Crude Volatility: The History and the Future of Boom-Bust Oil Prices (Center on Global Energy Policy Series) – January 17, 2017 by Robert McNally
“Kitabın çok reklamı yapıldı, okuyayım dedim, fena değil.”
Ham/Vahşi oynaklık diye çevirebileceğimiz kitapta Robert McNally, aslında sadece fiyat kontrolleri olan dönemlerde petrol fiyatlarının nisbeten stabil olduğu, bunun haricinde sürekli oynaklıklar yaşandığına değiniyor. Ayrıca önemli bir soru olarak “devletçi” müdahalelere karşı Texaslıların nasıl yıllarca petrol üretimlerinin Texas Railroad Commission (TRC) tarafından kontrol edilmesini desteklediğini de sorguluyor. Robert McNally kitabın lansman videosunda kitabın ismini “Missing OPEC” olarak koymak istediğini fakat daha sonra bu isimde karar kıldığını anlatıyor.
Kitabın ilk dönemindeki en önemli tartışma argümanlarından biri fiyat belirleme (price fixing) ABD’de kabul edilemez bir suç, bu yüzden üretim kotası belirliyorlar.
Kitap önce iki bölümden oluşuyor. Bu yazıda ilk kısım “Stabilite için uzun mücadele (1859-1972)” kısmının üzerinde durulacaktır.
İlk girişte Texas Paradoksu anlatılıyor – Devlet müdahalesine karşı Texaslıların kronik fiyat çıkış ve çöküşlerini kontrol etmek için kotalı üretime boyun eğdikleri durum.
Kitapta altını çizdiğim yerlerden önemli tarihler:
1855 – Yale Üniversitesinde kimyacı Benjamin Silliman Jr, iki yatırımcı için kaya yağından kerosene (aydınlatma) elde edilebileceği analizini yaptı
1855 – John D Rockefeller, bir tacirin yanın kayıt tutucu olarak ticarete atıldı (daha petrol değil, mal vs)
1857 – Silliman yerine şirkete ortak olan James Townsend tuz üreticileri gibi kuyu kazmayı önerdi
1858 – ABD 500,000 v/g balina yağı kullanıyordu
1858, Mayıs – Drake kazma işlemlerine başladı
1859, 27 Mayıs – Drake Titusville’de ilk petrol kuyusunu kazdı (Aslında 1858’de James Miller Williams’ın kuyusunu da anıyor kitap)
1861, Ekim – O kadar çok petrol üretiliyor ki, kontrol edilemiyor, derelere akıyor.
1861, Kasım – İlk kartel vari Oil Creek Association kuruluyor.
1862, Ocak – Petrol fiyatları Ocak 1860’a göre 20$’dan 10 cent’e düşüyor.
1863 – Rockefeller ve ortağı Cleveland’da rafineri işine girdi.
1865 – Rockefeller Cleveland’ın en büyük rafinericisi
1866 – Cleveland’daki kerosen üretiminin 3’te 2si ihraç ediliyor.
1869-1870 – Rockefeller sektörün zayıflıklarını görerek dominasyon için stratejisini belirliyor.
1870 – ABD rafineri kapasitesi petrol üretim kapasitesinin 3 misli
1870 – Standard Oil Company(Ohio)
1872, Nisan – Ülke rafineri kapasitesinin 4’te 1’i Rockefeller’da
1872, Ağustos – National Refiners’ Association kuruldu. (Rockefeller kurdu)
1872, Aralık – Rockefeller ve üreticiler “Treaty of Titusville”i imzaladı
1879 – Standard Oil, ABD rafineri sektörünün %90’ını elinde tutuyor
1879 – Edison yumuşak aydınlatma (elektrikli aydınlatmanın ev tipini) buldu. Daha önce elektrikli ark ışıkları vardı.
1882 – Standard Oil Trust kuruluyor
1882 – Edison New York’ta ilk elektrik üretim istasyonunu açıyor.
1884 – Elektrikli araba
1885 – Daimler ve Maybach ilk benzili motor
1888, Şubat – New York Senatosu Rockefeller’i dinlemeye çağırıyor
1888, Nisan – Temsilciler meclisi dinliyor.
1889-1890 – Senatör Sherman’ın Sherman Antitröst yasası önerisi ve imzalanması
1890 – Fransa da ticari otomobil üretimi
1892 – Ohio Standard Oil Trust’ı yasadışı ilan ediyor.
1895 – Rusya ve ABD arasındaki ilk petrol anlaşma denemesi (Standard Oil ve Rus şirketler)
1897 – Rudolf Diesel – ilk dizel motor
1890ların sonunda Marcus Samuel, Shell’in tankerlerini kömürden petrole çevirdi.
1902, Kasım – Ida M. Tarbell McClure dergisinde Standard Oil’i yazmaya başlıyor
1906, Kasım – Roosevelt hükümeti Standard Oil of New Jersey’i dava etti.
1907 – Shell ve Royal Dutch birleşerek Royal Dutch Shell oluştu
1908 – Henry Ford Model-T üretimleri önce etanol ile çalışacağını düşünüyordu.
1910 – benzin satışları kerosen’i geçti
1911 – ABD Yüksek Mahkemesi Standard Oil’i 34 şirkete bölme emri verdi.
1913 – Winston Churchill, İngiliz donanmasını kömürden petrole çevirmeye ikna etti.