Piyasalar tatilden döndü. Bugün Sohbet Karbuz’un “Rus gazı, nükleer ve Çin” yorumu var. Rusya şeyl’de başarılı olursa, petrol sektörü bir “arz şoku” yaşar ama devlet planları bile çok hızlı bir atılım görmüyor. Dünyada buğdaydan çok çelik üretiliyor, ilginç geldi. ABD enerji gündeminde yenilenebilir ve elektrikli arabalar merak konusu. Suudiler Asya fiyatını arttırıyorlar. Libya petrol üretimi 2 senenin zirvesinde.2016’da 7 ülke stoklara ortalama 1.1 mv/g depo yapmış. İstatistikte hangi Rus petrol üreticisi ne kadar üretti, üretimini değiştirdi.
Yorum – Sohbet Karbuz
Avrupa Birliği, Rus gazına olan bağımlılığını azaltmak konusunda ayyuka çıkar derecede politik çabalarken ticari gerçekler bambaşka resim çizmeye devam ediyor. 2016 yılında CIS ülkeleri dışında kalan Avrupa ülkelerine Gazprom’un yaptığı ihracat 159 bcm den 179 bcm’e çıkarak tarihi bir rekora ulaştı. Şu anda diğer boru gazlarıyla olan rekabeti bir kenara bırakın LNG ile bile rahatça rekabet eden Rus gazının Avrupa gaz piyasasında pazar payını geçen yıl arttırmasına Avrupa Birliği Komisyonundan bakalım nasıl bir yorum gelecek. Bu arada, fiyat anlaşmazlığı sonucu Türkmenistan İran’a gaz ihracını keserken iki soru kafa kurcalıyor. Daha kendi gaz ihtiyacını henüz tam karşılayamayan İran’ın Avrupaya gaz ihraç planları ne kadar gerçekçi. Benzer şekilde, Türkmen gazının İran ve Türkiye üzerinden Avrupaya iletilmesi konusunda yazılıp çizilenlerin gerçekleşmesi ne kadar olanaklı.
Nükleer enerji gelişmekte olan ülkelerde daha çok konuşulurken batılı ülkelerde de halkın sesi daha çok duyulmaya başlayacak. Iran 2025 yılına kadar yaklaşık 76 GW olan elektrik kurulu güç kapasitesini 100 GW’a çıkarmayı planlıyor. Bu artışın %12’sinin nükleerden gelmesi hedefleniyor. İsviçre’de bulunan 5 nükleer santralın kapatılmasına yönelik yapılan referandumda hayır çıkması ile bu santrallerin güvenli ve güvenilir olduğu sürece kullanılmaya devam edilmesine karar verilirken yeni bir nükleer santral yapılmayacak. Elektiğin %60’ını hidro, kalanını nükleerden üreten ülkede nükleer santrallerin yerini ilerde yenilenebilir enerjinin alması yönünde bir eğilim var. ABD’de nükleer yanlısı bir yönetim iş başına gelirken, elektriğin yaklaşık dörtte birini nükleerden sağlayan AB’de (Euratom verilerine göre) 2050 yılına kadar 100 yeni santralin yapılacağı tahmin ediliyor. Bu santrallerin çoğu eskimiş santrallerin yerini alacak. Çin’de 60 yeni reaktör ileriki yıllarda devreye girecek. Bu gelişmeler uranyum arzında dışa bağımlılığın devam edeceğine ve dolayısıyla ileride bu bağımlılığın uranyum arz güvenliği başlığı altında daha çok konuşulacağına işaret ediyor. Kazakistan halen global uranyum arzının %41’ini sağlarken kalan miktarın çoğunu Kanada, Avustralya ve Nijer oluşturuyor. Bu yüzden İspanya’da 2018 yılında devreye girmeye beklenen Salamanca uranyum madeni AB için çok önem taşıyor.
Çin 2017 yılında küresel kömür piyasasında ağırlığını daha da hissettirecek. Hindistan, Endonezya ve Vietnam’da önemli kömür talep artışı beklenirken Çin en büyük tüketici konumunu koruyacak. Bu arada Pekin başta olmak üzere bir çok şehirde geçtiğimiz günlerde aşırı hava kirliliği nedeniyle okullar ve fabrikalar tatil edilirken araç trafiği yarı yarıya azaltıldı. Kömürün gazlaştırılması yoluyla büyük şehirlerde kömür tüketiminin gazla ikamesi yanında benzin ve mazotlu araçların yerinin elektrikli araçlarla doldurulması planlanıyor.
Bilgiler
Çelik, dünyada her yıl 900 milyar $ değerinde 1.6 milyar ton çelik eritiliyor. Dünya buğday üretimi de 749 milyon ton. 2016’da çelikte 6 İngiliz istihdamından 1’i eksildi, ABD’de US Steel iş gücünün çeyreğini gönderdi. Dünya’da çelik kapasitesi 2.4 milyar ton/yıl. Çin 5 yılda 150 milyon ton kapasite kapatacak. Amerika’da üretkenlikte 2 misline çıkmış.
Rusya Sibirya’daki Bazhenov formasyonu 75 milyar varil ile, dünyanın en büyük şeyl rezervi, yaz boyunca 39 hidrolik çatlatmayı tamamladı. Artık soru “ne zaman?”, Gazprom Neft 2023’te 40bin v/g (en az) üretmeyi planlıyor. Bu sene Krasnoleninskoye alanındaki bir BAzhenov kuyusunda 50 ton/gün petrol üretimi yapıldı. Sorun teknoloji kısıtları,
Hindistan Tuticorin’de kömür santralinden çıkan CO2’yi düşük maliyetle soda külüne çeviren bir sistem ile dünyanın en düşük maliyetli CCU (karbon yakalama ve kullanma) sistemi devrede. Senede 60,000 ton CO2’yi soda yapacak.
Suudiler, Asya’ya OSP (Official selling price) fiyatını Şubat için 50 cent ila 1$/varil arttıracaklar gibi gözüküyor. Sebep, Dubai fiyatındaki güçlenme ve rafineri marjlarının sağlıklı olması. Suudilerin Ocak’ta üretimi 486bin v/g azaltacaklar.
İngiltere’deki kömür santral verimlilikleri ortalama %38. Forward eğrilerde, yazın kömürlerin çalışmakta zorlanacağını gösteriyor. En az %40 verimli olan %49.13 verimli CCGT (kombine çevrim) ile baş edebilir. Hesaplamalarda 2 pount/MWh kömür O&M’e karşılık 1 pound/MWh gaz O&M’i öngörüldü.
Kuveyt, Al Anba gazetesinin Kuwait Oil CEO Jamal Jaafer’e dayandırdığı haberde Kuveyt’in üretimi 130bin v/g kestiğini duyurdu. Petrol 60 $/v ‘i görünce artan ABD kuleleri fiyat sınırlayıcı faktör olacak.
Libya’nın petrol üretimi, Libya National Oil Corp üst düzey yetkililerine göre 690,000 v/g ile 2 yılın zirvesinde
2017 ABD’de enerji gündemi; kömürün geleceği “enerji gelişimi fiyat, teknoloji ve jeoloji ile belirlenir”; Temiz elektrik planı (CPP)’ın geleceği “24 eyalet CPP’yi durdurmak için dava açmıştı”; Trump’un yenilenebilir planı “federal topraklarda izinlerin durumu”; eyaletlerin tepkisi “29 eyaletin kendi yenilenebilir ve sera gazı pplanı var”
2017 Çin’in petrol ve ürünleri gündemi; yüksek fiyatlar 60$’ı aşarsa Çin’in düşen üretimi sabit kalabilir, ayrıca SPR(stratejik petrol stoklarına) alımları devlet tarafından yapıldığından çok etkilenmez, bağımsız rafineriler (geçen sene %81 daha fazla gazyağı ve benzin ürettiler) eski rahatlığı bulamayabilir,
1 MW sabit montajlı güneş sistemi bugün ki 1.14 milyon $’dan 2025’te 0,73 milyon $’a düşecek. Modül ve inverter maliyet toplamı tüm maliyetin yarısından daha düşük seviyeye gelirse marj kalmamış demektir bence
Çin’in 13. 5 yıllık kalkınma planı; 2016 yılındaki 3.3 milyar ton kömür üretimini 2020’de 3.9 milyar ton ile sınırlayacak. İlginç olanı 800 milyon ton verimsiz üretimi 500 milyon ton gelişmiş maden kapasitesi ile değiştirecek. 5930 resmi kömür madeni var. 2018 sonrası, 1.2 milyon ton/yıl kapasiteye sahip yeni madenlere [sadece] izin verilecek
İstatistik
Hangi Rus petrol şirketi ne kadar üretim arttırdı veya azalttı? (Traders Community)
– Novatek yıldan yıla, +37.6% büyüme ile 12.46 milyon ton
– Gazprom Neft +6.7% büyüme ile 57.79 milyon ton
– Bashneft +6.3% büyüme ile 0.8 milyon ton
– Tatneft +5.3% büyüme ile 28.69 milyon ton
– Rosneft +0.5% büyüme ile 209.96 milyon ton
– Surgutneftegazoil +0.4% büyüme ile 61.85 milyon ton
Üretimi düşen şirketler;
– Lukoil’in üretimi -2.8% düşerek 83.57 milyon ton
– RussNeft üretimi -5.2% düşerek 7 milyon ton
– Independent Oil Company(Şirket ismi gibi yazılmış, bağımsız üreticiler dememiş) üretimi – 1.3% düşerek 2.3 milyon ton oldu.
Grafik
2016’da petrol stoklarına 7 ülke 1.1 mv/g petrol aldı. (TankerTrackers @TankerTrackers )
Rusya’nın gelecekteki petrol üretiminin modlara göre ayrımı (FT)
Tarih
Yaz saati – Abdi İpekçi – Milliyet, 7 Mayıs 1973
