Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTdeUYxdk5hTC1WQW8
Özellikle bildiğimiz ülkeler hariç uzak ve uzak asya-latin amerika-afrika haberlerine bakıyorum.Polonya’da şeyl çalışmalarının bırakılması tam bir hayal kırıklığı, oysa 4 sene önce yıldız Polonyaydı.Vattenfall’ın ICSID davası da ilginç oldu – Uluslar arası tahkim. Son gün Afrika oturumları fena değildi, çok not tutamadım, çok bölündü. Ama off-grid Afrikada büyük olay, bir üst düzey görevli hatta “şebeke gelse de off-grid kalacak[elektrik kesilirse diye]”. WTO-enerji ilişkisi evet düşünülmeli. Halokarbon işi de kötüymüş, 10000 kat daha ısı tutucu. Afrikada metrikler de farklı, trafoya 600 mden uzak ise, offgrid mantıklı diye bayağı tartışıyorlar. Ben WEC Avrupa ile 2006larda çalışmaya başladım, o zaman Türkiye’den DEK ekibi senaryo çalışmalarına katılmamı daha sonra Türkiye için yapmamızı istedi, hatta web sitemde de 2007’de ekip olarak yaptığımız enerji senaryoları var. WEC’deki sorun-nesil farkı, hard rock uyumsuz politikalar, senfoniler de iyi politikalar… Tahmin etmek çok kolay bu senaryoları tasarlayanlar kaç yaşında…
Bilgiler
Petrol istatistikleri arasındaki fark gittikçe artıyor. OPEC’in beyan ettiği ile ikincil kaynaklar arası 870Bin v/g fark var.
Ozonu delen CFC gazları yerine HFC , halocarbonlar kullanılıyordu, onların da sera gazlarından 10bin kat daha zararlı olduğu ortaya çıkmış. 1989’da CFC’yi azaltan Montreal protokolüne eklenecek şekilde Rwanda da BM görüşmeleri devam ediyor. HFC ise klima ve soğutucuda kullanılıyor. Alternatifleri çok daha pahalı, klima fiyatları artacak
Suudi Arabistan’da petrol gelirleri 5 yılda %70 düştü, harcamaları %70 kestiler, hükümet borcu 6 misline çıktı.
Çin eylülde 8.04 mv/g ham petrol ithal ederek ABD’yi geçti. ABD 7.98 mv/g’de
Polonya’da şeyl çalışmalarında kalan son iki devlet firması da (PGNiG ve PKN Orlen) çalışmayı bıraktı.
İsveç devlet şirketi Vattenfall Almanyada sahip olduğu ve devlet kararı ile kapatılan Brunsbüttel&Krümmel nükleer santrali için ICSID’De Almanya’ya 4.7 milyar € tazminat davası açtı.
Hava kirlilliği ve D vitamini eksikliği bunama sebebi olma ihtimali yüksek etkenler.
Norveçli DNO ASA, KRG’de Tawke alanında 3 yeni üretim kuyusunu tamamladı. 4. kuyuda yolda. 4 kuyu 20 milyon $’a mal oldu ve üretimi %10 arttıracak. Tawke de üretim 3.çeyrekte 109bin v/g oldu ve tamamı Türkiye’den ihraç edildi.
İstanbul’da Libya ulusal şirketi CEOsu Mustafa Sanalla, üretimin 540bin v/g’den sene sonunda 900bin v/g çıkacağını söyledi. 2011 ayaklanmasından önce 1.6 mv/g üretim vardı.
Rusya’nın Çin’e satışı Suudi Arabistan’ı yakaladı. İkisinin de payı %15’in biraz altı. 2010’da Suudilerin payı %20, Rusların payı %5 civarıydı.
Bolivya’da maden üretimi (çinko, gümüş, altın, tin, kurşun) 3.6 milyar $. Maden kooperatifi çalışanlarının protestolarında bizzat görüşmek için giden İç işleri bakan yardımcısı Rodolfo Illanes önce rehin alınıp sonra dövülerek öldürülmüştü. Sebep sendikalaşma-birleşme yasası. Koperatifler şirketler kadar devlete gelir ödemiyor, bu da sorun
Japonyada rafineri işletmecileri Idemitsu’nın Showa Shell’in hisselerini alımı durdu. İki firma da 3.6 milyar $ piyasa değerine sahip, ama Idemitsu’nun satışı daha fazla. Shell’de hala Showa daki hissesini satmak istiyormuş.
Rapor Özet
Oxford Energy Forum – LNG Markets: the great reconfiguration – Issue 106
By: OIES
son iki yazı özeti
Asian LNG pricing: evolution or revolution? Jonathan Stern
-
Major piyasalarda, fiyatlar boru hattı marjinal olarak da LNG’yle ilişkiliydi
-
İstisnası İspanya, LNG etkisi ve boru hattı bağlantılarının azlığı
-
Asya LNG fiyatları da geleneksel JCC (Japan Crude Cocktail)
-
Dünyadaki LNG kargolarının 2/3ü – 3/4’ü Asya’ya satılıyor, Japon,Kore, Tayvan piyasaları
-
2010-2016 periyodu : fiyat çöküşünü takip eden zirve
-
2010 gibi LNG’nin 100% japon ham petrol ithalatına bağlanması mantıklı değildi
-
2011’de iki major olay oldu: Petrol 100$ üzeri kaldı ve Fukushima nükleer kazası
-
Japonya da talep arttı, Çinde de gaz talebi iki basamaklı artmaya devam ediyordu
-
Bu hızlı ihtiyaç artışları, spot ve kısa dönem kargolara ihtiyacı arttırdı
-
JCC 100$ üstü denk fiyatlar ile kargolar Atlantikten (Avrupadan) Asyaya çekildi, Asya LNG fiyatları Avrupa ve ABD’nin çok üzerine çıktı
-
Fiyatlar 2016 mayısta 45-50$/v’e düştü. Asya LNG fiyatları da 15-18$/mmbtu’dan 5$/mmbtu’ya düştü (2016 2.çeyrek)
-
ABD ‘nin Avrupa ve Asya ile fiyat farkları 6$/mmbtu-11$’dan 2$-5$’lara geldi
-
ve meşhur “Asya premium”u ortadan kalktı – asyalı tüketicilerin ödediği yüksek bedel
-
-
Henry Hub tabanlı fiyatlama
-
2010-2014 Asyalı alıcılar değişik opsiyonları denediler
-
ABD LNG sektörü ile tolling ve değiştirilmiş tolling anlaşmaları imzaladılar
-
Mesela 20 yıl, HH (Henryhub)’ın 1.15 katı + sıvılaştırma(3-3.5 $/mmbtu) + taşıma
-
Bu formül HH 2-3$ ve petrol 100$ iken mantıklıydı, işler değişince; Petrol 50$, HH artınca Asyalı LNG alıcıları için fiyat seviyesinin değil fiyat oluşumunun önemi ortaya çıktı
-
-
Asya gaz ve LNG hublarının çıkışı
-
Hub gelişimi için gerekli şeyler, tesislere 3.taraf erişimi, fiyat bulgu/oluşumu, OTC ve futures ticareti
-
Nihayetinde 1-2 yıl ileri forward fiyat eğrisi ve yeterli likiditesi olan bir veya birkaç hub oluşacak ve uzun dönemli kontratlarda fiyat referansı olarak kullanılacak
-
Kuzey Amerika ve Avrupa da en az 5-10 yıl sürdü
-
Singapur’da bir Asya hub’u var, ama fiziksel olarak küçük ve büyüme imkanı az
-
Singapur güney doğu Asya’nın sanal hub’u olabilir tabii, LNG büyümesi potansiyeli düşünülürse
-
Şangay’da şehir girişinde gazın fuel oil ve LPG’ye göre fiyatlandığı bir benchmark fiyat var
-
Şangay Petrol Borsasında LNG işlem görüyor ama küçük hacimli
-
Şangay hub’u denmesine rağmen yeterli likit derinliği yok
-
Ama Çin gaz talep artışı ile imkanlar artıyor, ve en önemlisi boru hattı ve LNG’ye 3.taraf erişimi
-
Japonya da LNG hub’ı yılardır tartışılıyor, 2017’de Japon LNG terminallerini 3. taraflara açacak, 2022’de de tedarik ve taşıma ayrışımı olacak
-
Ama spot ve kısa dönem ticareti ve ortak ticaret kuralları ve düzenlemeler ile olur
-
Mayıs 2016’daki Japon hükümetinin LNG stratejisi ciddiyeti gösterdi
-
Japonyanın değişik bölgeleri arasındaki boru hattı eksikliği gibi sebeplerle bu hub 2020 öncesi olur
-
-
Asya LNG fiyatlaması: evrim mi devrim mi?
-
Asya da hacim arttıkça likidite, ve uzun dönemli kontratlarda değişme, kontratlarda spot endekslerin yer alması ve hub oluşumunu getirecek
-
5-10 yıllık periyodda hibrit fiyatlama mekanizmaları – hub ve spot karışımı- , HH/NBP/TTF ve (spot- JKM, Argus, RIM, ICIS) ve geleneksel JCC fiyatları
-
Bir diğer alternatif de tüm LNG fiyatlarının ortalaması, JLC Japonya KLC kore, geçiş dönemi
-
Talebin çok artmadığı Kore ve Japonya piyasasında JCC gibi mekanizmaları kullanan geleneksel şirketler, piyasa paylarını kaybedebilirler
-
Bu da mevcut şirketlerin fiyat düşürmesi ve finansal zorluk anlamına gelir
-
Eğer kontratları müzakere edemezlerse yumuşak geçiş olmaz, kontratsal bir tren enkazı olur
-
Sonuç – LNG piyasaları : Büyük Rekonfigrasyon – Anne Sophie Corbeau
-
LNG piyasalarına üçlü nazar değdi (triple whammy)
-
2015-2020 arası gelen LNG arzı talepten çok daha fazla özellikle Asya talebinden
-
Asya talebi zayıf
-
Petrol ve gaz fiyatları düştü, mevcut projelerin ekonomikliğini tehdit ediyordu
-
-
İleri baktığımızda LNG büyük bir rekonfigrasyona gidiyor
-
İş modeli – sermaye yoğun altyapının uzun dönemli petrol bağlantılı esnek olmayan kontrat sistemi – değişiyor
-
Eski alıcılar bu tip kontratları istemezken, yeni oyuncular da satıcıların gözünde kredibl değil
-
Sektörün problemi, satıcıların rekabet ve esneklik endişeleri ile, alıcıların finansmanı güvence altına alma ve kabul edilebilir yatırım dönüşü arasında denge bulma
-
52 yıllık ömründe, LNG çok değişti. Asyada küçük bir klüp gibiyken, 2000’de 102 mtpa’ya, 2015’te 245 mtpa’ya çıktı
-
Bugün 35 ülke LNG ithal ediyordu.
-
Satıcılar LNG projelerinde hisse peşinde, toptancılar da LNG işine daha çok girecek
-
LNG geleceği gaza bağlı, gaz ise ucuz kömür ve yenilenebilirle rekabet halinde
-
Kömür ABD hariç bir çok bölgede rekabetçi
-
COP21 de doğalgazın emisyon düşürücü rolünü gerektiği gibi yansıtmadı
-
Talep Geleceği
-
Exxon.mobil 2040’da LNG talebinin 3 misline çıkarak 760 mtpa’ya geleceğini iddia ediyor
-
2014’e kadar genel kabul: Asya talebi “sonsuz” du ve premium ödemeye hazırdılar
-
2030’a 4 senaryoda 390-610 mtpa LNG talebi öngördük
-
Asya en büyük potansiyel, Latin Amerika, Orta doğu, Afrika da takip edebilir
-
Avrupa fazla LNGyi emer, küçük LNG gelişimi ise çok tıfıl. Eğer denizcilik yakıtı olarak kullanılırsa 25-50 mtpa 2030’da talep katkısı olabilir
-
-
Beklenen arz ve yatırım belirsizliği
-
İhracat kapasitesi 2015-2020 arası %50 artarak (%50si 150 mtpa)’ya sıradışı bir şekilde gelebilir.
-
Daha önce Katar 2009-2011 arası 77 mtpa arz kapasitesi arttırmıştı
-
Bazı LNG tedarikçileri 2020 gibi kaybolabilir, bir kısmının da gazı yetmeyebilir
-
1000 mtpa LNG projeleri duyuruldu, Avusrralya, Amerika, Doğu Afrika ve Rusya
-
Eğer maliyetler düşmezse 40-50$/varil petrolde ve 4-5$/mmbtu Asya ve Avrupa spot fiyatlarında durum zor
-
Piyasa dengelenmesi 2020-2025 gibi
-
Eğer daha hızlı dengelenirse tedarik kısa kalabilir, (4-5 yıl yatırım kararı ile ilk üretim arası)
-
İlerleyen projeler maliyet rekabetçi ve finansal/düzenlemesi stabil ülkelerde
-
-
Fiyat/maliyet ilişkisi
-
2020’de ABD en büyük 3. LNG ihracat kapasitesine sahip olacak
-
Tolling modeli, her zaman LNG üretilmesi anlamına gelmiyor, piyasa şartlarına bakılır
-
Asya-ABD premium fiyat farkı gitti, ABD LNG projeleri 2016 başından beri değişken giderlerle rekabet ediyor, yani sıvılaştırma bedeli batık
-
Tolling yapanların ne kadar kapasite tutacağı belirsizliği
-
Bu yüksek LNG acrupaya giderse Rusya pazar payını etkiler, Gazprom ne yapar bilinmez
-
Eğer HH 2$ üzerine çıkarsa, Rus gazı ile rekabet için ABD LNG projeleri değişken maliyetlerin altında fiyatlama yapmak zorunda kalabilir
-
Bir çok yeni LNG ithal eden ülkede fiyatlar 4$/mmbtu altı
-
-
Fiyat mekanizmaları
-
Asyada fiyatlama mekanizması çözümlenmedi
-
Bir süre daha biraz spot biraz petrol biraz hub tarzı hibrit fiyatlamalar devam eder
-
Asya hub’u 2020lerde çıkabilir
-
Petrol bağlantılı uzun dönem kontratlar bir 10 yıl daha çoğunluk pazar olacak
-
Alıcıların mevcut kontrat modellerinde bulunmaları değişimi zorlar
-
-
Emtialaşmaya yöneliş
-
Spot ve kısa dönem ticaret 2015’teki %28’den 2020’deki %43’e çıkacak
-
Alıcılar kontratlarını uzatmak yerine daha çok esneklik isteyecek
-
Mevcut gemi taşımacılığı, mevcut marjlar üzerindeki baskı ve kargo swap imkanları ile daha optimize olacak
-
Mevcut fiyatlarla LNG projeleri ilerleyemez
-
Spot ve kısa dönem ticaret artışı uzun dönemli kontratların bittiği anlamına gelmez
-
Fakat alıcıların daha fazla esnekliğe ihtiyacı var
-
Büyük konfigrasyon: 50 yıllık iş yönetimini değiştiiyor, LNG’nin esnek uluslararsı gaz ticaretindeki rolünü arttırarak, gaz işinin küreselleşmesinin artmasını sağlar
-
WEC Kongre notları – Dördüncü Gün – 14 Ekim
Sabah 1 – Afrikayı güçlendirmek
Afrika büyümesinin iyi temelleri var: genç nüfus, en hızlı şehirleşme oranı var, ve teknolojik gelişmelerle de hızlanıyor.
Kenya – Ke:
Afrika neden önemli? Çok fazla insan elektriksiz. Kenyada 18 aylık gelişmeyi anlatacağım. 2030 vizyonumuzda herkese elektriğe erişim. 23%- 2.3 milyon insanın erişimi var elektriğe, 1912-2002 sadece 2.3 milyon, 2016 ya kadar da 2.3 milyon insanı bağlı
Trafo maliyetleri önemli, ebeveyn lerim nairobi yakınında yaşıyordu, komşuları ikna ederek trafo aldılar
2014’te hükümet bu adil değil dedi. Trafo 600m yakınında isen bağlanırsınız. Fırtına olsa elektrik alamazsınız, çamur ve odun evin varsa da elektriğe erişiminiz olmalı, cep telefonu. Cep telefonuvar ama elektrikleri yok.
Üretim(elektrik) konusu? İlginç ibr durumdayız, jeotermal büyük konulardan biri, volkanik aktiviteyesahip
2300 MW’in 24% dizel, 24% jeo, 40% hidro, şebekeden dolayı dizel’in 11%, jeo 40%, hidro 40% utilization
Jeotermalde her kuyu 1MW… Gazların yenilenebilire geçiş hikayesi bize ilginç
Çocuklarım bana dijital mülteci diyor, onlarda dijital yerlilermiş.
Kenyada her çocuğun tablet veya laptopla büyümesi, ama sadece 8000 okulun bağlantısı, tüm okullar elektrik bağlantısı sağlandı , 8000’i off grid. Off grid büyük bir olay. Bir sonraki session’da duyacaksınız.. Elektrik borcunu mobil ödeme ile ödüyorsunuz
Yıkıcı iş modeli
Simon
Teknoloji hızlı ilerliyor, 500m bağlantı yerine solar, eşyalar dahil daha ucuz. Bu maliyetler,bağlantı maliyetleri neredeyse sabit kalacak, güneş bağlantı maliyetleri ise düşüyor. Off-grid imkanları artıyor
Elektrik üretimi olarak değil, hizmet sunumu olarak düşünüyoruz. Dağıtık üretimin verimliliği, ile düşük güçlü ev aletleri ve pil gelişimi eş zamanlı oldu.
22 inch TV 100-120 W, bugün ise 23 W tüketiyor.
Hala bir çok hükümet GW, Gwh konuşuyoruz, enerjinin ne yaptığına değinmezseniz, anlamlı olmaz. Nihai tüketici neden faydalanıyor. Biz başarıyı nasıl ölçeceğiz.
M-KOPA: Kibu
Doğu afrikaya bakarsınız, bazen mühendis olarak düşünmeyi bırakmalıyız, mühendislik sorunlarında bile… Daha önce kerosene lambaları varken, şimdi TV, radyo… daha fazla harcamaya gerek duymadan bu hizmetlerden yararlanıyorlar
M-KOPA dönüşümsel bir tecrübe, düşük gelirli aileler için, 5-10 yıl sonra ne olacağı lineer düşünerek anlaşılamayabilir. Biz teknoloji mi, güneş mi, finans şirketi miyiz?
Mobil telefon teknolojisi çok iyi, off-grid on-grid sistemlerinin de neden bu başarıyı elde edemeyeceğinin bir gerekçesi yok, tedarik olduğu sürece. Uzun dönemli-maliyet etkinlik önemli, ayrıca parçaların bakımı-işletmesi var, gümrüklerden nasıl geçecek, 51 ülke var Afrikada, hepsinin değişik düzenlemeleri var. Bu da tedarik yönetimi açısından önemli
Ongrid – offgrid için bunlar önemlisi
Uganda?
Bu yeniliklere cevap verirken çok yavaş olabiliyoruz. Bu servisler şebekelere destek sistemler, şebekeler gelse de bu sistemler aktif olacak. Tüketiciler bu sistemlerde kalmak isteyebilir. Çok önemli çözümler öneriyorlar, güvenlik açısından…
İyi tasarlanmış, bir sübvansiyon politikası olmalı ki bu çözümleri desteklesin. Bu yenilikleri desteklemeli ve anlamalıyız. Fiyatlama politikası
MK:
Afrika, bu
Driving the Vision for Regional Integration
WEC-Africa and Deloitte published a report. Only 6 projects realized. Bankability, success factor vision
Some progress, South African power pool
Sudan:
Cooperative interdependence, 220 kV connected, since dec 2012, 5% demand, 500 kV line next year, extend the line to Eritrea..
State of south sudan, we didn’t cut the power,
We extend our line to Egypt, 66 km in Egypt left for interconnection to Sudan
The outcome, the dividence, is peace and stability.
Interdependency brought peace.. Political determination is very important
US
There was a time energy security comes from plants you own, but now more of interdepence
Lots of focus on generation, off grid, such efficiencies can be accomplished
Represent Power Africa… to achieve interconnections
500 MW shortage in generation capacity, countries in silos, very little interconnections
Project to connect eastern africa power pool to southern africa power pool.
El nino – some drought some wet
In east africa, excess capacity, we calculate by 2020, 1000 MW surplus, 2021 2000 MW surplus
IF countries are in silos, countries that are surplus, can not sell capacity to other countries.
This balance can 1.3 billion $, 800million $ surplus capacity, 500 million $ inefficient fuel
Region can save 4 billion $ 202x
Signal development partners the priorities
Uganda, Kenya has problem with land acquisation
Finance problems, PPP
Most of the contracts are baseloads. Intermittent renewables, we need more sophisticated trading arrangements, finally transparency
Political will, active leadership
Final Session
Katılımcı ilginç bir şey söyledi, enerji daha çok ticarete konu olacak ve Uluslar arası ticaret de güçlenecek
Tarif bariyerleri, 5%-300%e kadar fark ediyor. Projelerde gümrük vergileri arttıkça yapmak daha zorlu oluyor.
Temmuz Tarife dışı önlemler raporu yayınladık. İhrac yasakları, standartlar, lokal parça zorunluluğu da tarifeler den daha çok etkileyebiliyor. Uluslararası kominite bu konuda ilerlemeli
2012’de Asia Pacific Economic Group’a bazı ürünler konusunda limit koyması fikrini önerdik. APEC’e bir grup ürün konusunda fikir verdik. Çevresel malzemeler konusunda bir liste verdik. Aralık da WTO bakanlar düzeyinde bir karar bekliyoruz.
İnovasyon iyi, üretkenliklerin az bir kısmı 25% inovasyondan gelecek.
Teknoloji transferi, best practiceler… Uluslararası ticaret önemlisi
Modern Jazz,
Timothy Richards, enerji değişimi yerel işler üretebilmeli. Benim şirketim de lokalizasyona yatırım yapıyor. Fakat uzun dönemde sürdürülebilir olmalı
Representation, Coordination, Implementation,
Kaynak çalışması, 45 yılda birincil enerji iki misline çıktı
Tüketim, enerji mixi daha hızlı değişecek, son 10 yıl çok büyük değişiklik oluyor
Tarih
Evening star, 18 Aralık 1909, İzmir’e elektrik malzeme satışında Alman ve Amerikan firmaların rekabeti
