemeyi yüklememek olur.
Bulgaristan kurmayı düşündüğü hub’a Kıbrıs gazını da ya Yunanistan üzerinden ya da Yunanistan daki LNG terminali ile entegre etmek istiyor.Bulgaristan Yunanistan gaz boru hattı 2018 sonunda aktif olacak. Varna’da 1.5 milyar avroluk bir hub planlıyor.
Suudi Arabistan, ülkedeki istihdamın 3’te 2si olan kamu personellerinin bonus ve yardımlarını kesti. Bakanların maaşını da %20 azalttı. Bazı traderlar bu önlemleri Suudilerin “daha uzun soluklu bir düşük fiyat atmosferine hazırız” mesajı olarak yorumladı
Bu sene Suudi Arabistan %13.5, İran %2.5 bütçe açığı verebilir. IMF’e göre Suudi’lere 67$, İran’a 61.5$ petrol fiyatı yeterli
Uluslar arası havayolu şirketlerinin 2016 için ortalama 51.1 $/varil jet yakıtı fiyatına karşılık faturaları 24 milyar $ daha az olacak.
Fransız Engie, Beijing Gas Group’a 12 ay içinde 10 LNG kargosu teslim edecek.
Bu sene son çeyrekte, Çin tüketicileri Türkmen-Özbek gazının yanında Kazak gazına da kavuşacaklar. Ortaasya-Çin boru hattı A ve B segmentleri 30 milyar m3 taşıyordu. Kazakistan’dan gazı taşıyacak C segmenti ise 20 milyarm^/yıl kapasiteye sahip. Boru hattı(C), Özbek Kkazak sınırından 1300 km ötede Çin’de Khorgos’a ulaşıyor.
Şeyl üreticileri kendi ülkeleri ABD’deki doğu sahilini ithalatçılara kaptırdı. İki sebep, düşen üretim, azalan WTI-Brent farkı
Avrupa elektriğinin %45’îni çatılardan üretebilir. Hollandalı Danışmanlık firması CE Delft demiş. Rapor burada. Excel de burada . Rüzgar + güneş üretimler UK için 200 TWh,depolama 2030’da 1.6 TWh’den 2050 10 TWh.
Exxon en büyük 250 enerji şirketinde ilk 10’da 1 numara, sonra Koreli Kepco, Gazprom ve Phillips 66 (USA) geliyor. İlk 10’da Rusya’dan 10 şirket var
İstatistik
Küresel hava kirliliği verileri Dünya Sağlık Örgütü.
Çin petrol üretim maliyeti 30$/varil.
En büyük sahası Daqing, bu sahadan üretimi 700,00 v/g
İran üretim sahaları bilgileri (twitter Lee_Saks):
Kuzey Azadegan Petrol alanı:
- Rezerv 6.5 milyar varil, 330 milyonu üretilebilir, çıkarma 4 ay önce başladı
- Mevcut üretim 50bin v/g, 21 noktada 58 kuyu
- Eylül’de 80bin v/g
- 2017 Mart’da 110bin v/g
- Çinliler ilgileniyor
Güney Azadegan Petrol alanı:
- 2019 Mart’ta üretimin 320bin v/g’e çıkması bekleniyor
- 38 kuyu açıldı, 132 planlanıyor. Hedef 185 kuyu
- Kuyu başı maliyet 7.5 milyon $, 2014’te 12.5 milyon $’dı
- Fransa Total ilgileniyor, Japon Inpex’de Faz2 ile ilgili
Yadavaran Petrol alanı:
- 31 milyar varil rezerv
- Mevcut üretim 100bin v/g, 83bin v/g hafif, 17binv/g ağır petrol
- Sinopec Faz1 “buy-back” modeli ile yaptı, 2008’de devreye girdi
- Faz2’de Sinopec’in 105 yeni kuyu ve boru hattı
- 4 yılda 180bin v/g Sinopec’in hedefi
- Faz3 300bin v/g getirecek
- Fahlian petrol kesiti hafif – API:40
- Sarvak petrol kesiti ağır – API:24
Kuzey Yaran Petrol alanı:
- 998 milyon varil rezerv, 52.48 milyon varil çıkarılabilir rezerv
- Eylül sonunda 20 kuyu ile 30bin v/g üretim bekleniyor
- “buy-back” kontratı ile yerel Persia Oil and Gas’a berildi
- Üretimin 40bin v/g’ü aşması beklenmiyor
Kitap Özeti
Doğal
Grafik
Dünyadaki Çin yatırımları ve sektörlere göre dağılımı, veri seti de indirilebiliyor.
Kitap Özeti
Handbook of Multi-Commodity Markets and Products: Structuring, Trading and Risk Management
Andrea Roncoroni, Gianluca Fusai, Mark Cummins
Bölüm 3, sayfa 163 – Doğalgaz Piyasası ve Ürünleri ( Not: kontrat bilgileri 2014’e ait, güncellemelere dikkat)
Daha önceki özetlere örnekler ile devam ediyoruz
Örnek: Henry Hub fiziksel satın almanın hedgelenmesi
Şubatda bir tüketici, Nisan’da tüketeceği gazın fiyatının daha da yükselebileceğinden endişe ederek, Nisan ayında teslim edilmek üzere Henry Hub üzerinden futures 100,000 mmbtu doğal gaz alıyor. (Fiziksel her kontrat 10,000 mmbtu’idi. 100,000 mmbtu 10 kontrat yapar). Yaptığı kontratı kapatmak için de Nisan ayı geldiğinde spot gaz fiyatına tahvil ediyor.
10 kontratı Şubat’ta 4.549 $/mmbtu’ya alıyor
26 Mart’ta doğalgaz Henry hub futures’lar 4.846 $/mmbtu civarına geliyor. Elindeki 4.549’a aldığı kontratı 4.846’ya satıyor. 100,000*(4.846-4.549)=29,700 $ geliri oluyor.
1 Nisan’da spot fiyat $4.85’a geliyor, Nisan ayı gerçek değerden fiziksel gaz ile fiziksel alışverişi yaptığında 4.85*100,000=485,000 $ ödemek zorunda kalıyor.
Futures’dan 29,700 $ bir bedel almıştı, gerçekte 485,000 $’ı toptan satış şirketine ödemişti. Sanki doğal gaz fiyatı (485,000-29,700)/100,000= 4,553 $/mmbtu gibi olmuş oldu.
Dolayısıyla Nisan’da toptan satış şirketine mmbtu başına 4.85 ödese de, daha önce yaptığı hedge ile elde ettiği gelirle Nisan ayında gazı 4,553$/mmbtu’ya tüketmiş oldu.
Örnek 2: Henry hub’da satışı yapılan fiziksel bir gazın riskini düşürmek/hedge etmek
Bir doğalgaz üreticisi Şubat ayında, Nisan’da satmak üzere (GSA-gaz satış anlaşması) yapıyor. 100,000 mmbtu satıyor. Fiyat olarak da anlaşmada 1 Nisan itibari ile geçerli spot fiyat deniliyor.
Üretici fiyatların düşmesinden korkuyor. Bu sebeple 100,000 mmbtu’luk gaz Henry hub futures kontrat satıyor, futures kontratın teslim tarihinden önce de kontratı alarak kapatıyor
Şubat’ta 10 kontratı, Nisan teslim futures olarak 4.549 $/mmbtu’ya satıyor (Her kontrat standart 10,000 mmbtu)
26 Mart’Ta doğal gaz Henry hub teslim fiyatı 4.327 $’a düşüyor. Pozisyonunu kapatıyor. 4.549’a sattığı gazı, 26 Mart’ta 4.327’ye alıyor.
100,000 mmbtu*(4.549-4.327)=22,200 $ net gelir alıyor.
1 Nisan’da spot fiyatlar (üreticinin satış fiyatı) 4.32 $ olarak gerçekleşiyor. 100,000 mmbtu için 432,000 $ alıyor.
22,200$’da hedge ettiği için geliri vardı. Nisan ayında sanki gazını 454,200$’a satmış oluyor. Yani efektif doğal gaz fiyatını 4,542$/mmbtu olarak görüyor.
İngiltere NBP gelecek kontratları: (TheIce.com’da NBP futures contract’lara bakın)
- Bu kontratlar alternatif, aylık, çeyreklik, mevsimlik ve yıllık parçalara bölünmüştür.
- 78-83 takip eden ay, 11-13 çeyrek, 13-14 mevsim ve 6 ardışık yıl kontratı mevcut
- Mevsimler ise Nisan-Eylül, Ekim-Mart
- Her kontrat 1000 therm, 1 therm= 29,3 kWh
- ICE’da ayrıca MWh birimli kontratlar da var
- Mart, 31 gün = 743 MWh
- 42 gün ileri kontrat mevcut(gün öncesinden itibaren)
- BOW Balance of Week contract – Hafta bakiyesi kontratı, !
- 3 haftasonu (W/E),
- 5 iş günü kontratı (Working days next week – WDNW)
- BOM Balance of Month, ay bakiyesi kontratı. !,
Hollanda TTF kontratları:
- 83 takip eden ay
- 11 takip eden çeyrek (Jan-Mar, vs)
- 11 takip eden mevsim (Apr-Sep veya Oct-Mar Ekim-Mart arası veya Nisan-Eylül arası)
- 6 takip eden yıl
Gaspool & Netconnect:
- 59 takip eden ay
- 7 takip eden çeyrek
- 7 takip eden mevsim
- 4 yıl ileri
ABD ve Kanada – Bölgesel Gaz Futures
3 tip ana futures kontrat tipi var:
- Baz (basis) futures: Baz riskin temel sebebi, kontrat ile kontratın fiyatladığı piyasanın fiyat oluşumu yönünden uyumsuzluğudur. Henry hub fiyatının çok likit iken, bölgesel fiyatların bu kadar likit bir ortamda oluşmuyor olması bir baz riskidir. Baz futures, Henry hub ile bölgesel bir gaz piyasası arasındaki fiyat farkını sabitlemelerini sağlar. Bu fiyat farkı (price differential), CME Henry hub ile aylık “Inside Ferc”’de belirtilen lokasyon için yayınlanan gaz fiyatı arasındaki farktır.Böylelikle bölgesel farkları (locational spread) yönetmeye yardımcı olur.
- Index futures: Bu borsa üzerindeki OTC index swap’larının karşılığı, belirlenmiş bir periyot boyunca alınan ortalama fiyatına denk geliyor. Böylelikle günden güne oynaklıklara karşı koruma alınmış olunuyor.
- Swing futures: Yukarıdaki iki kontrattan farklı olarak beklenmedik/olmayacak durumlarda (zamanlarda) risk yönetilmesini sağlar.
Baz Futures(Basis): San Juan basis futures kontrat, sembol NJ.. Bu kontrat San Juan ile Henry Hub fiyat farkını sabitlemeye yardımcı olur. Yani kontratın alındığı tarihteki kontrat fark fiyatı artık iki lokasyon arasındaki fiyat farkı olur, gerçekleşmelerden etkilenmez.
Henry Hub – San Juan fiyat farkı ABD’de doğu batı farkı olarak bilinir.
Örnek : Baz futures
Gene Şubat ayında, bir tüketici Haziran’da San Juan’da teslim edilecek 100,000 mmbtu gaz için, 1 Haziran 2014 spot fiyat üzerinden bir fiziksel anlaşma yapar. Bu riskini yönetmek için de futures ve baz futures kontratlar ile hedging yapar
FERC’ın Gaz Piyasası raporunda San Juan’daki fiyatlar, San Juan Basin Index kısmında gösterilir
Kendini haziranda olası yüksek fiyatlardan korumak için tüketici, (GSA: Gaz satış anlaşması)
- GSA’kadar Henry hub futures alır, kontratın teslimi gelmeden kontratın ödeyerek kapatır
- GSA kadar San Juan baz futures kontratı alır, ya bekler ya da kapatır. (Basis futures finansal olarak uzlaştırılır)
Şubat’ta 10 kontrat, Henry hub teslim 100,000 mmbtu aldı diyelim. Fiyatı 4.466 $/mmbtu
Aynı şekilde baz kontratların bir tanesi 2,500 mmbtu olduğundan, 100,000 mmbtu’luk olması içinde 40 tane San Juan Basis Futures kontratı alır. O tarihte -0.21 $/mmbtu’dan işlem görmektedir.
Mayıs’ın son haftasında, doğalgaz fiyatları artar ve fiyatlar 4.933$/mmbtu’ya gelir.
Tüketici kontratlarını kapatmaya başlar:
- Kontratını satar. (4.933-4,466)*100,000=46,700 $ gelir elde eder
- Aynı tarihte baz futures fiyatı da -0.15 $/mmbtu’ya geldiğinden (-0.21+0.15=-0.06 $/mmbtu fark oluşur. 100,000 mmbtu için : 100,000 * 0.06= 6,000 $ eder
- Tam 1 Haziran’da fiyatlar San Juan’da 4.765$/mmbtu olarak gerçekleşir
- Toplamda 476,500 $ (=4.765*100,000) tüketim bedelini fiziksel anlaşma karşılığı öder
- Riskini hedge ettiği için doğal gaz fiyatını efektif olarak: 4.765 – (0.467+0.06)=4.238$/mmbtu olarak görür
Index Futures: Fiyatı şöyle hesaplanır. Platts Inside Ferc’deki aylık fiyatın, günlük ortalama Platts Gas Daily’den çıkarılması ile hesaplanır.
Doğal gaz Spread Futures (Marj Futures): Örneğin iki tarih arasındaki futures kontrat farkı bir takvim marjı (spread)idir. ICE, takip eden ilk ay ile ikinci, dördüncü ve yedinci aylar arasındaki farkları fiyatlayan kontratlarla işlem yapmaktadır. Aslında bu marj kontratları gaz depolama için önemlidir. Aslında takvim kontratları doğru dönemler için yapılırsa sanki sanal bir depolama yapılmış olur.
Doğal gaz Opsiyonları (Options) : Bazen kayıpları(downside risk) yönetebilmek için daha esnek kontratlara ihtiyaç vardır. Opsiyon kontratları, sahibine zorunluluk değil, isterse kontratı alma veya satma hakkını verir. Henry hub’da iki tip ana opsiyon kontratı var(2014). En çok kullanılan Avrupa tipi (European exercise) doğal gaz opsiyonu
- Call opsiyonunda fiziksel kontratı alma hakkı
- Put opsiyonunda fiziksel kontratı satma (short) hakkı verir.
Avrupa tipi call opsiyonunda, kontrat sone erme tarihinde Henry hub fiyatı, anlaşılan işlem fiyatını (strike price) aştığı zaman yürütülür/işlem görür.
Avrupa tipi put opsiyonda ise, Henry hub fiyatı anlaşılan işlem fiyatının altında kalırsa kontrat sona erme tarihinde işlem görür
Amerikan tipi opsiyon da ise, kontrat sona erme tarihi de dahil o tarihe kadar kontratı işleme koyma imkanı verir.
Örnek: Henry hub gaz kontratında kayıpların opsiyon kontratı ile yönetilmesi
Şubatın son haftasında bir tüketici bir anlaşma yaparak Nisan ayında 100,000 mmbtu’luk gaz teslimi için kontrat imzalar (fiziksel). Fiyatların yükselmesinden korkar ama fiyatların nereye gideceğini bilmediğinden futures kontrat da almak istemez. Ayrıca fiyatlar düşerse de kâr etmeye açıktır.
Yapacağı iş, Amerikan tipi opsiyon almak
10 tane Henry hub Amerikan opsiyon alır. Şubat’ta fiyatlar 4.549 $/mmbtu olduğundan, opsiyon kontratında 4.6$/mmbtu’luk işlem fiyatına göre olan opsiyonu alıyor. Yani fiyat 4.6$/mmbtu’yu aşarsa kontratı 4.6 $/mmbtu’ya alma hakkına sahip olacak. 4.6 $ kontratı 0.165$/mmbtu’dan işlem görmektedir.
26 Mart’ta doğalgaz futures kontrat fiyatları 4.86 $/mmbtu seviyelerine geliyor. 4.6 seviyesini aştığı için kontratı işletebiliyor.
(4.86-4.6)*100,000 = 24,600 $ gelir elde ediyor
Mmbtu opsiyon kontratı başına 0.165 $ verdiğinden 100,000*0,165 = 16,500 $ kontrat bedeli ödedi
Net geliri 24,600-16,500 = 8,100 $ oldu.
1 Nisan geldiğinde ise fiyatlar artmaya devam etti ve 4.85 $/mmbtu oldu.
Tüketici fiziksel sözleşme karşılığı 100,000*4,85 $/mmbtu’dan = 485,000 $ ödedi.
8,100$ hedge’den kazandığından, gerçekte 476,900 $ ödemiş oldu, yani efektif doğal gaz fiyatı 4,769 $/mmbtu oldu.
16,500 $’ı her halükarda opsiyon kontrat bedeli olarak ödeyecekti.
OTC Piyasaları ve Servisleri
Tezgah üstü, over the counter piyasalar hem esnek, hem daha standardize olmamış kontratlar ile bir rahatlık sağlarken riski daha çok kontrat yapanlara yıkar. OTC ile borsa arasındaki temel fark, standardize olmamış kontratlardır. Futures borsa da, forward’lar OTC’lerde işlem görür denebilir. Şeffaflık ve iflas durumlarında risk kontrat yapanlardadır.
Egzotik opsiyonlar bulunmaktadır.
Tarih
İlk OPEC konferansı 10-14 Eylül 1960’da Bağdat Irak’ta yapıldı.
