Filipinlerdeki 620 MW’lık Bataan nükleer santrali, Güneydoğu Asya’daki ilk ve türünün tek örneği ama 1986’da Ferdinand Marcos gidince durdurulmuş. Filipinlerin elektriğinin %5’ini üretebilirmiş. Kömür elektrik üretiminin %60’ı, gaz azalmakla birlikte %17sini karşılıyor. Santrali tekrar ayağa kaldırmak 1 milyar $’a mal olabilir.
İngiltere’de bölgesel elektrik fiyatlarına sanayiciler sanayisizleşmeyi arttırır diyerek karşı çıktı. “Bir mil uzunluğundaki çelik tesisi ucuz elektrik diye başka bir yere taşınamaz”.
ABD’de güneş kurulumları bu sene %42 artarak 127 GW’a çıkacak. ABD’nin Hindistan’dan aldığı panel ve hücre miktarı 2022’deki 250 mn$’dan 2023’te 1.8Mr$’a çıktı. Geçtiğimiz hafta Ticaret Bakanlığı, Güneydoğu Asya’daki 4 ülkeden hücrelere %293 ek vergi getirdi.
Endonezya geçen sene rekor 775 milyon ton kömür üretti. 7 kömür üreticisinden 2’si 58mton daha kapasite arttıracak. Ülke elektriğinin %60’ı kömürden. Kömür üreticisi Harum’un geçen sene gelirlerinin %11’i nikelken bu sene sonuna %60’a çıkması bekleniyor. 2025 sonunda üretimi ikiye katlayarak 150,000 ton’a çıkaracak. Indika ve Adaro enerji de farklı yollar deniyor.
Dünyada buğday, mısır, pirinç, soya üretim verimliliği
Özgürlük neydi? Timothy Snyder’a göre “Başkalarını bizim gibi varlıklar olarak tanıma kapasitesi özgürlüğün temelidir. Bu olmadan, başkalarına özne değil, nesne olarak davranacağız ve tiranlıkla bitireceğiz.”. Özgürlüğün 5 hali: egemenlik, belirsizlik, hareketlilik, gerçekçilik, dayanışma
İran 3.9 mvg petrol ve kondensat üretiyor, 2.6mvg de rafine ediyor. İran 1.3 mvg petrol ve kondensat ihraç ediyor ve ana alıcısı da Çin. Eğer İsrail Kharg adasına saldırırsa piyasadan 1.3 mvg petrol çekilir. Eğer rafineri vurulursa, İran 2.6 mv/g petrol ihraç etmek durumunda kalır. Ama ürün fiyatlarını uçurur.
Çinli Zijin’in metal üretimi son 5yılda 3 misline çıktı. Sermaye olarak geçen sene en büyük 6.büyük bakır madencisiymiş. Çin lityumda yaptığını bakırda yapabilir mi? 2006’dan bu yana Zinjin, 7 milyar $ yurtdışı yatırımı yapmış. 2009’da Glencore hisselerinden almış. 2021’de Arjantin lityum’u ile pil metalleri alanına girmiş. Geçen sene 1 milyon ton bakır üretmiş, bu rakam 2028’de 1.6 milyon ton’a çıkabilir.
Avrupa ısı pompası satışları 2024’ün ilk yarısında %47 azaldı. 13 büyük AB ülkesinde geçen sene 1.44 milyon satış varken, bu sene 765,000 ısı pompası satışı var.
Brent fiyat bu senenin en yüksek artışını gördü. Sebebi de ABD’nin İran’ın petrol tesislerine saldırıyı ihtimal dışı yapmaması. İran 1.6-1.8 mv/g petrol üretiyor, bunun 1.5 mv/g’ü Çin’e. OPEC’te mevcutta 5 mv/g atıl kapasite var.
Eski İsrail Başbakanına göre, İsrailin elinde büyük bir fırsat var. “Şimdi harekete geçip İran nükleer programını yok etmeliyiz.”. Peki ABD başkanı ne demiş? Biden şöyle dedi: “Bunu tartışıyoruz,” ancak ABD başkanı kısaltılmış yorumunda şöyle devam etti: “Bence bu biraz . . . her neyse.”
Elektrikli araba tarafında ise Çinlilerin yazılımdaki üstünlüğü var. Tekerlekli akıllı telefonların tehlikeleri. ABD’de 2023’te elektrikli arabalar satışların %10’u. Çin’de %38, Avrupa’da %21.
Çinli şirketler dünyada 2023 yılında 130 temiz enerji teknoloji projesinde 109.2 milyar $ yatırım yapmış. Toplam FDI’da ise, 2023’te %6 artan yatırımlar ilk 8 ayda %12.5 artmış.
Bu cuma AB ülkeleri, elektrikli araba tarifelerini %50’ye kadar arttırmayı oylayacak.
ABD hala ham petrolde net ithalatçıymış. ABD SPR’ı 383mv, ticari stoklar se 413 mv. ABD talebi de 20mv/g. 2022’de de SPR’dan 180 mv petrol satılmıştı
2024-25 gaz talebi tüm zamanların zirvesi olabilir. 2024 ilk 3 çeyrekte yıldan yıla %2.8 talep artışı oldu. 2010-2020’de bu %2’ydi. Fakat 2024Ç3’de %2 altına düştü.
Küresel gaz talebi 4200 bcm’e ulaşabilir. Bu sene beklenen artış %2.5 veya 100 bcm üzeri. Büyümenin %45’i Asya-Pasifikten. 2025 beklentisi de %2.3.
LNG talebi ise zayıf kaldı, ilk 3 çeyrekte %2 (7 bcm ) arttı. 2016-2020 arası bu artış yıllık ortalama %8’di. Zayıflığın sebebi Angola, Mısır, Trinidad ve Tobago. 2024 içink küresel LNG arzının %2, 10 bcm artması beklenmektedir.
2025’te ise LNG artışı %6, 30 bcm olacak. Büyümenin %85’i Kuzey Amerika’dan.
Olası Rus gaz kesintisine en çok Moldova kırılgan.
Ukrayna transit anlaşması uzamazsa, Avrupa’nın kaybı 2024 için 15 bcm olur.
Ukrayna savaşından bu yana 150 bcm LNG onaylandı. ABD 2022-2023 yıllarında artan kapasitenin %75’inden sorumlu. 2024Ç1-Ç3 arası 45 bcm LNG kapasitesitesi daha onay aldı.
2030 sonuna kadar toplam LNG ihracat kapasitesi 270 bcm.
LNG kontratları geleneksel yapıya döndü.
Kontratların %85’i 10 yıl ve üzeri.
Alım noktası sabit olanlar 2023’ten beri %70
4 bcm ve üzeri kontratlar 2023’ten beri en yüksek seviye olan %57. 2024’te tekrar %39’a düştü.
Portföy oyuncularının oranı 2023’teki %41’den 2027’deki %45’e çıkar.
Petrol bazlı kontratlarını oranının 2023’teki %56’dan 2027’deki %52’ye düşmesi bekleniyor.
TTF’in aylık oynaklığı 2024Ç1-Ç3’te %50. 2010-21 arasında %34.
ABD’de Heather fırtınası elektrik talebini 4 günde %20 arttırdı. Bunun %80’i gaz santralleri ile karşılandı.
Kolombiya’da kuraklıktan yıldan yıla %25 düşen hidro üretim, gaz ile karşılandı(yy %164). Hindistan’da Mayıs-Temmuz ısı dalgasında gazdan elektrik %34 arttı. LNG ithalatı da %60 arttı.
ABD’de Heather fırtınası, 13 Ocak 2024’te Kuzeybatıdan ABD’ye girdi ve 15-17 Ocakta güney eyaletlerine yayıldı.
HDD(ısıtma derece gün) %60 arttı,
Gaz talebi 3.9 bcm/gün arttı.
Konut ve ticari sektörde 11-16 Ocak’ta talep %70 arttı.
Elektrik talebi de %20 yükseldi.
Bu sürede rüzgar üretimi de %30 düştü.
Gazdan elektrik üretimi 13-16 Ocak, %40 artarak, ek gelen üretimin %80’ini oluşturdu.
Çin ve Rusya kıyaslamasında, Lada’ya herkes güldü ama Çinlilerin araçlarına gülemiyoruz. İlginçte bir felsefe var: “Bir ulus bir dereceye kadar zihnin bir hilesidir: keyfi ve genellikle yeni sınırlar içindeki bir grup insanın zamansız bir birliğe topladığı iddiası. Bu dostluk duygusu en azından kısmen başka bir şeye muhalefete dayanır. (Bu, ulusların bu amaç için çatışma aradığı anlamına gelmez.)”
Küresel dizel talebindeki zayıflık yapısal mı? Benzin fazla ise bir kısmı kerosen, kerosen’in bir kısmı da dizele gider. Dizel sülfür kısıtlarından dolayı önemli bir denizcilik yakıtı da olabilir. Yenilenebilir kerosen ve dizel artışı arzı arttırıyor. Kerosen talebi artmıyor o da ya benzin ya dizele gidecek. Elektrikte daha az dizel talebi, AB’de benzine geçişten düşük dizel talebi ama benzin artışı(geçmişte Avrupa dizel araçların kalbiydi), Çin’de doğalgazın taşımacılıkta yeni araçlarda 20-30% pay sahibi olması, toplam araçlarda da %12. Hindistan’da yeni ve mevcut kamyonların 3’te 1’ini dönüştürmek istiyor.
Çin’de LNG/CNG kamyonların geri dönüşü 6 ay. 1 kg LNG = 0.81 litre dizel. İngiltere’deki kamyonların %10’u CNG. Dizeli kırarsanız daha çok LNG ve hafif nafta üretir. Dolayısıyla daha çok hafif petrole ihtiyaç var.
Çin dünyanın önde gelen güneş gücü nasıl oldu? Michigan da 1408 kişilik bir topluluk bir dönem dünya PV ölçek polisilikonun 4’te 1’ini üretiyormuş. Polisilikon üretiminin %40 maliyeti enerjiymiş.
2008 yılında Çin’de 20,000 ton polisilikon üretilmiş, 80,000 ton inşaat altındaymış. ama o yıl üretim sadece 4000 tonmuş. 2011 yılında Ağustos’tan Aralık’a güneş polysilikon fiyatı 50$’dan 25$’a düşmüş. Bir yıl sonra %40 daha düşerek 15$’a inmiş. Alman SolarWorld bile ayakta kalamadı.
“ABD, 2011’de Çin’e polisilikon ve güneş enerjisi makineleri satarak tamamlanmış paneller satın almak için harcadığından daha fazla para kazanıyordu. Bu, misillemeye karşı oldukça savunmasız olduğu anlamına geliyordu. Temmuz 2012’de, Washington’un Asbeck lehine karar verdikten iki ay sonra karşı saldırı başladı: Çin Ticaret Bakanlığı, ABD’nin anakara pazarına maliyetin altına polisilikon atıp atmadığına dair bir soruşturma açıkladı..”
2013 dönüm noktası olmuş. Çinliler de koruma duvarı örmüş. Leshan 120,000 ton üretiyor, Tongwei 480,000 ton. 480,000 ton Meksika’ya bir yıl yetecek güneş elektriği için yeterli bir miktar.
Tüm bu güneş üretimine rağmen, Çin’in enerji bağımlılığı devam ediyor.
ABD’nin geçen sene mısır ve soya fasülyesi ihracatı 28 ve 13.7 milyar$. Güneş paneli ithalatı da 22 milyar $. ABD’de de Hanwha/QCells’in 3.3GW’lık tesisi 1.45 milyar $ devlet kredi garantisi aldı
