Pazar günü iklim değişikliği konusunda Daily Mail haberinden sonra bir çok bilim adamı karşı saldırıya geçmiş. Exxon mu Chevron mu, hisse başı değerleri. Goldman Sachs aldığı Dong enerji hisselerini satında Danimarka parlamentosu tekrar bir dalgalanmış. İngiltere’de kapasite bedeli 6.95 pound/kW/yıl. Petrol piyasaları Contango-Backwardation devam ediyor. Biri finansçılara diğeri stokçulara iyi geliyor. Oxford Energy’den Rus petrol sektörünün Rosneftizasyonu, tarih kısmında Özal EİE genel müdürü olmak isterken müşavirliğe alındı.
Bilgiler
Bu hafta: Salı API ABD petrol arz raporu; Çarşamba EIA haftalık petrol ve benzin stokları; Perşembe EIA haftalık doğalgaz stok raporu; Cuma IEA aylık petrol piyasa raporu, akşama doğru da Baker Hughes petrol kule sayımı
Singapur dışında 55 mv petrol ile 30 süpertanker-VLCC bekliyor, 5 günlük Çin talebini karşılayabilir.
İngiltere’de Cuma günü yapılan kapasite ihalesinde 2017/18 için 6.95 pound kW/yıl fiyat çıktı. Her yıl iki ihale yapılıyor, biri gelecek yıl, diğeri de 4 yıl sonrası için. Tepkiler: “Kapasite değil Esneklik problemimiz var”, Jon Ferris, Utilitywise ve “Kapasite piyasaları bir çok kirli fosil santrali sübvanse ediyor”, Greenpeace UK
İngiltere Daily Mail’de, NOAA’daki üst düzey uzmanlardan John Bates’in açıklamalarında, NOAA’nın Paris görüşmelerini etkilemek için iklim değişikliğini abartan bir yazı yazdığını iddia etti. Suçlamalar: “dokümantasyonu azaltan ve ısınmayı maksimize eden karar ve bilimsel yöntemlerde ısrar” vs.
Yukarıdaki haberi saçma ve yanlışlarla bulan haberlerde ise, verinin bilimsel ve uygun olduğunu, 2017’de yayınlanan makaledeki verilerde ise eski verilerin doğru olduğu iddia edildi. Bilim adamları bloglardan(1,2,3) cevaplar yağdırdı.
Pekin belediye başkanı Cai Qi, 700 belde de kömür kullanımı kesilerek temiz enerji kullanılacak dedir. 2017’de kömür kullanımını %30 azaltacaklar. Pekin’de de 300,000 eski araç yollardan alıncak. Doğalgaz talebi geliyor.
ABD’de benzin talebi 2012 Şubat’tan beri en düşük seviyelerinde: 8.2 mv/g. “Petrol fiyatları artınca, benzin talebi düşer”. “Haftalık veri ile karar vermek zor ama talep düşük ise, rafinericiler için ciddi problem”
Goldman Sachs Danimarka’nın en büyük enerji şirketi Dong Energy’i 2014’te 8 milyar kron’a %18’ini almıştı, Şimdi %6’sını 6.5 milyar kron’a sattı (940 milyon $). Danimarka parlamento üyeleri ilk satışı skandal olarak değerlendirmişti
Prizli Hibrit arabaların(PHEV) %30’a kadar daha verimli olmasını sağlayan akademik araştırmada, arabaların elektrik şarjlarını tüm bir yolculuk boyunca korumasını sağlayan bir EMS (energy management system)
Yatırım olarak Exxon mu Chevron mu? Exxon’un üretimi 2.38 mv/g.Chevron’un ki 1,74 mv/g. Hisse başına Exxon 0.21 varil/yıl. Chevron 0,34 varil/yıl/hisse. Petrol fiyatlarına Chevron’un duyarlılığı %2.5, Chevron’un %3.
Dünyanın kuzey-güney kutbu en son 780000 yıl önce yer değiştirmiş. “Güney Atlantik Anomalisi” ise Zimbabwe ile Şili arasında manyetik alanın zayıfladığı alan. Uydular için zararlı.
Filipinlerde Çevre ve Doğal Kaynaklar bakanı REgina Lopez, Perşembe günü, 41 madenden 23’ünü kapattı. Filipinler dünya nikel üretiminde önde, kapatılan madenler nikel cevherinin yarısına denk üretimi var.
Contango’da petrolü depolamayıp ilerde satmak daha karlı, ama backwardation’da piyasa şimdi üretmeni isterken, ileri tarihli depolama için ödeme yapmak istemez. Piyasa 2017 2.çeyrekten itibaren backwardation’a geçebilir, bu da finansal tarafta kontratları ileri taşımayı kolaylaştırır. Bu backwardation spekülatif de olabilir.
2017’de Avrupa ve ABD’den Asya’ya petrol akışları norm değil, fırsat ticareti olmaya devam edebilir. Ortadoğu ham petrolleri Asya rafinerileri için baz akış olabilir. Yakıtlarda ise küresel olarak devreye girecek yeni büyük rafinerilerin olmaması ürün piyasasını daha sıkı hale getirebilir. Dizel için zor dönemler bitmiş olabilir.
The Economist metal fiyat endeksi (Grafik), 12 ayda %37 artmış. Çin’in demir cevheri ve alüminyum üretim kesintileri yanında çinko, kurşun da Avustralya, Kanada ve İrlanda’da büyük madenlerin kapanması sorunu yaşandı.ABD ve Çin’de altyapı harcama artışı da bir diğer etken
Suudiler, 20 Şubat itibari ile 400 MW rüzgar ve 300 MW güneş için ilk turu başlatacak.
Grafik
Petrol piyasalarının Contango ve Backwardation dönemleri (WSJ)
Ukrayna’nın giriş noktalarına göre gaz tedariği (Sohbet Karbuz)
Makale Özetleri
Oxford Energy Forum – Russian energy issues in a volatile environment – Issue 107, 16 Ocak 2017
Kaldığımız yerden devam ediyoruz özete, bunlar benim görüşlerim değil, hızlı özetlerdir.
The Rosneftization of the Russian Oil Sector, Nina Poussenkova
“Rusya petrol sektörünün Rosneftizasyonu”
Bashneft’in Rosneft tarafından alınması Rus petrol sektöründe “gıcırdayan bir tekrar millileştirme” tartışmasını başlattı. Yakında Rosneft’in de %19.5 hissesinin hükümet özelleştirmesi kapsamında satılacağı öngörülüyor. 2006’daki halka arz da hisse oranı %75.2’ye düşmüştü.Bu sebeple Rosneftizasyon diyor yazar
Rosneft “idari kaynakları” ile Rus ekonomisindeki etkisini giderek büyütüyor. Gaz’dan gemi yapımına kadar. Rosneft’in lobi potansiyeli Bashneft müzakerelerinde görüldü. Rosneft’in satışta yer alıp almayacağı tartışmalarında Putin’in asistanı Andrei Belousov ve Başkan yardımcısı Arkadiy Dvorkovich aktif olarak karşı çıktı. Igor Sechin’in kazanması kimseye sürpriz olmadı. Devletin bütçe gelirlerini maksimize eden bir yöntem önerdi.
Rosneft Bashneft’in %50.08 hissesini (%60.16 oy çoğunluğunu) 5.2 milyar $’a alacak. Rosneft’in %19.5 hisse satışı da ikinci özelleştirme de 11 milyar $’a yaklaşabilir.
Sınırlı Büyüme?
Rosneft 2003’te 20 milyon ton/yıl (0.4 mv/g) üretimden Rusya’nın bir numaralı petrol şirketini aşağıdaki varlıkları alarak ulaştı:
Severnaya Neft, 2003
Yuganskneftegas,2004
Udmurtneft, 2006
YUKOS, 2007
TNK-BP ve Itera, 2013
Bashneft, 2016
31 Aralık 2015, SEC sınıflandırmasına göre 34.5 milyar vep (varil eşdeğer petrol) ile dünyanın en büyük petrol şirketi oldu. Rosneft büyük göldeki en büyük balık olma isteğinde.
2015’te Rosneft 202.8 mt petrol ile Rusya’nın üretiminin %37sini yaptı. Bashneft’in 20 mt’u da eklenince, bu oran %41’e çıkıyor.
Rosneft’in yaşadığı problem ise organik büyüme yakalaması. Çünkü petrol üretimi sabit ve düşüyor. 2013’te 189.2 mt, 2014’te 204.9 mt, 2015’te 202.8 mt üretimi var. Gaz üretimi ise artıyor, 2013’te 38.2 bcm’den 2015’te 62.5 bcm’e çıkıyor.2020’de hedef 100 bcm. Toplamda 2015’teki 254 mtep’ten 2020’de 300 mtep’e çıkmayı hedefliyor
Performansı ise yamalı. 2015’te Samaraneftegas, YUKOS’un Volga-Ural bölgesi alt şirketi, 2014’e göre %5.3 daha fazla üretimle 12.1 mt sıvı hidrokarbon üretti. Verkhnechonskneftegas, Irkutsk’da (Verkhnechonsk sahası Doğu Sibirya’da Vankor’dan sonra en büyüğü), 2014’e göre %5.4 daha çok üreterek 8.6 mt üretti. Fakat Samotlorneftegas, Rosneft’in %10 üretimini yapıyor, 2014’e göre %4.7 daha az üreterek 2015’te 20.9 mt üretti. (Samotlorneftegas TNK-BP’nin eski alt şirketi ve rezervlerinin %97’si Samotlor sahasında, 1980’de pik’te 150mt/yıl üretti)
Taçtaki en değerli Mücevher?
Batı Sibirya Rosneft üretiminin %62si. Yuganskneftegas ise üretimin %31’i. 2000lerin başında YUKOS’a ait iken bu şirket çift haneli büyüme görüyordu, şimdi bocalıyor. Büyük ve yaşlanan sahaları (Priobsk, Mamontovsk, Malolbalyksk ve Prirazlomnoye) de 2005-2009 arası üretim %23.1 artarak 66.49 mt oldu, 2015’te ise 62.4 mt’a düştü.
Eric Liron, şirket gen müd yrd, Yuganskneftegas’in petrol üretiminin 2014’te %4.3, 2015’te %0.9 düştüğünü, önümüzdeki 3 yılda ise 68 mt’ye çıkmayı hedeflediğini söyledi.
Rosneft’in diğer problemi ise Vankor. Vankor Sovyet döneminde keşfedilen doğu sibiryadaki büyük bir saha. 500 mt petrol ve kondensat ile 182 bcm gaz rezervi var. 2009’da üretime başladı ve üretimin 25 mt/yıl’a ulaşması bekleniyordu. Sadece 21.2-22 mt/y’a ulaşabildi ve 3 yıl bu seviyede kaldı. Rosneft’in üretiminin %11-12sini karşıladı. 2016’da ise üretim 1 mt düşerek 21 mt olacak. 2020’de 13mt’ye düşebilir.
Vankordaki problem neydi: kompleks jeoloji, gelişmiş teknoloji ve personel eksikliği, saha geliştirilmesindeki hatalar, yetersiz finansal teşvikler? Uzmanlar ilk 3ünün karışımı diyor.
Rosneft bunun üzerine Batı ve Doğu Sibirya’da majör yeni sahaları devreye almaya başladı. 2016-2020 döneminde Suzunskoye (4mt/y pik), Tagulskoye (4mt/y), Lodochnoye (2mt/y) sahaları Vankor daki düşüşü kompanse etmeye çalışacak. Vankor bölgesinde olduklarından aynı altyapı kullanılacak
Rosneft’in finansal olarak da durumu rahat değil, tüm bu satın almalar sebebi ile. Vankor’a Hindistanlı firmaları davet etti. ONGC, Oil India, Indian Oil ve Bharat PetroResources, Vankorneft’in %49.9’una sahip olacak. Bu şirketlerin zorlu Arktik şartlarındaki işletme tecrübeleri çok sınırlı.
Rosneft’in açık denizde tecrübesi sınırlı. ExxonMobil’in Eylül 2014’te açtığı Kara denizindeki Pobeda sahasındaki Arktik kuyusunda Exxonmobil Rus Arktiğinde işletmeden yasaklandıktan sonra sahayı geliştiremedi.
Bashneft ilginç, çünkü dinamik büyüyordu. Rus üretim artışının %29’unu sağlamıştı. Bashneft’in üretimi 2012’de 15.4 mt/y’dan 2015’te 19.9 mt/y’a çıktı. Rusyanın çok eski petrol bölgesi Bashkira’da üretimini 2013’te 15.1 mt’den 2015’te 16.1 mt’ye çıkardı. Nenetsk otonom bölgesinde ise 2013’teki 0.3 mt’den 1.4 mt’ye çıktı.
Uzmanlar Bashneft yönetiminin Rusya’daki en iyisi olduğuna inanıyordu. Rosneft ise alınca Bashneft’in üst yöneticilerini kovdu.
Sınırsız hevesler?
Rosneft, Rusya’nın 3. En büyük gaz üreticisi oldu, ve LNG’ye girmeyi planlıyor. Alt şirketi Itera, Rusya’da LNG üretimi için küçük bir tesis planlıyor. Bu da Novatek ile Rosneft’in Gazprom’un ihracat tekelini kırdığı gaz ihracatına ilişkin kanun değişikliği ile devam etti.Rosneft Sinopec ile yıllık 5 bcm kapasiteli gas işleme ve petrokimya tesisi planlıyor.
Rosneft, Rusya’nın uzak doğusunda Zvezda’da bir gemi imalat kompleksi üzerinde çalışıyor. Gazprombank ve Rosneftegas da var. Rosneft, Hyundai, Daewoo, Exxon Neftegas, GE, Siemens ve Fincantieri ile anlaşmalar imzaladı
Bir çok yorumcu Rosneft’in kendisini çok ince bir tabaka halinde yaydığını düşünüyor (spread thinly). Durum bu değilse Rus petrol sektörünün Rosneftizasyonu devam eder.
Tarih
2 Temmuz 1994, Milliyet
