Month: January 2017

Ofgem haberini nasıl okuyacağız. İngiliz regülatör National Grid’i bölmek istedi ama hukuki ayrıştırma ile yetinmek zorunda kaldı. IMO kararı önemli, IEA World Energy Outlook’u okuyanlar da bu denizcilik yakıtlarındaki değişime dikkat etmeli. Suudiler üretimi daha da düşürmeye niyet edince fiyatlar düştü. Tanker liginde liderlik Çinlilerde. Deniz altı pompaj depolama ilginç bir proje. CVR, Conservation Voltage Regulation. BNEF’in 2016 yılı temiz enerji yatırımları istatistikleri yer alıyor. 1981 yılında belediyelerin elektrik personeli TEK’e devredilmiş.

Bilgiler

Ofgem National Grid’i bölemedi, ama hukuki olarak Nisan 2019 itibari ile “sistem işletmecisi” ayrı olacak. Hazirandaki Meclis raporunda sistemi işleten(talimat veren) ve şebeke altyapısının aynı kişi olmasının ticari çıkarlarla çatışacağı iddia edilmişti. National Grid, İngilteredeki gelirlerinin büyük çoğunluğunu yüksek gerilim erişiminden kazanıyor.

ABD dışişleri bakan adayı Rex Tillerson’ın enerji diplomasisine ivme kazandırması bekleniyor. “ABD [iklim değişikliği müzakerelerinde] masadaki yerini korumalıdır… Hiçbir ülke bu sorunu tek başına çözemez.”. Anahtar cümle: “Atmosferdeki seragazlarının artışının bir etkisi var, ama bizim bunun etkisini öngörme imkanlarımız çok sınırlı”

IMO’nun deniz yakıtlarında kükürt miktarını 3.5%’tan 2020’de %0.5’e düşürme kararı sonrası, Kuzey Amerika limanları LNG yükleme terminallerine dönüşebilir. Vancouver, Los Angeles, Tacoma çalışıyor. Dünyada LNG ile çalışan 97 gemi var, 91 de sipariş. 2020’de bu rakam LNG taşıma gemileri hariç 250’ye ulaşabilir.

Gelecek sene demir cevher fiyat Tahminleri Citigroup: 2017 56$/ton ve 48$/mt, Morgan Stanley, iki yıl içinde 58$/t, Goldman Sachs 60$/t 2017 ilk yarı, ikinci yarıda 55$/t’ye düşer demiş.

Fiat Chyrsler de dizel skandalına bulaşmış oldu. EPA 100bin Jeeps ve Dodge’de bulunan fakat EPA’ya bildirilmeyen yazılımdan ceza alabilir. EPA uyarı metni

Suudiler petrol üretimini iki yılın en düşüğüne indirdiler. Enerji Bakanlı Khalid Al-Falih, üretimin 10 mv/g’ün altına düştüğünü belirtti. Demek ki Suudiler 486bin v/g den fazla kesinti yapmış. Şubatta ise daha da kesinti yapacaklar.

Naptha, 2017’ye hızlı başladı. Petrokimya ve benzin harmanlamasında önemli. Artış Asya’daki petrokimyadan

Kirli petrol tanker(ham petrol, fuel oil gibi daha kirli ürünler) sıralamasında Çinli Unipec birinci (176 mton), Shell 2012’ye kadar liderdi, 65 mt ile ikinci, Vitol 61mt ile üçüncü.

CVR (conservation voltage regulation), trafo çıkışı voltajını %1 düşürerek %0.3-%1 tasarruf sağlama işi. ABD Enerji Bakanlığı %3’e kadar tasarruf mümkün diyor. Kökeni 1970’lere dayanıyor.

“Kesiklilik yenilenebilirlerin kriptoniti”. Çözümlerdern biri deniz altı hava depolama. Sebebi basit, su altındaki basınç havanın sıkıştırılmasını sağlıyor. Su altı pompajlı hidro (UWPHS), Su altında çelik ve beton küreler şeklinde çalışıyor. Kürelerin içine su dolunca hava geri çıkıyor, resimleri var. Verimlilik %70-85. Maliyet 1500$-2000$/kW

İstatistik

2016 temiz enerji yatırım istatistikleri:

Yatırımlar %18 düşerek 287.5 milyar $ oldu

Çin’de 2016’da temiz enerji yatırımları %26 düştü ve 87.8 milyar $ oldu

2015’te bu rakam rekor 119 milyar$’dı.

Japonya’da da %43 düşüş oldu. 22.8 milyar $ 2016 tahmini

Açık deniz rüzgar 2016’da 29.9 milyar $’ı buldu (CAPEX). Geçen seneye göre %40 artış

Dong Energy’nin İngiltere’deki 1.2 GW Hornsea, 5.7 milyar $’a mal oldu.

Avrupa 25.8 milyar $ açık deniz rüzgar yatırımı gördü

Çin 4.1 milyar $ açık deniz yatırımı gördü

2016’da tüm dünyada 70 GW rekor güneş paneli eklendi

2015’te güneş 56 GW artış kaydetmişti.

Rüzgar ise 2015’teki 63 GW’tan 2016’da 56.5 GW’a düştü

ABD’de yatırımlar %7 düşerek 58.6 milyar $ oldu.

Kanada’da %46 düşerek 2.4 milyar $ oldu

Asya-Pasifik (Çin –Hindistan dajil) yatırımlar %26 düşerek 135 milyar$ la kapattı. Dünyadaki temiz enerji yatırımlarının %47si.

Hindistan 2015’teki seviyede kaldı 9.6 milyar $

Avrupa %3 artarak 70.9 milyar $ yatırım gördü.

Avrupada en büyük kara rüzgar projesi 1.3 milyar $ ile 1 GW Fosen, Norveç oldu.

Avrupada sıralama İngiltere(25.9 M$, +%2), Almanya (15.2 M$, -%16), Fransa (3.6M$,-%5), Belçika (3 M$,+%179), Danimarka (2.7M$,+102%)

Güney Afrika’da yatırımlar %76 düştü. 914m$. Şili’de %80 düşüş ile 821 m$, Meksika %59 düşerek 1 M$, Uruguay %74 düşüşle 429m$, Brezilya %5 düşüşle 6.8 M$

Ürdün 1.2 M$ ile 2016’da %147 artış sağladı

Girişim sermayesi ve özel sermaye yatırımlarında en büyük yatırımı iki Çinli elektrikli araba şirketi aldı, Le Holdings and WM Motor Technology sırasıyla 1.1 M$ ve 1M$ yatırım çekti

Grafik

BNEF’in tahminlerine göre 2016 yılında temiz enerji yatırımlarının kaynağı

Tarih

15 Eylül 1981 – Milliyet, Belediyelerin Elektrik idare ve personeli TEK’e devredilecek

 

 

 

Serkan Şahin’in hafta ortası yorumu aşağıdadır:

“Bu haftaki EIA verileri uzun zamandir ABD ile ilgili yasadigim en buyuk soklardan. Toplam ticari ham petrol stoklari 4.1 milyon varil, PADD 3 ticari ham petrol stoklari 5.8 milyon varil artti gecen hafta! PADD 3 ham petrol ihracati 4.1 milyon varil/gun ve toplam ham petrol ihracati 9 milyon varil/gun. Toplam gasoline stok artisi 5 milyon varil artmis. Bu cok beklenmedik bir artis ve bana sorarsaniz bu yerli uretim artisi (ki esamesi okunmuyor) ya da talep ile aciklanamaz. Burada tam sayisini aciklayamayacagim ancak su an icin Meksika Korfezi’nde ham petrol bosaltan ya da bosaltmak icin bekleyen 10’dan fazla VLCC tanker var ki bu sadece Meksika Korfezi verisi. PADD 3 rafineri kullanim orani %96.4, Agustos 2015’ten beri en yuksek deger. WTI ise hala artiyor son iki saattir (yazi yazildigi anda saat Londra saati ile 18:08). Haftaya cok buyuk surprizler ile karsilasmazsak benim icin cok daha buyuk bir surpriz olacak. Gelecek hafta EIA verilerini merakla bekliyorum.

Irak’in Asya ve Avrupa’ya olan Subat teslim kargolarinin kisintiya gitmeyecegini aciklamis bazi musterileri. SOMO’nun soz verilen miktarlari teslim edecegi soylenmis. Bana sorarsaniz kisinti Basrah Heavy’den gelecek, zaten talebi dusuktu, ihracati da dusuktu. Muhtemelen numeration odemelerini Basrah Heavy olarak almak zorunda olan operatorler disinda kimsenin de umrunda degildi. Bence Suudi Arabistan da Manifa gibi bazi turleri piyasadan cekecek gibi. Bu da isin hile kismi. Uretim dusurmek esit degildir ihracatı dusurmek. Talebi olmayan ham petrol turlerini piyasadan cekmek esit midir uretim dusurmek?”

“Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Bugün Sohbet Karbuz’un yorumu var. Nature Energy makalelerin bir çoğunu twitter’dan serbest okumaya açmış gözüktüğünden bu makalelerin kısa özetleri var. Açıyorlar kapatıyorlar. Sanırım güneşte perovskite ve tandem güneş hücreleri ile bir yapısal fiyat düşüşü daha görülebilir. Ne zaman? 2020 civarı bence. Dünya benzin vergileri ülke ülke ortalama da artmış gibi, ama her ülkenin tüketimine göre ağırlıklandırınca düşmüş. 2017’de petrol şirketleri daha çok yatırım yapacak. Rusya OPEC ile ortak hareket ediyor ama soğuklar sebebiyle. Sibirya’da -60C’ye varan soğuklar 100bin v/g ‘ü engellemiş. Güvenilirlik ve dayanıklılık farkı ne, notu aşağıda. Grafikte Nature Energy’deki tek kat ve çok katlı güneş panel verimlilik limit ve beklentileri var. OPEC haberlerine girmiyorum, yeniçeri dönemi yaşıyor fiyatlar, iki ileri bir geri…

Bilgiler

Wood Mac’e göre petrol şirketleri 2017’de yatırımları %3 arttırarak 450 milyar $’a çıkaracak. Geçen sene 9 olan yeni üstakış projeleri için nihai yatırım kararı (FID) sayısı 20’ye çıkacak. Barclays ise %7 artar demiş. Rystad ise geçen sene 6 milyar petrol eşdeğeri yatırımın bu sene 15 milvar’a çıkmasını bekliyor. Brezilya, Azerbaycan, Mozambik, Guyana aday.

FT’deki yukardaki haberde BP’nin Meksika körfezindeki Mad dog 2 projesi ile ilgili çok iyi bir metrik var. 2013’te proje 20 milyar $ iken şimdi 9 milyar $. Bu düşüşün önemli kısmı servis şirketlerinin indirimlerinden.

Rusya’nın Sibirya’daki aşırı soğuk havası, kesinti yapmasını kolaylaştırıyor. Geçtiğimi 2 hafta da Sibirya da sıcaklıklar -60C’yi gördü. Hava – 48C iken tüm çalışma duruyormuş. “Metal eğilmiyor, parçalanıyor”. Batı Sibirya Rusya üretiminin 2/3’ünü sağlıyor. Soğuktan 100 binv/g üretim kaybı var. Neyse haftaya hava ısınıyor -20C

Nature Energy’deki “ticari fotovoltaiklerin üzerine” makalesinden bazı veriler: Çok saydam perovskite güneş hücreleri gelen ışığın %80’ini(800-1200nm) geçiriyor ve güç verimliliği %16. Kristal silikon %15-20 verimlilik gösterirken, kendi başına limiti %32-33(Shockley-Queisser). ikili katlı hücrelerde limit 44%lerde, üçlüde %50, sonsuza giderken %65.

Dünya benzin vergilerinde 2003-2015’te geriye gitti. Nature Energydeki makalenin Carbon Brief’teki özeti: Net vergiler 83 ülkede arttı, 46sında düştü. Ortalama vergileme %18.9, 2003’te 42.8 cent olan vergi, 2015’te 50.9 cent’e çıkmış. Ama ülke tüketimlerine göre ağırlıklandırınca net vergi 27.9 cent’ten 24.2 cent’e düşmüş.

Perovskite güneş hücreleri ile ilgili Nature Energy’deki oldukça teknik bir makalede: Perovskite güneş hücrelerinin çok kısa bir sürede %3.8’den %22.1 verimliliğine ulaşan ince katman şeklinde imal edilebilen ve düşük sıcaklıkta üretilen güneş hücreleri. Makalede önerilen yöntemle 150C’de %20 verimli güneş hücresi yapımının mümkün olduğu yazılmış

Güneş enerjisinden hidrojen üretimini anlatan serbest erişimdeki makalede, Hidrojen iyot(HI) parçalanmasının verimi %0.81 olarak açıklanmış. Çok teknik

Gazprom Avrupa’ya gaz ihracatında tüm zamanların rekorunu 2016’da 179.3 bcm ile kırdı. Gazprom 2016’da planlanandan 11 bcm daha fazla 419.07 bcm gaz üretti. İhracat 2015’e göre %12.5 artmış. Sebebi de İngiltere’ye de ihraç edilen 17.8 bcm. Yani eski piyasada (AB eksi UK) düşmüş gibi mi anlayalım?

Arjantindeki Neuquen basenindeki en önemli saha olan Vaca Muerta, unkonvansiyonel sahasına petrol şirketleri(YPF, Total, Pan American, Chevron, Shell, Dow Chemical) 2017’de 5 milyar $ yatırım yapacak. 2018’den itibaren de 15 milyar $/yıl yatırım yapacaklar.

Elektrik sektöründe güvenilirlik (reliability) ve dayanıklılık(resiliency) kavramlarının ayrımı. Raporun ekA’sında iki kavramın ayrımı var. Güvenilirlik, sistemin tüm zamanlarda enerji sağlaması ve ani sarsıntılara karşı durabilmesi, dayanıklılık sarsıntılara karşı şirketin karşı koyma ve iyileşme ve olası sarsıntılara hazırlanma kapasitesi

ABD’ye OPEC’ten en çok petrol satan 3 ülke sırasıyla Suudi Arabistan, Venezüella, Irak. Geçen seneki petrol keşifleri 3.7 milyar varil geleneksel ile 1952’den beri en düşük rakam. İran’ın yüzer stokları 17 milyon varile düştü. Toplam orta doğudaki yüzer stok miktarı ~33 mv civarı. Yalnız son hafta artmış. Gene mi stok birikmeye başladı?

Grafik

Tekli ve çoklu tabakalı güneş enerjisi sistemlerinin teorik limitleri ve pratikte yakalanabilecek limit öngörüleri

“On top of commercial photovoltaics”, Steve Albrecht ve Bernd Rech, Nature Energy, volume 2, makale 16196

 

 

Aşağıdaki yorum Sohbet Karbuz’un:

Kuzey Yarımkürede devam eden aşırı soğuk hava LNG fiyatlarını hızla yukarıya çekerek satıcıların cebini ısıtmaya başladı. Avrupa’nın değişik bölgelerinde 10 yıllık ortalamanın altında seyreden hava sıcaklığı doğal gaza olan ihtiyacı arttırdi. Asya’da soğuk havanın da etkisiyle spot LNG fiyatları 10$/MMBtu’ya çıktı. LNG kargoları daha yüksek fiyatların teklif edildiği Asya piyasalarına yönlenirken Avrupa piyasları boru gazına yüklendi. Gazprom Avrupa’ya gaz sevkiyatında tarihi rekor kırdığı 2016 yılında Nordstream boru hattının Aralık ayı kapasite kullanım oranı %87’ye çıktı. Söz konusu boru hattının 2016 yılı kapasite kullanım oranı %80’di. 2016 yılında Norveç’in Avrupa’ya boru hattıyla yaptığı gaz sevkiyatı da yaklaşık 109 bcm ile tarihi rekordu. Kuzey batı Avrupa’da gaz stoklarının düşük olması ve Avrupa’da da gaz fiyatlarının fırlamasına neden olabilir. Petrol fiyatlarindaki artışın önümüzdeki aylarda LNG fiyatlarına yansıyacağını da göz önüne alan Avrupa’daki alıcılar Rus gazına yükleniyor.
Japonya, kaya gazı bazlı ilk US LNG ithalatını gerçekleştirdi. İlk kargonun yanaşmasıyla Malta da bugün (11 Ocak) LNG ithalatçıları arasına katılmış olacak. US Henry Hub gas fiyatının 2017 yılı için 3 dolar ile 3.5 dolar/MMBtu arasında olacağı beklenirken, Salı günü Amerikan Enerji İnformasyon Dairesi tahminini $3.65/MMBtu ya çıkardı.

Bugün iki anket ilginç geldi. KPMG’nin geleneksek Küresel Otomotiv yöneticileri anketi, sonuç yeni güç sistemleri (elektrik vs) ile dijital dünya arasında bir gelecek korkusu gibi geldi bana. PowerGen Europe anketinde de Türkiye oldukça iyi skorlar almış. Bu tarafta pil teknolojilerinde ümitvar. Vampir kanguru, İngiltere’de GIB’i alan Avustralyalı şirkete verilen isim, gözümün önüne vampir kanguru resmi getiriyorum. Samsung 500 km menzili 20 dakikaya düşürecek teknoloji tanıtmış. Çin’de Hebei’de çelik üretim kesinti açıklaması emtia piyasasında bir artış getirdi. “Araba sektörü kendini ne zaman imha edecek” yazısı bence doğru/yanlış olduğuna bakılmadan okunması gereken tek yazı.

Bilgiler

Samsung gelecek jenerasyon lityum ion pil tasarımını tanıttı. Tam şarj ile 600 km, 20 dakikada hızlı şarj ile 500 km. Tesla superchargerlar, 270 km menzil için 30 dakika harcıyor. Samsung’un üretimi 2021’i bulacak.

İngiltere’de otomotiv sektör temsilcileri 2025 gibi dizel arabaların piyasada küçüleceğini ve elektrikli arabaların domine edeceğini söylemiş. KPMG tarafından yapılan ankete göre araba sahipliği de düşecek denmiş.

Bulgaristan da Pernik santralinde düşük sıcaklık sebebiyle donan kömür yığınları sebebi ile bölge santrali 3’de 1 kapasite ile çalışınca insanlar soğukta kaldı.

“Vampir kanguru”, Avustralyalı şirket Macquarie’ye verilen isim. İngiltere’de özelleştirmeden Green Investment Bank (GIB)’ı aldı, tüm varlıklarını satıp içini boşaltacak endişesi var.

Jetlerde kullanılacak yakıtların özellikle çelik üretimindeki atık gazların tekrar dönüşümünden yapılması projesi ABD enerji bakanlığından destek aldı. Gazlar ethanol ara ürünü Lanzanol (firma isminden), sonra da selülozik ethanol ile Alkol’den Jet (Alcohol to jet –AJT) ile jet yakıtına dönüştürülüyor.

“Araba sektörü ne zaman kendini imha edecek” başlıklı yazıda çok fikir var. Mesela Tesla’nın tüm patentlerini kamunun kullanımına açması, Google’in araba değil “sürücü”(yazılım) geliştirmesi, mevcut otomotiv sektörünün de arttırımlı ilerleme ile durumdan yırtacağını düşünmesi.

New York’a en yakın olan Entergy’nin Indian Point santrali, 2021 gibi kapatılacak. 10 yılı aşkın süredir lisans yenileme için uğraşan Entergy sonunda pes etti. 2069 MW gücündeki santral, NYC’nin ve Westchester’in %25 enerjisini karşılıyor.

Çin’de emtia piyasası yükselişle kapattı günü. Neden? Hebei bölgesi çelik üretimini 32 milyon ton kısacağını belirtmişti (hava kirliliği ve verimsizlik), talepte de canlanma var.

KPMG’nin küresel otomotiv yönetici anketine 23 tane de Türkiye’den katılım var. Otomotiv yöneticileri, yeni güç aktarım sistemleri (BEV-bataryalı elektrikli vasıta), ile digitalleşme ve bağlanabilirlik arasında bir gelecek bekliyor. 2015’ten 2017’ye majör bir kırılma görenlerin sayısı çığ gibi artmış (s24)

PowerGen Avrupa anketlerinde ise Türkiye bir çok kalemde en çok potansiyeli olan ilk 6 ülke içinde çıkmış. %17 ortalama ilk 6 içinde gözükmüş.

İstatistik

KPMG’nin Küresel Otomotiv Yöneticileri anketi 2017:

%76, içten yanmalı motorlar kalır

%53, dizel öldü

%62, bataryalı elektrik arabaların altyapıdan dolayı başarısız olacağını,

%78 yakıt hücrelerinin büyük bir atılım olacağını

%85 dijital ekosistemin daha büyük gelirler üreteceğini

%83 önümüzdeki 5 yılda majör bir iş model kırılması yaşanacağını

%59 bugün araba sahibi olanların yarısının 2025’te araba sahibi olmak istemeyeceğini (kiralama vs)

%82, 4 yıl içinde Silikon vadisinin yeni bir araba çıkaracağını,

%84’ü verinin gelecek iş modelleri için yakıt olduğunu

%65, 2030’da batı avrupadaki üretim %5in altında olacak

%12, 2030’da Hindistan’ın Çin’e yakın araba satışları göreceğine inanıyor

%76, tüm dünyada satılan arabaların %40’ı Çin’de satılacak (2030)

Grafik

Avrupa Elektrik sektörünün gelecek 10 sene ve 20 senedeki öncelikleri. PowerGen Europe Survey

Tarih

10 Ocak 1982 – Milliyet, Enerji Tasarrufu haftası yarın başlıyor

 

 

Akşam saatlerinde Barack Obama’nın bilimsel dergi Science’daki makalesi haberi ilginçti. Yenilenebilir gelişimi federal politikalardan bağımsız demiş. Aramco’nun halka arzı kolay olmayacak gibi. Glencore gibi firmaların Afrika operasyonlarında FT çok detaylı bilgiler veriyor. Utility of te Future raporu bölüm 2 özeti aşağıda, podcast’i ise burada. Nissan Leaf’in elektrik şebekesine destek verme konusunda elektrikli araba atılımları da izlenmeli. Çünkü elektrikli arabaların şebeke desteği sağlaması pil ömründen yer, Nissan cesur görünüyor.

Bilgiler

Doğu Timur, Avustralya ile yaptığı anlaşmayı Avustralya’nın casusluk yapması sebebiyle çöpe atmayı planlıyor. İki ülkenin arasında kalan “Greater Sunrise” projesinde 40milyar $’lık hidrokarbon gelirlerinde yeniden bir bölüşüm isteniyor. Avustralya’nın, 2004’te Doğu Timur kabinesini dinleyerek ticari avantaj sağladığı söyleniyor.

Saudi Aramco’nun halka arzı hem tüm bankaların peşinden koştuğu hem de zor olabilir. IPO(halka arz), New York’ta olamayabilir. Kongrenin 9/11 mağdurları kararından sonra. Gelecek yıl olması beklenen IPO’da rezervlerin bağımsız raporu (~260 mv), kârdan %80 verginin ve üretimden %20 devlet hakkının Suudi devletine ödenmesi önemli noktalar

Japonya’da 4000 müşteri elektrikli arabalar ile ev elektrik kullanımını yönetiyor. İngiltere ve Danimarka’da 100’lerce tüketici vehicle-to-grid (araçtan şebekeye) denemeleri yapıyor. Nissan, 6 Nissan Leaf ile pik saatlerde bir ofis binasına da güç aktardı. Yakında Leaf’ler standart olarak otonom sürüş ve şebekeye elektrik özelliği ile gelecekmiş.

Suudi Arabistan Zekat ve Gelir Vergisi Genel Müdürlüğü yardımcısı Saleh Al Awaji, petrol şirtketlerinden toplam vergi gelirinin 750 milyar SAR(200 Milyar $) olduğunu söyledi. Şirketlerin ihracatlarının %85’ini vergi olarak ödediklerini söyledi. Aramco’nun 2 trilyon $ değeri olsa da, bunun %85’i vergi olarak alınıyor. Uzmanlar buraya dikkat çekiyor

Goldman Sachs 3 temel risk görüyor: 1. Ticaret korumacılığı, 2)AB, 3) Çin (borcunun hızla artması)

Glencore’un Afrika’daki bakır varlıkları, Zambia’daki Mopani ve Kongo’da Mutanda da payı var. Mutanda bakır madenindeki payını %69’dan daha da yukarı çekme derdinde. Hisselerin kalanına sahip İsrailli işadamına fonlayan Och-Ziff’in ortağı, ABD hükümeti tarafından Kongo hükümetine 100 milyon $ rüşvet vermekle suçlandı.

Barclays 2017’de küresel arama ve üretim harcamalarında %7 artış beklyior. Kuzey Amerika’da 2016’da %38 harcama düşüşü, 2017’de %27 artış görebilir. Fakat açık deniz harcamaların da bu sene %20-25 düşüş bekleniyor.

Batı Avustralya Gorgon LNG train 1, geçen hafta üretme başlamış. LNG tesisleri 6 ay içinde plaka kapasitelerin çıkabiliyor. 3 tren de devreye girince 15.6 milyon ton/yıl kapasitesi olacak.

ABD Başkanı Obama,Science dergisindeki policy forumda yazan ilk başkan olarak, “temiz enerjiye geçişin neden geri dönülemez olduğunu” yazdı. İlginç bir yöntem olmuş. Paris anlaşmasını yerine getirecek bir çok yol olduğunu söylemiş

Tesla’yı avrupa’ya çekme yarışında Fransızlar geride kalmak istemiyor. Fransız ekonomi bakanı Michel Sapin, Cuma günü Tesla’yı ziyaret edecek ve Tesla büyüyecekse Fransa’da büyümesini isteyecek. Tesla ise Alman mühendislik firması Grohmann Engineering’i alarak 1000 istihdam planladığını açıkladı.

Grafik

TankerTrackers.com’a göre Rus hükümetinin ham petrol verileri

Suudi hükümet gelirleri ve petrolün payı (FT)

Suudi Aramco’nun değerinin diğer şirketler ile kıyaslanması(FT)

Rapor Özeti

Utility of the Future, MIT Energy Initiative, http://energy.mit.edu/research/utility-future-study/

Bölüm 2

02 – Elektrik Hizmetlerinin Tüketim ve Sunumunda Yeni Seçenekler

Bu rapor bugün ki şirketlerin geleceği ile ilgili değil. Daha çok, bugün sunulan elektrik hizmetlerinin gelecekte nasıl sunulacağı ile ilgili.O yüzden önce elektrik hizmetlerinin tanımı ile başlıyoruz. Ayrıca elektrik hizmetlerinin doğru iletişimi ve anlaşılması ile oyuncunun daha fiyat duyarlı ve verimlili olması sağlanabilir.

Constraint: kısıt

YEK: yenilenebilir

DEK: dağıtık enerji kaynakları

bölgesel: locational

2.1. Güç sistem hizmetleri

2.1.1. Güç sistemleri toplam sosyal refahı yükseltmek için işletilir ve planlanır

2.1.2. Elektrik enerjisi

2.1.3. Kısıtları koordine etmek ve basitleştirmek

2.1.4. Politika ve diğer kısıtlar

2.1.5. Kısıtsız hizmetleri

2.1.6. Hizmetleri özetlemek

2.1.7. Ekonomik değer ve parasallaşan değer

2.2. DEKleri anlamak ve Elektrik Hizmetlerini sağlamanın yeni yolları

2.3. DEK’ler neleri farklı yapıyor

2.3.1. DEK’ler bölgesel hizmet sağlarlar

2.3.2. DEK’ler toplulaştırılabilir

2.3.3. DEK’ler özgün iş modeellerinin yükselmesine zemin hazırlar

2.1. Güç sistem hizmetleri

Güç sistemlerinin baktığı noktadan, bir birimin rolü, onun diğer birimlerden aldığı veya sağladığı elektrik hizmetlerine göre belirlenir.

Elektrik hizmetleri, güç sistemi dahilinde bazı birimler için ekonomik değeri olan -fakat paraya çevrilmesine bakılmaksızın- yürütülen aktivitelerdir.

Elektrik hizmetleri diğer jenerik hizmetlerden, elektrik enerjisi tüketimini mümkün kılarak veya elektrik tüketimine bağlı maliyetleri düşürerek veya her ikisini yaparak ekonomik değer oluşturması ile ayrılır.

Hizmetler fiziksel, finansal, bilgi tabanlı formatlarda olabilir. Değişik süreler, farklı katkılar, maliyet yöntemleri ve ekonomik etkiler bakımında da farklılaşabilir.

2.1.1. Güç sistemleri toplam sosyal refahı yükseltmek için işletilir ve planlanır

Tüm planlama ve işletmenin amacı sosyal refahı maximize edebilmekteri (elektrik tüketimi sonucu tüketiciye kalan faydadan, elektriği sağlamak için tüm maliyetlerin toplamının çıkarılması)

Aktif bir kısıt(fizik kanunları, düzenleme veya politikalardan olsun) bir gölge fiyat oluşturur. Bu gölge fiyat ise, kısıtın hafifletilmesi veya alternatif yöntemler ile karşılanmasının marjinal değerini yansıtır. Aktif bir kısıt, kısıtı rahatlatmak veya kaldırmak için, yani güç sisteminde elektrik kullanımı sonucu oluşan refahı arttırmak için bir fırsat oluşturur. Bu tanım itibari ile “elektrik hizmeti”dir.

2.1.2. Elektrik enerjisi

Tüm elektrik hizmetlerinin çekirdeği elektrik enerjisidir. Tüketiciler elektrik enerjisinin sağladığı yararlı işe (ısıtma, soğutma vs) değer verirler.

Sinus şeklindeki akım ve voltaj dalga formlarının (derece) farkla ayrılması ile aktif ve reaktif güç ortaya çıkar.

AC(alternatif akım) iki fiziksel özelliği vardır:

Arz ve talep tüm zamanlarda dengeli olmalı. Dengelemesi bir değer/fiyat oluşturur

Elektrik üretim noktasından tüketim noktasına taşınmalı, bu da şebeke ile olur.

Fiziksel olarak üzerinden akım geçince dirençsel kayıplar- ısı oluşur. Sistem frekansı da belirli sınırlarda tutulmalıdır.

Bu dengeleme kısıtı ve fiziksel şebeke kısıtları, farklı nokta ve zamanlardaki güç için özel değrler üretir. (hem aktif hem reaktif için). Elektriğin her hangi bir zamanda herhangi bir noktadaki fiyatı için matematiksel veya bilgisayar yöntemleri mevcuttur. Bu yöntemler şebekenin her bir noktasına lokasyonel marjinal fiyatlar olarak uzatılabilir.

Aslında, teori gereği, hiçbir belirsizlik olmasa ihtiyaç olan tek hizmet güç tedariğidir.

Fakat pratikte, binlerce elektrik tedarik birimi ile milyonlarca tüketim birimini koordine edilmesi gerekir. Bu da arz ve talep tarafında içsel belirsizlikler oluşturur. Bu sorunlar da güç sistemi teknik karakteriği ile daha da büyür.

Dolayısıyla pratikte, düzenleyiciler, sistem işletmecileri, politika yapıcılar sistem planlama ve işletme üzerinde kısıtlamalara giderler. Bu karmaşık karar alma mekanizmalarını, basit formüllere dönüştürmek için kısıtlar kullanılır. (Sekonder rezerv, en büyük üretim ünitesi + %3*beklenen talep, bir hattaki güç akışı termal kapasitesinin %80’inin üzerine çıkamaz, sıkılaştırılmış kurulu güç, beklenen pik talebin %10 üzerinde olması gerekir gibi)

Bu kısıtlar, basitleştirmeler, arz güvenliğini ekonomik verimliliğin üzerine çıkarır. İki türü var:
1.Koordinasyon kısıtları
2.Politika kısıtları

Bu kısıtların sebebi, işletme kararlarını koordine ederek, toplam sistem planlama maliyetleri ile elektrik kaybı sonucu oluşan maliyetler arasında bir denge noktası. Kısıtlar riskten koruma veya teşvikleri yansıtır

2.1.3.Kısıtları koordine etmek ve basitleştirmek

Mesela rezerv olarak tutulması gereken kapasite miktarı(hat kopuşları veya santral arızaları sebebiyle) bir kısıt olarak sisteme sunulursa, bir çok şekil işletme rezervleri oluşur. Bu rezervler, sistem işletmecisi tarafından tüketiciler adına alınan gelecek vadeli taahhütlerdir.

Bir kısım rezerv doğal olarak tutulur, çünkü birimler için bir kâr etme imkanıdır.

Fakat elektriğin kritikliği dolayısıyla, yeterli rezerv düzenleme ile sağlanır. Sistem işletmecileri belirli hacimde, belirli zamanlarda kullanılacak kısıtları koyarlar (düzenleyicinin verdiği görev üzerine)

İşletme rezervleri için bir çok tanım vardır. Bu hizmet şu şekilde ortaya çıkar: minimum rezerv miktarını ve karakteristiğini (15 dakikada devreye girecek vs) belirleme ile ortaya çıkar.

Eğer düzenleyici gelecekteki bir talep miktarını karşılayacak sağlam bir kapasite miktarını belirlemek isterse yeni bir hizmet üretilir : sağlam kapasite (firm capacity). Bu sağlam kapasitenin bir elektrik hizmeti olup olmamasına dair net bir uzlaşı yoktur.

Fakat güç sistemleri müdahale ile, bir emtia ve bağlantılı fiyat farklılaşmasına yol açarlar. (associated price) bu fiyat da Capacity Remuneration Mechanisms (Kapasite bedel mekanizmaları)

Benzer kısıtlar, şebeke çalışma prensiplerine de eklenebilir. “Katı transfer kapasite limitleri” elektrik hatlarına uygulanır. Bu kısıtlar gerçek zamanlı fiziksel kısıtlar olarak değil de daha çok tecrübeye dayalıdır.

Güvenilirlik kısıtları da kompleks ekonomik ve teknik hesapları basitleştirmek için kullanılır. SAIDI (kısıntı süresi), SAIFI (kesinti sıklığı). Kuzey Amerika’da NERC tarafından iletim sistemine dayatılan kısıtlardır.

Şebeke sahipleri de “şebeke kapasite marjin”leri kullanırlar. Bu da bir planlama marjıdır. Bir kısıtın bağlayıcı olması bir hizmet sunma, yeni kapasite kurma veya gelecekteki taahhütleri yerine getirme üzerine fırsatlar sunar.

2.1.4. Politika ve diğer kısıtlar

Bir diğer cins kısıt da, dışsallıkları içselleştirmek için veya politika amaçları için kullanılan kısıtlardır. Mesela maksimum karbon dioksit emisyonu, minimum yenilenebilir kaynak vs. Maksimum karbon emisyon kısıtı, karbon emisyon azaltımı için bir hizmet oluşturur. Karbon emisyonu üzerine bir kısıt, içselleştirmeyi sağlar

2.1.5.Kısıtsız hizmetleri

Bu kısıtların aktifleştirilmesi sisteme hizmetler üzerinden değer sağlayan fırsatları doğurur. Fakat elektrik hizmetleri tanımı sadece bunu içermez. Elektrik tüketim maliyetini düşüren, tüketimini mümkün kılan veya ikisini de yapan bir elektrik hizmetidir.

CVR (conservation voltage reduction) : tüketilen elektriğin voltajını düşürerek, enerji teslimatının maliyetini düşürerek sosyal refahı arttırır.

Bu bir kısıtın aktivite edilmesi sonucu oluşan ekonomik değerden değil, CVR uygulamasının maliyeti ile tasarruf edilen enerji değeri arasındaki farktan oluşur. Kayıpları azaltan diğer eylemler de değer oluşturur (kayıp azaltım hizmeti gibi), fakat bir kısıtın aktifleştirilmesi ile oluşmaz.

Dolayısıyla bir kısıtın konması daima bir hizmet doğurur, fakat bir hizmet daima bir kısıttan oluşmaz

2.1.6. Hizmetleri özetlemek

Herhangi bir enerji kaynağı hizmet sağlayabilir.

2.1.7.Ekonomik değer ve parasallaşan değer

Bu ekonomik değerler her zaman paraya tahvil edilemeyebilir veya fiyatlarda, değişik sistem desteklerinde görülmeyebilir. Dolayısıyla bir hizmetin içsel ekonomik değeri ile onun paraya çevrilmesi veya bedelinin karşılığını almasını ayırmamız gerekir.

Bölüm 4’te, bir birimin bir hizmeti tüketmesinin maliyeti, veya birimin sisteme sağladığı hizmetin bedelinin, bu hareketi ile sosyal refahta artan ya da azalan marjinal değere eşit olduğunu inceleyeceğiz.

 

 

2.2.DEKleri anlamak ve Elektrik Hizmetlerini sağlamanın yeni yolları

DEK’ler elektrik hizmetleri sağlayabilecek kaynaklar ve dağıtımın altında yer alıyorlar. DEK’ler daha küçük kapasitelerde, düşük voltaj şebekelerine bağlı kaynaklar. 2 ana sınıfa ayrılabilir:

Özellikle elektrik hizmetleri sunmak için kurulan DEK’ler: elektrik depolama, PV, inverter, vs

Ve elektrik hizmetleri sağlama amacı olmayan ama bu amaç için de kullanılabilen kaynaklar: esnek talep, elektrikli arabalar vs

Talep hem elektrik hizmetlerinin tüketicisi hem de potansiyel olarak sağlayıcısıdır. Talebi bu sebeple potansiyel kaynak olarak görüyoruz. Elektrik hizmetlerinin verimli kullanımı ile talebin hizmetleri birbirinden ayrılmalı. Fiyata göre bir elektrik hizmetini kullanıp kullanmama tek başına bir elektrik hizmeti değildir. Bu talep değişimi sadece o birimin hizmete verdiği değeri gösterir. Bir hzimetin ekonomik tüketimini sağlar ama hizmet arzı değildir. Fiyat esnek talep olarak nitelendirilebilir.

Esnek talep birimi, hazırda bekleyerek tüketimi ayarlamaya hazır bir şekilde, işletme rezervi, sağlam kapasite ve şebeke kapasite marjinleri gibi hizmetleri sunabilir. Bu tip hizmetlere “demand response”, talep tepkisi diyoruz.

DEK’Ler için tek bir değer tanımlanamaz, çünkü teknik ve ekonomik karaktere göre değişkenlik gösterirler

Maliyet ve performans farklılıkları vardır. Mesela değişik pil ve depolama sistemleri arasında

Aynı teknoloji için farklı maliyet ve performans farklılıkları vardır. Farklı verimliliklerdeki aynı cins PV’ler gibi

Benzer teknolojilerde ölçekten dolayı farklı maliyet ve performans farklılıkları vardır. 1 kW ile 1MW PV güneş arası farklar

Dolayısıyla tek bir değer verilemez

2.3.DEK’ler neleri farklı yapıyor

2.3.1.DEK’ler bölgesel hizmet sağlarlar

Dağıtık yapıları hizmetleri daha verimli, etkin ve merkezi kaynakların erişemeyeceği noktalarda vermelerini sağlar. Bu önemli çünkü, bazı hizmetlerin değeri lokasyona göre değişir. DEK’lerin lokasyonel değerleri bunlara yatırım ve işletme değerleri açısından önemlidir

Bir hizmetin değeri, daha alt voltaja indikçe artıyorsa orada DEK’ler kullanılmalı. Bazı hizmetlerin değeri de lokasyona bağlı değildir. Karbondioksit gibi. Frekans kontrolünün değeri de sistemdeki yerine göre değişmeyebilir.

2.3.2.DEK’ler toplulaştırılabilir

Bir diğer özellikleri de, küçük ölçekli olmaları toplulaştırılmaları için fırsattır. Toptancı/Aggragator/Toplayıcı, Nihai kullanıcılar, DEK sahipleri ve güç sistemi katılımcıları arasında aracı olarak çalışarak nihai tüketicilere hizmet vermeyi veya DEK’ler tarafından sağlanan hizmetleri ortaya çıkarmaya çalışan firmadır.

Toplayıcılar, birimlere daha fazla fiyat sinyal imkanı sunuyor ve bunu daha yüksek çözünürlükte sunabilir. Sistemde bir çok toplayıcı mı, yoksa bir tek merkezi bir toplayıcı mı olmalı gibi bir çok soru bölüm 6’da

2.3.3.DEK’ler özgün iş modellerinin yükselmesine zemin hazırlar

Bölüm 6’da 150’den fazla iş modelini inceledik. Bu farklı iş modelleri sonucu, elektrik sektörü ve piyasasının doğru yapılanması önemlidir, çünkü:

Sistem değerine karşı, fırsatçı şahsi değer oluşturan iş modellerini azaltmak

Bir çok taraf tarafından istenilen elektrik hizmetlerinin sağlanması için ortak bir oyun zemini oluşturmak

Tarih

5 Ocak 1979 – “Aramco’nun tüm hisseleri S.Arabistan’a devrediliyor”, Milliyet

Aşağıdaki yorum Serkan Şahin’in yorumudur:

” Benim icin en muhim soru Rusya’nin toplam kondensat uretiminin ne oldugu ve planlanan dogalgaz uretimi ile daha ne kadar daha artabilecegi. Tahminim Rusya’nin urettigi kondensatin buyuk bir bolumunu ham petrol ile karistirdigi. Ham petrole istedigniz kadar kondensat karistirmak mumkun ancak sorun olan kisim kondensat kattikca ham petrolun hafiflesmesi, yani ozkutlesinin azalmasi. Bu da orta hafiflikteki (medium) Rus petrolunun (ki genellikle Urals petrolu) daha da hafif duruma gelmesine sebep oluyor. Bu durumda islendiginde daha fazla hafif urun, daha az orta ve agir urun uretmesi demek ki rafineri ekonomisi icin cok cazip olmaz. Ayrica Rusya’nin su anki benim gordugum en muhim atagi olan Urals petrolune dayali futures kontratlar olusturmasi hedeflerinin de onunde bir sorun olarak duruyor, kondensat uretimi. Bu nedenle Rusya’nin kondensat uretiminde ekonomik bir siniri var bence bu sinira dayanmis durumdalar. OPEC anlasmasina olan yakinliklari da bu nedenleydi. Ancak buradaki miktar azalmasi Rusya’yi Akdeniz pazarinda Iran ve Irak’a karsi biraz kirilgan hale getirebilir. Benim kafama takilan soru su: Eger Iran ABD tarafindan ambargoya ugrarsa, buna karsilik Rusya operatorlerini Iran’a sokar ve uretilen petrolu bir swap anlasmasi ile kendisi alirsa, bunu Rus petrolu ile karistirip satarsa, Avrupa ne yapar? Eger ambargo olmazsa ve ABD’li ve Avrupali operatorler Iran’a girerse, bu durumda Suriye’deki savastan sonra Iran-Rusya iliskileri nereye dogru gider? ABD’li ve Avrupali operatorler tarafindan isletilen Iran petrolu Hintli ve Cinli rafineriler icin ne kadar makul olur?

Ben cok merak ediyorum.”

“Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”

Aşağıdaki yorum Emin Danış’ın yorumudur:

Haftalık Doğalgaz Piyasaları Görünümü

Şiddetli soğuklara bağlı olarak güçlü seyreden fiyatlar Asya piyasalarında artarken NBP ve Henry Hub’da ise geriledi.

Asya piyasalarında geçtiğimiz haftayı 9.50 $/mmbtu seviyesinden kapatan spot LNG fiyatları Japonya ve Çin’de talepteki yumuşamaya rağmen 6 Ocak’ta haftayı 25 centlik artışla 9.75 $/mmbtu seviyesinden kapattı.

Japonya ABD’deki Sabine Pass Terminalinden İlk LNG ithalatını yaptı

Japon Jera şirketi tarafından 6 Ocak’ta yapılan açıklamada ABD’deki Sabine Pass terminalinden ilk LNG ithalatını gerçekleştirdiklerini açıkladı. 7 Aralık’ta yola çıkan geminin büyütülerek geçtiğimiz sene tekrar hizmete açılan Panama kanalından geçtikten sonra Cuma günü Japon denizindeki Joetsu LNG terminaline vardığı bildirildi. İthalat Jera ve Cheniere Marketing arasındaki kısa vadeli anlaşma kapsamında yapıldı.

NBP’de gelecek ay vadeli LNG kontratları soğuklarla birlikte artmaya devam etti. Geçtiğimiz haftayı 6.62 $/mmbtu seviyesinden kapatan gelecek ay vadeli kontratlar 6 Ocak’ta haftayı 6.18 $/mmbtu’dan kapattı.

Henry Hub geriledi

Henry Hub’da geçen haftayı düşüşle 3.72 $/mmbtu seviyesinden kapatan gelecek ay vadeli kontratların bu hafta gerilediği görüldü.  6 Ocak’ta gelecek ay vadeli kontratlar haftayı 3.28 $/mmbtu seviyesinden kapatırken Henry Hub’da geçtiğimiz haftayı 3.68 $/mmbtu’dan kapatan spot fiyatlar ise 3.33 $/mmbtu seviyesine gerileyerek haftayı 35 centlik düşüşle kapattı.

Atlantik’teki Üreticilerin Gözü Türkiye’de

Ağır geçen kış mevsimiyle birlikte Kasım’dan itibaren artan doğalgaz talebini karşılamak için Türkiye spot LNG alımlarına devam ederken traderlar Türkiye’nin Atlantik’teki üreticiler için bu kış cazip bir pazar haline geldiğini ifade ediyor.

Aralık 2016 LNG ithalatı

2016 Aralık ayında bölgelere göre gerçekleşen LNG İthalatına baktığımızda Avrupa’da ithalatın geçtiğimiz yılın ayını göre %0.06 gerileyerek 5.22 milyar metreküpe gerilediği görülüyor. Kuzey Doğu Asya’nın Aralıktaki toplam LNG ithalatı %3.49’luk artışla 22.71 milyar metreküpe çıkarken Ortadoğu’nun Aralık ithalatı ise % 0.1 artarak 1.22 milyar metreküpe yükseldi.

Lübnan Offshore Saha İhalelerine Kaldığı Yerden Devam Edecek

Lübnan, yeni Hükümet tarafından bu hafta çıkartılan 2 kararname ile 2013’den bu yana donan Doğu Akdeniz’deki offshore sahalarında petrol ve gaz arama ihale sürecini tekrar başlatma kararı ile aldı. Beyrut yönetimi tarafından ülkenin Doğu Akdeniz’deki söz konusu sahalarda 2.7 trilyon metreküp doğalgaz ve 865 milyon varillik petrol rezervi olduğunu tahmin ediliyor. Yayınlanan kararnameler ile arama yapılacak bloklar ile arama-üretim ihaleleri ve sözleşmelerin koşulları belirlenmiş oldu. Anlaşmaların içeriğine ilişkin detaylar ise açıklanmadı.

Gazprom’un Nord Stream’den Avrupa’ya İhracatı Rekor Kırdı

Gazprom tarafından yapılan açıklamada 4 Ocak’ta Nord Stream Boru Hattı’ndan Avrupa’ya yapılan doğalgaz ihracatının rekor kırarak 165.2 milyon metreküp/gün seviyesine çıktığını açıkladı.

Global Energy Research Partners Araştırma ve Strateji Direktörü Emin Emrah Danış  

@emindanis & @edanisenergy

OPEC anlaşması fiyatlarda bir basamak artışı mı yaptı yoksa trend mi? Bunu stoklar iyice eriyince göreceğiz. İran hızla petrol stoklarını eritmiş. Bugün de ABD Enerji bakanlığı Quadrennial Review’ın ikinci kısmı yayınlandı. ABD LNG pazarında da mevsimsellik var, kuzey yarım kürede kış bastırınca Kuzey doğu Asya, yoksa latin amerika, premium ve destinasyon maliyetleri hakkında fikir. ABD’de kuzey avrupa’da olduğu gibi soğuk kış erken tüketim zirveleri getirdi. 4 bcm/gün.

Bilgiler

ABD Enerji Bakanlığı 4 yıllık değerlendirme(quadrennial review)nin 2nci kısmını yayınladı, 500 sayfaya yakın. “Elektrik sistemini dönüştürmek”. Sibersaldırı kaynaklı geniş bir elektrik kesintisinin, “kritik savunma altyapısına” zarar vereceğini söylemiş. 76 önerisi var.

ABD LNGsinde Aralık ayında 15 kargonun 9 veya 10’u Kuzey doğu Asya’ya gitti. Buraya Argus fiyatı (Anea) Kasım ortasında 8.51$/mmbtu olarak gerçekleşti. 1 Aralıktan beri 9.09 $/mmbtıu. İlginç olan Kasım ortasından önce 38 kargonun 23’u latin amerikaya idi. Kuzey yarım kürede kış bastırınca Asya dominasyonu olmuş.

FT: OPEC anlaşması kutlamaları yerini anlaşmanın yerine getirilme beklentisine bıraktı. Energy Aspects, küresel stoklar azalana kadar bir petrol rallisi göremeyebiliriz demiş. 2017’de ABD üretimi 200bn v/g artar tahmininde bulunmuş. Yani OPEC anlaşması bir basamak foksiyonu oldu, bir trend fonksiyonu değil.

ABD’de ısıtma ve santral yakıt tüketimleri 2015 Şubat’tan bu yana en yüksek seviyeye çıktı. 125 milyar feet küp ~ 4 bcm/gün tüketimleri bulmuş.

Iran OPEC anlaşması sonrası gemilerde duran 13 mv(milyon varil) petrolünü sattı. Yüzer stokları Ekimdeki 29.6 mv’den 16.4 mv’e düştü. 2016’da 29.7 mv seviyesindeydi. Büyük terminallerinden Kharg adası aynı anda 10 tanker ile 2016 rekorunu da kırdı.

CSIS, bir sonraki başkana sibergüvenlik önerilerinde, İç güvenlik bakanlığını (DHS)’i saldıranla değil, saldırıyla uğraşmak olmalı demiş. Federal kurumları korumalı, son olarak da bilgi paylaşım terminali olmalı. Aslında özel bir sibergüvenlik kurumu istemiş : “National Cybersecurity Agency”

Clipperdata: Kasımda İran ham petrolünün 620bin v/g kısmı Çin’e gitti. İran petrolü eskiden daha fazla güney Çin’e giderken şimdi orta-kuzey-güney Çin’e eşit bölünüyor. Suudi, BAE, Kuveyt ihracatlarının %50sini Doğu Asya’ya, %70’ini Asya’ya gönderiyorlar. Japonya Suudi ve BAE için en önemli destinasyon.(2mv/g). Çin’de 1.5 mv/g’e yakın

Trump’un enerji politikalarındaki Institute for Energy Research ve alt kolu American Energy Alliance kendilerini serbest piyasacı, düzenlemelerle savaşan bir grup. Eski Enroncu kurmuş, Exxon, Peabody de destek olmuş. 2015 yılnda İspanyada her bir rüzgar sübvansiyon istihdamının 2.2 istihdam kaybına sebep olduğunu iddia etmişler.

Grafik

ABD Kritik altyapı bağımlılıkları (ABD Enerji Bakanlığı)

Aşağıdaki yorum Serkan Şahin’in EIA yorumudur:

“EIA ham petrol stoklarinda ciddi bir dusus yasandi. Toplam 7.05 milyon varillik bir dusus var. PADD 3, ham petrol stoklari 7.12 milyon varillik cok muazzam bir dusus yasamis. Cushing 1.07 milyon varil artmis. Ancak islenmis urunlerde, distillate fuel ve motor gasolinede (bunlari ozellikle tercime etmiyorum) cok ciddi bir artis var, sirasiyla 10.05 ve 8.3 milyon varil. Bu artis ham petrol stoklarindaki dususun etkisini keser. Rafineriler icin stoktaki petrolu spotta daha ucuza alarak, kis talebinin artisina ve Asya/Avrupa talebine bir hazirlik yapiyor olabilirler. Ham petrol stoklarindaki artisa ek olarak, ihracattaki dusus de talebin iceriden oldugunu soyluyor.

Libya ile ilgili bir aciklama yapmak istiyorum. Libya’nin acikladigi 690,000 varil/gunluk deger gercekci degil. Bu en iyi ihtimalle bir gunde ulasilabilen en yuksek uretim degeridir ki aylik ortalama uretim degeri gibi algilamak hata olur. Benim sahsi kanim ne gunluk ne de ayllik ortalama olarak bu deger ulasamadiklari. Hem Libya’nin teknik kapasitesi ile hem de maddi imkanlari ile kuyularin, saha techizatlarinin ve tasima altyapsinin bu kadar kisa surede bu seviyeyi tasaiyacak sekilde elden gecmesi mumkun degil. Iran’dan piyasaya miras kalan kotu bir aliskanlik, ihracat verileri uzerinden uretim verisi manipule etmek. Libya’nin ciddi miktarda stok petrolu oldugunu dusunebiliriz. Bunun ihracata yansimasi belki kisa zamanda hizli gorulur ama uzun vadeli etkileri cok onemsizlesir.

Bunun gerceklesecegini varsaysak bile Libya’nin urettigi hafif (light) petrolun piyasada talebi dusuk. Avrupa rafinerileri icin Rusya ve Orta Dogukaynaki orta agirlikta sulfurlu (medium sour) petrolu islemek rafineri karliliklari acisinden daha makul. Italya gibi kendisini Libya hafif petrolune gore ayarlamis bazi ulkeler disinda bunun yogun talebi olmaz. Cin teapot ve Asya’nin az gelismis rafinerileri icin hala Angola ve Nijerya daha karli bir secenek. Libya su an icin bu ticareti yurutebilecek konumda degil. Tahminime gore spot piyasada hizli nakit donusu ile islem yapmak isteyeceklerdir. Vadeli kargolari ise anca uzun sureli kontartlar ile hayata gecirecekler. Her iki durumda da Asya icin cazip olmaz.

Talebi dusuk olacagi icin piyasaya arzi konusunda teredutteyim. OPEC anlasmasindan muaf tutulduklari icin bu uretim artisi (ki olmasi dusuk ihtimal) anlasmaya zarar vermez. Fiyatlar acisindan belki sweet/sour farki daha da acilir ancak uzun vadeli genis bir etki beklemiyorum.”

“Buradaki gorusler tamamen yazarin kendi gorusleri olup Thomson Reuters ve bagli kuruluslari kesinlikle baglamaz ve goruslerini yansitmaz.”