FT’de enerji krizinin Güney Kore’de Kepco’ya etkisi ve bunun yeşil dönüşümü etkisi güzel anlatılmış. Parlamento, şirketin borç tavanını özsermayesinin 2 katından 6 katına çıkardı. 2022’de Kepco 24 milyar $ zarara uğradı (30 trilyon Won). 17 milyar $ da tahvil ihraç etmiş. Parlamento borç tavanını arttırdıktan 2 gün sonra ise, ülkenin 40 yıldaki en yüksek elektrik fiyat artışı oldu.
Kepco’nun ucuz tarifeleri, sanayi rekabetçiliğini destekliyordu. Çin’e göre 3 misli kişi başı GSYİH olmasına rağmen şirketlere elektrik daha ucuz. Kepco’nun tahvil ihracı sonbahar likidite krizine yol açmış ve Ekim’de de merkez bankası müdahalesi olmuştu.
Kepco, Suudi ARabistan’dan sonra G20’deki en düşük yenilenebilir oranına sahip. Şirklet üretiminin %43’ü kömür, %38 nükleer, %15 LNG, %3’de hidroelektrik ve yenilenebilir. Şirket elektriğinin %69.4’ünü 6 Kepco alt üretim şirketinden alıyor. Bu 6 şirket Kore’nin 100% nükleer, %90 kömür, %30 gaz, %10 yenilenebilir üretimini sağlıyor.
Samsung gibi şirketler ise 100% yenilenebilir enerji vaadettiler. Fakat Kepco sistemi dışında yenilenebilirlere çıkarlarsa Kepco’ya bir darbe daha olur. Güney Kore’nin yeşil dönüşümü Kepco iş modelini tehdit ediyor.
TTF ile emisyon fiyat ilişkisi koptu gidiyor.
2022’de Endonezya termal kömür ihracatı 448.5 milyon tonu buldu. 2021’de göre %14.4 – 56 milyon ton- daha yüksek. 2023 Ocak ayında geçen seneki 50 milyon ton’un 13 milyon altında 37.4 milyon ton. Bu sene tahmin 500 milyon ton seviyesindeydi. Hindistan kömür de dörtte bir ithalata bağımlı ve 2022’de %65’i Endonezyaydı.
5 Batılı süper büyük petrol şirketinin kazançları 2022’deki rekor 200 milyar$’ın ardından %25 düşüşle 150 milyar $ olacak. Yarın-Cuma, Chevron ile kazanç sezonu başlıyor. ExxonMobil Salı, BP, Shell ve Total Şubat başında. 2022 son çeyrekte beklenen karları 41.8 milyar $, 2021 son çeyrekte bu 29.4 milyar $. Chevron gelecek yıllarda 75 milyar $ hissesini geri alacak. Rystad’a göre şeyl sektöründe ise 120 milyar $ serbest nakit akışı olacak.
İsveçli LKAB, daha çok demir cevheri madencisi olarak biliniyor. Bir grup AB komiseri, LKAB’ın mevcut demir cevheri madenini görmek için Kiruna’daydı. Rezervin ismi Per Geijer olarak biliniyor. Ama LKAB cevher detayı vermiyor. Fakat açıklamada Avrupa’nın en büyük nadir toprak rezervi olarak bildirilmişti. 1 milyon ton nadir toprak oksidi olduğu tahmin ediliyor. Kuzey İsveç ayrıca, Avrupa’nın ilk yerel dev fabrikası (gigafactory) Northvolt’a sahip, iki tane de yeşil çelik projesi yürütüyor.
ABD’nin 369 milyar $’lık enerji ve iklim paketi IRA sonrasında, ABD’nin iklim müzakerecisi John Kerry IRA’da Avrupa ve diğer ülkelere istisna yerine, bu ülkelerin de kendi yeşil yatırım şartlarını çekici yapması gerektiğini söyledi.Rhodium gruba göre, IRA, ABD sera gazı emisyonlarını 2005’e göre 2030’da %31-%44 azaltabilir. Paris hedefinin %50-52’sine denk geliyor. Yasa olmasa bu düşüş %24-35 seviyesinde olacaktı.
İklim desteğinin 216 milyar kısmı özel şirketlere ve vergi kredisi şeklinde verilecek. Yıllık geliri 150.000$’ın altında olup da elektrik ve hidrojenli araba alanlara 7500$ vergi kredisi verilecek. Enerji verimli ısı pompaları için ise 1200$ veya 8000$ tek seferlik kredi indirimleri verilecek. Elektrikli arabalar ve belirli oranda pilleri kuzey Amerika’da yapılmak zorunda.
Avrupa Birliği’nde ise NextGenerationEU denilen 800 milyar €’luk paketin %37’si yeşil dönüşüme ayrılmak zorunda. 2021-2027 için de 100 milyar € bağlılık paketi tanışmıştı, bu da yeşil dönüşüme harcanacak. IRA ile kıyaslandığında, AB programlarında kağıt kürek işleri çok, iş adamları bundan şikayet ediyor.
Diğer taraftan Hollanda başbakanı, AB’nin IRA’ya rakip bir program için ek bütçe yükseltmesine karşı olduğunu belirtti. Ona göre birliğin zaten yeşil dönüşüm için yeterli desteği var. Avrupa Komisyonu’nun borçlanma maliyetlerindeki artış, Brüksel yerine ülkelerin kendi borçlanması tartışmalarını getirdi.
“Yeni paraya ihtiyaç olduğunu düşünmüyorum, hibeler değil, kredi bile olmamalı” dedi Hollanda Başbakanı. 9-10 Şubat’ta AB liderleri bu fikirleri tartışacak.
Uzun Makale
Kölelik, sanayi devrimi ve İngiltere’nin zenginliği arasında ilişki var mı? Ya da en çok köle toplanan Afrika ülkelerinde ne gibi etkiler var (daha fakir, daha az güvenen). İngiltere,kölelikten gelirlerini sanayi devrimi gibi sektörlere geri yatırarak zengin oldu diyen de var. Bazılarına göre kölelikten karlar, İngiliz ekonomisinin boyutune göre çok düşük
Makalede sadece köle tüccarlığı değil sahipliği de dillate alınmış. Solow’a göre sahiplik gelirleri, ticaretin en az 10 kat(order of magnitude) daha yüksek. 1833’de kölelik kaldırıldığında köle sahiplerine tazminat 20 milyon £, o zamanki bütçenin %40’ı, GDP’nin %5’i. Ve bu borç 2015’e kadar ödendi.
Köle sahpliği zenginliğinde bir standart sapma artış, emlak(property) değerlerinde 0.52 std sapma, tarım istihdamında 0.61, imalat istihdamında 0.87, pamuk işleme tesisleri sayısında 0.79 (1839), buhar makine sayısında ise 1.78 standart sapma artışa denk gelir. Toplamsal modelde ulusal gelirde %3.5 artışa denk geliyor. Kapitalistlerin geliri %11 artmış, arazi sahipleri %1 altında kaybetmiş.
Kölelik yatırımlarına erişim, sanayi devriminin coğrafyasını da etkilemiş. En çok kölelik yatırımlarında yer alan bölgelerin toplam geliri %40 artmış, nüfus artışı %6.5 olmuş, kapitalist gelirleri %100 artmış, arazi sahiplerininki ise %7 düşmüş
İngiltere’nin köle ticaretindeki rolü, 1560’lara kadar gidiyor. 1640’dan sonra önemli miktarda arttı. 1660’da Royal African Company, kölelik dahil Batı Afrika kıyısına dair bir ticaret karteline sahipt. 1688’de Glorious Revolution ve William III’ün tahta gelmesiyle bu monopol parçalandı, ve bireyel gemilerle yapılmaya başlandı.
Üçgen ticaret Avrupa-Afrika-Amerika ticareti. Köleler Afrika’dan Amerika’ya, Tekstil İngiltere’den Afrika’ya, şeker, tütün, kahve, pamuk da Amerika’dan İngiltere’ye. 1807’de Slave Trade Act ile kölelik değil kölelik ticareti yasaklandı. Devrimsel Savaşlar ile gecikerek 1833’de Slavery Abolition Act geçmiş.
IEA – Küresel Enerji Riskleri Sanal Forumu (Hızlı notlar)
Ed Morse, Rubini, unchartered teritory
Amrita Sen: en önemli konu Çin, hem petrol ve gazı etkiler. Çin’in ham petrol ithalatı 1.5 mv/g daha düşüktü. En az 1 mv/g geri gelecek. Küresel jet talebi 600.000 v/g hala 2019 seviyesinden aşağıda, en büyük artış riski burada. Çin suları yükseltebilir. Çin’in bölgesel etkisi çarpan etkisi yapar. Kore’nin ihracatının %25’i Çin’e. OECD talebi 0.7 mv/g düştü. Net küresel talep artışı 1.3 mv/g.
Rafineri sistemindeki sorun daha önemli. Rafineri teknik bir konu. Çin’in geri gelmesi sadece talep, jet talebinden dolayı, 2015’ten bu yana ürün arası rekabet var. Bu sene benzin, dizel, jet hepsi rekabet edecek. Daha az ürün ihraç edecekler. Çin’de 4 mv/g kapasite var ama ihraç edecekler mi? Dizel de çok odak var, karıştırılabilir. Benzin önemli Rusya 2/3 VGO-ki benzine dönüşüyor- ihraç ediyor. Son kısımda ise SPR – stratejik petrol stokları-, bu kısım da bayağı bir kullanıldı.
Saad Rahim: “[US] Rates, Russia, Restrictions” geçen senenin , “resurgent China, relieved EU, resilint US” ana soru kim ne kadar nakit üzerinde oturuyor. Çin turizminde 2019’da 140 million turist, 255 billion $ harcadılar. Bir çok emtiada eksik yatırımlar sorunu geri geliyor. Çin’deki ekstra kapasite daha petrokimyaya yönelik. ABD doğu yakası dizel stokları en düşük seviyesinde. Petrol üretiminde ise bir süredir yatırım yapılmıyordu, çünkü piyasaların isteği buydu. 2014’e göre yatırımlar %40 düştü. Kaç yıldır %100 rezerv yerine koyma oranının altındaydık.
Oynaklık, ticaret şirketleri iyi olabilir ama uzun dönem yatırım için iyi değil. Sadece enerji tarafında değil, enerji dönüşümünde de eksik yatırım var. 5-6 değil 11+ yıl süren yatırımlar bunlar: bakır, lityum.
Saad Rahim: Bu sene 1 mv/g ABD üretimi bekleniyor. ABD’de de geçen sene 138 sondaj kulesi devreye girdi, oysa geçen senenin ikinci yarısında devreye giren kule sayısı 12’ydi. İstihdam bulmak zor, masraflar arttı, gelirler düştü. Kuyu başı üretim düşüyor, servis kapasteis düşüyor. CAPEX bütçeleri ise o oranda atmıyor. Libya üretimi gelebilir mi? Bu yıl 800.000 v/g eksik var diyor IEA, tüm yılda 260 mv ediyor. Dizel, benzin ve jet’te stoklar çok düşük, yazın gelince daha da kötü olabilir. 2008’de enerji 15%, 2022’de enerji 2%.
Amrita Sen: Geçen sene 140-150 mv ticari stoklar arttı. Toplam stok değişiminde -220, -230. SPR olmasaydı 100 mv stoklardan gidecekti. Çin talebini ulaştırma değil, petrokimyaydı. Altyapı dizel ve bitümeni destekledi. Kısa dönemde Çin talebi ulaştırmadan artacak ama orta-uzun da petrokimya. 2021-2022. Çin’de jet ve benzin talepte önemli olacak. Talebi tahmin etmekte hepimiz kötüyüz, ama arzda iyiyiz. ABD’de deki en büyük petrol şirketi CEO’su ile konuştuğunda “en iyi marjlarımız” demiş. Neden yatırım yapmadığını sorduğunda “gelecek 5 yıl CEO kalmak için”.
Bir şeyl şirketi, petrol fiyatlarının ikiye çıkması beni ilgilendirmez, hisse değerimin ikiye çıkması önemli
Ed Morse: Enerjinin payı en son %3 olduğunda 98-2003 dönemiydi. Bugün aynı durumdayız. Emtialar portföyde %8-12 seviyesindeydi.