Word: https://drive.google.com/open?id=0B3RIv3pMNaTddFNsT0JoR1c2ams
Piyasalarda yılbaşı tatil havası. Bugün Fred Schweppe’in 1978’de yazdığı “2000 yılında güç sistemleri” makalesinin özeti olacakken tercümesine dönen kısım var. Ben çok etkilendiğim için, nüansları atlamamak için detaylı özetledim. Bu haftanın en önemli haberi Suudiler cephesindendi, El-İktisat Cumartesi gelecek 10 yılda Aramco hisselerinin %50sinin satılacağını yazıp sonra geri çekti. Ne düşündürdü? Suudiler petrolün sonunun geldiğini mi düşünüyor. Elektrikli araba kullanıcılarının menzil-klima ilişkisi Nissan Leaf, Ford Focus Electric ve Tesla’nın hesap makinesi sonuçları. Japonya’da serbest piyasa sonucu elektrik şirketleri gaza, gaz şirketleri elektriğe girdi,
Bilgiler
Suudi finansal gazetesi Al-Eqtisadiah, Cumartesi günü üst düzey bir yetkiliye dayandırdığı haberinde, Aramco’nun yarısının 10 yıl içinde satılacağını iddia etmişti. Aramco’nun halka arzı 2018’de olacak, %5 hissesi halka arz edilecekti. Al-Eqtisadiah, haberi geri çekti ve özür diledi.
Petrol şirketleri açık deniz rüzgar enerjisini kendilerine yakın buluyor. Statoil 2010’dan beri 2.1 milyar $ rüzgara harcadı. Dong enerji de(Danimarka) dünya açık deniz rüzgar kapasitesinin %29’una(3GW) sahip. Fransız Total portföyünün %20sini 20 yılda düşük karbona ayıracak. En son Shell $56.95/MWh’a Hollanda da rüzgara girdi.
ABD’de iflas başvurusunda bulunan petrol şirketi sayısı geçen Aralık’taki 11’den bu Aralık’ta 2’ye düştü. 220 şirket zora girmişti, bunun 2/3’ü 2016’da iflas başvurusunda bulundu. Yasal süreçlere konu 80 milyar $ borç var.
Kuveyt’in Çin’e ham petrol ihracatı geçen seneye göre %13.4 büyüyerek 1.21 milyon ton’a(297bin v/g) geldi. Çin’in toplam ithalatı da %18.3 artarak 7.91 mv/g’e gelmişti. Çin’e satışta sıralama Suudi, Rusya, Angola, Irak İran.
Elektrikli arabaların soğukla imtihanı: Nissan Leaf. Sıcak havalarda, 107-120 mile kadar şarj edilebilirken, soğukta 100’u geçmesi zor. Klima 5 mil’e mal oluyor. Sayısal verilerinde sorun var bu haberin
Ford Focus Electric’te, dış sıcaklk 0 ile -16 C arasında 10-20 km menzil kaybı oluyor. Üzerine bir de klimayı açıp içerisini 19-20 C yapınca 5 kW’a kadar daha pil kapasitesi gidiyor. 120 km ile gidince de 20 km gidiyor. Soğukta klima ile 120 km/s hız yaparken 20+20=40 km menzil kaybı.
Tesla sayfasında bir menzil hesaplayıcı var. 90D’de, 50 mph hızla 403 mil klima ile 365 mile düşüyor. Dışarısı 0 derecede 326 mil, dış sıcaklık 32 C iken 365 mil. Eğer klima kapalı hız 70 mph’a çıkarsa menzil 275 mil
Jiajika(Çin’in ortasında) Çin’in en büyük lityum madeni, “Çin’in lityum başkenti”. 1.89 milyon ton kanıtlanmış rezervi var. 2020’ye kadar üç şirket, Rongda dahil, 510 milyon $ yatırım yapacak. Fakat Tibetlilerin bir kısmı buradaki dağ ve çimenleri kutsal görüyor ve kirletilmesinden tedirgin.
1955-nükleer elektrik süpürgeler 10 yıla kadar gerçek olabilir. 1912-Kablosuz dönem savaşları imkansız hale getirecek, Marconi insanlar daha açık ve hızlı haberleşmenin savaşları önleyeceğini düşünmüş. Notlarda bulunsun
300 km menzilli elektrikli motorsiklet, Johammer, 12 kWh pil ile 26750 $. Kullanılmadığı durumlarda da evin elektrik ihtiyacına destek oluyor.
Suudilerin detaylı bütçesi: Enerji ve su fiyatlarındaki subvansiyonu 2017’de 2020’ye kadar kaldıracak. Benzin istasyonlarındaki satışları da küresel petrol fiyatlarına veya ürünlerine endeksleyecek.
Japonya’da elektrik şirketi Tepco, Nippon Gas ile Tokyo Gas’a rakip olacak. Nisan 2017’de perakende gaz piyasası Japonya’da açılacak. Tokyo Gas’da elektriğe girerek 600,000 elektrik müşterisi almış. Yolun sonu konsolidasyon denmiş
2017 beklentilerinde, Nature dergisi, ince ucuz (perovskite) güneş hücrelerinin bu sene ticarileşmesini bekliyor.
Makale Özeti
2000 Yılında Güç sistemleri: Hiyerarşik kontrol stratejileri, Fred Schweppe, IEEE Spectrum Temmuz 1978
Power system ‘2000’: hierarchical control strategies
http://ieeexplore.ieee.org/document/6367813/
Açıklama
Fred Schweppe’in 1978 yılında yayınlanan bu makalesi “Utility of the Future” raporunda sıklıkla geçtiği için birinci elden incelemenin faydalı olduğunu düşündüm.
Makalenin başında çok ilginç saptamalar var, daha sonra ise işler karışıyor. Bence en ilginç nokta 2000 yılındaki bir elektrik kesintisini (blackout) anlatışı. 1978 tam 38 yıl önce. Fred Schweppe 1988’de 54 yaşında kalp krizinden öldü. Ölmeden hemen önce tamamladığı kitabı 1988 sonbaharında, ölümünden sonra yayınlandı.
Makale Giriş
2000 yılı gibi tüketicilerin elektrik üretmesi ve depolaması için bir çok cihaz olacağından, tüketici gelecekte elektrik sisteminin önemli bir parçası olacak. Genel enerji resminde çok temel değişimler yaşanacak.
Kontrol sistemleri değişen teknoloji ve halkın ihtiyaçlarına adapte olacak. Sermaye ve yakıt maliyetleri artacak, bu sebeple güç sistemlerinin ekonomisini iyileştirmek için daha fazla harcama yapılacak. Diğer faktörler:
– Yeni tip merkezi üretim, depolama ve iletim/dağıtım sistemleri kurulacak. Çevresel güzergah ve etki sorunları, mevcut tesislerde daha fazla performans taleplerini getirecek. Dolayısıyla gelecekte kontrol sistemleri, daha da karmaşıklaşan problemleri, çok zor şartlarda yerine getirmek üzere yardıma çağrılacak
– Gelecek daha fazla tüketici üretimi ve/veya enerji depolama (güneş ısıtma, kojen, ve nihai olarak güneş fotovoltaik-PV) içerecek. Bu bölgesel cihazlar kontrol sistemlerinden daha fazla talepkar olacaklar.
– Elektriğe halkın bakışı ilerde değişecek. “Enerji pazaryeri” işletmeye girerek, gelecekteki kontrol stratejilerinin temel doğasını değiştirecek.
– Talep havaya bağlıdır. Güneş, rüzgar, svı/kuru soğutma gibi sistemler hava durumuna bağımlılığı arttıracak. Hava ve termal kirliliğe dair çevresel şikayetler artacak ve daha fazla hava durumuna bağımlılık getirecek. Hava durumu ve çevre izlemesi için daha karmaşık sistemler, gelecekteki kontrol sistemlerine hava durumu tahmini ve çevresel etki modelleri ile entegre edilecek
– Elektrik santralleri, yükler vs ‘nin davranışları üzerine araştırmalar, matematik modellerle bunların gerçek davranış biçimleri yaklaşık olarak, en azından kısa bir zaman, elde edilebilecek. Gelecekteki kontrol sistemleri bu matematiksel modelleri gerçek zamanlı işletmede kullanacak
– Bilgiişlem ve iletişim toplumumuzda fiyatı düşen bir kaç şeyden biri. Dahası, veri-ağ iletişimi ve mini-mikro bilgisayar teknolojisi elektrik güç sistemlerinin ihtiyaçlarına paralel olarak evrimleşiyor. Gelecekteki kontrol sistemleri bu teknolojiyi fazlasıyla kullanacak
Bu yazarın 2000 yılındaki kontrol sistemleri ile ilgili görüşleri,etkili faktörlerin ileri doğru götürülmesi tahminlerine dayanmaktadır. Görünen, gelecekte daha kompleks kontrol sistemleri daha fazla sensör ve bilgisayar içerecek ve bunlar geniş veri ağları ile birbirine bağlanacak. İhtiyaç olursa, teknoloji var ise, getirisi harcamaları karşılayacaktır.
Elektrik güç sistemi hali hazırda, insanoğlunun icat ettiği fiziksel olarak bağlantılı en büyüm sistem. Bu kadar karmaşık bir ağı kontrol etmenin tek yolu, onu seviyelere bölmek.
Seviye 0: otomatik bölgesel kontrole hazır doğrudan hareket eden cihazlar – röleler, regülatörler, termostatlar, ayar düğmeleri, yangın kontrolleri. Bu seviyenin üstündeki kontroller bilgi işleme ve karar verme sistemlerinin karışımı. Kısaca buradaki kontroller, fiziksel cihazlardan gerçek sensor sinyalleri ve kontrol kanunları ile kontrol ünitelerine gidecek sinyalleri belirler.
Seviye 1: Seviye 0’dan ölçümleri alır ve Seviye 1 elemanlarının modellerini Seviye 2’ye gönderir. Saviye 1 ayrıca, Seviye 2’den diğer yakındaki Seviye 1 elemanlarına dair modelleri de alır.
Seviye 2: Benzer şekilde modelleri Seviye 3 ile paylaşır ve etkileşir.
Kontrol donanım ve yazılımı
Seviye 0 daha çok dijital sinyallerle çalışan (0-1) mikrobilgisayar içeren bir seviye. Bu dijital yapı hem bu seviyede kontrolü hem de üst seviyelerle iletişimi kolaylaştırır.
Seviye 1’de insanlar ve dijital bilgisayarlarca uygulamaya geçer. Konut tüketicileri ve küçük işletmeciler geniş seçenekli standardize mikrobilgisayar görüntü sistemlerini kendi seçeneklerine göre seçebilirler. (burada CRT-tüplü TV’lere de atıf var). Boyu ve karmaşıklıkta büyük endüstriyel tüketicilerin kontrol odaları kamusal hizmet şirketleri kadar olacak.
Seviye 2 ve 3kontrol odaları da standardize donanım ve yazılımdan oluşacak
Çok fazla dijital iletişim olacak. Optik fiberler kullanılacak. Güç hatları kendileri de tüketici ile çift taraflı iletişim sağlayacak.
Uyum sorunlarını minimize etmek için yazılım, donanım veri formatları ve tanımlarla standardize edilecek.
Modeller
Elektrik güç sistemleri kontrolünde iki tip model var. Matematik modeller denklemlerle sistem değişkenleri ve işletme kontrolleri arasındaki ilişkiyi belirler. Bugün çevrim dışı kontrol tasarımında kullanılır.
İnsan operatörler ise “modeller” kullanarak -matematik formül olmayanlar- ile sistemin değişik davranışlarına dair düşüncelerini somutlaştırılar. Bugün gerçek zamanlı işletme bu “modeller”e dayanır. İlerde daha çok formüle dayacak, modeller birbirine destek verecek. Aslında bilgi işleme sistemlerinin temek amacı bu modellerin idamesidir.
Dış dünyanın matematiksel modellenmesi, daha fazla amerkezi karar alınmasına imkan verecektir.
Kontrol İşlevleri
Ana işlevler için kontrol tipi iki duruma bağlıdır: Sistemin işletme durumu (normal, uyarı, acil, uç olay, restoraston) ve sistem modellerinin geçerliliği (geçerli, geçersiz, keskinlik durumu). Karar alma sistemleri, bu çevrimiçi matematiksel modeller ile geçerlilik ve kesinlik şüpheli olduğunda kararlarını değiştirecekler. Sistemdeki değişimleri belirleyip tespit eden algoritmalar ve modellerin durumu sürekli işletmede olacak.
|
Kutu – Enerji Pazaryeri (Energy Marketplace) Kamusal hizmet şirketinin(“kamusal”-utility) elektriği ulaştırmadaki rolü, tüketicinin elektriğin kullanımına karşı davranışı ve elektrik güç sistemlerinin doğası birbiriyle içiçe ilişkili ve bağlantılı(coupled). Bu üçünün arasındaki ilişkilerin 2000 yılında “enerji pazaryeri” kurulması ile major bir değişim görecektir. Bugün tüketici ve kamusal arasındaki ilişki efendi-köle ilişkisi gibidir. Tüketici kamusaldan elektrik isteyen efendi. Kamusal da bu efendisi, ne zaman ne kadar güç talep ederse etsin sağlamakla mükellefdir. Kontrol sistemleri de bu ilişkiyi yansıtıyor. Çünkü tasarımları gereğince efendi ne talep ederse etsin kölenin bunu yerine getirmesine yardımcı olmak için varlar. Efendi köleyi sınırlarının dışına ittiği zaman köle çöker ve efendi tek başına kalır. Günümüzde tüketici o kadar kamusal’a bağlıdır ki, kölesi olmadan işlevsizleşen bir efendidir. 2000’de ise, kamusal, tüketici ve kontrol sistemleri çok değişecek. O zaman tüketici ve kamusal enerji pazaryerinde iş yapan eşitler olurlar. Fakat bazı tüketiciler kendi elektriğini de üretecekler ve fazlasını da satacaklar. Bu işlemler pazaryerinde olacak. Bu pazaryeri, iletim/dağıtım şebekesi gibi “fiziksel” dağıtım yapan ve “piyasa işlemlerini” mümkün kulan kontrol sistemleri ile olacak. Yani kamusallar sadece merkezi üretim ve depolama değil, enerji pazaryeri mekanizmasını da ikame etmek zorunda kalacaklar. Pazaryeri ekonomisi, hem uzun dönemli kontratları (1-2 yıl için belirlenmiş tarife) ve spot fiyatları (daha önceden belirlenmeyen ama talep, santral arızaları, hava durumu gibi gerçek piyasa koşulları ile belirlenen) işletecektir. İki tip kontrat da şebekeden alım veya satım için olacaktır. Ayrıca bu iki tipin de kesintili sürümleri, daha ucuz bir fiyata (çünkü kamusal müşteri yükünü tercih ettiği zaman ayırabilecektir) sunacaktır. Elektrik kesintilerine göre, kamusalın işletimindeki anahtar değişim yük kontrolü (“yumuşak” yük kontrolü spot fiyatla, “sert” yük kontrolü kesintililere elektrik vermeyerek) yapabilmesidir. |
Kontol işlevi santralin tipine göre bağlı olacaktır. Bilgi işlem ise santral ekonomisi, dinamikleir ve benzer kabiliyetlerine bağlı olacaktır. Dinamik tepki için dış sisteme denk modelleri Seviye 0 ve Seviye 1’de gerçek ölçümler ile geliştirerek Seviye 2’ye gönderir.
Karar alma sistemlerinin çok görevi olacak. Normal zamanlarda işletme ve yakıt tüketimi eniyilemesi. Seviye 0 kontrol yasaları sürekli düzenlenecek. Bu sistemler Seviye 2’den gelen hedef ve amaçlara ulaşmaya çalışacak, ama bunlar yok ise kendi başına da devam edecek.
Kamusal sistemler, pompajlı hidro, sıkıştırılmış gaz, termal, manyetik alan, piller pek çok enerji depolama cihazları kullanacaklar. Bu sistemler için kontrol santrallerden daha basit olacak.
Trafo merkezi kontrolü: röleleme, voltaj kontrolü ve yük kesintisi işlevine – değişik voltaj seviyelerinde farklı olmak üzere- işarettir. Kontrol verileri hem sistemin kendi hem de seviye 2 karar sistemlerine sürekli olarak iletilecektir. Seviye 2 adına hat ve müşteri kesintileri takip edilecek bu sayede arıza ekipleri daha yüksek verimlilikle çalıştırılacak.
Trafo kararları Seviye 0 röle mantığı ile koordineye önem verir. Seviye 1 sistem ise uzağa konarak, bir çok trafo kontrol edilir.
Müşteriler
Gelecek 20 yılda kamusal ve müşteri ilişkisi dinamik olarak değişecek. İki tarafta enerji alıp satacaklarf.
Tüm tüketici grupları yerine mesken tüketici örnek alınırsa, PB, ısı pompası ve ev aletleri olduğu kabul edilebilir. Bu aile kamusal hizmet şirketi ile bir mikrobilgisayar kontrol sistemi ve kesintili spot fiyat kontratı imzalamış olsun.
Kontrol aile ve bilgisayar tarafından yapılacak. Bilgisayardaki bilgi işlem sistemi ailenin enerji tüketim desenleri, depolama vs ‘ye dair matematik modelleri ikame edecek. Bilgisayardaki karar alma sistemi elektriği şebekeye satıp almak veya depolamak veya temel aletleri çalıştırmak için en iyi stratejiyi belirleyecek
Bu kararlar ailenin kendi enerji kullanım modeline göre olacak. Aileler TV ve ışıklar için karar alıcılar olacak. Bazı aileler de sürekli ekranlar ile tüketimini görmek isteyebilir.
Şirketin Seviye 2 sistemi ise, ailenin enerji kullanımını arz-talep dengesinde sorun olduğunda daha farklı kontrol edecek. Spot fiyattaki değişimler yumuşak yük kontrolü sağlarken, elektrik kesintisi olmasın diye Seviye 2 bilgisayar aile mikrobilgisayarından yük atması veya kesmesini isteyecek. Detaylar kontratla belirlenir.
|
Kutu – Bir Elektrik Kesintisinin (Blackout) Anatomisi:2001 Cuma günü Temmuz 2001. Orta batı şehirlerinden birinde, iki fosil yakıt santrali ve depolaması ve besleyen 5 iletim hattı var. Sabah 8:00 Hava durumu iyi. Ekonomik hesaba göre kamusal şehri iletim hatları ile besliyor. Bir tane fosil yakıt santral düşük kapasitede, ikincisi kapalı. Plan gün sonuna kadar depolanan enerjiyi kullanmak ve hafta sonu tekrar şarj etmek. Hava durumu tahmininden dolayı çevresel endişelerden dolayı hiç bir santral %50’nin üzerinde çalışamaz Sabah 10:00 Hava durumu değişir, öğleden sonra ve akşam için fırtına gösterir. Kamusal depodan enerji kullanımını durdurur. 15:00 Fırtına ve tornado uyarısı verilir. Kamusal şehirdeki enerji depolamasını arttırır. İkinci fosil santrali de çevresel (kirlilik) sınırda çalıştırır. Santraldeki röle, düzenleyici, acil ikazlar yeni üretim ve depolama durumuna adapte olur. Fırtına haberini duyan bazı tüketiciler, kendi depolaarını da şarj ederek ekstra talep oluşturur. 16:00 Büyük fırtına gelir. İletim hatlarına çoklu yıldırım düşmesi olur. Pekçoğu rutin, otomatik açma/kapama ile sonuçlanır. Buhar türbini yakınındaki hatalı röle arıza giderilmesini geciktiri fakat hızlı çalışan valf sistemi senkronizasyonu korur. Diğer santralde açmayan kesici senktronizasyonun kaybolmasına yol açar. Fakat tökezlerken içerdeki (house load) yük ile 5 dakikada tekrar senkronize olur. Eksik enerji iletim hattından alınır. 16:15 Değişen hava durumu (fırtınadan dolayı rüzgar) fosil santrallerdeki çevresel kısıtları kaldırır, ikisi de tam güç çalışır. 17:00 İkinci grup hortum gelir. 2 iletim hattını daha götürür. Son hat çok yüklüdür. Spot fiyatlar bir anda yükselir. Müşteri üretimi artar ve yükü düşer. Bazı tüketiciler satmaya karar verir. Diğerleri depoları doldurmaya devam eder. Hat aşırı yükü 20 dakika da giderilir. 19:00 Son iletim hattına da küçük uçak çarpar. Şehir elektriksel bir adadır. Frekans düşüşü daha fazla kesintili yük düşüşü ve depodan enerji kullanımı ile durdurulur. 20:00 Hatalı bir bilgisayar devresi, trafoyu aşırı yükler ve yakar. Bu da bir fosil santrali sistem dışına iter. Arıza/kesinti gezdirme başlar, ama temel hizmetler hala %100 verilmektedir. 21:00 İşletmeci hatası kalan tek santrali de devre dışına iter. Şehirin elektriği teknik anlamda kesilmiştir: İletim ve dağıtım sistemi daha fazla enerjilendirilmemektedir. Sosyal anlamda ise bir elektrik kesintisi yoktur. Tünm gerekli servisler (sokak lambaları, asansörler) yedek ve bölgesel depolama ile karşılanmaktadır. Pekçok tüketici temel ihtiyaçlar için hala elektriğe sahiptir, ya kendi depolarından ya da yedek üretimlerden |
Havuz(“Pool”) Kamusal Hizmet Şirketi Operasyon Merkezleri
Sistemin detaylı Seviye 1 modellerinin daha basit benzeri santral dinamiği, ekipman koruması, tüketici yük modelinin Seviye 2 versiyonda bulunmaktadır. Sistem ekonomisi, sistem dinamiği, iletim/dağıtım sadece Seviye 2’de bulunur.
Pekçok havuz kamusal işletme merkezi, dışardan bir kurumdan alınan hava/meteoroloji modeline sahiptir. Bunlar diğer modellere çıktı verir -güneş üretimi, talep, çevresel etki, güvenlik gibi-. Hava durumu isteyen tüketiciyle de bölüşülür.
Seviye 2’deki karar alma enerji pazaryerinin sorunsuz yönetiminden sorumludur. Bugüne benzer ama kısıtlar, maliyet modelleri, çok daha karmaşıktır. Talep, yük hava durumuna bağımlıdır. Güvenlik kısıtları sistemi dinamikleri içeren matematik modellerdir.
Spot fiyatların talep üzerindeki geri besleme etkisi yeni bir fenomendir.
Seviye 2’de alınacak yük düşüş kararı, alttaki kontrol yasası tercihlerini de etkileyecekdir. Bu seviyede sistem restorasyon kabiliyetleri de önemli olacaktır. Bilgisayar işlemleri bugünle kıyaslanınca devasal olacaktır.
Normal koşullarda, dijital bilgisayarlar matematik modeller ile otomatik karar alacak, işletmeciler yönetim ve risk kararları alacak. Sistem gerçekten belada olduğunda, işletmeciler bilgisayar tarafından sununlan muhtemel aksiyonları arasından hayati kararları belirleyeceklerdir.
|
Kutu – Bazı tartışmalı konular Geleceğin elektrik sistem kontrollerinin tüm yönleri üzerinde anlaşma yok. İnsan ve bilgisayarların rolleri tartışmalı. Bilgisayarların daha çok kullanılarak insanın yerini almasının gerekçeleri: – İnsan işletmecilerin tüm sistem karmaşıklığını görerek hızlı hareket etmemesi, insan doğasının hataya geçit vermesi, bilgisayar donanımının bulunabilirliği ve ucuzluğu İnsan işletmecilerin öneminde ise: – İnsanların hatalı olması (yani programcılar ve devre tasarımcıları da yanlış yapmış olabilir), insan sezi ve bakışının öneminde, yoğun simulasyon eğitiminin öneminde Bu yazar, ikinci kısım argümanların ve insan işletmecilerin önem kazanacağını düşünüyor. Ne tamamen merkezi ne de tamamen dağıtık-amerkezi bir sistem pratikte mümkündür. depolama ile karşılanmaktadır. Pekçok tüketici temel ihtiyaçlar için hala elektriğe sahiptir, ya kendi depolarından ya da yedek üretimlerden Merkezi sistemleri destekleyen noktalar: – Koordine çalışmadan dolayı düşük yakıt bedeli, sistem tek noktadan kontrol edildiğinden iyileştirilmiş dinamik kontrol ve güvenlik, merkezi kontrol için iletişim-bilgisayar altyapısı halihazırda mevcut Dağıtık/Amerkesi sistemleri destekleyen noktalar: – Merkezileşme sonucu ekonomik-dinamik iyileşmelerin önemsiz olması (!), merkezi kontrol çökerse büyük bir çöküntü olur, merkezi kontrolün bölgesel ihtiyaç ve problemlerle bağlatı kuramayacağına dair inançları, mevcut kurumsal kısıtlar( farklı eyaletlerde farklı kamusallar) Üçüncü tartışmalı konu, kullanılacak bilgisayarlar: – Sayısal vs hibrit – Bir çok küçük vs bir kaç büyük Sayısal bilgisayalar çok yönlü. Birçok küçük bilgisayar kullanmak, dağıtık hesap, paralel işlem ve daha çok güvenilirlik sağlar. Büyük bilgisayarlar daha çok yönlüdür, kolay programlanır, birbiri ile konuşmak için vakit kaybetmez. Yazar “daha çok küçük bilgisayar”ların üstün geleceğini düşünüyor. |
Koordinasyon Merkezleri
Bölgesel koordinasyon merkezleri karar almada bulunmayacaklar. Temel görevleri Seviye 2 ile kontrol sistemleri arası bilgi değişimi. Bu merkez, bilgi takas merkezi gibi çalışacak. Seviye 2’deki arz, talep ve koordinasyon rezerv belirleme işlemlerinin toplamsal olarak eşleştirildiği yer. Ayrıca iletimdeki “nakil maliyetleri”(wheeling costs)nin belirlenmesi de buraların sorumluluğunda
Hem Seviye 2’yi kontrol edecek hem de Seviye 2 sistem dışı entegre sistemin tamamı ile ilgili işlemlerde bulunacak. Buradaki bilgisayarlar Seviye 2 kontrol sistemleri ile konuşacak. Süpervizörlük ise insan işletmecilerin görevi olacak.
Ulusal koordinasyon merkezi ise tüm bölgesel koordinasyon merkezlerini koordine edecek. Bu da bilgi akışı ile olacak, komite toplantıları ve telefon gibi yöntemlerle
2000 yılında elektrik kesintileri
En karmaşık kontrol sistemleri de işletmede olsa, kesintiler oluyor. 2000 yılında daha karmaşık kontrol sistemleri olacağı için soru “hala kesintiler olacak mı?”. Cevap kesintinin tanımına bağlı. Teknik tanım dağıtım ve iletim şebekesinin kısımlarında elektrik olmadığı olaya; toplumsal tanım ise, elektriğin eksikliğinin kritik işlev sorunlarına ve önemli toplumsal yaşamı etkileyen kırılmaya sebep olması olarak tanımlanır.
Kesintiler olmaya devam edecek, teknik terim kullanılırsa. 100% güvenilir bir sistem yapmanın basit bir yolu yok. Mutlakam sistemin bir kısmını geçici olarak enerjisiz bırakacak bir olay olacaktır.
Toplumsal tanımda ise 2000 yılında kesintiler olmayacaktır. O zamana halk toplam kesinti olabileceğini kabul edecek ve kritik işlevler için yedek enerji tutacaktır. Topyekin kesinti olduğunda, bu yedek kaynaklar çalışarak toplumsal kesintileri ve dalgalanmları önler. 2000 yılına geldiğimizde, toplumsal tanımı ile elektrik kesintisinin Karanlık çağlardan kalma bir terim olacağı ihtimali yüksektir.
Fred C. Schweppe, Elektrik Mühendisliği Profesörü, MIT Elektrik Güç Sistem Mühendisliği Laboratuvarı.
Tarih
Yaz saati uygulaması unutuldu mu? 12 Mayıs 1968 – Milliyet Sayfa 2
